Cost Of Production

1. सुक्ष्म अर्थशास्त्राचे ससद्ाांत
डॉ. रक्षित बागडे
वशामक प्राध्माऩक/वलबाग प्रभुख
स्ल.भन्वायाभजी ऩडोऱे आर्टव ् कॉरेज गणेळऩूय बंडाया
Email ID- rakshitbagde@gmail.com
युनिट १ - १. उत्पादि व्यय

2. Prepared By @ Dr. Rakshit M. Bagde
उत्पादि व्यय
“लस्तूचे उत्ऩादन कयण्मावाठी प्रत्मष ल अप्रत्मषऩणे कयाला रागणाय त्माग म्शणजे उत्ऩादन
व्मम शोम.” उत्ऩादन व्मम = प्रत्मष त्माग + अप्रत्मष त्माग
उत्ऩादन व्ममाचे लगीकयण -
अ) भौद्रिक उत्ऩादन व्मम
फ) लास्तवलक उत्ऩादन व्मम
क) लैकल्पऩक उत्ऩादन व्मम
अ) भौद्रिक उत्ऩादन व्मम -
"उत्ऩादकारा एखादी लस्तू तमाय कयण्माकरयता जेलढा ऩैवा खचट कयाला रागतो तो त्मा लस्तूचा
भौद्रिक व्मम शोम."- भाळटर
भौद्रिक उत्ऩादन व्ममाचे दोन बागात लगीकयण क
े रे जाते. १) प्रत्मष व्मम २) अप्रत्मष व्मम
फ) लास्तवलक उत्ऩादन व्मम -
"कोणत्माशी लस्तूच्मा उत्ऩादनाभध्मे वलवलध प्रकायच्मा श्रमभकांना प्रत्मष ककं ला अप्रत्मषऩणे जे
प्रमत्न कयाले रागते तवेच लस्तूच्मा उत्ऩादनात गुंतवलण्मात मेणाऱ्मा बांडलराची फचत
कयण्मावाठी जी प्रतीषा कयाली रागते अळा वलट प्रमत्नांना ल त्मागाना लस्तूचा लास्तवलक
उत्ऩादन व्मम म्शणतात." - भाळटर
क) लैकल्पऩक उत्ऩादन व्मम-
"कोणतेशी वाधन एका उऩमोगाकरयता लाऩयपमानंतय इतय लैकल्पऩक उऩमोगाचा त्माग
कयालारा रागतो. शा त्माग कयाला रागपमाभुऱे जी शानी शोते तो त्मा वलमळष्र् लस्तूचा
लैकल्पऩक व्मम शोम."

3. Prepared By @ Dr. Rakshit M. Bagde
उत्ऩादन व्ममाच्मा लतटणुकीचे वलश्रेऴण –
उत्ऩादन व्ममाच्मा लतटणुकीचा अभ्माव दोन बागात क
े रा जातो.
अ) अपऩकारीन उत्ऩादन व्ममाच्मा लतटणुकीचे वलश्रेऴण
फ) दीघटकारीन उत्ऩादन व्ममाच्मा लतटणुकीचे वलश्रेऴण
अ) अपऩकारीन उत्ऩादन व्ममाच्मा लतटणुकीचे वलश्रेऴण -
अपऩकाऱ म्शणजे ज्मा काऱात पक्त उत्ऩादनाच्मा फदरत्मा व्ममात फदर करून उत्ऩादनाच्मा
भात्रेत फदर कयता मेतो. मात ल्स्थय व्ममात फदर शोत नाशी. अपऩकाऱात उत्ऩादन व्ममाचे तीन
प्रकाय द्रदवून मेतात.-
१) एक
ू ण उत्ऩादन व्मम २ ) वयावयी उत्ऩादन व्मम ३) वीभांत उत्ऩादन व्मम
१) एक
ू ण उत्ऩादन व्मम – Total Cost
एखाद्मा लस्तूचे वलमळष्र् ऩरयभाण उत्ऩाद्रदत कयण्मावाठी ऩेढीरा जो एक
ं दय खचट कयाला रागतो
त्मारा एक
ू ण उत्ऩादन व्मम म्शणतात.
एक
ू ण उत्ऩादन व्मम = ल्स्थय उत्ऩादन व्मम + फदरता उत्ऩादन व्मम (TC = FC - VC)
A) ल्स्थय उत्ऩादन व्मम (FC)- "जे व्मम उत्ऩादनाच्मा आकायानुवाय फदरत नाशी त्मांना ऩेढीचे ल्स्थय
व्मम म्शणतात“ - फेनशॅभ

4. Prepared By @ Dr. Rakshit M. Bagde
B) फदरता उत्ऩादन व्मम (VC)-"जो व्मम उत्ऩादनाच्मा आकायानुवाय फदरत जातो त्मारा फदरता
व्मम म्शणतात." - फेनशॅभ
C) एक
ू ण उत्ऩादन व्मम - TC
एक
ू ण उत्ऩादन व्मम = ल्स्थय व्मम + फदरता व्मम

5. Prepared By @ Dr. Rakshit M. Bagde
२) वयावयी उत्ऩादन व्मम – Average Cost
वयावयी व्ममाचे दोन बाग ऩडतात. १) वयावयी ल्स्थय व्मम २) वयावयी फदरता व्मम
1) वयावयी ल्स्थय व्मम - "एक
ू ण ल्स्थय व्ममारा उत्ऩाद्रदत नग वंख्मेने बागगतरे म्शणजे जो
बागाकाय मेतो त्मारा वयावयी ल्स्थय व्मम म्शणतात."
२) वयावयी फदरता व्मम - "एक
ू ण फदरत्मा व्ममारा एक
ू ण उत्ऩाद्रदत नग वंख्मेने बागगतरे
अवता जो बागाकाय मेतो त्मारा वयावयी फदरता व्मम म्शणतात."

6. Prepared By @ Dr. Rakshit M. Bagde
अपऩकारीन वयावयी व्मम लक्राचा आकाय U आकायाचा का अवतो -
१. फदरत्मा प्रभाणाचा ननमभ
२. अवलबाज्म घर्क
३. अंतगटत फचती
४. उत्ऩादन घर्काचा मुक्त लाऩय
३) वीभांत उत्ऩादन व्मम – Marginal Cost
"एक अनतरयक्त नग उत्ऩाद्रदत कयण्माकरयता जो अनतरयक्त उत्ऩादन व्मम मेतो त्मारा वीभांत
उत्ऩादन व्मम म्शणतात.”
अपऩकारीन वीभांत ल वयावयी व्मम लाढीची कायणे -
१. मंत्राचा अनत लाऩय
२. उत्ऩादन घर्काच्मा भोफदपमात लाढ
३. ननकृ ष्र् वाधनांचा लाऩय
४. आऱ्शावी उत्ऩत्ती ननमभाचे अल्स्तत्ल
५. अवलबाज्म घर्काचा अगधक लाऩय
६. अंतगटत तोर्े

7. Prepared By @ Dr. Rakshit M. Bagde
फ) दीघटकारीन उत्ऩादन व्ममाच्मा लतटणुकीचे वलश्रेऴण -
दीघटकाऱात ल्स्थय आणण फदरता व्मम अवा बेद क
े रा जात नाशी. दीघटकाऱात वलट व्मम
फदरते अवतात म्शणून मा काऱात दोन प्रकायचे उत्ऩादन व्मम अवतात. १) दीघटकारीन
वयावयी व्मम २) दीघटकारीन वीभांत व्मम.
1) दीघटकारीन वयावयी व्मम - दीघटकारीन वयावयी व्मम लक्र शा अनेक अपऩकारीन वयावयी
व्ममाऩावून फनरेरा अवतो. दीघटकारीन वयावयी व्मम लक्राराच वंलेष्र्न लक्र अवे वुद्धा
म्शणतात.
२) दीघटकारीन वीभांत व्मम - दीघटकाऱात एक अनतरयक्त नग उत्ऩाद्रदत क
े पमाभुऱे एक
ू ण
व्ममात जी ळुद्ध लाढ शोते नतरा दीघटकारीन वीभांत व्मम अवे म्शणतात.

8. Prepared By @ Dr. Rakshit M. Bagde
The End
वंदबट - प्रा. फी. एर. ल्जबकार्े
दीघटकारीन वीभांत ल वयावयी व्ममात लाढ शोण्माची कायणे -
अ) अंतगटत कायणे -
१. ननमंत्रणात अडचणी
२. वभन्लमात अडचणी
३. ननयीषणात अडचणी
४. वंघर्न भमाटदा
फ) फाह्म कायणे -
१. कच्मा भाराच्मा ककभतीत लाढ
२. भजुयी दयात लाढ
३. प्रमळक्षषत कभटचाऱ्माचा अबाल
४. ऩेढ्माची आऩवात स्ऩधाट
५. वलत्तीम वोमीचा अबाल