1. 6 | DE JURISTENKRANT - 22 OKTOBER 2014
Raad van Europa: ‘Rechtsbedeling komt
ongehavend uit economische crisis’
In haar jaarrapport stelt de European Commission for the Efficiency of
Justice (CEPEJ) vast dat de rechtsbedeling in haar lidstaten de economische
crisis ongeschonden heeft doorstaan. Het meer dan vijfhonderd pagina’s
tellende document bevat een schat aan gegevens en statistieken en moet
toekomstige analyses vergemakkelijken. Voor België valt op dat harde cijfers
inzake case-flow ontbreken.
Bart Nelissen
M
et een vragenlijst van 35 pagina’s
en 208 items peilde de European
Commission for the Efficiency of
Justice (CEPEJ) binnen de Raad van Europa naar
de organisatie, bevoegdheden, financiering en
performantie van de verschillende actoren in-
zake rechtsbedeling (gerechtspersoneel, advo-
catuur, notariaat, benoemende instanties,
rechtshulp, en dergelijke). Op 9 oktober ver-
scheen het rapport dat voor de periode 2004-
2012 de belangrijkste kwalitatieve en kwantita-
tieve trends noteert binnen de 45 deelnemende
landen (San Marino en Liechtenstein brachten
geen data aan). Men spaarde tijd noch moeite
om een en ander in talrijke tabellen en statistie-
ken te gieten en een lijvige nota ter verklaring
van de vragenlijst rondt het geheel af. Het docu-
ment wil gelezen worden als een evaluatieoefe-
ning met het oog op aanbevelingen en concrete
instrumenten die bijdragen tot de kwaliteit, bil-
lijkheid en efficiëntie van justitie.
OPTIMISME
In zowat de helft van de staten is het justitiebud-
get erop vooruitgegaan ondanks de economi-
sche crisis. De Commissie berekende dat de lid-
staten gemiddeld 60 euro aan justitie spenderen
per hoofd van de bevolking, al zijn er voor de
hand liggende verschillen wegens welvaartsdis-
pariteiten binnen de landengroep. Voorts stelt
het rapport vast dat justitie voor haar financie-
ring toenemend rekent op bijdragen van de con-
crete gebruiker, en minder op middelen uit alge-
mene belastingen. Niet-rechtsprekende taken
worden volgens de Commissie steeds meer uit-
besteed. Zij ziet hoe het met de toegang tot justi-
tie en initiatieven rond e-justice de goede kant
uitgaat. Ook blijken lidstaten meer te focussen
op de rechtbankgebruikers vanuit een klantge-
richte benadering. Het aantal rechtbanken
neemtdanweerverderaf,zoalsdeCommissiein
het verleden al ontwaarde, terwijl het aantal
rechters stabiel blijft en hun verloning over het
algemeengestegenis.Deafhandelingscapaciteit
isafdoendeenwaartochverwerkingsproblemen
opduiken(meestalinstrafzaken)wijthetrapport
dataandeorganisatievandevervolgendeinstan-
ties. De Commissie betreurt dat het principe van
defunctioneleonafhankelijkheidvandieinstan-
ties niet overal wordt gehonoreerd. Bij de tenuit-
voerlegging van beslissingen ontwaart de CEPEJ
ten slotte een duidelijke professionalisering en
privatisering.
BELGISCHE CIJFERNOOD
België maakt volgens het rapport geen budget-
tair onderscheid tussen het openbaar ministe-
rie en de zittende magistratuur. Met de hervor-
ming van Justitie en de verdeling van de
middelen via beheersovereenkomsten voor ze-
telenparketzaldatonderscheidindetoekomst
welduidelijkworden.DatzegtDietgerGeeraert,
die de gegevensverzameling vanuit de FOD Jus-
titie coördineerde. De vragenlijst die België in-
vulde, is overigens integraal beschikbaar.
Volgens de Commissie is het pover gesteld met
de informatisering van de Belgische justitie.
‘België doet het slecht bij de elektronische
communicatie tussen de rechtbank en de bui-
tenwereld, en dat haalt onze score naar bene-
den’, aldus Geeraert. De statistische verwer-
king van het aantal inkomende, hangende en
afgeronde zaken is niet optimaal. België kon
helaas weinig gegevens aanleveren. ‘Cijfers
ontbreken omdat veel rechtbanken er een ei-
gen registratiemethode op na hielden en een
andere nomenclatuur hanteerden. Maar de
toekomst moet beterschap brengen. Het Vast
Bureau Statistiek en Werklastmeting werkt
hard aan de verbetering van de statistieken’,
aldus nog de Belgische vertegenwoordiger bij
de CEPEJ.
GLAZEN PLAFOND?
Het rapport wijdt enkele beschouwingen aan
het zogeheten ‘glazen plafond’ dat volgens de
Commissie een realiteit blijft. Ook België ont-
snapt daar niet aan. Hoe hoger op de hiërarchi-
scheladder,hoemindervrouwen.‘Belgiëscoort
daarin rond het gemiddelde. Er is nu een kleine
meerderheidvanvrouwelijkerechtersophetni-
veau van eerste aanleg. Het zal interessant zijn
om te zien of die verhouding zich in de toe-
komst kan doorzetten naar de hogere gerechts-
instanties en de leidinggevende functies’,
meent Geeraert. De efficiëntie van de Belgische
rechtsbedeling kent volgens hem echter drin-
gender eisen: ‘Zonder robuust cijfermateriaal
inzake case-flow en doorlooptijden blijven we
in het ongewisse over de impact van maatrege-
len. Werk maken van degelijke statistieken is
prioritair’, klinkt het nog.
Belgiëstaatalvastnietalleenwatdieontbreken-
de gegevens betreft: minder dan de helft van de
47 lidstaten bezorgde de gevraagde cijfers.
(De auteur is praktijkassistent en doctoreert aan de
KU Leuven)
www.coe.int/cepej
Gerechtsdeurwaarders
willen beter imago
Binnen de Nationale Kamer van
gerechtsdeurwaarders is onlangs de
vzw SAM-TES opgericht. De vereniging
moet als aanspreekpunt dienen voor
gerechtsdeurwaarders die met vragen
over wetgeving en informatica zitten.
Daarnaast zal de vzw ook fungeren als
spreekbuis van de gerechtsdeurwaarders.
Aan het hoofd staat jurist Dries Storme.
Hij komt van het kabinet van oud-minis-
ter van Justitie Turtelboom.
Annelien Keereman
‘D
e samenleving wordt almaar
complexer en Europa krijgt een
grotere invloed op de regelge-
ving. De gerechtsdeurwaarders zitten daar mid-
denin. Ze bleken twee belangrijke noden te heb-
ben: meer ondersteuning, en één spreekbuis
voor de buitenwereld. Die ondersteuning willen
we vooral geven op het vlak van digitalisering en
van informatie. We zorgen ook voor opleidin-
gen. Als spreekbuis willen we met één stem
spreken met bijvoorbeeld justitie en de beleids-
makers, en hebben we ook een alarmbelfunctie.
Daarnaast zijn we ook een brug naar andere be-
roepsorganisaties, zoals de Orde van Vlaamse
Balies, avocats.be, het notariaat…’
Waarom is er gekozen voor een aparte vzw bin-
nen de Nationale Kamer?
Dries Storme: ‘Een aparte vzw laat toe om flexibel
intespelenopnieuwenoden,tendensenenactu-
ele vragen. Een voorbeeld daarvan is de commis-
sie verschijningsformules die SAM-TES onlangs
oprichtte:dieheeftalstaakomallegegevensover
de zittingen van alle rechtbanken in België te ver-
zamelen, te bundelen en online ter beschikking
te stellen. Dat is een huzarenwerk waar vrijwilli-
gers uit het hele korps veel tijd en energie in ste-
ken, maar ik ben ervan overtuigd dat het een on-
misbaar werkinstrument wordt, niet alleen voor
degerechtsdeurwaardersmaarvoorallevrijejuri-
dische beroepen. Tegelijk biedt de specifieke sa-
menwerkingsvorm de Nationale Kamer de ruim-
te om zich verder toe spitsen op haar kerntaken.’
WatisdetaakverdelingmetdejuristenvandeNa-
tionaleKamer?Steldateengerechtsdeurwaarder
met een vraag zit, tot wie richt hij zich best?
‘De directeurs van de juridische dienst en van
SAM-TESbesprekendedossierssamen.Tuchtis
bijvoorbeeldeenmateriediespecifiekvoorNati-
onale Kamer is. Er zijn potentiële overlappin-
gen, maar daarop proberen we te anticiperen.’
Gaat u ook proberen het imago van de gerechts-
deurwaarder wat op te poetsen?
‘De gerechtsdeurwaarder kampt nog altijd met
een eerder negatieve perceptie, dat is een feit.
We zullen met SAM-TES dan ook de nadruk leg-
genopdeverzoenendeenbemiddelenderolvan
de gerechtsdeurwaarder, die krijgt nu eigenlijk
veel te weinig aandacht.’
‘We moeten ook niet ontkennen dat we ge-
rechtsdeurwaarders zijn, maar we moeten wel
duidelijk maken hoe we ons ambt maatschap-
pelijk verantwoord invullen. Stel dat iemand
eenbeslagwillatenuitvoeren,maardegerechts-
deurwaarder weet dat er niets te rapen valt, dan
is het zijn rol om daarvoor te waarschuwen, en
kanhijvoorstellenomdezaakminnelijkterege-
len. Die kennis is specifiek en eigen aan de ge-
rechtsdeurwaarder. Een advocaat heeft geen
toegang tot die gegevens. De gerechtsdeurwaar-
der trekt in een dossier op zo’n moment aan de
alarmbel. Daarnaast heeft hij ook voor iemand
die een dagvaarding krijgt een informatieve rol.
Hij komt bij de mensen thuis, ziet de impact van
de economische crisis en de beleidsmaatrege-
len. Dat moeten we veel meer benadrukken.’
Hoe gaan jullie dat verwezenlijken?
‘We hebben in een memorandum voor de fede-
rale regeringsonderhandelaars, samen met de
NationaleKamer,deVlaamseconferentievange-
rechtsdeurwaarders en de Union francophone des
huissiers de justice, vijf beleidsprioriteiten naar
voor geschoven. Verschillende punten daarvan
vinden we terug in het federaal regeerakkoord.
Daarnaastzijnwevolopbezigmetdeuitbouwvan
hetluikpermanentevorming,waarvoorweinspi-
ratie opdoen bij het notariaat en de OVB. Alle in-
formatie zal ook beschikbaar zijn op onze websi-
te, die een onderdeel is van de website van de
Nationale Kamer. En uiteraard verloopt alles in
overleg met de mensen hier in huis.’
In het memorandum dat de Nationale Kamer
naar de regeringsonderhandelaars gestuurd
heeft, breekt u een lans voor de elektronische
betekening. Hoe zien jullie dat precies?
‘De gerechtsdeurwaarder is op het vlak van IT
altijd heel vooruitstrevend geweest, zowel op de
kantoren als hier op de Nationale Kamer. De
grootste uitdaging voor de gerechtsdeurwaarder
bestaat erin om de elektronische vooruitgang te
kunnen omarmen zonder aan lokale betrokken-
heid in te boeten. De e-betekening ligt op de
plank en kan zò uitgerold worden, waarbij de
Nationale Kamer als enige het systeem valori-
seert en controleert. In een eerste fase zou het
ingevoerd worden voor parastatale instellingen.
Voor de burger zou het gekoppeld kunnen wor-
den aan zijn e-ID, maar dat is nog niet voor on-
middellijk, omdat men eerst goed moet naden-
ken over hoe men dat zal aanpakken. Omdat
niet iedereen al over een gecertificeerd e-mail-
adres beschikt, plant de Nationale Kamer een
getrapt systeem waarbij de betekening ook op
traditionele wijze kan gebeuren.’
‘Maar het gaat verder dan dat. We zijn absolute
voorstanders van het elektronisch dossier bij
justitie, zeker bij faillissementen en de wet
continuïteit ondernemingen. Bij een collectie-
ve schuldenregeling is er wel informatie uit een
databank en krijgen we een waarschuwing,
maar dat is niet zo voor de wet continuïteit on-
dernemingen of voor faillissementen, terwijl
die informatie wel bestaat. Concreet moet het
centraal bestand van berichten van beslag ver-
der worden uitgebreid met die informatie. Dat
verhoogt tegelijk ook de efficiëntie van de over-
heidsinstellingen en de ondernemingen. In
het memorandum roepen we dan ook op om
werk te maken van het elektronisch dossier,
want op die manier kan de gerechtsdeurwaar-
der beter informeren en kunnen nutteloze
maar dure procedures vermeden worden.
Daarnaast kunnen we ook een informatiebron
voor de beleidsmaker zijn.’
Dietger Geeraert (FOD Justitie): ‘Cijfers ontbreken omdat veel rechtbanken er een eigen registratiemethode op
na hielden. Het Vast Bureau Statistiek en Werklastmeting werkt hard aan de verbetering van de statistieken.’
©Photonews
©WouterVanVaerenbergh
C
opyrightD
e
Juristenkrant2015