Gdańskie Spotkania Kardiochirurgiczne Damian Sendrowski

1. Lek. Damian Sendrowski
Specjalista Kardiolog, w trakcie rehabilitacji medycznej
1.Klinika Rehabilitacji UCK w Gdańsku
Kierownik: dr hab. n. med. Dominika Szalewska
2.Odział Rehabilitacji Kardiologicznej SPS ZOZ Lębork
KLINIKA REHABILITACJI
UCK Gdańsk

2. Fizykoterapia („physis”- natura, „therapeia”-
leczenie) to zastosowanie bodźców fizykalnych-
(zarówno naturalnych jak i sztucznych) w celach
leczniczych, min.
 Elektroterapia
 Magnetoterapia
 Laseroterapia
 Termoterapia
 Fototerapia
 Balneoterapia, Klimatoterapia, Leczenie
uzdrowiskowe
Razem z kinezyterapią (leczenie ruchem) są
uzupełniającymi się elementami fizjoterapii.

3. W 46 r. n.e. Scribonius Largus,
lekarz na dworze cesarza
Klaudiusza, twierdził: „Przy
podagrze, gdy tylko rozpoczyna
się ból, należy pod stopą
umieścić żywą czarną płaszczkę
z rodziny Torpedinidae.
Pacjent powinien stać na
wilgotnym brzegu, aby morze
obmywało jego stopy, aż do
czasu, gdy cała stopa i noga po
kolano zdrętwieją
i pozostaną bez czucia. Dzięki
temu ból
ustąpi oraz pacjent zostanie
uchroniony
przed tym, który jeszcze nie
nadszedł".
Starożytny
TENS 

4. KINEZYTERAPIA
ZAWSZE
BRAK ZALECEŃ
ODNOŚNIE
FIZYKOTERAPII

6. Przeciwskazania do kinezyterapii:
Narastające pogorszenie tolerancji wysiłku lub duszność w spoczynku
utrzymujące się 3-5 dni
Zwiększone ryzyko kinezyterapii
 Zwiększenie ≥ 1.8kg masy ciała w ciągu 1-3 dni
 Ciągła lub przerywana terapia dobutaminą
 Spadek skurczowego ciśnienia tętniczego podczas ćwiczeń
 NYHA IV
 Złożona arytmia komorowa w spoczynku lub podczas obciążania wysiłkiem
 Spoczynkowa częstość rytmu serca ≥ 100/min w pozycji stojącej
 Schorzenia współistniejące ograniczające tolerancje wysiłku
Piepoli MF. et al. Eur J Heart Fail 2011 13, 347-357

7. Model D Bardzo mała wydolność fizyczna< 3 MET;
Ćwiczenia indywidualne
Poniżej 20% rezerwy tętna lub poniżej
przyspieszenia o 10‐15% tętna spoczynkowego
cykloergometr, bieżnia, marsz
start: małe obciążenia, wolne tempo;
5-10 min 2 x tygodniu !!
dobra tolerancja
docelowo: umiarkowana/duża intensywność,
20-60 min 3-5 dni/tydzień
najpierw zwiększamy czas trwania sesji, a potem ilość sesji
Piepoli MF. et al. Eur J Heart Fail 2011 13, 347-357

9.  Światowa Organizacja Zdrowia wyodrębnia: wczesną starość
(60–74 r.ż), późną starość (75–89 r.ż.) oraz długowieczność
(90 lat i więcej).
 Wydolność fizyczna u osób w wieku podeszłym i z chorobami
układu krążenia jest często bardzo mała. U wielu chorych
może być ona zbliżona do wartości granicznych dla
samodzielnego funkcjonowania (ok. 3,7 MET).
 W związku z tym pacjenci starsi ze schorzeniami układu
krążenia bezwzględnie wymagają uczestnictwa w rehabilitacji.
 Ograniczenia kinezyterapii?

10.  W badaniach klinicznych mała ilość pacjentów
w zaawansowanym wieku (obecnie
dominujących !)
 Często w kryteriach wykluczenia niedawno
przebyte zaostrzenie niewydolności
serca/obecna niewyrównana niewydolność
serca ( obecna epidemia niewydolności serca)
 Brak oceny innych metod oprócz
kinezyterapii- czy leczymy optymalnie?

12. Migotanie komór – 600/min (600/60 sek=10Hz)
Częstoskurcz komorowy- 170/min (170/60 sek. =ok. 3 Hz)
50 Hz= 50/sek. = 3000/min

13. Dla pacjentów ze znacznie ograniczoną
możliwością ćwiczeń fizycznych:
 Pomost do kinezyterapii;
 Przyspieszenie efektów kinezyterapii-
stosowania równoczesne (efekt
synergistyczny);
 Aspekt psychologiczny ( J can…);

14. 1.Terapia p/bólowa (TENS)
2.Terapia mięśniowa- elektrostymulacja ruchowa (EMS)
 Wzrost siły i masy mięśniowej.
 Zmiana typu włókien mięśniowych.
 Zwiększenie ukrwienia.
 Mobilizacja stawu oraz tkanki miękkiej.
 Reedukacja mięśnia.
 Elektrostymulacja czynnościowa (FES).
 Stabilizacja i reedukacja obrzęku.
Stosowane:
Prądy zmienne (Kotza, interferencyjny), impulsowe
(wysokonapięciowy, TENS, faradyczny)

15. Elektroterapia może być:
stosowana jako oddzielna terapia (Birca i wsp.
2002);
dodatek do kinezyterapii ( Strojnik, 1998;
Fitzgerald, 2003)
Dołączenie elektroterapii do ćwiczeń lub
rzadziej stosowanie jako jedynej (możliwej w
danym momencie) form terapii zwiększa
skuteczność rehabilitacji.

19. Jednak nie
do końca
możemy
wykluczyć…
.

21. NMES VS ICD

27. The start date for the trial was June 2016. The
first patient was enrolled in the ACTIVE-EMS
trial in June 2016. As of June 2017, 160
patients have been screened for eligibility,
and 27 patients in the participating hospitals
have been enrolled in the study. Primary
results of the trial are anticipated in early
2019. The planned end date for the trial is
early 2020.

28. B
E
Z
I
C
D
/
P
M
I
C
D
/
P
M

29. Statyczne pole ziemskie wynosi około 0.05 mT (Dowson 1989).
Terapia:
4 – 60Hz , w stanach ostrych B ≤3mT,w stanach podostrych B ≤5mT,w
leczeniu schorzeń przewlekłych B ≥ 5mT.
 Efekt wazodylatacyjny- efekt hypotensyjny
 Efekt regeneracyjny, zmniejszenie stresu oksydacyjnego (zmniejszenie strefy
zawału m.serca- eksperymenty na zwierzętach)
 Poprawa utylizacji tkankowej tlenu
 Normalizacja układu wegetatywnego
 Zwiększenie tolerancji wysiłku
 Efekt antyarytmiczny ( podczas terapii może nasilać arytmię)
Na podstawie: Zastosowanie pól magnetycznych w medycynie Aleksander
Sieroń i wsp., 2002

32. LASER light amplification by stimulated emission of
radiation /wzmocnienie światła poprzez
wymuszoną emisję promieniowania/
WŁAŚCIWOŚCI PROMENIOWANIA LASEROWEGO:
 MONOCHROMATYCZNOŚĆ (jedna barwa światła)
 DUŻA INTENSYWNOŚĆ NA JEDNOSTKĘ DŁUGOŚCI
FALI
 SPÓJNOŚĆ LUB KOHERENCJA (w fazie – koherencja
czasowa, w kierunku – koherencja przestrzenna)
 RÓWNOLEGŁOŚĆ

37.  Pozytywne oddziaływanie negatywnego
ciśnienia zwiększa przepływ krwi w ranie aż
czterokrotnie.
 Znacząco zwiększa się ilość ziarniny (>60%)
zarówno dla aplikowanego podciśnienia
ciągłego, jak i dla podciśnienia
przerywanego.
 poprawia unaczynienie poprzez promowanie
angiogenezy.
 >>Przyspiesza gojenie ran

39.  powoduje zwiększenie lub zmniejszenie
pobudliwości ośrodkowego układu
nerwowego
 prowadzi do zmniejszenia ciśnienia krwi lub
podniesienia w zależności od kierunku
przepływu prądu
 wskazuje działanie przeciwbólowe,

40. Hipokrates uznawał
i propagował zasadę, że lekarz
ma pomagać naturze w
zwalczaniu choroby, a nie
zastępować naturę, co jest
rzeczą niemożliwą
W jednym ze swych dzieł pod
tytułem
"O klimatach, wodach i
miejscach" szczegółowo
podawał, w jakich chorobach i
w jaki sposób należy stosować
różne zabiegi wodne dające
ulgę chorym
Hipokrates (460 - 377 p.n.e.)

41. Plan term w Pompejach
Termy Karakali Rzym

42. Wody radonowe (radoczynne) są wodami
swoistymi, mającymi zastosowanie w
lecznictwie, o ile zawartość radonu w wodzie
przekracza 74 Bq/l (bekerel/litr)
Po jednorazowej kąpieli radonowej u osób
bez zmian naczyniowych, stwierdza się
zwiększenie przepływu krwi przez tkanki
średnio o 400%, w stosunku do kąpieli w
wodzie gospodarczej.

43.  W Polsce znajduje się 9 uzdrowisk posiadających
ujęcia wody radonowej o zawartości radonu
powyżej 74 Bq/l
 1. Czerniawa-Zdrój
 2. Długopole Zdrój
 3. Duszniki Zdrój
 4. Jedlina-Zdrój
 5. Kudowa Zdrój
 6. Lądek Zdrój
 7. Szczawno Zdrój
 8. Świeradów Zdrój
 9. Ustroń

44. uważa się, że radon ma działanie:
 przeciwzapalne
 przeciwbólowe
 odczulające
 przeciwświądowe
 bodźcowe

45.  w pierwszym etapie bardzo szybko działa – na
receptory naczyniowe z następowym zwiększonym
przepływem krwi przez tkanki i zwiększeniem
wydalania z moczem kwasu wanilio- migdałowego,
 etap drugi występuje po kilku zabiegach
radonowych, dając długotrwałe pobudzenie
gruczołów wewnątrzwydzielniczych.
 Bezpośrednio po kąpielach radonowych wzrasta
tolerancja na wysiłki fizyczne, która utrzymuje się do
1 godziny.

46.  spoczynkowy przepływ krwi przez tkanki, który
zależy od stanu sieci kapilarów i krążenia
obocznego, wzrastał 3,9 krotnie,
 maksymalny przepływ, zależny od dużych
naczyń, wzrastał 2,7 krotnie.
 obniżenie ciśnienia tętniczego krwi skurczowego
i rozkurczowego, które utrzymywało się przez 15
dni po zakończeniu zabiegu,
 zwolnienie częstości pracy serca,
 zwiększenie pojemności minutowej serca,
 zwiększenie przepływu krwi przez nerki,

47.  hormon wzrostu (GH) – wzrasta istotnie dopiero po
zakończeniu leczenia po 24 dniach
 hormon luteinizujący (LH) – wzrasta dopiero po
zakończeniu leczenia
 hormon dojrzewania pęcherzyków (FSH) – wzrasta w
trakcie i po zakończeniu leczenia
 hormon adrenokortkotropowy (ACTH) - wzrasta w trakcie
i po zakończeniu leczenia
 hormon tyreotropowy (TSH) - wzrasta w trakcie i po
zakończeniu leczenia
 tyroksyna – maleje po zakończeniu leczenia
 trójjodotyronina – maleje w trakcie i po zakończeniu
leczenia
 estradiol i estriol – wzrasta po zakończeniu leczenia
 testosteron - wzrasta w trakcie i po zakończeniu leczenia
 kortyzol - wzrasta w trakcie i po zakończeniu leczenia

48. Kontrowersje
 z jednej strony obserwowane pozytywne
wyniki kliniczne,
 z drugiej brak obiektywnych zasad
dawkowania, oraz obawy przed
rakotwórczym działaniem mediów
radonowych.

49.  Choroba niedokrwienna serca
 Przebyty zawał serca po 6 miesiącach od
incydentu
 Wyrównana niewydolność serca
 Zaburzenia krążenia obwodowego:
- zarostowe stwardnienie tętnic,
- po odtwórczych operacjach tętnic bez
powikłań, po 3 miesiącach po operacji,
- po amputacjach kończyn,
- choroba Raynauda,
- samorodna sinica kończyn.

50.  Zwiększenie o ok. 300% liczby czynnych
naczyń włosowatych
 Zwiększenie o ok. 600% ukrwienia skóry -
rumień
 Przyspieszenie czynności serca
 Zwiększenie objętości wyrzutowej i
pojemności minutowej serca
 Obniżenie ciśnienia tętniczego krwi
 Zwiększenie przepływu wieńcowego
 Ułatwienie oddawania tlenu przez krew
 Zwiększenie diurezy

51. 1. Nadciśnienie okres I i II wg WHO
2. Choroby naczyń obwodowych na tle miażdżycy, stanów
zapalnych i cukrzycy
3. Czynnościowe zaburzenia krążenia tętniczego
4. Zaburzenia krążenia włośniczkowego w skórze
5. Choroby układu żylnego
6. Czynnościowe choroby serca
7. Stany po przebytym zapaleniu mięśnia sercowego
8. Stany po zawale serca
9. Wady serca
10. Stany po operacjach serca, zastawek i dużych naczyń
11. Zmiany zwyrodnieniowe mięśnia sercowego
12. Inne przewlekłe choroby mięśnia sercowego

52. Choroby kardiologiczne i nadciśnienie (kardiologia)
Szczegółowe wskazania
Szpital uzdrowiskowy: wczesne stany po zawale serca; wczesne stany po operacjach naczyń
 wieńcowych, tętniaka aorty, zastawek serca; stany po przeszczepie serca; nadciśnienie tętnicze
 stopień 2 z 2-3 czynnikami ryzyka; następstwa po zapaleniu mięśnia sercowego i osierdzia ; stany po
 operacjach serca, dużych naczyń i zastawek (I 10-11, I 21-23, I 25, I 30, I 40-43, I 71, I 97, Q 22-23, Q 25,
 Z 95-96, Z 98)
Sanatorium uzdrowiskowe: zmiany zwyrodnieniowe i pozapalne mięśnia sercowego w I i II okresie
 wydolności; choroba wieńcowa stabilna w I i II okresie wg CCS; przewlekła choroba niedokrwienna
 serca bez zawału w II okresie wydolności; stany po zawale, bez powikłań; stany po operacjach
 zastawek serca w okresie pełnej wydolności krążenia; wady serca nieoperacyjne w I iII okresie
 wydolności; nadciśnienie tętnicze w stopniu I z 1-2 czynnikami ryzyka (I 10-11, I 21, I 25, I 40-43, Q 22-
 25, Z 98)
Leczenie ambulatoryjne: przewlekła choroba niedokrwienna serca bez zawału w I okresie wydolności;
 stany po operacjach zastawek serca przynajmniej 12 miesięcy od zabiegu w okresie pełnej wydolności
 krążenia; nadciśnienie tętnicze w stopniu I z 1-2 czynnikami ryzyka (I 10-11, I 25, Q 22-23, Z 98)
Szczegółowe przeciwwskazania
 Niewydolność serca w III i IV stadium wg NYHA (przy każdym wysiłku – III stadium i w spoczynku –
 IV stadium); niestabilna choroba wieńcowa, w pierwszych 2 tygodniach po zawale ze znacznie
 upośledzoną frakcją skurczową; zaburzenia rytmu serca, napadowe migotanie przedsionków;
 częstoskurcze utrwalone, -blok przedsionkowy komorowy III stopnia; wady serca w III i IV okresie
 wydolności wg NYHA; nadciśnienie tętnicze 3 stopnia z 2-3 i więcej czynnikami ryzyka; nadciśnienie
 płucne dużego stopnia; tętniak rozwarstwiający aorty; tętniak serca (I 11, I 21, I 24-25, I 27, I 30, I 38, I
 42, I 44, I 47-50, I 71-72, I 82, Q 24)

53. Dziękuję za uwagę
e-mail: dsendrowski@uck.gda.pl