Modernizacja polskiego systemu politycznego w kierunku jednomandatowych okręgów wyborczych. Analiza tematu.

1. Modernizacja polskiego systemu politycznego
- jednomandatowe okręgi wyborcze
Izabela Zawadzka
Paweł Kapla
Emil Kuriata
Michał Jan Bagioski

2. Wybory
• metoda służąca wyłonieniu spośród kandydatów osób, które mają
piastowad określone obieralne stanowiska lub urzędy publiczne,
• jedno z narzędzi służących okresowemu egzekwowaniu przez suweren
odpowiedzialności politycznej osób pełniących funkcje publiczne,
• w drodze wyborów określona ekipa polityczna zdobywa tymczasową
inwestyturę do rządzenia paostwem,
• wynik wyborów jest efektem wyrażenia przez społeczeostwo w
indywidualnym akcie głosowania votum zaufania dla danej ekipy
politycznej,
• jako akt polityczny kreują określoną politykę paostwa i selekcjonują osoby
odpowiedzialne za jej realizację,
• we współczesnym świecie praktycznie zdominowane przez partie
polityczne.

3. Ordynacja wyborcza
• akt normatywny zawierający reguły postępowania odnoszące się do
wyborów, jego treścią jest prawo wyborcze,
• podstawowe składniki:
– zasady prawa wyborczego,
– techniczno-organizacyjne i polityczne normy prowadzenia kampanii
wyborczej i aktu głosowania,
– sposób obliczania wyniku wyborów i rozdziału mandatów,
– warunki utraty mandatu i wiążące się z tym konsekwencje.

4. Podstawowe zasady prawa wyborczego
• powszechnośd – czynne i bierne prawo wyborcze przysługuje wszystkim
dorosłym obywatelom, którzy dysonują zdolnością do czynności prawnych,
• równośd – wszyscy obywatele biorą udział w wyborach na tych samych
zasadach, dysponując taką samą ilością głosów oraz siła każdego głosu jest
zbliżona,
• bezpośredniośd – decyzja o ostatecznym składzie organu
przedstawicielskiego należy do wyborcy, który oddaje głos na partię lub
kandydata na deputowanego,
• tajnośd – wyborcy mają stworzone warunki dla zachowania tajemnicy ich
osobistej decyzji,
• proporcjonalne.

5. System wyborczy
• zbiór reguł określających charakter i przebieg procesu, w którym
indywidualne preferencje obywateli zostają przekształcone w głosy, a
następnie przetworzone w decyzje dotyczące wyboru reprezentantów ,
piastujących funkcje w organach obieralnych,
• elementy (zmienne):
– formuła wyborcza,
– rozmiar okręgu,
– kształt okręgu,
– przeciętny koszt uzyskania jednego mandatu,
– uprawnienia wyborcy w akcie głosowania

6. Większościowa formuła wyborcza
• mandat zdobywa kandydat, który otrzymuje większośd głosów w okręgu:
– większośd względna (najwięcej głosów), np. USA, Wielka Brytania,
– absolutna, np. Francja.
• idea tej formuły polega, aby liczba uzyskanych mandatów odzwierciedlała
ilośd otrzymanych głosów (np. 20% głosów wyborców to 20% miejsc w
organie), jest ona praktycznie nie do zrealizowania,
• jednomandatowe okręgi wyborcze

7. Zalety większościowej formuły wyborczej
• głosowanie na ściśle określonego kandydata,
• mniejsza ilośd kandydatów stwarza możliwośd weryfikacji założeo
i obietnic składanych w drodze kampanii wyborczej,
• możliwośd lepszego poznania poglądów kandydata na tematy interesujące
jego wyborców,
• uzyskanie mandatu przez osobę cieszącą się najwyższym zaufaniem
i poparciem społeczeostwa,
• mniejsza liczba mandatów (w porównaniu z liczbą w wyborach
wielomandatowych) wpływa znacząco na obniżenie generowanych
wydatków na obsługę administracji.

8. Wady większościowej formuły wyborczej
• brak progu wyborczego - możliwośd wejścia do organu wielu frakcji
politycznych o zróżnicowanych poglądach (istnieje prawdopodobieostwo
braku porozumienia w wielu ważnych kwestiach),
• możliwe rozdrobnienie parlamentarne (głosowanie na konkretnych
kandydatów, nie na partie),
• liczba mandatów niezależna od wielkości okręgu oraz liczby mieszkaoców
(jednomandatowe okręgi),
• układanie list wyborczych niezależnie od stopnia kompetencyjności
kandydatów.

9. Proporcjonalna formuła wyborcza
• dwie odmiany:
– metoda największych reszt,
– metoda największych średnich (d’Hondta, Sainte-Lague),
• metoda d’Hondta uprzywilejowuje większe partie kosztem mniejszych,
• wielomandatowe okręgi wyborcze,
• klauzule zaporowe
• drugi (wyższy) poziom alokacji mandatów

10. Zalety proporcjonalnej formuły wyborczej
• stosowanie progu wyborczego – 5% partie, 8% koalicje (brak rozdrobnienia
parlamentarnego),
• mniejsza ilośd partii politycznych, stwarza większe prawdopodobieostwo
wypracowania kompromisu,
• wysokie miejsce na liście wyborczej daje możliwośd uzyskania mandatu
osobie mniej znanej (możliwośd wymiany kadr parlamentarnych),
• liczba mandatów możliwych do uzyskania, zależna od wielkości okręgu
(większa liczba mieszkaoców = większa liczba przedstawicieli).

11. Wady proporcjonalnej formuły wyborczej
• głosowanie na partie polityczne (listy wyborcze),
• w parlamencie prawdopodobieostwo głosowania wybranej osoby
niezgodnie z oczekiwaniami wyborców (wg linii partii),
• układanie list wyborczych niezależnie od stopnia kompetencyjności
kandydatów,
• zbyt duże reprezentacje przyczyniają się do zmniejszenia możliwości
weryfikowania pracy parlamentarnej wybranej osoby (możliwośd wyboru
wielu kandydatów).

12. Mieszana formuła wyborcza
• dwie odmiany:
– proporcjonalno-większościowe,
– większościowo-proporcjonalne.

13. Kierunek modernizacji
wprowadzenie większościowej formuły wyborczej
Jan Nowak-Jezioraoski
Zacząłbym od reformy ordynacji wyborczej, a więc od wprowadzenia
Jednomandatowych Okręgów Wyborczych. Usunęłoby to podstawową słabośd
obecnego systemu, jaką jest przerost partyjniactwa.
Karl Popper
Ordynacja proporcjonalna odziera posła z osobistej odpowiedzialności. Czyni
zeo maszynkę do głosowania, a nie myślącego i czującego człowieka.
prof. Jerzy Przystawa
Ordynacja wyborcza jest rozstrzygnięciem o fundamentalnym znaczeniu dla
ustroju paostwa i systemu demokratycznego. Z punktu widzenia wyborcy i
społeczeostwa obywatelskiego ordynacja większościowa z
jednomandatowymi okręgami wyborczymi ma zdecydowaną przewagę nad
ordynacjami tzw. proporcjonalnymi.

14. Art. 4 Konstytucji Rzeczypospolitej
Polskiej
1. Władza zwierzchnia w
Rzeczypospolitej Polskiej należy
do Narodu.
2. Naród sprawuje władzę przez
swoich przedstawicieli lub
bezpośrednio.

15. Wybór posła w Polsce
• wybieranych jest wielu posłów z jednego okręgu wyborczego,
• istnieją duże okręgi wyborcze,
• głosuje się na listy partyjne,
• kandydatów zgłaszają partie polityczne (obecnośd i miejsce kandydata na liście
zależy od ustaleo wewnętrznych partii),
• formowanie rządu trwa długo (targi koalicyjne),
• rządy są koalicyjne,
• kandydaci na posłów muszą byd zaakceptowani przez kierownictwo partyjne,
• oddając głos wyborca ma do wyboru nawet kilkaset nazwisk, które nic mu nie
mówią,
• mechanizm doboru kandydatów i przeliczania głosów na mandaty poselskie
jest skomplikowany i wciąż zmieniany,
• partie polityczne są słabo zakorzenione w społecznościach lokalnych. Są
scentralizowane; decyzje partyjne podejmowane są odgórnie.

16. • 41 okręgów wyborczych,
• od 7 do 20 mandatów,
Wybór posła w Polsce mandaty w województwach:
• lubuskie i opolskie – 12,
• podlaskie – 14,
• świętokrzyskie – 16,
• warmiosko-mazurskim – 18,
• zachodniopomorskie – 20,
• kujawsko-pomorskie – 25,
• podkarpackie i pomorskie – 26,
• lubelskie – 27,
• łódzkie – 31,
• dolnośląskie – 34,
• wielkopolskie – 40,
• małopolskie – 41,
• śląskie – 55,
• mazowieckie – 63.
metodologia podziału
• ustalenie podziału terytorium kraju
na okręgi wyborcze i liczby
wybieranych w nich posłów służy
norma przedstawicielstwa – iloraz
liczby ludności Polski przez liczbę
wszystkich posłów do Sejmu,
• 1 mandat/82 133 mieszkaoców (na
podstawie danych Paostwowej
Komisji Wyborczej z 4 sierpnia
2011).

17. Wybór posła w Wielkiej Brytanii
• wybierany jest jeden poseł z każdego okręgu wyborczego,
• istnieją małe okręgi wyborcze (659 okręgów wyborczych liczących średnio ok.
90 tys. mieszkaoców),
• głosuje się na konkretnych kandydatów,
• kandydata zgłaszają zarówno partie polityczne, jak i organizacje czy grupy
obywateli nie należące do żadnej partii,
• szybko tworzony jest nowy rząd,
• odpowiedzialnośd za rządy w danej kadencji bierze na siebie jedna partia,
• szansę na wybór ma każdy obywatel posiadający poparcie społeczne w danym
okręgu wyborczym,
• wyborca oddając swój głos otrzymuje kartkę z kilkoma nazwiskami
kandydatów, których zna,
• mechanizm wyboru jest prosty i zrozumiały: wygrywa kandydat z największym
poparciem w okręgu,
• partie polityczne są organizacjami obywatelskimi o silnym zapleczu lokalnym.

18. W kierunku okręgów jednomandatowych
• powiat – jednostka
samorządu
terytorialnego II
stopnia i podziału
administracyjnego,
obejmująca częśd
obszaru województwa,
• 314 powiatów oraz 66
miast na prawach
powiatu,
• 1 powiat – średnio 100
tyś mieszkaoców.

19. Konsekwencje jednomandatowych okręgów
wyborczych
• wprowadzenie osobistej odpowiedzialności posła przed obywatelami w
jego okręgu wyborczym, to od nich zależy jego polityczna przyszłośd,
• stabilny rząd, dzięki temu, że JOW prowadzą do dwubiegunowej sceny
politycznej (prawo Duvergera),
• eliminacja z parlamentu ugrupowania o poglądach skrajnych,
• ukrócenie selekcji negatywnej, która polega na forowaniu przez
kierownictwo partii działaczy biernych, miernych ale wiernych,
• możliwa wymiana elit (obecnie chod zmieniają się rządy skład sejmu jest
praktycznie taki sam).

20. Dylematy wprowadzenia jednomandatowych
okręgów wyborczych
• duopolityzacja sceny politycznej,
• sejm zapełni się bogatymi biznesmenami czy przedstawicielami środowisk
przestępczych,
• zwiększenie korupcji,

22. Dziękujemy za uwagę!