This presentation explains the ancient master plan of water resources management, tank cascades - spatial distribution, definitions, and importance, ecosystem services, and functions and planning procedures.

1. P.B. Dharmasena
0777 - 613234, 0717 - 613234
dharmasenapb@ymail.com, dharmasenapb@gmail.com
Links to publications:
https://independent.academia.edu/PunchiBandageDharmasena
https://www.researchgate.net/profile/Punchi_Bandage_Dharmasena/contributions h
ttp://www.slideshare.net/DharmasenaPb
https://www.youtube.com/channel/UC_PFqwl0OqsrxH1wTm_jZeg
https://scholar.google.com/citations?user=pjuU1GkAAAAJ&hl=en
සහභාගිත්ව ඉඩඹ පරිහරණ සැළසුඹකරණ වැඩමුෆව
2022 ජූනි මස 281 සහ 29 ෗ෙෙින

2. මහ සැළසුම
ජලාශ

3. 00 500 ගංගා ෗රෝණි මට්ටම

5. අන්තර් ජලාශ

6. l,d jej
lka;f,a
ñkafkaßh
mrdl%u iuqo%h
udÿre Th
Wvj,fõ
නාච්චාදුව
වැව් එල්ලංගා මට්ටම

7. Nachchaduwa
Kanadarawew
a
Vilachchiya
Kalawewa and
Balaluwewa
Huruluwewa

වැව් එල්ලංගා මට්ටම

8. කුෆවැව
ඔළගඹවැව/ බි෗සෝවැව
මුදුන් ඇල
ගඹමානය
෗වල් යාය
ගඹමානය ෗වල් යාය
ඔළගඹවැව/ බි෗සෝවැව
ඉහල වැව
ග෗ඹ මහවැව
කායන් වැව

9. jeõ fmdl=re ෗හවත් t,a,x.d
 c, úoHdj mokï lr.;a w¾: oelaùu‍
t,a,x.djla hkq" úh<s l,dmfha laIqo% c, fmdaIlhkays N= o¾Ykh ;=< ld,Sk c,
Odrdjlska ,efnk c,h" .nvd lsÍu" c,dmjykh iy c, Ndú;h msKsi ixúOdkh
lrk ,o tlsfklg iïnkaê; jeõ ud,djls' ^uoaÿu nKavdr -1985&
 mßir úoHdj mokï lr.;a w¾:
oelaùu
t,a,x.d moaO;shla hkq" úh<s l,dmfha N=
o¾Ykfha laIqo% c, fmdaIl ;=< c,h" mi"
jd;h iy jDlaI,;dÈh u.ska udkj" Ydl
yd i;a;aj m%cdjkaගේ uQ,sl wjYH;d
imhñka" ;sridr mokula u; udkj
ueÈy;aùulska hqla;j c,h yd N=ñ iïm;a
ixúOdkh lr we;s mßir moaO;shls'
^O¾ufiak - 2017&

10. අතීත෗ය් ග෗ඹ වැව් ෗පාකුරට ෗වනම නමක්
෗යාො෗ගන තිබු෗න නෑ
• ෗පාදු෗ව් ගම ෗ලස
හඳුන්වනු ලැබ෕෗ය් වැව්,
෗වල්, ගං෗ගාඩ, කැ෗ල්,
පංසල, ෗හ්න්, ලන්ෙ ආෙී
෗ඹ සියල්ලටම
• වියළි කාල෗ය්ත් ‘උල්ෙිය‘
ොන ෗තත් බිඹ ග෗ඹ
තිබුනා.
• වැ෗ව් වතුර හිග
කන්නවල කිහිප
෗ෙ෗නක් අවිධිමත්
විෙියට ෗ඹ බිඹ
෗ගාවිතැන් කරනවා.
• ‘එල්ලංගාවට
වැඩකරන්න එපා‘ කියලා
෗යදුමක් ෙැනුත් ගඹවල
ති෗යනවා

11. එො ගරාරය කූෂි සංස්කූතිය - ස්වයං පාලනයක් සහ
ස්වයං විනයක්
රාල නායකත්වය
• ගමරාල - පරිපාලන
පරධානියා
• කපුරාල - ෗ේව කාරිය
කරන්නා
• ෙනුමැතිරාල - පරධාන
උප෗ේශක
• ෗වෙරාල - වවෙයවරයා
• නැකැත්රාල -
වෙවඥයා
• පට්ටිරාල - පශු
වවෙයවරයා
• (සිවුරාල) - ධර්මය සහ
සිරිත් විරිත් පිළිබඳ
උප෗ේශක
රාල නායකත්වය
• පංසල හා බැඳී
තිබිනි
• පරිසරය අත්
෗නාහල තීන්දු තීරණ
• ගම යනු වැව්
(෗පාකුරක්), කුඹුරු,
ගං෗ගාඩ, කැලෑ
෗රාෙ, ගහ෗කාළ,
සතා සීපාවා
සමස්ථයක් ෗ලස
• සාගත, ස්වභාවික
ආපො වලට
ස෕ොනඹව (ආහාර
සහ ජල සුරක්ෂිත
තාවය)
• ස්වාධීනත්වය
• සාම෕හිකත්වය
එල්ලංගා කළමනාකරණ කයටුවක්

12. කෑඳෑව එල්ලංගාව
කපිරිග්ගම එල්ලංගාව
බංඩාර රත්ම෗ල් එල්ලංගාව
කල්ලංචිය වැව

13. කුඩා ගරාරය වැව් 16,500 න් සියයට 90 ක් පවතින්෗න් වැව් ෗පාකුරු ෗හවත්
එල්ලංගා පේධති ෗ලසටය. ෗මවැනි එල්ලංගා පේධති 1,262 ක් හඳුනා෗ගන
ඇත.
ගසක අතු ෗බෙී යන පරිේ෗ෙන් වියලි
කලාප෗ය් රැලි සහිත භූ ර෕පන෗ය්
ස්වභාවික ජල මං සැකසී ඇති නිසා෗වන්
ඒවා හරස් ෗කාට වැව් බැඳිවිට නිර්මාණය
වන වැව් ෗පාකුරු එක් පේධතියකට
෗ගානු෗කාට සැලකිය හැකි ෗ව්. ජලය
ඉහල සිට පහලට වැ෗වන් වැවට ගලා
යන විට ඒ අතර අස්වේො ඇති
෗වල්යායන් ෙ ෗පෝෂණය කරයන් භූ ගත
ජල සඹපතෙ ෗පා෗හාසත් කරයන්
ගහ෗කාළ සතා සීපාවාෙ සනසයන් තවත්
ඉතිරි වන්෗න් නඹ පහල ඉෙි ෗කාට ඇති
මහා වැව් ෙක්වා ඇෙී යයි

14. වැව් ෗පාකුරු පේධති ගැන ෙැන් ආ෗යත්
හිතන්෗න් ඇයි?
• ෗ේශගුණික විපර්යාස නිසා නියං ගංවතුර ඉෙිරියට
වැඩිවිය හැකිය
• වැව් ෗පාකුරු පේධති පර෗ේශ වල ෙිළිඳු බව වැඩි නිසා
• වැව් ධීවර කර්මාන්තය සහ කිරි ගව පාලනය මගින්
මන්ෙ ෗පෝෂණය අඩු කර ගත හැකි නිසා
• වැව් ෗පාකුරු සංවර්ධන පර෗ව්ශය මගින් ඉතාමත් ෗හාඳ
භුය පරිහරණ ක්‍රමයක් ඇති කර ගත හැකි නිසා
• පරජාව෗ග් ජීවන තත්වය වැඩි ෙියුණු කල හැකි නිසා
• ෗බා෗හෝ ෗සෞඛ්‍යය ගැටෆ වලට පිළියඹ ෗සායා ගත
හැකි නිසා

15. වඩාත් වැෙගත් වන්෗න් එය නියං ආපො වලට
෗හාඳ පිළිතුරක් නිසා
• වැසිෙිය රැස් කිරී෗ඹ තාක්ෂනය
• පාංශු ෗තතමනය සහ භූගත ජලය පවත්වා ගැනී෗ඹ
හැකියාව නිසා
• පාංශු ඛ්‍ාෙනය සහ වැව් ෗ගාඩ වීම පාලනය කල හැකි
නිසා
• පාරිසරික සමතුලිතතාවය පවත්වා ගත හැකි නිසා
• සමාජ බැඳීම සහ නායකත්වය පරවර්ධනය කල හැකි නිසා
• වි෗ශ්ෂ෗යන් නියං කාල වලෙී සමව සැලකී෗ඹ ගුණය
ඇතිවන ආධයාත්යක සංවර්ධනයක් ඇතිවන නිසා
• සත්ව පාලනය මගින් නියං ආපො වලෙී රක්ෂණයක් පවතින
නිසා

16. මෑතෙී සිදුකල වැව් පුණරුත්ථාපන කටයුතු වලින් ඇතිවූ පරතිඵල
• ඉහත්තා෗ව් ඇති
කුඹුරු යටවීම
• ඉහත්තා෗ව් කිවුල
ඇතිවීම
• වැ෗ව් ජල හානිය
අධික වීම
• ගස් ෗ගාඹමන
සහ ෗පරහන
අතුරුෙන් වීම
• ෗ේශීය මසුන් වඳ
වී යෑම

17. උතුරු සහ උතුරු මැෙ
වයඹ
ෙකුණ
Dharmasena, 2019
Y%S ,xldj ;=< t,a,x.d moaO;Skays l,dmSh jHdma;sh

18. biajeáh
jej
fyak
,kao
;sianfò
.xf.dv
f.dvj,
jeõlKaäh
lÜgldvqj
lsjq,awe,
fj,ahdh
Èhux
fmryk
.iaf.dïuk
fyak
.iaf.dïuk
biajeáh

19. mßir moaO;s fiajd iy ld¾hhka

20. kshNh ) c,h
.nvd lsÍu"
ldkaÿ ùu wvq
ùu iy
jdIamSlrKh"
msßisÿ c,h
iemhSu
.xj;=r) jeis c,h
wjfYdaIKh"
w;sßla; c,h
wmjykh" c,
m%jdyhka
kshduk
hdka;%Kh
iq<s l=Kdgq )
.iaf.dïuk"
lÜgldvqj"
;sianfò"
jkdka;rh
jix.; )
uef,aßhdj
je<elaúu"
c,h msßisÿ
lsÍu" wmo%jH
m%;spl%SlrKh
kshduk fiajd

21. fmdaIH mod¾: )
;sianfò"
.xf.dv",kao"
ó .i
jdiia:dk )
lÜgldvqj".
iaf.dïuk"
fmryk" jeõ
;djq,a,
Wmldrl fiajd

22. .Dy l¾udka; )
lÜgldvqfjka
,nd.;a
wuqo%jH
mßfNdack o%jH )
lÜgldvqj" jej iy
.iaf.dïufkka
,nd.;a wdydr"
m,;=re"t<j¿
o%jH iy WmlrK )
oej" or" f.dúm<
WmlrK" .Dy
WmlrK
fjk;a foa ) T!IO" ffcj
m<sfndaOkdYl" i;a;aj
wdydr
m%;smdok fiajd

23. úfkdaoh" udkisl yd
YdÍßl fi!LHh )
lDIsld¾ñl N= o¾Yk
úfkdaod;auluj
keröfï wjia:d
fi!kao¾hd;aul w.h
lsÍu iy
ixialD;sh" l,dj
iy
ks¾udKlrKh
i|yd wejeis
fm<Uùu
wdOHd;añl w;aoelSï iy
wNsudkS yeNSu )
iajdNdúl Wreuh"
whs;sjdislï ms<sn|
wOHd;añl yeNSu"
idïm%odhsl oekqu iy
wdY%s; isß;a úß;a
ixpdrl jHdmdrh
kd.ßlhkag
fidndoyu iuN
kej; iïnkaO
ùug bv i,ik
f.dúm< ixpdrl
l¾udka;h
ixialD;sluh fiajd

24. t,a,x.d moaO;s iys; m%foaYj, jkdka;r wdjrKh wvqùu
1992 2010

25.  ù j.dj i|yd
bvï w;am;a lr
.ekSu
• fyaka f.dú;ek
i|yd bvï w;am;a
lr .ekSu
 j.d <sx
Ndú;fhka
flfrk f.dú;ek
i|yd bvï
w;am;a lr .ekSu
bvï w;am;a lr
.ekSu

26. kj fkajdisl m%foaY i|yd bvï
w;am;a lr .ekSu

27.  ffcj
úúO;ajh wvq
ùu'
 mßir moaO;s
fiajd yd
ld¾hhka
wysñùu'
 Ydl yd i;aj
úfYaI wysñùu'
 mdßißl
wiu;=,s;;djh
fya;=fjka
kshÕh yd
.xj;=r
we;sùu'
70
34
9
23
10
21
13
mßir moaO;s ffcj
úúO;ajh
mßir moaO;s úkdY
lsÍu
jkdka;r 76 f.j;= 148
lÜgldvqj 77

28.  fNda. i|yd bvï
fhda.H;djh
fkdi,ld yßkq
,eîu'
 mdxYq ixrlaIKh
wkq.ukh fkdlsÍu'
 c,dmjykh
fkdi,ld jdßud¾.
ie,iqï lrkq ,eîu'
 lDIs ridhksl o%jH
yd ridhksl
fmdfydr Ndú;h
 iïm%odhsl ms<sfj;a
w;yer oeóu'
bvï iïm;a jerÈ f,i
l<ukdlrKh lsÍu

29.  jefõ c,h .nvd
lsÍfï yelshdj - wvq
ùu
 ù j.dj- n,mEug
,laùu
 m;a, Ndrh- w;=reoyka
ù hdu
 wdl%uKYS,S j,a me,Eá-
c, u;=msg wdjrKh
lsÍu
 u;aiH .yKh -
n,mEug ,laùu
 jeis c,fhka flfrk
f.dú;ek- jeä ùu
jefõ Odß;dj wvq ùu hkq

30.  b,lal.; fkdjk
m%foaY lrd lDIsld¾ñl
jHdma;sh
 wdl%uKYS,S Ôùkaf.a
jHdma;sh
 ;sridr fkdjk ffcj
ialkaO ksiaidrKh iy
Ydluh wdjrKh
ke;sùu
 c, ¥IKh yd frdkauv
එකතුවීම iy
 m%cdjka w;r
oekqj;aNdjh
fkdue;slu
ffcj úúO;ajhg ;¾ckhla jk .eg¿

35. w,s -ñksia .egqu hkq l=ulao@
w,s- ñksia .egqu isÿjkafka w,s
we;=ka iy ñksiqka tlu
iïm;a fnod.kakd m%foaYhl
tlg Ôj;a jk úgh' tneúka
Tjqyq tlu wdydr" wjldYh
iy c,h i|yd ;rÕ lr;s'
th isÿ jkafka flfia o@
w,s - ñksia .egqu isÿ jkafka
fNda. j.d lsÍu i|yd bvï
bj;a lsÍu" .ïudk bÈ lsÍu
iy ud¾. bÈ lsÍu u.ska
ñksiqka w,s we;=ka f.a
jdiia:dk ñksiqka f.a
jdiia:dk njg fjkia lrk
úgh'

36. ග ොඳම
විසඳුම: Tjqkaf.a
iïm;a N=la;s ú£ug
w,s we;=kag bv දීම'
ගෙනත් විසඳුම්:
• ;,a .ia iys;
iïm%odhsl ffcj
jeg
 ó ueis fmÜá
iys; jeg
 úÿ,s jeg
 ihsrka k<d iys;
fv%daka hka;%
w,s-ñksia .egqu

37. 1. wvq fnda.
;Sj%;dj,
2.‍jeõ j, wjidÈ;
;ekam;a ùu
3.‍අධික‍jeõ c,
ydks ùï
4.‍wvq iïm;a
M,odhs;dj
jeõ t,a,x.d moaO;s wdY%s;
m%Odk .eg¿

38. වැව් පුනරුත්ථාපනය
෗පෝෂක පර෗ේශ සංවර්ධනය
පරිසර පේධති සංවර්ධනය
යටාවත සංවර්ධනය
වගා සැලසුඹ සැකසීම
෗බෝග විවිධාංගී කරණය
ආයතනික සංවර්ධනය
වැව් එල්ලංගා සංවර්ධන කටයුතු

39. කිවුල් ඇල නැවත ඉෙි කරමු

40. ආරඹභක
෗සායාබැලීම
භූය භාවිත
අධයයනය
තත්ව
වාර්තාව
සහභාගිත්ව
සැළසුඹකරනය
෗ර්ඛීය ආයතන ෗ගාවීන්
පුහුණුව
සංවර්ධනය නිශ්පාෙනය
පරගති නියාමනය
jeõ t,a,x.d ixj¾Ok l%shdj,sh