Hazırlayan: Dilara Şahin

1. DANIŞMAN: Doç. Dr. MUSTAFA USLU
HAZIRLAYAN: DİLARA ŞAHİNBu sunum ortaöğretim
öğrencileri için hazırlanmıştır.
AKDENİZ ÜNİVERSİTESİ
EĞİTİM FAKÜLTESİ

2. ÖFKE NEDİR?
• Bireyin planları, istek ve gereksinimleri engellendiğinde ve haksızlık, adaletsizlik ve
kendi benliğine yönelik bir tehdit algıladığında yaşanan temel duygulardan biridir.
(Kısaç, 1997)

3.  Öfke tehlike, tehdit ve benzeri sıkıntılarda, kişinin kendini olumsuz durum karşısında
koruması için harekete geçiren, savunmaya geçmeyi kolaylaştıran bir duygudur. Bu anlamda
kişinin yaşamını koruduğu söylenebilir. Bu da öfke duygusunun olumlu yanlarından biri olarak
algılanabilir.
 İlk anda öfke duygusunun olmadığı bir dünyanın daha iyi olacağını düşünmek mümkün
görünse de öfkenin yokluğu insanın hayatında bazı olumsuzluklara yol açabilir. (Şahin, 2017)

4. HANGİ DURUMLARDA ÖFKELENİRİZ?
o Çıkmazda hissettiğimizde
o Engellendiğimizde
o Tehdit algıladığımızda
o Benliğimize direkt saldırıldığında
o Bizim için önemli olan şeylere saldırıldığında
o Utanç hissettiğimizde
o Hayal kırıklığına uğradığımızda
o Haksızlığa uğradığımızda
o Kıskançlık hissettiğimizde
o Yalnızlık, itilmişlik, kaygı hissettiğimizde
o Sıkıldığımızda, anlaşılamadığımızı hissettiğimizde

5. Herhangi bir kimse öfkelenebilir. Bu
kolaydır.
Ne var ki; doğru insana, doğru derecede,
doğru zamanda, doğru maksatla ve doğru
biçimde öfkelenmek...
İşte bu zordur!
Aristoteles

6. ÖFKE NEDİR, NE İŞE YARAR?
• Öfke doğal, normal, insana özgü bir duygudur.
• Öfke fizyolojik ögeleri olan bir duygudur, davranış tarzı değildir.
• Kronik öfke sağlık için tehlikeli olabilir.
• Öfke çoğu kez ortaya çıkmadan tehlikesiz hale getirilebilir ve getirilmelidir.
• Öfkenin hedefi çoğu zaman yabancılar değil yakınlarımızdır.

7. • Öfke ile başa çıkmanın en sağlıklı yolu onu
daha az zarar verici hale getirmektir.
• Öfke, kişiyi tehditlere karşı uyarır ve kendisini
korumasına olanak sağlar.
• Öfke, yeni öğrenmeler için bir motivasyon
kaynağıdır.
• Öfke, kontrol edilebildiği sürece sağlıklıdır ve
işe yarar.

8. Öç alma veya
intikam yolu
değildir.
Problem
çözme aracı
değildir.
Başkalarını
suçlama
biçimi
değildir.
Öfke Ne
Değildir?
Haklı olma yolu
değildir.
Başkalarını
kontrol etme
yolu değildir.
Suç işlemek
için bir neden
değildir.

9. ÖFKENİN TÜRLERİ
Durumluk Öfke
 Kişide zamanla birikmiş olan ve ani şekilde ortaya çıkan öfke türüdür.
 Anlık gelişir, duruma ve olaya özgüdür. Kas gerilimi, sinir sisteminin uyarılması durumudur.
Sürekli Öfke
 Çok sayıda durumu sıkıcı, engelleyici algılayarak sürekli öfke yaşama durumudur.
 Öfkelenmeye eğilimli olma durumunu ifade eder.
 Sağlık (fiziksel, ruhsal) ve sosyal uyum sorununa neden olur.

10. Öfkenin İpuçları
1. Fiziksel İpuçları
2. Davranışsal İpuçları
3. Duygusal İpuçları
4. Bilişsel İpuçları

11. ÖFKENİN İFADESİ
• Öfkenin ifade ediliş biçimi de kaynakları kadar önemlidir.
• Duyguların ifade edilmesi çok önemlidir.
• Öfkemi nasıl dile getireceğim?
• Ben dili.
• Bu tür bir mesajın üç öğesi vardır:
1.Rahatsız olunan davranışın suçlayıcı olmayan bir ifadeyle tanımlanması
2.Rahatsız olunan davranışın kişi üzerindeki belirgin etkisi
3.Rahatsız olunan davranış ve belirgin etkisi hakkında kişinin hissettiği duyguları açıklaması

12. Öfke başlıca üç objeye ilişkin
olarak ortaya çıkmaktadır:
• Kişinin kendisine
• Diğerlerine
• Başına gelenlere

13. ÖFKE DÖNGÜSÜ
Patlama
Aşaması
Patlama Sonrası
Aşama
Yükselme
Aşaması

14.  Öfke, basit bir sinirlilik veya kızgınlık halinden, yoğun hiddet
durumuna kadar değişiklik gösterebilen duygusal bir durumdur.
 Kimi zaman orta şiddette , kısa süreli ve hatta kişiye faydalı kimi zaman
ise çok şiddetli, yoğun ve tahrip edici olabilmektedir. (Önem, 2010)

15. ÖFKENİN KONTROLÜ
 Öfkenin sağlıklı ve işe yarar olabilmesi için inkar edilmemesi, bastırılmaması ve öncelikle
kabul edilmesi, tanınması ve kontrollü bir biçimde ifade edilebilmesi gerekir.
 Öfkeyi kontrol etmek, öfkelenmemek ya da öfkeyi göstermemek değil, öfkeyi doğru ve
sağlıklı biçimde göstermek anlamına gelmektedir. Aksi halde, olumsuz duyguları bastırmak,
sahte hoşgörü ya da yüzleşmekten kaçınmak, kişinin ya duygularını biriktirip patlamasına ya
da ezilmesine neden olmaktadır. (Soykan, 2003)

16. ÖFKEYLE BAŞ ETMENİN YOLLARI
Kendi öfkenizi tetikleyen durumları ve öfkenizin biçimini tanımlayın.
Derin nefes alın, nabız atışlarınızı ve nefesinizi kontrol altına alın.
Kendinize, sizi sakinleştirecek cümleler söyleyin.
Şiddete yönelik davranışları asla kabul edilebilir çözümler olarak değerlendirmeyin.
Çevrenizdekileri, öfkelendiğinize dair bilgilendirin.
Eğer mümkünse kendinizi öfkeli olduğunuz ortamdan hemen uzaklaştırın ve sorunla ancak
kontrolünüzü yeniden kazandığınızda uğraşın.
Bol bol gülün ve espri yeteneğinizi kullanın olaya yeni bir bakış açısı ve yeni bir çerçeve kazandırın.

17. Öfkeyi yok edemezsiniz ancak tepkilerinizi kontrol ederek
onların sizi mutsuz etmesini önleyebilirsiniz.

18. ÖFKE KONTROLÜNDE BAŞVURULABİLECEK
BAZI YÖNTEMLER
Derin Nefes Alma
• Sinirleneceğinizi hissettiğiniz an, nefes ve nabzınızı kontrol altında tutmak için diyafram
şişene kadar burundan derin nefes alın. 3-5 sn tuttuktan sonra ağızdan yavaş yavaş verin.
Bunu ortalama 5 defa yapın.
Spor/Egzersiz Yapma
• Agresif bir yapısı olduğunu düşünen kişinin özellikle günlük gevşemeyi sağlayacak
hareketleri yapması faydalı olacaktır.
Düşünme Ve Duygularını Paylaşma
• Kendinizi sakinleştirecek cümleler (sakin ol, sorun yok, içinden 10’a kadar sayma vb.)
söyleyin. Duygularınızı, hissettiklerinizi sakin bir şekilde karşı tarafa anlatırsanız daha az
zarar görürsünüz.

19. ÖFKEYLE BAŞ ETMEDE KULLANILAN YANLIŞ
YOLLAR
Öfkeyi Yok Sayma
Öfkeyi Başkasına Aktarmak
Öfkeyi Saldırganca Ortaya Koymak
Öfkeyi Pasif Davranışlarla Ortaya Koymak
Öfkeyi Kendine Yöneltmek

20. UNUTMAYINIZ!
• Öfke bulaşıcıdır.
• Mümkün olduğu ölçüde öfkeyi
tırmandırmayın.
• Sizin göreviniz bu gerilimi azaltmaktır.
• İnsan olarak göreviniz gereği siz de aşırı
yük ve stres altında olabilirsiniz.
• Siz de sık sık küçük olaylarda bile öfke
duyabilirsiniz.
• Öfkenizi kontrol etmenizin hem size
hem de hizmet verdiğiniz kişilere
zincirleme olarak büyük yararı olacaktır.

21. Eğer kızgınlık ya da öfkenizin, kontrolünüz dışındaki olaylarla çıktığını düşünüyorsanız,
ilişkileriniz ve hayatınızın önemli boyutları bu duygudan etkileniyorsa, belki onu daha
iyi yönetebilmek için profesyonel birinin danışmanlığına başvurabilirsiniz.

22. KAYNAKÇA
• Kısaç, İ. (1997). Üniversite Öğrencilerinin Bazı Değişkenlere Göre Sürekli Öfke Ve Öfke İfade
Düzeyleri. Yayınlanmamış Doktora Tezi, Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• Kökdemir, H. (2004). Öfke ve Öfke Kontrolü. Pivolka, 3(12), 7-10.
• Önem, Ç. (2010). Üniversite Öğrencilerinin Öfke Ve Öfkeyi İfade Etme Biçimlerinin Akılcı Olmayan
İnançlar Ve Bazı Değişkenler Açısından İncelenmesi (Doctoral Dissertation, Selçuk Üniversitesi Eğitim
Bilimleri Enstitüsü).
• Serin, N. B., & Genç, H. (2011). Öfke Yönetimi Eğitimi Programının Ergenlerin Öfke Denetimi
Becerilerine Etkisi. Eğitim Ve Bilim, 36(159).

23. • Soykan, Ç. (2003). Öfke ve Öfke Yönetimi. Kriz Dergisi. 11(2), 19-27.
• Şahin Kıralp, F.S. (2017). Ergenler İçin Öfke Yönetimi Becerileri Programı. Ankara: Vize Basın Yayın.
• Tuna, D. (2012). Çözüm Odaklı Kısa Süreli Yaklaşıma Dayalı Öfke Kontrolü Eğitim Programının Lise
Öğrencilerinin Öfke Kontrolü ve İletişim Becerileri Düzeylerine Etkisi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans
Tezi. Dokuz Eylül Üniversitesi Eğitim Bilimler Enstitüsü, İzmir.
KAYNAKÇA