SlideShare a Scribd company logo
1 of 27
Download to read offline
MNGT 3112
Theory 20 hrs, Practical 20 hrs.
Rajarata University of Sri Lanka
P.B. Dharmasena
0777-613234, 0717-613234
dharmasenapb@ymail.com, dharmasenapb@gmail.com
Rajarata University of Sri Lanka
P.B. Dharmasena
0777-613234, 0717-613234
dharmasenapb@ymail.com, dharmasenapb@gmail.com
https://independent.academia.edu/PunchiBandageDharmasena
https://www.researchgate.net/profile/Punchi_Bandage_Dharmasena/contributions
http://www.slideshare.net/DharmasenaPb
LESSON
NINE
wOHhk wruqKq
iïm%odhsl lDIsl¾ufha oS olakg
,efnk úfYaI ,CIK
fyaka f.dú;ek
ù f.dú;ek
c, l,ukdlrKh
c, iqrCIs;Ndjh
Lesson-8
LESSON
NINE
RURAL KNOWLEDGE IN RURAL DEVELOPMENT
.%dóh ixj¾OkfhaoS .%dóh oekqu - 2
foaYSh lDIsl¾uh yqfola ffcj fN!;sl
l%shdj,shlau fkdfõ
wOHd;aul wka;ÍCI
n,h
iudc ixialD;sl
idOl
ffcj fN!;sl l%shd
foaYSh lDIsl¾uh
Lesson-8
Lesson-7
RURAL KNOWLEDGE IN RURAL DEVELOPMENT
.%dóh ixj¾OkfhaoS .%dóh oekqu - 2
foaYSh lDIsl¾ufha úfYaI ,CIK
• kshñ; ld,hg j.d lsÍu" fnda. l<ukdlrKh wdoS j.d lghq;= isÿ
lsÍfï oS iqN fõ,djka wkqj isÿ lsÍu iy j¾Idm;kh" kshÕh" frda.
yd m<sfndaO" jk i;=kaf.ka isÿ jk ydks i|yd wOHd;añl n,hka j,g
keUqre ùu'
• kshñ; ixrCIK l%u Ndú;h ;=<ska fnda. i|yd fhda.H mßirhla
mj;ajd .ekSu'
• mig wju ydksh" ldnksl øjH tl;= lsÍu jeks lghq;= u.ska j.d
bvfï M,odhS;djh mj;ajd .ekSu
Lesson-7
RURAL KNOWLEDGE IN RURAL DEVELOPMENT
.%dóh ixj¾OkfhaoS .%dóh oekqu - 2
foaYSh lDIsl¾ufha úfYaI ,CIK
• ld,.=Kh" mi iy wfkl=;a cSù iy wcSù idOl j,ska yg.kakd
.eg¨ i|yd úúO fnda. ixl,khka j.d lsÍu
• Yla;sh wvqfjka mßfNdackh lrk ir, f.dú fuj,ï Ndú; lsÍu'
• j.d lghq;= j, Ndú;d lrk fhojqï wju lsÍu i|yd fnda.
úúO;ajh y÷kajd oSu iy mj;ajd f.k hdu
w;’;fha f.dúhd mqreÿj isáfha ;=kam;a
f.dú;eka rgdjlgh'
1 wyia osfhka fyaka f.dú;eka lsÍu
2 jeõ osh Ndú;d lrñka l=Uqre
f.dú;eka lsÍu
3 f.j;af;a t,j¿" m,;=re jeks oE
f.dú;eka lsÍu
Lesson-7
fyaka f.dú;ek fmdÿ ,CIK
f,dalfha >¾u l,dmSh rgj, úúO kduhkaf.ka y÷kajkq ,nk jeis osfhka flfrk
iïm%odhsl f.dú;eka l%uhla'
iajNdúlj jefjk jk m%cdj lmd .sKsn;a fldg jeis M, ld, wkqj tla fnda.hla fyda
fnda. ixñY%Khla j.d lsÍu
lkak lsysmhla j.d l, miq mi ksire ùu fya;=fjka fjk;a ;eklg hEu
fhojqï Ndú;h ke;af;au ke;s ;rï ùu’
RURAL KNOWLEDGE IN RURAL DEVELOPMENT
.%dóh ixj¾OkfhaoS .%dóh oekqu - 2
Lesson-7
fyaka f.dú;ek flfrkafka jejg c,h ,ndfok
jkdka;r t,s fmfy,s lrf.kh
fyaka f.dú;ek uq¨ukskau jeisM, rgdj wkqj
isÿflfrkakls
l=vd lKavdhï
fyaka i|yd bvï f;dard .kafka .fï lsishï
whqqrlska tlÕ;djhlg meñKs lKavdhï jYfhks
Tjqka fyak lrkafka tlgh' meKs lvkakg" fudr
lvkakg" m¨ lvkakg" tmuKla fkdj ovhfï
hkafkao tlgh
.fï wka whg jvd fudjqka tlsfkldf.a woyia"
is;=ï me;=ï fyd|ska wjfndaO fldgf.k isá;s'
wfkHdakH wdrCIdj yd úYajxikShFjh fujka
RURAL KNOWLEDGE IN RURAL DEVELOPMENT
.%dóh ixj¾OkfhaoS .%dóh oekqu - 2
fyaka f.dú;ek
fyaka f.dú;ekg f;dard .;af;a ;rul
nEjqï iys; uo .eUqre ire milska
fyì fyd|ska jevqkq jkdka;rhls‘
úYd, ffcj ialkaOhla .sKs,d úkdY
l, úg fyafka mi iújr jk nj;a
tys >k w¨ ;Ügqjla b;sßjk neúka
jeis c, ldkaÿj jeâjk nj;a" fï
ksid mdxY= Ldokh idfmaCIj wvqjk
nj;a wms oksuq'
Lesson-8
RURAL KNOWLEDGE IN RURAL DEVELOPMENT
.%dóh ixj¾OkfhaoS .%dóh oekqu - 2
fyaka f.dú;ek
úIudldß N+ñfha wiajeoaoSula fkdlrk
neúkao iq¨ c, ux yryd l|ka"
uq,a wdosh we;s neúkao" úfgl tajd
yria jk fia .iaj, l|ka yd
ms<siaiS b;sß ù .sh YdL fldgia
we;sÍu ksido mdxY= Ldokh wju
úh'
lmd .sKs fkd;nd b;sß l, rEiai .ia
u.ska ixjyk jeis j, m%ydrl
n,h ì|sk neúka mia l=vd wxY=
j,g leãhdu wvqjk w;r úh,s
iq,Õ f.dú ìu u; we;slrk
wdprKh j,lajd,k neúka c,
jdIamSlrKh wvqùulao fõ'
Lesson-8
uDÿ nEjqï
uo nEjqï
;rul
nEjqï
jeä nEjqï
RURAL KNOWLEDGE IN RURAL DEVELOPMENT
.%dóh ixj¾OkfhaoS .%dóh oekqu - 2
fyaka f.dú;ek
>k le,Ejla t,s fmfy,s fldg idod .kakd fyakg kjoe,s
fyak f,i kï flßks'
kjoe,s fyakg úúO w¾:l:khka we;
fyak oeù hdfïoS .sKsoe,a wg osYdjg;a by,g;a .uka
lrñka kj osYdfõu oe,s we;s lsÍu
oe,s kjhla .Efjk fia kj jrla .sKs,Eu
.sKs .ekSfuka miq weo yef,k jeis iu. b;sßj .ssh
.ia uq,a j,ska kjo¨ u;=ùu
fyaka j¾.
fyaka f.dú;eka i|yd úúO wdldrfha YdL m%cdfjka hqla;
jQ bvï Ndú;d l,y'
uQl,dk flàfïos kjoe,s fyak
w;ao~qqjdj t,sfldg j.d lrk úg w;ao~q fyak
,kao fldgd lrk fyak ,÷ fyak
l,la j.d fldg ksirej f.dia we;s ;kayS lk;= yd
msá fyak
Lesson-8
RURAL KNOWLEDGE IN RURAL DEVELOPMENT
.%dóh ixj¾OkfhaoS .%dóh oekqu - 2
fyaka j¾.h N+ñ iajNdjh fnda. j¾.
kjoe,s fyaka b;d ire wn" udY fnda. yd t,j¨
w;ao~qq fyaka ire udY fnda." t,j¨ yd r¿ OdkH
,÷ fyaka uola ire r¿ OdkH yd ;,
lk;=" msá fyakaksire ;," fufkaß
f.dv ù fyaka c,jykh wiïmQ¾K ù" t,j¨
my;a ìï
Lesson-8
iq¥iq fnda. f;dard .ekSu
RURAL KNOWLEDGE IN RURAL DEVELOPMENT
.%dóh ixj¾OkfhaoS .%dóh oekqu - 2
fyaka f.dú;ek
bvï fnod .ekSu
N+ñfha ire ksire nj" m%%udKh yd wdrCIdj iuj
idOdrKj fnoS hk whqqßka fnod .ekSu
uq,a leg fyak
fyak i|yd f;dard.;a m%foaYfha uOH Wiaj yd iEu w;gu
nEjqï f,i meje;s úg fyda ksYaÑ; nEjqï rgdjla ke;s
;eks;,d ìula jQ úg uq,a leg .eiSfï l%uh fhdod.kq
,eîh
fuysoS fyak uOHfha lKqjla ^uQÜgqq fyj;a .ï jiï lkqj&
isgqjd taaa jgd ljhla u; iuÿßka msysgjQ bKs u.ska
iu fldgia we;s ;%sfldaKdldr ìï lÜá j,g fnod .kq
,eîh'
Lesson-8
uQÜgqq lkqj
RURAL KNOWLEDGE IN RURAL DEVELOPMENT
.%dóh ixj¾OkfhaoS .%dóh oekqu - 2
fyaka f.dú;ek
uq,a leg fyak
N+ñfha by, isg my,g tkúg mfia .eUqr" c,dmjyk
;Fjh" fmdaYluÜgu wdosh fjkia jqjo uq,a leg .eiSu
u.ska th ish¨ ffokdgu iufia fnoS hhs‘ úúO fnda.
j.d lssÍfï yelshdjo ish¨ fokdgu ,efí' tmuKla
fkdj iuia: fyaaka m%foaYh jgd iSudfõ bos l,hq;=
o~qjeg ms<sn| j.lSuo iufia fnoS hEu fuys úfYaI
,CIKhls‘
fyafka by,u ;ek úYd, me,la boslr.;a úg uq¨ fyaka
hdhu tlg oelsh yel' udrefjka udrejg uqr me,ao
/lsh yelsh'
Lesson-8
RURAL KNOWLEDGE IN RURAL DEVELOPMENT
.%dóh ixj¾OkfhaoS .%dóh oekqu - 2
fyaka f.dú;ek
bvï fnod .ekSu
brú,s fyak
fyak i|yd f;dard.;a ìï fmfoi N+ñ leákdjl by, isg my,g úysoS .sh y;/ia
yevhlg mj;sk úg ìï lÜá lefvkafkao by," ueo" my, fldgia ldg;a iuj
,efnk mßos m,,a ;Sre f,ih'
fï ksid tla f.dúfhl=f.a fyafka nEjqï fukau ;eks;,d fmfoiao" fkd.eUre fiau
.eUqre miao" ukd fukau ÿ¾j, c, jykh we;s N+ñho oelsh yels fõ'
fï wkqj l;sld fldg f.k fyaka hdfha my, fldgfia ù j.djo" ueo t,j¨" m,d
jeks ñY% fnda.o by, r¨ OdkH fnda.o j.d lr;s‘
Lesson-8
RURAL KNOWLEDGE IN RURAL DEVELOPMENT
.%dóh ixj¾OkfhaoS .%dóh oekqu - 2
ù f.dú;ek
jeõ c,h fidfrdõ ;=,ska msgù fõ,s osf.a .,d f.dia jejg my,ska
we;s ù f.dú;eka flfrk wiajeoa¥ ìu c,fhka fmdfydi;a flf¾'
l=Uqre hdh fyda fj,a hdh f,i y÷kajkafka fuu bvï mßyrk
l,dmhhs'
Lesson-8
RURAL KNOWLEDGE IN RURAL DEVELOPMENT
.%dóh ixj¾OkfhaoS .%dóh oekqu - 2
ù f.dú;efka bvï whs;sh
• ù f.dú;ek i|ydu iqÿiq" ÿj_, c, jykfhka hq;= fuu my;a ìï fmfoi jdß
c,h ksis whqßka iïmdokh l, yels fia —by, ndf.a" ueo ndf.a iy my,
ndf.a— f,i yªkajk N+ñ l,dm ;=klg fjka fldgf.k we;' fuu yeu
l,dmhlau —biair˜ f,i yªkajk yria mgq ;Sre j,g lvd whs;sh fnod§ we;'
fufia yeu ndf.lu flfkl=g biairj,a ;sîfuka ldrKd lsysmhla bgqlr
.;yel'
– ire ksire nj iufia fn§hEu
– jefõ c,hg we;s whs;sh ;yjqre ùu
– mi f;;aj meje;Sfï iaajNdjh by, isg my,g fjkia jk neúka tys jdis
wjdis ldg;a tlfia ,eîu'
– c,h fnod .ekSfï§ .egqï we;s fkdùu
– c, ys. lkak j,§ j.dj ms<sn| .kakd ;SrK j,ska lsisfjl=g;a
widOdrkhla is¥ fkdùu
– iduQyslj l,g fõ,djg f.dú ;efka úúO ls%hdldrlï wjika lr.;
yelsùu
Lesson-8
RURAL KNOWLEDGE IN RURAL DEVELOPMENT
.%dóh ixj¾OkfhaoS .%dóh oekqu - 2
ù f.dú;ek
by; ldrKd ish,af,kau is¥jkafka f.dú;efka M,odhs;ajh by,hEuh'
fõ,af,ka yrjk c,h biair Èf.a my,g .,kúg f.dhug c,h r|jd .;yels jkfia
yria kshr oud ,shos ilia lr .;ay'
l=re¨ md¨ f,i ye|ska jQ j.d ìï ;Sre i|yd ish¨ f.dú;eka ld¾hhka ukdj bgq
fkdl,o tys jefvk f.dhfïo" lr,a lsß josk úgo" lr,a mefyk úgo wjáka
j.djg tlafrdla jk ueiaika" mKqjka" l=re,a,kaf.ka fj,a hdhg isÿjk m,sfndaO
ydksh wju lsÍug m%udKj;a úh'
jejg ,efnk c, m%udKhg wkqqj tla lkakhloS f.dú;eka lrk N+ñ m%udKh ;SrKh
lk ,o w;r .fï ldg;a iufia mx.= ;snQ neúka lsisfjl=g;a widOdrKhla fkdjk
whqßka tu ;SrK .; yels úh'
fufia iuj fnoS hEu jeõ .ïudk moaO;sfha bvï mßyrk rgdfõ iEu wjia:djlu
oelsh yels uQ,sl ixl,amhla jqjo" oeka tu ;;ajfhka uq¨ukskau fjkiaj f.dia we;
tod .ïudkhl meje;s iu.sh" iyfhda.h" fnod yod .ekSu iy yod fnod .ekSu jeks
udkj .=Kdx. j, uQ,sl miqìu ilia jkakg we;af;a fuu bvï mßyrk ixl,amh
u.ska hhs lSu jvd ksjerosh'
Lesson-8
RURAL KNOWLEDGE IN RURAL DEVELOPMENT
.%dóh ixj¾OkfhaoS .%dóh oekqu - 2
• c, l,ukdlrKh#
c,h .eñhd i,lkafka mQckSh jia;=jla f,ih' tksidu c,h ienúkau
l,ukdlrKh úh'
• c,l,ukdlrKh úYd, mßudkfha m%foaY isg l=Uqrl ,shoao olajdu ukd
ld¾hCIu;djhlska isÿjQ njg oekqÿ idCIs we;'
• W;=reueo m,d; fyj;a rcrg ksuù we;af;a .x.d fødaKs 9 lsks' tfiau
th c,dOdr m%foaY 50 ls'
• fï ;=, ukdj ixúOdkh jQ jeõ fmdl=re 457 ls'
• fuu jeõ fmdl=re ms,sn| uq,au y÷kd .ekSfïoS uydpd¾h uoaÿu nKavdr
th bx.%Sis niska ye|skajQfha cascade f,ih'
• thg isxy, jjpkhla f,i t,a,x.dj hhs wdpd¾h f;kakfldaka kïfldg
we;
• t,a,x.djla hkq my;a ksïk m%foaYfha by, isg my,g jeis osfhka f;;aj
mj;sk m%foaYhhs' c, úoHd;aulj iyiïnkaO;djfhka hqla; jeõ
fmdl=rlg t,a,x.djla f,i ye|skaùu b;du;a WÑ;h'
Lesson-8
RURAL KNOWLEDGE IN RURAL DEVELOPMENT
.%dóh ixj¾OkfhaoS .%dóh oekqu - 2
• c, l,ukdlrKh#
t,a,x.djla ;=, c,h tla/iaùu" .nvdùu iy
mßfNdackh talSh ie,iqqulska isÿù ;sìks'
by,u we;af;a l=vd jeõh' tu m%foaY j,
fj,a hdh l=vdh' tfy;a f.dvìï jmißh
f,dl= ksid fyaka j.dj jeâfhka l,yel'
fødaKsh my,g tkúg c, fmdfydi;alñka
jeâ jeõ yuq fõ' ta jeõ j,g ìu u;
.,k c,ho by, fj,a myq j;=ro N+.;j
my,g .,d u;=jk W,aosho tlajk neúka
jeâ c, wiajekakla ,efí' fï ksid l=Uqre
j.d fmdfydi;alfuka jeâh' tfiau tu
fmfofia fyaka f.dú;ekg we;s ìï fmfoi
iSud iys;h' fï wkqj t,a,x.dfõ fldfya
Ôj;a jqk;a f.dú;ek i|yd l=Uqre iy
f.dv fyaka idfmaCIj fnoS we;s whqre
oelsh yelsh’
Lesson-8
RURAL KNOWLEDGE IN RURAL DEVELOPMENT
.%dóh ixj¾OkfhaoS .%dóh oekqu - 2
c, l,ukdlrKh
.ug by,ska l=vd jeõ msysgd we;' fïjdfha w;S;fha .ïudk ;sî ke;'
;efkl l=Uqre f.dú;eka lsÍulao l, njla fkdfmfka'
l=vd jej" by, jej" ldhï jej" fldgq jej" l=¨ jej wdoS f,i y÷kajk
,o fuu jeõ j,ska uy.= fiajhla isÿúh
úfgl tajd jeis c,h .nvdlr .ekSugo" uy jejg tk frdka uv fyj;a
ldhu r|jd .ekSugo" c,h ys. ld, j,oS by, jej lmd my, uy
jefõ uyfj, f.dú;eka lsÍug jeis c,h /ia lsÍugo fhdod f.k we;'
miq lf,l fuu jeõ j, l=Uqre jmißh jeâ lrñka fj,a wiajoaojñka"
f.dvj, mjd jejla njg yrjñka w;s;fha ;snQ jdß c,l,ukdlrKh
úlD;s fldg we;' fufia jeõ w;r c,h yqjudre lsÍu ksid by, c,
ld¾hCIu;djhlao ,eìks‘
ta l=vd jeõ j, c, ydksh ie,l+ úg úYd," újD;" c, me;sreï m%foaYh
jeâ" úYd, jejlg jvd fnfyúkau wvqh' fuu l=vd jeõ yeu
me;af;kau jk ,eyeìka wdjrKh ù ;sîu thg ;j;a fya;=jls'
Lesson-8
RURAL KNOWLEDGE IN RURAL DEVELOPMENT
.%dóh ixj¾OkfhaoS .%dóh oekqu - 2
c, l,ukdlrKh
fydfrdõfjka msg lrk c,h fõ,s osf.a .,dhEu md,kh lsÍug lryk fyj;a lryka
fldfÜ keue;s c, fnÿï jHQyhla fhdodf.k ;sìks
fuh j¾;udkfha Ndú;d flfrk úhrhlg iudkh' úYd, ,S fldghl lÜg folla lmd
ta ;=,ska c,h fõ,s follg .,k fia tu fldgh fõ,a, yryd j,,kqq ,efí'
lÜgfha os. m,, ;SrKh lrkafka tu osYdfõ fõ,af,ka fmdaIKh jk l=Uqre m%udKh
u;h
fï wkqqj Wv fõ,a,g j;=r fkd,eî hg fõ,af,a jeâ j;=rla hEfuka we;sjk wiu;=,s;
c,l,ukdlrKh je,lS hhs'
lryka fldgh tyd fuyd lrkakg fj,a úodfkag yer wka whg ;ykï ù ;sìks
Lesson-7
RURAL KNOWLEDGE IN RURAL DEVELOPMENT
.%dóh ixj¾OkfhaoS .%dóh oekqu - 2
c, l,ukdlrKh
jE lkao t,s fmfy,s lsÍu" ms,shï lsÍu"
fõ,s ieySu" jeg ne|Su" kshr flàu"
biakka ne|Su" uevùu" fmdare.Eu" ù
biSu wdoS jYfhka fï ish,a,
flfrkafka .ïuq ish¨fokdu tlaù
l;sld lr.;a wdldrhlgh'
hulaa fkdlsÍu fjkqfjka ov kshu
lsÍfï l%uhkao tl, mej;sks' fï
ksidu ish,a, l,g fõ,djg isÿùu
ksid c,l,ukdlrK ls%hdj,sho
b;du;a ld¾hCIu úh'
Lesson-8
RURAL KNOWLEDGE IN RURAL DEVELOPMENT
.%dóh ixj¾OkfhaoS .%dóh oekqu - 2
c, l,ukdlrKh
;djq¨ f.dú;ek
• c, ys. ld, j,oS jeõ msáfha by;a;dfõ flfrk
ù f.dú;ek ;djq¨ f.dú;ek f,i fyda jeõ
;djq¨ j.dj f,i ye|skafõ'
• jeisM, wvqjk úg jejg c,h tk m%udKh
wvqjk neúka jej c,fhka msfrkafka ke;'
,efnk c,ho fjk;a lghqq;= i|yd b;sß
fldgf.k l=Uqf¾ù f.dú;ek w;ayer ou;s'
;djq¨ f.dú;ek lrkaafka tjeks wjia:dj,h
• ;djq¨ f.dú;efka jeo.;au fukau uQ,slju
flfrk ld¾hh jkafka ;djqf,a my, udhsfukau
kshrla ne| ,efnk iq¨ jeis c,h r|jd .ekSuh'
fï ksid f.dú;ekg ìï ieliSfïoS frdkauv jej
;=,g weoS hEuo j,lsk neúka jejo iqq/fla
• ;eks;,d ìula neúka t;rï kshr oeóulao
wjYH fkdfõ‘
• mdxY= fmdaYKfhka wkQk fuu ìfuka ire ù
wiajekakla ,eìh yelsh
• kshx iuhkayS wdydr iqrCIs;Ndjh ;yjqre
lrkakg úldYkh jQ ;djq¨ f.dú;ek miq lf,l
fyaka f.dú;ek fiau úkdYldÍ m%;sM, fok
f.dú;ekla f,i i,ld ;ykï lrkq ,eîh'
Lesson-8
RURAL KNOWLEDGE IN RURAL DEVELOPMENT
.%dóh ixj¾OkfhaoS .%dóh oekqu - 2
• c, l,ukdlrKh#
fn;au l%uh
– jefõ mj;sk iSñ; c, m%udKfhka iïmQ¾K l=Uqre hdhu tljr j.d l<
fkdyels ÿ¾j, j¾Idm;khla iys; lkakhka ;=< j.d lsÍu i|yd f.dùka
úiska fn;au l%uh Ndú; flf¾'
– f.dùka /iaù l=Uqrehdfha by< fldgi ;djld,sl jYfhka fndfyda ÿrg iudk
fldgia j,g fnod fjkalr j.d lsÍug ;SrKh lrhs'
– fuuÕska Tjqkaf.a wdydr wjYH;djfhka fldgila fyda imhd .; yels jk
w;r tfia fkdlsÍfuka tu lkakfha lsisÿ ù j.djla isÿ fkdlr iïmQ¾Kfhkau
w;yer oeóug isÿ jkq we;'
– fuu l%uh uÕska bvï ysñhka w;r iudkd;au;dj iy;sl lrhs'
– fnda. ydkshla isÿ fkdù jeõ c,fhka ld¾hCIu m%fhdackhla o fuuÕska ,nd
.; yel
– fn;au l%uh ms<sn| ;SrKh idudkHfhka jefõ we;s c,uÜgu u; ;SrKhfõ'
– iuyr wjia:d j, oS bvï fnod oSu bvfï m%udKhg iudkqmd;sl jk w;r
fndfydaúg th iudkqmd;sl fkdjk wdldrhg isÿ lrkq ,efí'
– ìï lene,a, fnod oSu idudkHfhka fj,a úodfka úiska isÿ lrkq ,nhs'
Lesson-8
RURAL KNOWLEDGE IN RURAL DEVELOPMENT
.%dóh ixj¾OkfhaoS .%dóh oekqu - 2
c, l,ukdlrKh#
jej kv;a;= lsÍu i|yd mx.= l%uh
• jeõ neïu iqoao lsÍu" we, ud¾. iqoao lsÍu" iq¿ w¿;ajeähd lghq;= wdoS
jefõ kv;a;= lghq;= kshñ; ld,hg iïmQ¾K lsÍu i|yd f.dùka úiska tu
lghq;= Tjqka w;r fnod .ekSu fuysoS isÿfõ'
• fuuÕska úhou wvq ùu" j.lSu" whs;sh iy j.lsj hq;= nj ms<sn| ye.Sï
Tjqka;=, we;sfõ'
• fyd| .=Kd;aufhka hqla;j ld¾hhka isÿlsÍu iy ish¿fokd tl;=ù jevlsÍu
;=,ska iudc neoSï Yla;su;afõ'
• fufia ish¿u w¨;ajeähd lghq;=j, kshef,ñka úêu;a f,i jej kv;a;=lsÍu
wjidkfha c,l<ukdlrKh ld¾hCIuj isÿùug;a iy fN!;sl jHqyhkaj,
ia:dhs;djh mj;ajd.ekSug yelsùu;a ksid kshÕh iy c,.e,Sï wjodkï
wvqlsÍfï§ iduqysl odhl;ajhla ,efnkq we;'
Lesson-8
RURAL KNOWLEDGE IN RURAL DEVELOPMENT
.%dóh ixj¾OkfhaoS .%dóh oekqu - 2
c, l,ukdlrKh - lel=,ka l%uh
– wiajekak fk,k ,o fCIa;%hkays îc ù úh<sj jemsÍu Y%S ,xldfõ"
lel=,ka l%uh jYfhka ye|skafõ'
– fuu úh<s jemsÍu" leákdfõ by< fldgfia isÿ lrk úg th ù
fyak f,i fyda f.dv fyak f,i y÷kajkq ,efí'
– iïm%odhsl lel=,ka l%ufha oS mia úiqrejd yefrk mßos iy j,a me,
hg jk mßos isxy, k.=, Ndú; lr úh<s fCIa;%fha iS iEu isÿ
lrhs'
– j¾Idj m;s; ùu;a iuÕ blaukskau jeä j¾Idm;khla
n,dfmdfrd;a;=fjka fCIa;%fha úh<s îc jmqrkq ,efí'
– îc jemsÍfuka miq tu îc mia iuÕ ñY% jk fia fCIa;%h
fkd.eUqre f,i iSidkq ,efí‘
Lesson-8
RURAL KNOWLEDGE IN RURAL DEVELOPMENT
.%dóh ixj¾OkfhaoS .%dóh oekqu - 2
c, l,ukdlrKh - lel=,ka l%uh
– iuyr wjia:d j, fCIa;%fha m%udKj;a f;;ukhla mj;S kï" fmr wdldrhg lel=,ka
l%uhu Ndú; l< yels jqj o fuys oS jemsÍu i|yd úh<s îc fjkqjg m%frdayKh jQ
îc ù Ndú; lrkq ,nhs'
– iuyr jeõ hgf;a mj;sk l=Uqre hdhhkays by, fldgia j, lel=,ka l%uhg jemsÍu
isÿ lrk w;r jeiai;a iuÕ jej msÍ.sh wjia:djkays f;;a ìï j, idudkH ìï
ilik wdldrhg ìï ilid jemsÍu isÿ flf¾
– fuysoS we;=,;a jk l%shdldrlï jkafka m<uq iS iEu" kshr iqoao lsÍu" kshr uv
;eîu" fojk iS iEu" uv lsÍu" uÜgï lsÍu" fCIa;%fha jeä c,h bj;a lsÍu i|yd
fkd.eUqre ldkq moaO;shla ieliSu iy m%frdayKh jQ îc fCI;%fha jemsÍuhs‘
– j¾;udkfha isÿ lrk ,o wOHhk uÕska fidhdf.k we;af;a lel=,ka l%uh Ndú;
fkdlsÍfuka j.d lghq;= m%udo ùu ksid jdß iïmdok c, wjYH;djh jeä ù
ie<lsh hq;= fldgila j.d lghq;= i|yd Ndú; lsÍug fkdyelsù hk njhs'
Lesson-8
RURAL KNOWLEDGE IN RURAL DEVELOPMENT
.%dóh ixj¾OkfhaoS .%dóh oekqu - 2

More Related Content

What's hot

Practicing paper grade11 sinhala | Mathematics Model Question Paper 2019
Practicing paper grade11 sinhala | Mathematics Model Question Paper 2019Practicing paper grade11 sinhala | Mathematics Model Question Paper 2019
Practicing paper grade11 sinhala | Mathematics Model Question Paper 2019lakinduDabare1
 
1st term grade 11 ict mcq
1st term grade 11 ict mcq1st term grade 11 ict mcq
1st term grade 11 ict mcqlakmal kuma
 
B&F #565
B&F #565B&F #565
B&F #565BFM2015
 
digestive system | © kanishka hiroshan
digestive system | © kanishka hiroshandigestive system | © kanishka hiroshan
digestive system | © kanishka hiroshanrevo19
 
Administration Regulation Chapter II (Part 2) - Appointing
Administration Regulation Chapter II (Part 2) - AppointingAdministration Regulation Chapter II (Part 2) - Appointing
Administration Regulation Chapter II (Part 2) - AppointingRavi Kumudesh
 
จักรกลของร่างกาย 33 กินดีอยู่ดี
จักรกลของร่างกาย 33 กินดีอยู่ดีจักรกลของร่างกาย 33 กินดีอยู่ดี
จักรกลของร่างกาย 33 กินดีอยู่ดีKunkru PeeChat
 

What's hot (12)

Practicing paper grade11 sinhala | Mathematics Model Question Paper 2019
Practicing paper grade11 sinhala | Mathematics Model Question Paper 2019Practicing paper grade11 sinhala | Mathematics Model Question Paper 2019
Practicing paper grade11 sinhala | Mathematics Model Question Paper 2019
 
Ministry of education power point
Ministry of education power pointMinistry of education power point
Ministry of education power point
 
Maths are easy 6
Maths are easy 6Maths are easy 6
Maths are easy 6
 
1st term grade 11 ict mcq
1st term grade 11 ict mcq1st term grade 11 ict mcq
1st term grade 11 ict mcq
 
Bahasa tamil spm
Bahasa tamil spmBahasa tamil spm
Bahasa tamil spm
 
B&F #565
B&F #565B&F #565
B&F #565
 
Arsenic hitmen
Arsenic hitmenArsenic hitmen
Arsenic hitmen
 
digestive system | © kanishka hiroshan
digestive system | © kanishka hiroshandigestive system | © kanishka hiroshan
digestive system | © kanishka hiroshan
 
G.C.E. O/L ICT(Lesson 1)
G.C.E. O/L ICT(Lesson 1)G.C.E. O/L ICT(Lesson 1)
G.C.E. O/L ICT(Lesson 1)
 
2003 24 mahkamah konstitusi
2003 24 mahkamah konstitusi2003 24 mahkamah konstitusi
2003 24 mahkamah konstitusi
 
Administration Regulation Chapter II (Part 2) - Appointing
Administration Regulation Chapter II (Part 2) - AppointingAdministration Regulation Chapter II (Part 2) - Appointing
Administration Regulation Chapter II (Part 2) - Appointing
 
จักรกลของร่างกาย 33 กินดีอยู่ดี
จักรกลของร่างกาย 33 กินดีอยู่ดีจักรกลของร่างกาย 33 กินดีอยู่ดี
จักรกลของร่างกาย 33 กินดีอยู่ดี
 

More from Dr. P.B.Dharmasena

5 Climate Smart Agriculture for training of trainers
5 Climate Smart Agriculture for training of trainers5 Climate Smart Agriculture for training of trainers
5 Climate Smart Agriculture for training of trainersDr. P.B.Dharmasena
 
4 Climate Resilience WV English for training of trainers
4 Climate Resilience WV English for training of trainers4 Climate Resilience WV English for training of trainers
4 Climate Resilience WV English for training of trainersDr. P.B.Dharmasena
 
3 Climate change mitigation and adaptation
3 Climate change mitigation and adaptation3 Climate change mitigation and adaptation
3 Climate change mitigation and adaptationDr. P.B.Dharmasena
 
2 Climate change on agriculture for training of trainers
2 Climate change on agriculture for training of trainers2 Climate change on agriculture for training of trainers
2 Climate change on agriculture for training of trainersDr. P.B.Dharmasena
 
1 Climate and Soil for training of trainers.WV English.pdf
1 Climate and Soil for training of trainers.WV English.pdf1 Climate and Soil for training of trainers.WV English.pdf
1 Climate and Soil for training of trainers.WV English.pdfDr. P.B.Dharmasena
 
Developing 2050 Carbon Net Zero Road Map & Strategic Plan for Sri Lanka - ...
Developing 2050 Carbon Net Zero  Road Map   & Strategic Plan for Sri Lanka - ...Developing 2050 Carbon Net Zero  Road Map   & Strategic Plan for Sri Lanka - ...
Developing 2050 Carbon Net Zero Road Map & Strategic Plan for Sri Lanka - ...Dr. P.B.Dharmasena
 
Sustainable Water Management in Cascade System: A model in Environmentally Se...
Sustainable Water Management in Cascade System: A model in Environmentally Se...Sustainable Water Management in Cascade System: A model in Environmentally Se...
Sustainable Water Management in Cascade System: A model in Environmentally Se...Dr. P.B.Dharmasena
 
Restoration of Tank Cascade Systems for Productivity and Sustainability
Restoration of Tank Cascade Systems for Productivity and SustainabilityRestoration of Tank Cascade Systems for Productivity and Sustainability
Restoration of Tank Cascade Systems for Productivity and SustainabilityDr. P.B.Dharmasena
 
හිතකර ගොවිතැනක් ඕනෑකර තිබේ
හිතකර ගොවිතැනක් ඕනෑකර තිබේ හිතකර ගොවිතැනක් ඕනෑකර තිබේ
හිතකර ගොවිතැනක් ඕනෑකර තිබේ Dr. P.B.Dharmasena
 
ශ්‍රී ලංකාවේ ග්‍රාමීය කෘෂිකර්මාන්තයේ වත්මන් අර්බුදය Present crisis of rural a...
ශ්‍රී ලංකාවේ ග්‍රාමීය කෘෂිකර්මාන්තයේ වත්මන් අර්බුදය Present crisis of rural a...ශ්‍රී ලංකාවේ ග්‍රාමීය කෘෂිකර්මාන්තයේ වත්මන් අර්බුදය Present crisis of rural a...
ශ්‍රී ලංකාවේ ග්‍රාමීය කෘෂිකර්මාන්තයේ වත්මන් අර්බුදය Present crisis of rural a...Dr. P.B.Dharmasena
 
Cascade Tank Village System and identification of novel post graduate researc...
Cascade Tank Village System and identification of novel post graduate researc...Cascade Tank Village System and identification of novel post graduate researc...
Cascade Tank Village System and identification of novel post graduate researc...Dr. P.B.Dharmasena
 
Carbon Net Zero Concept in Sri Lankan Agriculture
Carbon Net Zero Concept in Sri Lankan AgricultureCarbon Net Zero Concept in Sri Lankan Agriculture
Carbon Net Zero Concept in Sri Lankan AgricultureDr. P.B.Dharmasena
 
ත්‍රිකුණාමලය, අම්පාර සහ මඩකළපුව දිස්ත්‍රික්ක ගැන කෙටියෙන්
ත්‍රිකුණාමලය, අම්පාර සහ මඩකළපුව  දිස්ත්‍රික්ක ගැන කෙටියෙන්ත්‍රිකුණාමලය, අම්පාර සහ මඩකළපුව  දිස්ත්‍රික්ක ගැන කෙටියෙන්
ත්‍රිකුණාමලය, අම්පාර සහ මඩකළපුව දිස්ත්‍රික්ක ගැන කෙටියෙන්Dr. P.B.Dharmasena
 
මොණරාගල, හම්බන්තොට සහ අම්පාර දිස්ත්‍රික්ක ගැන කෙටියෙන්
මොණරාගල, හම්බන්තොට සහ අම්පාර දිස්ත්‍රික්ක ගැන කෙටියෙන්මොණරාගල, හම්බන්තොට සහ අම්පාර දිස්ත්‍රික්ක ගැන කෙටියෙන්
මොණරාගල, හම්බන්තොට සහ අම්පාර දිස්ත්‍රික්ක ගැන කෙටියෙන්Dr. P.B.Dharmasena
 
පුත්තලම දිස්ත්‍රික්කය ගැන කෙටියෙන්
පුත්තලම දිස්ත්‍රික්කය ගැන කෙටියෙන්පුත්තලම දිස්ත්‍රික්කය ගැන කෙටියෙන්
පුත්තලම දිස්ත්‍රික්කය ගැන කෙටියෙන්Dr. P.B.Dharmasena
 
Impact of Climate change on agriculture (Sinhala)
Impact of Climate change on agriculture (Sinhala)Impact of Climate change on agriculture (Sinhala)
Impact of Climate change on agriculture (Sinhala)Dr. P.B.Dharmasena
 
Management of Soils in the dry zone of Sri Lanka (Sinhala).pdf
Management of Soils in the dry zone of Sri Lanka (Sinhala).pdfManagement of Soils in the dry zone of Sri Lanka (Sinhala).pdf
Management of Soils in the dry zone of Sri Lanka (Sinhala).pdfDr. P.B.Dharmasena
 
Description of the Climate in Sri Lanka (Sinhala)
Description of the Climate in Sri Lanka (Sinhala)Description of the Climate in Sri Lanka (Sinhala)
Description of the Climate in Sri Lanka (Sinhala)Dr. P.B.Dharmasena
 

More from Dr. P.B.Dharmasena (20)

5 Climate Smart Agriculture for training of trainers
5 Climate Smart Agriculture for training of trainers5 Climate Smart Agriculture for training of trainers
5 Climate Smart Agriculture for training of trainers
 
4 Climate Resilience WV English for training of trainers
4 Climate Resilience WV English for training of trainers4 Climate Resilience WV English for training of trainers
4 Climate Resilience WV English for training of trainers
 
3 Climate change mitigation and adaptation
3 Climate change mitigation and adaptation3 Climate change mitigation and adaptation
3 Climate change mitigation and adaptation
 
2 Climate change on agriculture for training of trainers
2 Climate change on agriculture for training of trainers2 Climate change on agriculture for training of trainers
2 Climate change on agriculture for training of trainers
 
1 Climate and Soil for training of trainers.WV English.pdf
1 Climate and Soil for training of trainers.WV English.pdf1 Climate and Soil for training of trainers.WV English.pdf
1 Climate and Soil for training of trainers.WV English.pdf
 
Developing 2050 Carbon Net Zero Road Map & Strategic Plan for Sri Lanka - ...
Developing 2050 Carbon Net Zero  Road Map   & Strategic Plan for Sri Lanka - ...Developing 2050 Carbon Net Zero  Road Map   & Strategic Plan for Sri Lanka - ...
Developing 2050 Carbon Net Zero Road Map & Strategic Plan for Sri Lanka - ...
 
Sustainable Water Management in Cascade System: A model in Environmentally Se...
Sustainable Water Management in Cascade System: A model in Environmentally Se...Sustainable Water Management in Cascade System: A model in Environmentally Se...
Sustainable Water Management in Cascade System: A model in Environmentally Se...
 
Restoration of Tank Cascade Systems for Productivity and Sustainability
Restoration of Tank Cascade Systems for Productivity and SustainabilityRestoration of Tank Cascade Systems for Productivity and Sustainability
Restoration of Tank Cascade Systems for Productivity and Sustainability
 
හිතකර ගොවිතැනක් ඕනෑකර තිබේ
හිතකර ගොවිතැනක් ඕනෑකර තිබේ හිතකර ගොවිතැනක් ඕනෑකර තිබේ
හිතකර ගොවිතැනක් ඕනෑකර තිබේ
 
ශ්‍රී ලංකාවේ ග්‍රාමීය කෘෂිකර්මාන්තයේ වත්මන් අර්බුදය Present crisis of rural a...
ශ්‍රී ලංකාවේ ග්‍රාමීය කෘෂිකර්මාන්තයේ වත්මන් අර්බුදය Present crisis of rural a...ශ්‍රී ලංකාවේ ග්‍රාමීය කෘෂිකර්මාන්තයේ වත්මන් අර්බුදය Present crisis of rural a...
ශ්‍රී ලංකාවේ ග්‍රාමීය කෘෂිකර්මාන්තයේ වත්මන් අර්බුදය Present crisis of rural a...
 
Cascade Tank Village System and identification of novel post graduate researc...
Cascade Tank Village System and identification of novel post graduate researc...Cascade Tank Village System and identification of novel post graduate researc...
Cascade Tank Village System and identification of novel post graduate researc...
 
Carbon Net Zero Concept in Sri Lankan Agriculture
Carbon Net Zero Concept in Sri Lankan AgricultureCarbon Net Zero Concept in Sri Lankan Agriculture
Carbon Net Zero Concept in Sri Lankan Agriculture
 
ත්‍රිකුණාමලය, අම්පාර සහ මඩකළපුව දිස්ත්‍රික්ක ගැන කෙටියෙන්
ත්‍රිකුණාමලය, අම්පාර සහ මඩකළපුව  දිස්ත්‍රික්ක ගැන කෙටියෙන්ත්‍රිකුණාමලය, අම්පාර සහ මඩකළපුව  දිස්ත්‍රික්ක ගැන කෙටියෙන්
ත්‍රිකුණාමලය, අම්පාර සහ මඩකළපුව දිස්ත්‍රික්ක ගැන කෙටියෙන්
 
මොණරාගල, හම්බන්තොට සහ අම්පාර දිස්ත්‍රික්ක ගැන කෙටියෙන්
මොණරාගල, හම්බන්තොට සහ අම්පාර දිස්ත්‍රික්ක ගැන කෙටියෙන්මොණරාගල, හම්බන්තොට සහ අම්පාර දිස්ත්‍රික්ක ගැන කෙටියෙන්
මොණරාගල, හම්බන්තොට සහ අම්පාර දිස්ත්‍රික්ක ගැන කෙටියෙන්
 
පුත්තලම දිස්ත්‍රික්කය ගැන කෙටියෙන්
පුත්තලම දිස්ත්‍රික්කය ගැන කෙටියෙන්පුත්තලම දිස්ත්‍රික්කය ගැන කෙටියෙන්
පුත්තලම දිස්ත්‍රික්කය ගැන කෙටියෙන්
 
Kurunegala district in brief
Kurunegala district in briefKurunegala district in brief
Kurunegala district in brief
 
Climate Smart Agriculture.pdf
Climate Smart Agriculture.pdfClimate Smart Agriculture.pdf
Climate Smart Agriculture.pdf
 
Impact of Climate change on agriculture (Sinhala)
Impact of Climate change on agriculture (Sinhala)Impact of Climate change on agriculture (Sinhala)
Impact of Climate change on agriculture (Sinhala)
 
Management of Soils in the dry zone of Sri Lanka (Sinhala).pdf
Management of Soils in the dry zone of Sri Lanka (Sinhala).pdfManagement of Soils in the dry zone of Sri Lanka (Sinhala).pdf
Management of Soils in the dry zone of Sri Lanka (Sinhala).pdf
 
Description of the Climate in Sri Lanka (Sinhala)
Description of the Climate in Sri Lanka (Sinhala)Description of the Climate in Sri Lanka (Sinhala)
Description of the Climate in Sri Lanka (Sinhala)
 

Lesson 9 Rural knowledge - 2

  • 1. MNGT 3112 Theory 20 hrs, Practical 20 hrs. Rajarata University of Sri Lanka P.B. Dharmasena 0777-613234, 0717-613234 dharmasenapb@ymail.com, dharmasenapb@gmail.com Rajarata University of Sri Lanka P.B. Dharmasena 0777-613234, 0717-613234 dharmasenapb@ymail.com, dharmasenapb@gmail.com https://independent.academia.edu/PunchiBandageDharmasena https://www.researchgate.net/profile/Punchi_Bandage_Dharmasena/contributions http://www.slideshare.net/DharmasenaPb LESSON NINE
  • 2. wOHhk wruqKq iïm%odhsl lDIsl¾ufha oS olakg ,efnk úfYaI ,CIK fyaka f.dú;ek ù f.dú;ek c, l,ukdlrKh c, iqrCIs;Ndjh Lesson-8 LESSON NINE RURAL KNOWLEDGE IN RURAL DEVELOPMENT .%dóh ixj¾OkfhaoS .%dóh oekqu - 2
  • 3. foaYSh lDIsl¾uh yqfola ffcj fN!;sl l%shdj,shlau fkdfõ wOHd;aul wka;ÍCI n,h iudc ixialD;sl idOl ffcj fN!;sl l%shd foaYSh lDIsl¾uh Lesson-8
  • 4. Lesson-7 RURAL KNOWLEDGE IN RURAL DEVELOPMENT .%dóh ixj¾OkfhaoS .%dóh oekqu - 2 foaYSh lDIsl¾ufha úfYaI ,CIK • kshñ; ld,hg j.d lsÍu" fnda. l<ukdlrKh wdoS j.d lghq;= isÿ lsÍfï oS iqN fõ,djka wkqj isÿ lsÍu iy j¾Idm;kh" kshÕh" frda. yd m<sfndaO" jk i;=kaf.ka isÿ jk ydks i|yd wOHd;añl n,hka j,g keUqre ùu' • kshñ; ixrCIK l%u Ndú;h ;=<ska fnda. i|yd fhda.H mßirhla mj;ajd .ekSu' • mig wju ydksh" ldnksl øjH tl;= lsÍu jeks lghq;= u.ska j.d bvfï M,odhS;djh mj;ajd .ekSu
  • 5. Lesson-7 RURAL KNOWLEDGE IN RURAL DEVELOPMENT .%dóh ixj¾OkfhaoS .%dóh oekqu - 2 foaYSh lDIsl¾ufha úfYaI ,CIK • ld,.=Kh" mi iy wfkl=;a cSù iy wcSù idOl j,ska yg.kakd .eg¨ i|yd úúO fnda. ixl,khka j.d lsÍu • Yla;sh wvqfjka mßfNdackh lrk ir, f.dú fuj,ï Ndú; lsÍu' • j.d lghq;= j, Ndú;d lrk fhojqï wju lsÍu i|yd fnda. úúO;ajh y÷kajd oSu iy mj;ajd f.k hdu
  • 6. w;’;fha f.dúhd mqreÿj isáfha ;=kam;a f.dú;eka rgdjlgh' 1 wyia osfhka fyaka f.dú;eka lsÍu 2 jeõ osh Ndú;d lrñka l=Uqre f.dú;eka lsÍu 3 f.j;af;a t,j¿" m,;=re jeks oE f.dú;eka lsÍu Lesson-7 fyaka f.dú;ek fmdÿ ,CIK f,dalfha >¾u l,dmSh rgj, úúO kduhkaf.ka y÷kajkq ,nk jeis osfhka flfrk iïm%odhsl f.dú;eka l%uhla' iajNdúlj jefjk jk m%cdj lmd .sKsn;a fldg jeis M, ld, wkqj tla fnda.hla fyda fnda. ixñY%Khla j.d lsÍu lkak lsysmhla j.d l, miq mi ksire ùu fya;=fjka fjk;a ;eklg hEu fhojqï Ndú;h ke;af;au ke;s ;rï ùu’ RURAL KNOWLEDGE IN RURAL DEVELOPMENT .%dóh ixj¾OkfhaoS .%dóh oekqu - 2
  • 7. Lesson-7 fyaka f.dú;ek flfrkafka jejg c,h ,ndfok jkdka;r t,s fmfy,s lrf.kh fyaka f.dú;ek uq¨ukskau jeisM, rgdj wkqj isÿflfrkakls l=vd lKavdhï fyaka i|yd bvï f;dard .kafka .fï lsishï whqqrlska tlÕ;djhlg meñKs lKavdhï jYfhks Tjqka fyak lrkafka tlgh' meKs lvkakg" fudr lvkakg" m¨ lvkakg" tmuKla fkdj ovhfï hkafkao tlgh .fï wka whg jvd fudjqka tlsfkldf.a woyia" is;=ï me;=ï fyd|ska wjfndaO fldgf.k isá;s' wfkHdakH wdrCIdj yd úYajxikShFjh fujka RURAL KNOWLEDGE IN RURAL DEVELOPMENT .%dóh ixj¾OkfhaoS .%dóh oekqu - 2
  • 8. fyaka f.dú;ek fyaka f.dú;ekg f;dard .;af;a ;rul nEjqï iys; uo .eUqre ire milska fyì fyd|ska jevqkq jkdka;rhls‘ úYd, ffcj ialkaOhla .sKs,d úkdY l, úg fyafka mi iújr jk nj;a tys >k w¨ ;Ügqjla b;sßjk neúka jeis c, ldkaÿj jeâjk nj;a" fï ksid mdxY= Ldokh idfmaCIj wvqjk nj;a wms oksuq' Lesson-8 RURAL KNOWLEDGE IN RURAL DEVELOPMENT .%dóh ixj¾OkfhaoS .%dóh oekqu - 2
  • 9. fyaka f.dú;ek úIudldß N+ñfha wiajeoaoSula fkdlrk neúkao iq¨ c, ux yryd l|ka" uq,a wdosh we;s neúkao" úfgl tajd yria jk fia .iaj, l|ka yd ms<siaiS b;sß ù .sh YdL fldgia we;sÍu ksido mdxY= Ldokh wju úh' lmd .sKs fkd;nd b;sß l, rEiai .ia u.ska ixjyk jeis j, m%ydrl n,h ì|sk neúka mia l=vd wxY= j,g leãhdu wvqjk w;r úh,s iq,Õ f.dú ìu u; we;slrk wdprKh j,lajd,k neúka c, jdIamSlrKh wvqùulao fõ' Lesson-8 uDÿ nEjqï uo nEjqï ;rul nEjqï jeä nEjqï RURAL KNOWLEDGE IN RURAL DEVELOPMENT .%dóh ixj¾OkfhaoS .%dóh oekqu - 2
  • 10. fyaka f.dú;ek >k le,Ejla t,s fmfy,s fldg idod .kakd fyakg kjoe,s fyak f,i kï flßks' kjoe,s fyakg úúO w¾:l:khka we; fyak oeù hdfïoS .sKsoe,a wg osYdjg;a by,g;a .uka lrñka kj osYdfõu oe,s we;s lsÍu oe,s kjhla .Efjk fia kj jrla .sKs,Eu .sKs .ekSfuka miq weo yef,k jeis iu. b;sßj .ssh .ia uq,a j,ska kjo¨ u;=ùu fyaka j¾. fyaka f.dú;eka i|yd úúO wdldrfha YdL m%cdfjka hqla; jQ bvï Ndú;d l,y' uQl,dk flàfïos kjoe,s fyak w;ao~qqjdj t,sfldg j.d lrk úg w;ao~q fyak ,kao fldgd lrk fyak ,÷ fyak l,la j.d fldg ksirej f.dia we;s ;kayS lk;= yd msá fyak Lesson-8 RURAL KNOWLEDGE IN RURAL DEVELOPMENT .%dóh ixj¾OkfhaoS .%dóh oekqu - 2
  • 11. fyaka j¾.h N+ñ iajNdjh fnda. j¾. kjoe,s fyaka b;d ire wn" udY fnda. yd t,j¨ w;ao~qq fyaka ire udY fnda." t,j¨ yd r¿ OdkH ,÷ fyaka uola ire r¿ OdkH yd ;, lk;=" msá fyakaksire ;," fufkaß f.dv ù fyaka c,jykh wiïmQ¾K ù" t,j¨ my;a ìï Lesson-8 iq¥iq fnda. f;dard .ekSu RURAL KNOWLEDGE IN RURAL DEVELOPMENT .%dóh ixj¾OkfhaoS .%dóh oekqu - 2
  • 12. fyaka f.dú;ek bvï fnod .ekSu N+ñfha ire ksire nj" m%%udKh yd wdrCIdj iuj idOdrKj fnoS hk whqqßka fnod .ekSu uq,a leg fyak fyak i|yd f;dard.;a m%foaYfha uOH Wiaj yd iEu w;gu nEjqï f,i meje;s úg fyda ksYaÑ; nEjqï rgdjla ke;s ;eks;,d ìula jQ úg uq,a leg .eiSfï l%uh fhdod.kq ,eîh fuysoS fyak uOHfha lKqjla ^uQÜgqq fyj;a .ï jiï lkqj& isgqjd taaa jgd ljhla u; iuÿßka msysgjQ bKs u.ska iu fldgia we;s ;%sfldaKdldr ìï lÜá j,g fnod .kq ,eîh' Lesson-8 uQÜgqq lkqj RURAL KNOWLEDGE IN RURAL DEVELOPMENT .%dóh ixj¾OkfhaoS .%dóh oekqu - 2
  • 13. fyaka f.dú;ek uq,a leg fyak N+ñfha by, isg my,g tkúg mfia .eUqr" c,dmjyk ;Fjh" fmdaYluÜgu wdosh fjkia jqjo uq,a leg .eiSu u.ska th ish¨ ffokdgu iufia fnoS hhs‘ úúO fnda. j.d lssÍfï yelshdjo ish¨ fokdgu ,efí' tmuKla fkdj iuia: fyaaka m%foaYh jgd iSudfõ bos l,hq;= o~qjeg ms<sn| j.lSuo iufia fnoS hEu fuys úfYaI ,CIKhls‘ fyafka by,u ;ek úYd, me,la boslr.;a úg uq¨ fyaka hdhu tlg oelsh yel' udrefjka udrejg uqr me,ao /lsh yelsh' Lesson-8 RURAL KNOWLEDGE IN RURAL DEVELOPMENT .%dóh ixj¾OkfhaoS .%dóh oekqu - 2
  • 14. fyaka f.dú;ek bvï fnod .ekSu brú,s fyak fyak i|yd f;dard.;a ìï fmfoi N+ñ leákdjl by, isg my,g úysoS .sh y;/ia yevhlg mj;sk úg ìï lÜá lefvkafkao by," ueo" my, fldgia ldg;a iuj ,efnk mßos m,,a ;Sre f,ih' fï ksid tla f.dúfhl=f.a fyafka nEjqï fukau ;eks;,d fmfoiao" fkd.eUre fiau .eUqre miao" ukd fukau ÿ¾j, c, jykh we;s N+ñho oelsh yels fõ' fï wkqj l;sld fldg f.k fyaka hdfha my, fldgfia ù j.djo" ueo t,j¨" m,d jeks ñY% fnda.o by, r¨ OdkH fnda.o j.d lr;s‘ Lesson-8 RURAL KNOWLEDGE IN RURAL DEVELOPMENT .%dóh ixj¾OkfhaoS .%dóh oekqu - 2
  • 15. ù f.dú;ek jeõ c,h fidfrdõ ;=,ska msgù fõ,s osf.a .,d f.dia jejg my,ska we;s ù f.dú;eka flfrk wiajeoa¥ ìu c,fhka fmdfydi;a flf¾' l=Uqre hdh fyda fj,a hdh f,i y÷kajkafka fuu bvï mßyrk l,dmhhs' Lesson-8 RURAL KNOWLEDGE IN RURAL DEVELOPMENT .%dóh ixj¾OkfhaoS .%dóh oekqu - 2
  • 16. ù f.dú;efka bvï whs;sh • ù f.dú;ek i|ydu iqÿiq" ÿj_, c, jykfhka hq;= fuu my;a ìï fmfoi jdß c,h ksis whqßka iïmdokh l, yels fia —by, ndf.a" ueo ndf.a iy my, ndf.a— f,i yªkajk N+ñ l,dm ;=klg fjka fldgf.k we;' fuu yeu l,dmhlau —biair˜ f,i yªkajk yria mgq ;Sre j,g lvd whs;sh fnod§ we;' fufia yeu ndf.lu flfkl=g biairj,a ;sîfuka ldrKd lsysmhla bgqlr .;yel' – ire ksire nj iufia fn§hEu – jefõ c,hg we;s whs;sh ;yjqre ùu – mi f;;aj meje;Sfï iaajNdjh by, isg my,g fjkia jk neúka tys jdis wjdis ldg;a tlfia ,eîu' – c,h fnod .ekSfï§ .egqï we;s fkdùu – c, ys. lkak j,§ j.dj ms<sn| .kakd ;SrK j,ska lsisfjl=g;a widOdrkhla is¥ fkdùu – iduQyslj l,g fõ,djg f.dú ;efka úúO ls%hdldrlï wjika lr.; yelsùu Lesson-8 RURAL KNOWLEDGE IN RURAL DEVELOPMENT .%dóh ixj¾OkfhaoS .%dóh oekqu - 2
  • 17. ù f.dú;ek by; ldrKd ish,af,kau is¥jkafka f.dú;efka M,odhs;ajh by,hEuh' fõ,af,ka yrjk c,h biair Èf.a my,g .,kúg f.dhug c,h r|jd .;yels jkfia yria kshr oud ,shos ilia lr .;ay' l=re¨ md¨ f,i ye|ska jQ j.d ìï ;Sre i|yd ish¨ f.dú;eka ld¾hhka ukdj bgq fkdl,o tys jefvk f.dhfïo" lr,a lsß josk úgo" lr,a mefyk úgo wjáka j.djg tlafrdla jk ueiaika" mKqjka" l=re,a,kaf.ka fj,a hdhg isÿjk m,sfndaO ydksh wju lsÍug m%udKj;a úh' jejg ,efnk c, m%udKhg wkqqj tla lkakhloS f.dú;eka lrk N+ñ m%udKh ;SrKh lk ,o w;r .fï ldg;a iufia mx.= ;snQ neúka lsisfjl=g;a widOdrKhla fkdjk whqßka tu ;SrK .; yels úh' fufia iuj fnoS hEu jeõ .ïudk moaO;sfha bvï mßyrk rgdfõ iEu wjia:djlu oelsh yels uQ,sl ixl,amhla jqjo" oeka tu ;;ajfhka uq¨ukskau fjkiaj f.dia we; tod .ïudkhl meje;s iu.sh" iyfhda.h" fnod yod .ekSu iy yod fnod .ekSu jeks udkj .=Kdx. j, uQ,sl miqìu ilia jkakg we;af;a fuu bvï mßyrk ixl,amh u.ska hhs lSu jvd ksjerosh' Lesson-8 RURAL KNOWLEDGE IN RURAL DEVELOPMENT .%dóh ixj¾OkfhaoS .%dóh oekqu - 2
  • 18. • c, l,ukdlrKh# c,h .eñhd i,lkafka mQckSh jia;=jla f,ih' tksidu c,h ienúkau l,ukdlrKh úh' • c,l,ukdlrKh úYd, mßudkfha m%foaY isg l=Uqrl ,shoao olajdu ukd ld¾hCIu;djhlska isÿjQ njg oekqÿ idCIs we;' • W;=reueo m,d; fyj;a rcrg ksuù we;af;a .x.d fødaKs 9 lsks' tfiau th c,dOdr m%foaY 50 ls' • fï ;=, ukdj ixúOdkh jQ jeõ fmdl=re 457 ls' • fuu jeõ fmdl=re ms,sn| uq,au y÷kd .ekSfïoS uydpd¾h uoaÿu nKavdr th bx.%Sis niska ye|skajQfha cascade f,ih' • thg isxy, jjpkhla f,i t,a,x.dj hhs wdpd¾h f;kakfldaka kïfldg we; • t,a,x.djla hkq my;a ksïk m%foaYfha by, isg my,g jeis osfhka f;;aj mj;sk m%foaYhhs' c, úoHd;aulj iyiïnkaO;djfhka hqla; jeõ fmdl=rlg t,a,x.djla f,i ye|skaùu b;du;a WÑ;h' Lesson-8 RURAL KNOWLEDGE IN RURAL DEVELOPMENT .%dóh ixj¾OkfhaoS .%dóh oekqu - 2
  • 19. • c, l,ukdlrKh# t,a,x.djla ;=, c,h tla/iaùu" .nvdùu iy mßfNdackh talSh ie,iqqulska isÿù ;sìks' by,u we;af;a l=vd jeõh' tu m%foaY j, fj,a hdh l=vdh' tfy;a f.dvìï jmißh f,dl= ksid fyaka j.dj jeâfhka l,yel' fødaKsh my,g tkúg c, fmdfydi;alñka jeâ jeõ yuq fõ' ta jeõ j,g ìu u; .,k c,ho by, fj,a myq j;=ro N+.;j my,g .,d u;=jk W,aosho tlajk neúka jeâ c, wiajekakla ,efí' fï ksid l=Uqre j.d fmdfydi;alfuka jeâh' tfiau tu fmfofia fyaka f.dú;ekg we;s ìï fmfoi iSud iys;h' fï wkqj t,a,x.dfõ fldfya Ôj;a jqk;a f.dú;ek i|yd l=Uqre iy f.dv fyaka idfmaCIj fnoS we;s whqre oelsh yelsh’ Lesson-8 RURAL KNOWLEDGE IN RURAL DEVELOPMENT .%dóh ixj¾OkfhaoS .%dóh oekqu - 2
  • 20. c, l,ukdlrKh .ug by,ska l=vd jeõ msysgd we;' fïjdfha w;S;fha .ïudk ;sî ke;' ;efkl l=Uqre f.dú;eka lsÍulao l, njla fkdfmfka' l=vd jej" by, jej" ldhï jej" fldgq jej" l=¨ jej wdoS f,i y÷kajk ,o fuu jeõ j,ska uy.= fiajhla isÿúh úfgl tajd jeis c,h .nvdlr .ekSugo" uy jejg tk frdka uv fyj;a ldhu r|jd .ekSugo" c,h ys. ld, j,oS by, jej lmd my, uy jefõ uyfj, f.dú;eka lsÍug jeis c,h /ia lsÍugo fhdod f.k we;' miq lf,l fuu jeõ j, l=Uqre jmißh jeâ lrñka fj,a wiajoaojñka" f.dvj, mjd jejla njg yrjñka w;s;fha ;snQ jdß c,l,ukdlrKh úlD;s fldg we;' fufia jeõ w;r c,h yqjudre lsÍu ksid by, c, ld¾hCIu;djhlao ,eìks‘ ta l=vd jeõ j, c, ydksh ie,l+ úg úYd," újD;" c, me;sreï m%foaYh jeâ" úYd, jejlg jvd fnfyúkau wvqh' fuu l=vd jeõ yeu me;af;kau jk ,eyeìka wdjrKh ù ;sîu thg ;j;a fya;=jls' Lesson-8 RURAL KNOWLEDGE IN RURAL DEVELOPMENT .%dóh ixj¾OkfhaoS .%dóh oekqu - 2
  • 21. c, l,ukdlrKh fydfrdõfjka msg lrk c,h fõ,s osf.a .,dhEu md,kh lsÍug lryk fyj;a lryka fldfÜ keue;s c, fnÿï jHQyhla fhdodf.k ;sìks fuh j¾;udkfha Ndú;d flfrk úhrhlg iudkh' úYd, ,S fldghl lÜg folla lmd ta ;=,ska c,h fõ,s follg .,k fia tu fldgh fõ,a, yryd j,,kqq ,efí' lÜgfha os. m,, ;SrKh lrkafka tu osYdfõ fõ,af,ka fmdaIKh jk l=Uqre m%udKh u;h fï wkqqj Wv fõ,a,g j;=r fkd,eî hg fõ,af,a jeâ j;=rla hEfuka we;sjk wiu;=,s; c,l,ukdlrKh je,lS hhs' lryka fldgh tyd fuyd lrkakg fj,a úodfkag yer wka whg ;ykï ù ;sìks Lesson-7 RURAL KNOWLEDGE IN RURAL DEVELOPMENT .%dóh ixj¾OkfhaoS .%dóh oekqu - 2
  • 22. c, l,ukdlrKh jE lkao t,s fmfy,s lsÍu" ms,shï lsÍu" fõ,s ieySu" jeg ne|Su" kshr flàu" biakka ne|Su" uevùu" fmdare.Eu" ù biSu wdoS jYfhka fï ish,a, flfrkafka .ïuq ish¨fokdu tlaù l;sld lr.;a wdldrhlgh' hulaa fkdlsÍu fjkqfjka ov kshu lsÍfï l%uhkao tl, mej;sks' fï ksidu ish,a, l,g fõ,djg isÿùu ksid c,l,ukdlrK ls%hdj,sho b;du;a ld¾hCIu úh' Lesson-8 RURAL KNOWLEDGE IN RURAL DEVELOPMENT .%dóh ixj¾OkfhaoS .%dóh oekqu - 2
  • 23. c, l,ukdlrKh ;djq¨ f.dú;ek • c, ys. ld, j,oS jeõ msáfha by;a;dfõ flfrk ù f.dú;ek ;djq¨ f.dú;ek f,i fyda jeõ ;djq¨ j.dj f,i ye|skafõ' • jeisM, wvqjk úg jejg c,h tk m%udKh wvqjk neúka jej c,fhka msfrkafka ke;' ,efnk c,ho fjk;a lghqq;= i|yd b;sß fldgf.k l=Uqf¾ù f.dú;ek w;ayer ou;s' ;djq¨ f.dú;ek lrkaafka tjeks wjia:dj,h • ;djq¨ f.dú;efka jeo.;au fukau uQ,slju flfrk ld¾hh jkafka ;djqf,a my, udhsfukau kshrla ne| ,efnk iq¨ jeis c,h r|jd .ekSuh' fï ksid f.dú;ekg ìï ieliSfïoS frdkauv jej ;=,g weoS hEuo j,lsk neúka jejo iqq/fla • ;eks;,d ìula neúka t;rï kshr oeóulao wjYH fkdfõ‘ • mdxY= fmdaYKfhka wkQk fuu ìfuka ire ù wiajekakla ,eìh yelsh • kshx iuhkayS wdydr iqrCIs;Ndjh ;yjqre lrkakg úldYkh jQ ;djq¨ f.dú;ek miq lf,l fyaka f.dú;ek fiau úkdYldÍ m%;sM, fok f.dú;ekla f,i i,ld ;ykï lrkq ,eîh' Lesson-8 RURAL KNOWLEDGE IN RURAL DEVELOPMENT .%dóh ixj¾OkfhaoS .%dóh oekqu - 2
  • 24. • c, l,ukdlrKh# fn;au l%uh – jefõ mj;sk iSñ; c, m%udKfhka iïmQ¾K l=Uqre hdhu tljr j.d l< fkdyels ÿ¾j, j¾Idm;khla iys; lkakhka ;=< j.d lsÍu i|yd f.dùka úiska fn;au l%uh Ndú; flf¾' – f.dùka /iaù l=Uqrehdfha by< fldgi ;djld,sl jYfhka fndfyda ÿrg iudk fldgia j,g fnod fjkalr j.d lsÍug ;SrKh lrhs' – fuuÕska Tjqkaf.a wdydr wjYH;djfhka fldgila fyda imhd .; yels jk w;r tfia fkdlsÍfuka tu lkakfha lsisÿ ù j.djla isÿ fkdlr iïmQ¾Kfhkau w;yer oeóug isÿ jkq we;' – fuu l%uh uÕska bvï ysñhka w;r iudkd;au;dj iy;sl lrhs' – fnda. ydkshla isÿ fkdù jeõ c,fhka ld¾hCIu m%fhdackhla o fuuÕska ,nd .; yel – fn;au l%uh ms<sn| ;SrKh idudkHfhka jefõ we;s c,uÜgu u; ;SrKhfõ' – iuyr wjia:d j, oS bvï fnod oSu bvfï m%udKhg iudkqmd;sl jk w;r fndfydaúg th iudkqmd;sl fkdjk wdldrhg isÿ lrkq ,efí' – ìï lene,a, fnod oSu idudkHfhka fj,a úodfka úiska isÿ lrkq ,nhs' Lesson-8 RURAL KNOWLEDGE IN RURAL DEVELOPMENT .%dóh ixj¾OkfhaoS .%dóh oekqu - 2
  • 25. c, l,ukdlrKh# jej kv;a;= lsÍu i|yd mx.= l%uh • jeõ neïu iqoao lsÍu" we, ud¾. iqoao lsÍu" iq¿ w¿;ajeähd lghq;= wdoS jefõ kv;a;= lghq;= kshñ; ld,hg iïmQ¾K lsÍu i|yd f.dùka úiska tu lghq;= Tjqka w;r fnod .ekSu fuysoS isÿfõ' • fuuÕska úhou wvq ùu" j.lSu" whs;sh iy j.lsj hq;= nj ms<sn| ye.Sï Tjqka;=, we;sfõ' • fyd| .=Kd;aufhka hqla;j ld¾hhka isÿlsÍu iy ish¿fokd tl;=ù jevlsÍu ;=,ska iudc neoSï Yla;su;afõ' • fufia ish¿u w¨;ajeähd lghq;=j, kshef,ñka úêu;a f,i jej kv;a;=lsÍu wjidkfha c,l<ukdlrKh ld¾hCIuj isÿùug;a iy fN!;sl jHqyhkaj, ia:dhs;djh mj;ajd.ekSug yelsùu;a ksid kshÕh iy c,.e,Sï wjodkï wvqlsÍfï§ iduqysl odhl;ajhla ,efnkq we;' Lesson-8 RURAL KNOWLEDGE IN RURAL DEVELOPMENT .%dóh ixj¾OkfhaoS .%dóh oekqu - 2
  • 26. c, l,ukdlrKh - lel=,ka l%uh – wiajekak fk,k ,o fCIa;%hkays îc ù úh<sj jemsÍu Y%S ,xldfõ" lel=,ka l%uh jYfhka ye|skafõ' – fuu úh<s jemsÍu" leákdfõ by< fldgfia isÿ lrk úg th ù fyak f,i fyda f.dv fyak f,i y÷kajkq ,efí' – iïm%odhsl lel=,ka l%ufha oS mia úiqrejd yefrk mßos iy j,a me, hg jk mßos isxy, k.=, Ndú; lr úh<s fCIa;%fha iS iEu isÿ lrhs' – j¾Idj m;s; ùu;a iuÕ blaukskau jeä j¾Idm;khla n,dfmdfrd;a;=fjka fCIa;%fha úh<s îc jmqrkq ,efí' – îc jemsÍfuka miq tu îc mia iuÕ ñY% jk fia fCIa;%h fkd.eUqre f,i iSidkq ,efí‘ Lesson-8 RURAL KNOWLEDGE IN RURAL DEVELOPMENT .%dóh ixj¾OkfhaoS .%dóh oekqu - 2
  • 27. c, l,ukdlrKh - lel=,ka l%uh – iuyr wjia:d j, fCIa;%fha m%udKj;a f;;ukhla mj;S kï" fmr wdldrhg lel=,ka l%uhu Ndú; l< yels jqj o fuys oS jemsÍu i|yd úh<s îc fjkqjg m%frdayKh jQ îc ù Ndú; lrkq ,nhs' – iuyr jeõ hgf;a mj;sk l=Uqre hdhhkays by, fldgia j, lel=,ka l%uhg jemsÍu isÿ lrk w;r jeiai;a iuÕ jej msÍ.sh wjia:djkays f;;a ìï j, idudkH ìï ilik wdldrhg ìï ilid jemsÍu isÿ flf¾ – fuysoS we;=,;a jk l%shdldrlï jkafka m<uq iS iEu" kshr iqoao lsÍu" kshr uv ;eîu" fojk iS iEu" uv lsÍu" uÜgï lsÍu" fCIa;%fha jeä c,h bj;a lsÍu i|yd fkd.eUqre ldkq moaO;shla ieliSu iy m%frdayKh jQ îc fCI;%fha jemsÍuhs‘ – j¾;udkfha isÿ lrk ,o wOHhk uÕska fidhdf.k we;af;a lel=,ka l%uh Ndú; fkdlsÍfuka j.d lghq;= m%udo ùu ksid jdß iïmdok c, wjYH;djh jeä ù ie<lsh hq;= fldgila j.d lghq;= i|yd Ndú; lsÍug fkdyelsù hk njhs' Lesson-8 RURAL KNOWLEDGE IN RURAL DEVELOPMENT .%dóh ixj¾OkfhaoS .%dóh oekqu - 2