1. Studium przypadku
Zielone zamówienie EIT+
Tylko nieliczni zamawiający decydują się na przeprowadzenie postępowania
z wykorzystaniem kryteriów środowiskowych. Przykład Wrocławskiego Centrum Badań
EIT+ pokazuje, że zielone zamówienie jest możliwe.
Dominika Frączek
Kierownik Działu Zakupów w WCB EIT+
Marta Borkiewicz-Jaroszewską
specjalista ds. zamówień publicznych
Komisja Europejska zakłada, że za dwa lata połowa przeprowadzanych postępowań publicznych
w Europie ma uwzględniać aspekty środowiskowe. Jednak w Polsce kwestia wprowadzenia zasad
środowiskowych do procedury przetargowej wciąż budzi dużo wątpliwości i pozostaje jedynie
w sferze teorii. Tylko nieliczni zamawiający decydują się na podjęcie ryzyka przeprowadzenia
postępowania z wykorzystaniem kryteriów środowiskowych w zamówieniach publicznych.
Przykład zakupu mebli przez Wrocławskie Centrum Badań EIT+ Sp. z o.o. (dalej: WCB EIT+) jest
jednak dowodem na to, że przeprowadzenie w Polsce zielonego zamówienia jest możliwe
i w dodatku skuteczne.
Innowacyjny zamawiający
Jednym z licznych zamawiających w Polsce w świetle prawa zamówień publicznych (dalej: pzp)
zobligowanym do stosowania tej ustawy jest również WCB EIT+. Jest to podmiot gospodarczy
powołany do życia w 2007 r. jako unikalne przedsięwzięcie w skali Europy, ukierunkowane na
tworzenie i rozwijanie współpracy sektora nauki i edukacji z samorządem oraz innowacyjnym
biznesem.
Jednymi z wielu obszarów działalności WCB EIT+ jest popularyzacja wiedzy o klimacie
ziemi i jego zmianach oraz rozwijanie i propagowanie innowacyjnej działalności gospodarczej
opartej na zasadach biznesowych. Dlatego też WCB EIT+ to zamawiający, któremu nie jest obce
pojęcie zrównoważonej gospodarki ani nowe podejście do zamówień publicznych. Celem tego
ostatniego jest przeprowadzanie postępowań o zamówienie publiczne z wykorzystaniem
możliwości zrównoważonego rozwoju gospodarczego, a w tym także przeprowadzanie zielonych
zamówień publicznych.
Przedmiot zamówienia
Spółka przeprowadziła i zrealizowała zielone zamówienie publiczne w miesiącach kwiecień –
czerwiec 2012 r. Przedmiotem zamówienia była dostawa mebli dla wybranych placówek Spółki.
Zamawiającemu ze względu na charakter wybranych placówek zależało, aby przedmiot
zamówienia spełniał wybrane środowiskowe i ekologiczno-społeczne wymagania. Placówki, do
których trafiły zakupione meble to siedziba „Ogrody Doświadczeń. Humanitarium” oraz siedziba
naukowego projektu „BioBank”.

2. Ogrody Doświadczeń. Humanitarium
Jest to powstały w 2011 r. na terenie kampusu WCB EIT+ park rozrywki edukacyjnej dla dzieci,
czyli miejsce łączące edukację z zabawą. Humanitarium to wieloetapowa inwestycja, składająca się
z pawilonów tematycznych połączonych ścieżkami edukacyjnymi. Całość inwestycji obejmuje
ponad 5 hektarów parku przyległego do kampusu i jest miejscem, w którym dzieci spotykają sie
z atrakcyjnym programem edukacyjnym, wykorzystującym interaktywne eksponaty i nowoczesne
multimedia.
Projekt BioBank
Jest to przełomowy projekt naukowy realizowany we współpracy z Akademią Medyczną
we Wrocławiu, który w przyszłości pozwoli na scharakteryzowanie przyczyn wielu chorób
występujących wśród ludzkości. Dzięki nowoczesnej, znajdującej się od 2012 r. w siedzibie
aparaturze naukowo-badawczej gromadzony jest materiał biologiczny, który w przyszłości będzie
wykorzystywany przez naukowców prowadzących badania nad nowymi biomarkerami rzadkich
schorzeń oraz chorób cywilizacyjnych.
Więcej informacji:
www.humanitarium.pl
www.biobank.eitplus.pl]]]]
Spółce zależało więc, aby dostarczane meble – zarówno do placówki, w której przebywa bardzo
dużo dzieci, jak i do placówki medyczno-naukowej, gdzie przetrzymywany jest materiał
biologiczny (pobierany również na miejscu w siedzibie BioBanku) – spełniały wybrane normy
środowiskowo – społeczne.
Kapitał ludzki – bezcenny
Idea przeprowadzenia zielonych zamówień publicznych narodziła się wśród pracowników
Działu Zakupów WCB EIT+ w odpowiedzi na chęć wyjścia z dotychczasowych schematów
przetargowych i „unowocześnienia” procedur zakupowych w kontekście innowacyjnego profilu
Spółki. Chcieli oni udowodnić, że pzp daje zamawiającym skuteczne narzędzia, dzięki którym
mogą zakupić produkt wytworzony z poszanowaniem środowiska naturalnego.
Etap przygotowań dokumentacji przetargowej upłynął pod znakiem licznych obaw
pracowników zamawiającego odnoszących się do prawidłowego skonstruowania zapisów
specyfikacji istotnych warunków zamówienia uwzględniających normy środowiskowe.
Brak możliwości posiłkowania się doświadczeniem innych zamawiających zdecydowanie nie
ułatwiał tego zadania.
Trzeba było również przekonać ekspertów merytorycznych, co do celowości zastosowania
norm środowiskowych, sposobu weryfikowania zastosowanych kryteriów czy warunków na etapie
sprawdzania ofert oraz ich faktycznego przełożenia na rzeczywistość, czyli zakupiony produkt.
Do czego można stosować normy środowiskowe
Bardzo przydatne na etapie przygotowania postępowania okazały się szczegółowo opisane kryteria
środowiskowe Komisji Europejskiej, które zamawiający może wykorzystać w swojej specyfikacji

3. adekwatnie do danego przedmiotu zamówienia1. Grupy produktów, co do których można
zastosować kwestie środowiskowe są na prawdę szerokie. Począwszy od papieru do kopiowania,
przez budownictwo, transport, meble, żywność, oświetlenie oraz wiele innych. Co najważniejsze,
normy środowiskowe mogą być wykorzystywane na różnych etapach procedury udzielania
zamówień publicznych: i w opisie przedmiotu zamówienia, i przy kwalifikacji wykonawców, i przy
formułowaniu kryteriów udzielania zamówienia albo warunków realizacji zamówienia. Możliwości
jest zatem sporo.
Grunt to dobry wywiad
Zastrzeżenia ekspertów merytorycznych dotyczyły reakcji samych wykonawców. Najbardziej
obawiano się braku tej reakcji w postaci zignorowania przetargu i niezłożenia ofert, co w
kontekście bardzo pilnej potrzeby zakupienia mebli rodziło spore zagrożenie dla zamawiającego.
Rozwiązaniem okazało się przeprowadzenie przez osoby merytoryczne wcześniejszego rozeznania i
analizy rynku mającego na celu zbadanie stopnia zainteresowania wykonawców przystąpieniem do
tego rodzaju zielonego przetargu. Pozwoliło to również uzyskać informacje, jakimi dokumentami
dysponują firmy z branży meblarskiej, które mógłby żądać zamawiający w specyfikacji jako
warunek spełnienia przez wykonawców wymaganych specyfikacji technicznych. Wyniki
przeprowadzonej analizy ujawniły, że stopień przygotowania potencjalnych wykonawców do
udziału w tego rodzaju przetargach jest mniej niż średniozaawansowany. Niemniej jednak udało się
ustalić, że jednym z najbardziej spopularyzowanych dokumentów, którymi dysponują producenci
oraz dostawcy mebli jest certyfikat FSC.
Następnie po analizie materiału z zakresu uwzględniania kwestii środowiskowych w
procedurach przetargowych w kontekście wytycznych dyrektywy 2004/18/WE, biorąc pod uwagę
wyniki przeprowadzonego rozeznania rynku oraz w myśl zasady małych kroków, zdecydowano się
na wprowadzenie do specyfikacji jednego „zielonego” warunku, obligatoryjnie wymaganego do
spełnienia przez wykonawców.
Tworzenie specyfikacji
Na potwierdzenie, że oferowane dostawy odpowiadają wymaganiom określonym przez
zamawiającego, całe drewno oraz materiały drewnopochodne wykorzystywane do produkcji
zamawianych mebli miały pochodzić z legalnie pozyskiwanych źródeł. Wykonawca zobowiązany
był zatem złożyć wraz z ofertą certyfikat kontroli pochodzenia produktu dla drewna posiadającego
certyfikat FSC lub PEFC lub inny równoważny certyfikat. Równoważność ta została szczegółowo
opisana w specyfikacji, zgodnie z wytycznymi znajdującymi się na stronach Urzędu Zamówień
Publicznych w karcie produktu dotyczącego mebli.
Certyfikat FSC
Certyfikat ten wprowadziła międzynarodowa organizacja Forest Stewardship Council A.C. (FSC),
założona w 1993 r., promująca odpowiedzialne gospodarowanie zasobami leśnymi świata.
Organizacja ta skupia właścicieli i zarządców lasów, organizacje społeczne i przyrodnicze,
firmy przetwórstwa drzewnego i papierniczego, sieci handlowe oraz osoby prywatne, czyli
wszystkie te podmioty, które są zainteresowane prowadzeniem odpowiedzialnej gospodarki leśnej.
1
Kryteria te publikowane są na stronach internetowych Urzędu Zamówień Publicznych w zakładce „Zielone
zamówienia publiczne”.

4. Tworzy ona pierwszy i obecnie najbardziej rozpoznawalny globalnie system certyfikacji lasów
i produktów, do produkcji których wykorzystuje się drewno.
Jako główną zasadę organizacja wprowadziła oznakowanie logiem FSC produktów
pochodzących z certyfikowanych obszarów leśnych, które spełniają standardy uzgodnione przez jej
członków. Powyższe standardy regulują zasady kontroli przepływu surowca z lasu do ostatecznego
konsumenta, w sposób który gwarantuje, że kupując produkty oznakowane logo FSC, można mieć
pewność, że zostały one wyprodukowane z drewna:
– pochodzącego z legalnych źródeł,
– niepozyskanego kosztem praw, tradycji i wartości społecznych miejscowej ludności,
– niepozyskanego z terenów o podwyższonych wartościach społecznych i przyrodniczych, gdzie
istnieje podejrzenie, że wartości te mogły zostać naruszone w wyniku prowadzonej gospodarki
leśnej,
– niepozyskanego z terenów przekształconych lasów naturalnych oraz z obszarów,
gdzie wykorzystuje się drzewa modyfikowane genetycznie2.
W toku postępowania
W odpowiedzi na ogłoszony przetarg złożone zostały oferty. Część ofert na etapie weryfikacji
merytorycznej zostało odrzuconych jako niezgodne z zapisami specyfikacji istotnych warunków
zamówienia z uwagi na zaoferowanie przez wykonawców innych niż wymagane przez
zamawiającego parametrów technicznych mebli. Wykonawca, który złożył ofertę najkorzystniejszą
cenową, a jednocześnie uznaną przez ekspertów merytorycznych za zgodną z opisem przedmiotu
zamówienia, przedstawił również wszystkie wymagane w specyfikacji dokumenty. Wykonawca ten
w ofercie wykazał, że do samodzielnej produkcji przedmiotowych mebli będzie wykorzystywał
produkty i półprodukty drewniane objęte certyfikatem FSC.
Szczęśliwy finał
Postępowanie przetargowe zakończyło się podpisaniem umowy o zamówienie i w krótkim czasie
od tego momentu – dostawą zakupionych mebli. Jego przeprowadzenie potwierdziło, że prawo
zamówień publicznych daje zamawiającym możliwość zweryfikowania produktu nie tylko pod
kątem określonych parametrów technicznych czy funkcjonalnych, ale również pod kątem wpływu
tego produktu na środowisko. Warto również pamiętać, że wykorzystywanie norm środowiskowych
w przeprowadzanych przetargach jest również sposobem na kształtowanie postaw
proekologicznych wśród wykonawców.
Wyróżniony przetarg
Wrocławskie Centrum Badań EIT+, przeprowadzając z sukcesem opisane zielone zamówienie
publiczne, zostało wyróżnione przez Urząd Zamówień Publicznych w Warszawie przez zaproszenie
przedstawicieli EIT+ jako prelegentów do udziału w VI Konferencji Zrównoważone Zamówienia
Publiczne, która odbyła się w grudniu 2012 r. w Warszawie. Przedstawiciele EIT+ wzięli udział w
panelu Zielone zamówienia publiczne na przykładzie mebli. Podczas dyskusji zostały omówione
zapisy specyfikacji, odnoszącej się m.in. do zakupu mebli z drewna pochodzącego z legalnych
zasobów. Pracownicy EIT+ zrelacjonowali i opisali dokładnie przebieg przeprowadzonego
zamówienia publicznego. Głównym celem wydarzenia było upowszechnienie informacji na temat
2
Więcej informacji na www.fsc.pl

5. środowiskowych oraz społecznych aspektów zamówień publicznych przez wskazanie podstaw
prawnych, odniesienie do zagadnień powiązanych z ochroną środowiska i ekonomią społeczną,
a także prezentacja konkretnych studiów przypadku. Dla spółki udział w konferencji był nie tylko
wyróżnieniem, ale także potwierdzeniem, że warto stosować proekologiczne procedury
przetargowe.
Zielony przetarg – społeczna odpowiedzialność
Po przeprowadzeniu zielonego zamówienia publicznego WCB EIT+ jest przekonane, że instytucje
publiczne w Polsce będą coraz częściej korzystać z możliwości, jakie otwierają przed nimi właśnie
zielone zamówienia.
Zadaniem odpowiedzialnych ekologicznie zamawiających staje się nie tylko
przeprowadzanie takich procedur, lecz również jak najczęstsze podkreślanie zalet zapisów i norm
prawnych przekładających się na efekt zakupionego produktu. Zielone zamówienia publiczne stają
się w takim przypadku potężnym narzędziem stymulowania innowacji i zachęcania przedsiębiorstw
do opracowywania nowych, bardziej ekologicznych produktów. Takie podejście do zamówień
publicznych, promowane przez Komisję Europejską, otwiera nowe możliwości wprowadzania
innowacji technologicznych. Dzięki „zielonym procedurom” wykonawcy realizujący zamówienia
publiczne w Unii Europejskiej, mogą wyrazić swoje poparcie dla stosowania ekologicznych
rozwiązań i budowania gospodarki opartej na rozsądnym gospodarowaniu surowcami i wspieraniu
inicjatyw, które pomagają chronić środowisko naturalne.
Dominika Frączek, Marta Borkiewicz-Jaroszewska