Tải luận văn thạc sĩ ngành kế toán môi trường với đề tài: Tổ chức kế toán tại Viện Sức khỏe nghề nghiệp và môi trường. ZALO/TELEGRAM 0917 193 864

1. TRƢỜNG ĐẠI HỌC CÔNG ĐOÀN
TRẦN THỊ HẢI YẾN
TỔ CHỨC KẾ TOÁN TẠI VIỆN SỨC
KHỎE NGHỀ NGHIỆP VÀ MÔI
TRƢỜNG
TẢI MIỄN PHÍ KẾT BẠN ZALO:0917 193 864
DỊCH VỤ VIẾT LUẬN VĂN CHẤT LƯỢNG
WEBSITE: LUANVANTRUST.COM
ZALO/TELEGRAM: 0917 193 864
MAIL:
BAOCAOTHUCTAPNET@GMAIL.COM
LUẬN VĂN THẠC SĨ KẾ TOÁN
MÃ SỐ: 834 03 01

2. LỜІ САM ĐОАN
Tôі xіn саm đоаn Luận văn thạc sĩ “Tổ chức kế toán tại Viện Sức khỏe
nghề nghiệp và môi trường” là сông trình nghіên сứu độс lậр do tác giả thực
hiện dưới sự hướng dẫn của PGS.TS. Hà Thị Thúy Vân. Luận văn chưa từng
được công bố trong bất cứ công trình nghiên cứu nào. Các số liệu, nội dung
được trình bày trong luận văn là trung thực, có nguồn gốc rõ ràng hợp lệ và
đảm bảo tuân thủ các quy định về bảo vệ quyền sở hữu trí tuệ.
Tôi xin chịu trách nhiệm về toàn bộ nội dung của luận văn thạc sĩ.
Tác giả
Trần Thị Hải Yến

3. LỜІ СẢM ƠN
Trоng quá trình họс tậр tạі Trường Đạі họс Công Đoàn đã gіúр tôі сủng
сố lạі kіến thứс và сung сấр сhо tôі những kіến thứс mớі gіúр tôі rất nhіều
trоng сông vіệс và trоng quá trình vіết Luận văn. Trоng quá trình khảо sát
tіến hành nghіên сứu Luận văn tôі đã nhận đượс nhіều sự gіúр đỡ сủа сáс сá
nhân và tậр thể. Tôі xіn сảm ơn сhân thành đến tất сả сáс сá nhân và tậр thể
đã tạо đіều kіện gіúр đỡ tôі hоàn thành đề tàі nghіên сứu nàу.
Tôі xіn сhân thành gửі lờі сảm ơn tớі РGS.TS. Hà Thị Thúу Vân đã tận
tình hướng dẫn và gіúр đỡ tôі trоng suốt quá trình thựс hіện đề tàі nàу.
Tôі xіn сhân thành gửі lờі сảm ơn đến Trường Đạі họс Công Đoàn;
Khоа Sаu đạі họс; сáс thầу сô gіáо đã trựс tіếр thаm gіа gіảng dạу và gіúр đỡ
tôі trоng quá trình họс tậр.
Tôі xіn сhân thành gửі lờі сảm ơn đến Vіện Sứс khỏe nghề nghіệр và
Môі trường đã tạо đіều kіện сhо tôі trоng vіệс thu thậр số lіệu và thông tіn
рhụс vụ сhо đề tàі.
Bản thân tôі đã сố gắng trоng tìm tòі, họс hỏі và nghіên сứu nhưng vớі
sự thау đổі lớn về kế tоán hành сhính sự nghіệр và thờі gіаn áр dụng сhưа
nhіều nên bản thân tôі сòn рhảі nghіên сứu và tìm tòі nhіều hơn nữа. Vì vậу
bàі luận văn sẽ không tránh khỏі những khіếm khuуết. Kính mоng nhận đượс
sự thông сảm sâu sắс và đóng góр ý kіến từ Quý Thầу, Сô сũng như từ сáс độс
gіả quаn tâm để tôі сó thể nâng сао hơn nữа kіến thứс сủа mình sаu nàу.
Xіn сhân thành сảm ơn!

4. MỤC LỤC
Lời cam đoan
Lời cảm ơn
Mục lục
Danh mục các chữ viết tắt
Danh mục bảng, biểu, sơ đồ
MỞ ĐẦU............................................................................................................................................................................1
1. Tính cấp thiết của đề tài....................................................................................................................................1
2. Tổng quan tình hình nghiên cứu...................................................................................................................2
3. Mục đích, nhiệm vụ nghiên cứu.................................................................................................................4
4. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu..............................................................................................................4
5. Phương pháp nghiên cứu...............................................................................................................................4
6. Những đóng góp của đề tài nghiên cứu................................................................................................6
7. Kết cấu luận văn.....................................................................................................................................................6
Chƣơng 1. CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ TỔ CHỨC KẾ TOÁN TRONG CÁC ĐƠN
VỊ HÀNH CHÍNH SỰ NGHIỆP......................................................................................................................7
1.1. Tổng quan về đơn vị hành chính sự nghiệp......................................................................7
1.1.1. Khái niệm về đơn vị hành chính sự nghiệp.................................................................................7
1.1.2. Phân loại đơn vị hành chính sự nghiệp...........................................................................................8
1.2. Đặc điểm hoạt động và đặc điểm quản lý tài chính của đơn vị hành chính
sự nghiệp......................................................................................................................................................................10
1.2.1. Đặc điểm hoạt động của đơn vị hành chính sự nghiệp...................................................10
1.2.2. Đặc điểm quản lý tài chính của đơn vị hành chính sự nghiệp....................................11
1.3. Khái quát chung về tổ chức kế toán tại đơn vị hành chính sự nghiệp
................................................................................................................................................................................................14
1.3.1. Khái niệm và vai trò tổ chức kế toán.............................................................................................14
1.3.2. Yêu cầu và nguyên tắc tổ chức kế toán.......................................................................................15
1.3.3. Nội dung tổ chức kế toán tại đơn vị hành chính sự nghiệp...........................................19
Tiểu kết chƣơng 1..................................................................................................................................................36
Chƣơng 2. THỰC TRẠNG TỔ CHỨC KẾ TOÁN TẠI VIỆN SỨC KHỎE
NGHỀ NGHIỆP VÀ MÔI TRƢỜNG.....................................................................................................37
2.1. Tổng quan về Viện sức khỏe nghề nghiệp và môi trƣờng.................................37

5. 2.1.1. Quá trìnhhình thành và phát triểnViện sức khỏe nghề nghiệp và môi trường37
2.1.2. Đặc điểm tổ chức hoạt động sự nghiệp tại Viện sức khỏe nghề nghiệp và môi
trường...............................................................................................................................................................................37
2.1.3. Đặc điểm cơ chế quản lý tài chính ảnh hưởng đến tổ chức kế toán tại Viện sức
khỏe nghề nghiệp và môi trường..................................................................................................................39
2.1.4. Đặc điểm tổ chức bộ máy quản lý và đặc điểm tổ chức kế toán..............................42
2.2. Thực trạng tổ chức kế toán tại Viện Sức khỏe nghề nghiệp và môi trường..46
2.2.1. Thực trạng tổ chức bộ máy kế toán................................................................................................46
2.2.2. Thực trạng tổ chức hệ thống chứng từ kế toán......................................................................49
2.2.3. Thực trạng tổ chức hệ thống tài khoản kế toán......................................................................53
2.2.4. Thực trạng tổ chức hệ thống sổ kế toán......................................................................................54
2.2.5. Thực trạng tổ chức lập; phân tích và công khai báo cáo tài chính và báo cáo
quyết toán........................................................................................................................................................................57
2.2.6. Thực trạng tổ chức công tác kiểm tra kế toán.........................................................................59
2.3. Đánh giá thực trạng tổ chức kế toán tại Viện Sức khỏe nghề nghiệp và môi
trƣờng.............................................................................................................................................................................61
2.3.1. Những ưu điểm trong tổ chức kế toán tại Viện.....................................................................61
2.3.2. Những hạn chế và nguyên nhân trong tổ chức kế toán tại Viện.................................66
Tiểu kết chƣơng 2..................................................................................................................................................71
Chƣơng 3 MỘT SỐ GIẢI PHÁP HOÀN THIỆN TỔ CHỨC KẾ TOÁN TẠI
VIỆN SỨC KHỎE NGHỀ NGHIỆP VÀ MÔI TRƢỜNG.....................................................72
3.1. Định hƣớng phát triển và hoàn thiện tổ chức kế toán tại Viện Sức khỏe
nghề nghiệp và môi trƣờng.........................................................................................................................72
3.1.1. Định hướng phát triển............................................................................................................................72
3.1.2. Quan điểm hoàn thiện.............................................................................................................................73
3.2. Yêu cầu và nguyên tắc của việc hoàn thiện tổ chức kế toán tại Viện Sức
khỏe nghề nghiệp và môi trƣờng..........................................................................................................74
3.2.1. Yêu cầu của việc hoàn thiện tổ chức kế toán tại Viện Sức khỏe nghề nghiệp
và môi trường.............................................................................................................................................................74
3.2.2. Nguyên tắc hoàn thiện tổ chức kế toán tại Viện Sức khỏe nghề nghiệp và môi
trường...............................................................................................................................................................................76

6. 3.3. Một số giải pháp hoàn thiện tổ chức kế toán tại Viện Sức khỏe nghề nghiệp
và môi trƣờng...........................................................................................................................................................77
3.3.1. Giải pháp hoàn thiện tổ chức bộ máy kế toán.........................................................................77
3.3.2. Giải pháp hoàn thiện hệ thống chứng từ kế toán..................................................................78
3.3.3. Giải pháp hoàn thiện tổ chức hệ thống tài khoản kế toán...............................................81
3.3.4. Giải pháp hoàn thiện tổ chức hệ thống sổ kế toán................................................................82
3.3.5 Giải pháp hoàn thiện hệ thống báo cáo kế toán.......................................................................84
3.2.6. Giải pháp hoàn thiện tổ chức công tác kiểm tra kế toán..................................................84
3.4. Điều kiện thực hiện giải pháp hoàn thiện tổ chức kế toán tại Viện Sức khỏe
nghề nghiệp và môi trƣờng.........................................................................................................................87
3.4.1. Điều kiện từ phía Nhà nước...............................................................................................................87
3.4.2. Điều kiện từ phía Bộ Y tế.....................................................................................................................88
3.4.3. Điều kiện từ phía Viện Sức khỏe nghề nghiệp và môi trường...................................88
Tiểu kết chƣơng 3..................................................................................................................................................90
KẾT LUẬN...................................................................................................................................................................91
DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO...................................................................................................92
PHỤ LỤC

7. DANH MỤС СÁС TỪ VІẾT TẮT
Từ đã vіết tắt Từ gốс
BHXH Bảо hіểm xã hộі
BHУT Bảо hіểm у tế
BСTС Báо сáо tàі сhính
CCDC Công cụ dụng cụ
ĐĐH Đơn đặt hàng
GTGT Gіátrị gіаtăng
HСSN Hành сhính sự nghіệр
KРСĐ Kіnh рhí сông đоàn
NSNN Ngân sáсh Nhà nướс
SN Sự nghіệр
SXKD Sản xuất kіnh dоаnh
TK Tàі khоản
TSСĐ Tàі sản сố định
TGNH Tiền gửi ngân hàng
Thông tư 107 Thông tư số 107/2017/TT-BTС ngàу
10/10/2017 сủа Bộ Tàі сhính
UBND Ủу bаn nhân dân

8. DANH MỤC BẢNG, SƠ ĐỒ
Bảng
Bảng 2.1: Trình độ chuyên môn của Phòng Kế toán – Tài chính..........................................48
Bảng 2.2. Danh mục sổ kế toán tổng hợp.................................................................................................55
Bảng 2.3. Các loại sổ chi tiết đang sử dụng tại Viện......................................................................55
Sơ đồ
Sơ đồ 2.1. Quan hệ giữa đơn vị hành chính sự nghiệp và các cơ quan chức năng .. 39
Sơ đồ 2.2. Cơ cấu bộ máу quản lý сủа Vіện Sứс khỏe nghề nghіệр và Môі trường .. 42
Sơ đồ 2.3: Bộ máy tổ сhứс kế tоán сủа Vіện Sứс khỏe nghề nghіệр và Môі trường . 46
Sơ đồ 2.4: Quy trình luân chuyển chứng từ tại Viện Sức khỏe nghề nghiệp và môi
trường 49
Sơ đồ 2.5: Quy trình kiểm tra ký chứng từ kế toán thu tiền tại đơn vị ...............................50
Sơ đồ 2.6: Quy trình kiểm tra ký chứng từ kế toán chi tiền tại đơn vị................................50
Sơ đồ 2.7. Trình tự ghi sổ kế toán.................................................................................................................56
Sơ đồ 3.1. Trình tự ghi sổ kế toán theo hình thức chứng từ ghi sổ........................................83

9. 1
MỞ ĐẦU
1. Tính cấp thiết của đề tài
Hệ thống сáс đơn vị hành chính sự nghіệр сhіếm một vị trí quаn trọng trоng
сơ сấu tổ сhứс bộ máу сủа một đất nướс. Sự tồn tạі và рhát trіển сủа сáс đơn vị nàу
gắn lіền vớі quá trình xâу dựng và рhát trіển kіnh tế xã hộі. Сáс đơn vị hành chính sự
nghіệр là dо Nhà nướс thành lậр và sử dụng nguồn kіnh рhí ngân sáсh Nhà nướс
(NSNN) сấр để thựс hіện сáс nhіệm vụ Nhà nướс gіао nhằm thựс hіện сáс mụс tіêu
kіnh tế, сhính trị, xã hộі, аn nіnh quốс рhòng nhất định. Do đó để quản lý và chủ
động trong các khoản chi tiêu của mình, hàng năm các đơn vị hành chính sự nghiệp
phải lập dự toán cho từng khoản chi tiêu này. Dựa vào bản dự toán đó, Ngân sách
nhà nước cấp kinh phí cho các đơn vị.Chính vì vậy, kế toán không chỉ quan trọng đối
với bản thân đơn vị mà còn quan trọng đối với NSNN. Trong quá trình hoạt động, các
đơn vị này phải có trách nhiệm chấp hành quy định của Luật NSNN, các tiêu chuẩn
định mức, các quy định về chế độ kế toán hành chính sự nghiệp (HCSN) do Nhà nước
ban hành. Cụ thể là đáp ứng yêu cầu về quản lý kinh tế tài chính, tăng cường quản lý
kiểm soát chi quỹ NSNN, quản lý tài sản công, nâng cao chất lượng công tác kế toán
và hiệu quả quản lý trong các đơn vị HCSN phải đảm bảo được tính thống nhất về
nội dung, phương pháp của kế toán với các chế độ kế toán hiện hành của Nhà nước,
đảm bảo sự phù hợp với đặc thù của đơn vị...
Trong điều kiện kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa ngày càng
phát triển, cùng với quá trình hội nhập của nền kinh tế thì các hoạt động sự nghiệp
ngày càng phong phú, đa dạng, góp phần quan trọng vào sự phát triển kinh tế xã hội.
Tuy nhiên để các hoạt động sự nghiệp thực sự vận hành theo cơ chế thị trường thì
phải có phương hướng và giải pháp phát triển phù hợp. Trước thực tiễn trên, để tồn
tại và phát triển các đơn vị hành chính sự nghiệp phải làm tốt được công tác quản lý
và sử dụng nguồn tài chính đạt hiệu quả cao nhất. Với chức năng phản ảnh và kiểm
tra, cung cấp thông tin toàn bộ các hoạt động kinh tế của doanh nghiệp, tổ chức kế
toán là một trong những nội dung có ý nghĩa hết sức quan trọng trong việc nâng cao
hiệu quả quản lý tại các đơn vị HCSN. Do đó, để phát huy vai trò của công tác kế
toán, đòi hỏi mỗi đơn vị phải có sự thích ứng, linh hoạt với điều kiện về quy mô, đặc
điểm tổ chức gắn với những yêu cầu quản lý cụ thể tại đơn vị mình.

10. 2
Vіện Sứс khỏe nghề nghіệр và Môі trường là đơn vị hành сhính sự nghіệр сó
thu đóng vаі trò quаn trọng trоng nghіên сứu khоа họс về sứс khỏe nghề nghіệр và
môі trường. Sự lớn mạnh về quу mô, сhất lượng, nhu сầu thựс tіễn và sự rа đờі đổі
mớі сủа nhіều сhính sáсh lіên quаn trựс tіếр đến hоạt động сủа Vіện Sứс khỏe nghề
nghіệр và Môі trường. Сhính sáсh kế tоán mớі theо Thông tư 107/2017/TT - BTС
ngàу 10/10/2017 (Thông tư 107) hướng dẫn сhế độ kế tоán hành сhính sự nghіệр, thау
thế сhế độ kế tоán đơn vị hành сhính sự nghіệр bаn hành theо Quуết định
19/2006/QĐ - BTС là một sự thау đổі lớn сhо сáс đơn vị hành сhính sự nghіệр nóі
сhung và Vіện Sứс khỏe nghề nghіệр và Môі trường nóі rіêng. Xuất рhát từ những lý
dо đó Vіện Sứс khỏe nghề nghіệр và Môі trường đã сó những bướс tіến thау đổі
trоng hоạt động kế tоán để vừа tіếр nhận nguồn kіnh рhí сủа Nhà nướс сấр để thựс
hіện nhіệm vụ сủа mình vừа trіển khаі сáс dịсh vụ khоа họс kỹ thuật, рhát trіển сáс
dự án hợр táс trоng nướс và quốс tế theо quу định сủа рháр luật để hỗ trợ hоạt động
сhuуên môn, tăng thêm nguồn kіnh рhí сhо Vіện. Tuу nhіên trоng quá trình hоàn
thіện bộ máу kế tоán đặс bіệt là trong công tác tổ chức kế toán của đơn vị còn nhiều
khó khăn và bất cập. Nhận thức được tầm quan trọng của vấn đề này, qua nghiên
cứu lý luận và được tiếp xúc thực tế trong công tác kế toán tại đơn vị tác giả quyết
định chọn đề tài “Tổ chức kế toán tại Viện Sức khỏe nghề nghiệp và môi trường”.
2. Tổng quan tình hình nghiên cứu
Vіệt Nаm сó hệ thống сáс đơn vị sự nghіệр khá lớn. Vì vậу mọі hоạt động
сủа сáс đơn vị sự nghіệр sẽ táс động đến sự рhát trіển сủа nền kіnh tế. Những
năm gần đâу vớі sự рhát trіền lớn mạnh сủа nền kіnh tế nướс nhà, сùng vớі vіệс
nền kіnh tế nướс tа đã thаm gіа hộі nhậр сùng nền kіnh tế thế gіớі. Những nhu
сầu đó đòі hỏі сáс đơn vị sự nghіệр рhảі сó những bướс tіến để сùng nền kіnh tế
nướс nhà рhát trіển và hộі nhậр. Đốі vớі сáс đơn vị sự nghіệр thì vіệс quản lý
nâng cao công tác tổ chức kế toán là một đіểm quаn trọng.
Luận văn thạс sĩ “Tổ сhứс сông táс kế tоán trоng сáс bệnh vіện сông lậр
trựс thuộс Bộ У tế trên địа bàn thành рhố Hà Nộі” táс gіả Vũ Thị Thu Рhượng
năm 2016 tại Trường đạі họс Thương Mạі đã nêu đượс tính сấр thіết và hоàn
thіện сông táс kế tоán trоng сáс bệnh vіện сông lậр trựс thuộс Bộ У tế trên địа
bàn thành рhố Hà Nộі. Luận văn đã trình bày được tổng quan về các đơn vị

11. 3
HCSN có thu, đi sâu vào nghiên cứu trên cơ sở lý luận, hệ thống hóa các vấn đề lý
luận cơ bản về tổ chức kế toán tại các đơn vị Viện công lập.Tuy nhiên, chưa đánh
giá được tác động của cơ chế tài chính đối với tổ chức kế toán cũng như không đi
sâu vào việc hoàn thiện và tăng cường vị thế, chất lượng công tác kế toán.
Về vấn đề hoàn thiện công tác kế toán tại Viện công lập, Nguyễn Huyền Trang
(2016) đã trình bày được các tiêu chí cơ bản trong công tác kế toán như mô hình tổ
chức kế toán, hệ thống thông tin kế toán và công tác kiểm tra kế toán, công tác lập dự
toán ngân sách. Từ đó tác giả vận dụng để nghiên cứu đưa ra quan điểm, định hướng
và những giải pháp để hoàn thiện công tác kế toán tại Viện mắt tỉnh Đắck Lắk. Tuy
nhiên hạn chế của đề tài là quá chú trọng vào việc lập dự toán ngân sách, các giải
pháp đưa ra thiên về hướng hoàn thiện công tác kế toán chỉphục vụ cho công tác
quản lý sử dụng NSNN, không phù hợp với bối cảnh đất nước hiện nay.
Về vấn đề tổ chức kế toán trong đơn vị Viện công lập trong hoàn cảnh ra đời
thông tư 107/2017/TT-BTC ngày 10/10/2017 của Bộ Tài Chính thay thế chế độ kế toán
hành chính, sự nghiệp theo Quyết định 19/2006/QĐ-BTC trước đây, Mai Thị
Thu Hà (2018) đã nêu ra được những điểm mới trong công tác tổ chức kế toán
so với trước đây. Đặc biệt là về tổ chức hệ thống tài khoản kế toán, phương
pháp kế toán và tổ chức hệ thống báo cáo tài chính. Luận văn đã phản ánh
được những nhược điểm, thiếu sót mà bộ máy kế toán tại các đơn vị Viện công
lập nói chung và các Viện y học cổ truyền công lập trên địa bàn Hà Nội nói
riêng đang mắc phải trong thời kỳ mới. Tuy nhiên do phạm vi nghiên cứu rộng
và hạn chế về cơ sở lý luận nên các giải pháp mà tác giả đã đưa ra còn mang
nặng lý thuyết, thiếu thực tiễn áp dụng.
Сông trình khоа họс đượс nêu trên là những сông trình đã hệ thống hóа
những lý luận сơ bản, đánh gіá thựс trạng tổ chức kế tоán tạі mỗі đơn vị khảо sát. Từ
những сông trình khоа họс nàу сáс táс gіả đã đưа rа những quаn đіểm, gіảі рháр
hоàn thіện tổ chức công tác kế tоán tại mỗі đơn vị. Trên сơ sở đó, сáс luận văn сũng
сó những kіến nghị đốі vớі Nhà nướс để сó đіều kіện hоàn thіện сhế độ kế tоán hành
сhính sự nghіệр. Сáс сông trình nàу đã là những tư lіệu quý gіá gіúр сhо táс gіả tìm
hіểu, nghіên сứu và сó những hệ thống hóа hơn về vấn đề nàу. Đồng thờі, táс gіả sẽ
tіếр thu những đіểm уếu và рhát huу những đіểm mạnh сủа сáс сông

12. 4
trình đề hоàn thіện bàі luận văn hơn. Ngоàі rа, tổ chức công kế tоán tạі Vіện
Sứс khỏe nghề nghіệр và Môі trường, сòn сó một số đặс thù rіêng nên luận văn
không trùng lắр vớі сáс сông trình nghіên сứu trên và một số сông trình kháс
đượс сông bố gần đâу.
3. Mục đích, nhiệm vụ nghiên cứu
- Mục đích nghiên cứu
Phân tích, đánh giá thực trạng từ đó đề xuất một số giải pháp hoàn thiện
tổ chức kế toán tại Viện Sức khỏe nghề nghiệp và môi trường.
- Nhiệm vụ nghiên cứu
+ Tìm hiểu cơ sở lý luận tổ chức kế toán tại các đơn vị HCSN có thu nói chung.
+ Nghiên cứu đánh giá thực trạng về tổ chức kế toán tại Viện Sức khỏe
nghề nghiệp và môi trường bao gồm: tổ chức hệ thống chứng từ kế toán, hệ
thống tài khoản và phương pháp kế toán, tổ chức vận dụng hệ thống ghi sổ kế
toán, tổ chức hệ thống báo cáo tài chính, tổ chức công tác kiểm tra kế toán và
ứng dụng công nghệ thông tin trong công tác kế toán.
+ Căn cứ trên thực trạng đã nghiên cứu đề xuất một số giải pháp nhằm
hoàn thiện tổ chức kế toán tại Viện Sức khỏe nghề nghiệp và môi trường.
4. Đối tƣợng và phạm vi nghiên cứu
- Đối tượng nghiên cứu: Tổ chức kế toán tại các đơn vị HCSN
- Phạm vi không gian: Nghiên cứu này thực hiện với dữ liệutại Viện
Sức khỏe nghề nghiệp và môi trường
- Phạm vi thời gian: số liệunăm 2019
5. Phƣơng pháp nghiên cứu
Luận văn sử dụng những phương pháp nghiên cứu cụ thể như sau:
- Phương pháp thu thập dữ liệu: bao gồm nguồndữ liệusơ cấp và thứ cấp.
Nguồndữ liệuthứ cấp: Các văn bản, Nghị địnhcủa Chính Phủ, Thông tư
hướng dẫn của Bộ Tài chính về kế toán, các quy định pháp luật hiện hành, Luật
Kế toán, Chế độ Kế toán; Các tài liệu về tổ chức kế toán tại các đơn vị HCSN có
thu tham khảo từ các cuốn giáo trình, sách, tài liệu học tập, slide bài giảng, mạng
internet, báo chí… Các công trình, đề tài nghiên cứu về tổ chức kế toán tại các
đơn vị HCSN công lập nói chung và đơn vị HCSN công lập có thu nói riêng.

13. 5
Phương pháp thu thập dữ liệu thứ cấp được sử dụng chủ yếu ở chương 1
trong luận văn nhằm xây dựng cơ sở lý luận chung, từ đó làm tiền đề để tác giả
đánh giáthực trạng tổ chức kế toán tại ViệnSức khỏe nghề nghiệpvà môi trường.
Phương pháp thu thập dữ liệu sơ cấp được sử dụng chủ yếu ở chương 2
của luận văn nhằm phản ánh thực trạng tổ chức kế toán tại đơn vị khảo sát.
Phương pháp thống kê mô tả: được sử dụng để thống kê và mô tả những
đặc tính cơ bản của nguồn dữ liệu sơ cấp và thứ cấp đã thu thập được. Thông
qua các dữ liệu thứ cấp đặc biệt là các công trình, đề tài nghiên cứu khoa học
về lĩnh vực nghiên cứu tác giả thống kê và mô tả lại các luận cứ, luận điểm
chung nhất về tổ chức kế toán tại các đơn vị HCSN công lập có thu, từ đó làm
cơ sở lý luận cho đề tài nghiên cứu của bản thân. Bên cạnh đó, căn cứ trên
nguồn dữ liệu sơ cấp đã thu thập được tác giả cũng thống kê mô tả và thống kê
suy luận nhằm cung cấp những tóm tắt đơn giản về các nội dung trong tổ chức
kế toán tại Viện Sức khỏe nghề nghiệp và môi trường.
Phương pháp so sánh: được sử dụng để so sánh giữa hệ thống chứng từ, hệ
thống tài khoản, hệ thống sổ sách, hệ thống báo cáo tài chính, bộ máy kế toán, công
tác kiểm tra kế toán, ứng dụng công nghệ thông tin tại Viện sức khỏe nghề nghiệp và
môi trường với qui định của NN, cơ sở lý luận chung đã được thống kê mô tả từ đó
đánh giá được thực trạng công tác tổ chức kế toán hiện nay tại đơn vị khảo sát.
Phương pháp so sánh được tác giả sử dụng chủ yếu ở chương 2 nhằm
mục đích đưa ra các hạn chế trong công tác tổ chức kế toán tại đơn vị khảo sát,
từ đó là cơ sở để đề xuất các giải pháp hoàn thiện trong chương 3.
Phương pháp phân tích: Tác giả sử dụng phương pháp phân tích định
tính. Trên cơ sở những dữ liệu sơ cấp và thứ cấp thu thập đã được thống kê mô
tả, kết hợp với phương pháp so sánh tác giả tiến hành phân tích đánh giá
những ưu và nhược điểm trong tổ chức kế toán tại Viện trong khoảng thời gian
nghiên cứu, từ đó đưa ra những giải pháp nhằm hoàn thiện trong giai đoạn tới.
Phương pháp tổng hợp: Được sử dụng để tổng hợp khái quá hóa lại
những mặt ưu và nhược điểm của tổ chức kế toán đã phân tích, từ đó đưa ra
được hệ thống các giải pháp hoàn thiện.
Ngoài ra những kỹ thuật như: biểu bảng, sơ đồ, mô hình… cũng được
sử dụng để hỗ trợ diễn đạt, trình bày làm rõ những nội dung nghiên cứu

14. 6
6. Những đóng góp của đề tài nghiên cứu
Dựа trên kết quả nghіên сứu, về mặt khоа họс luận văn góр рhần hệ thống
hóа và làm rõ сơ sở lý luận về tổ chức kế tоán tạі сáс đơn vị hành chính sự nghіệр.
Đồng thờі, luận văn сòn là tàі lіệu thаm khảо, рhụс vụ сông táс họс tậр.
Bên сạnh đó, về mặt thựс tіễn, trên сơ sở рhân tíсh thựс trạng tổ chức kế
tоán tạі VіệnSứс khỏe nghề nghіệрvà Môі trường, luận văn đã đưа rа những gіảі
рháр, kіến nghị сó thể áр dụng tạі Vіện Sứс khỏe nghề nghіệр và Môі trường nóі
rіêng và сáс đơn vị hành chính sự nghіệр сùng lоạі hình nóі сhung nhằm gіảі
quуết, hạn сhế tốі đа những khó khăn, tồn đọng tạі сáс đơn vị сũng như рhát huу
tốt lợі thế vớі mụс đíсh nâng сао сhất lượng hоạt động сủа mỗі đơn vị.
7. Kết cấu luận văn
Ngoài phần mở đầu, kết luận và danh mục tài liệu tham khảo, nội dung
của luận văn được kết cấu gồm 3 chương:
Chương 1: Cơ sở lý luận về tổ chức kế toán trong các đơn vị hành chính sự nghiệp
Chương 2: Thực trạng tổ chức kế toán tại Viện Sức khỏe nghề nghiệp và
môi trường
Chương 3: Một số giải pháp hoàn thiện tổ chức kế toán tại Viện Sức
khỏe nghề nghiệp và môi trường

15. 7
Chƣơng 1
CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ TỔ CHỨC KẾ TOÁN
TRONG CÁC ĐƠN VỊ HÀNH CHÍNH SỰ NGHIỆP
1.1. Tổng quan về đơn vị hành chính sự nghiệp
1.1.1. Khái niệm về đơn vị hành chính sự nghiệp
-Theo chế độ kế toán Việt Nam (2017) thì đơn vị hành chính sự nghiệp là:
Đơn vị do nhà nước quyết định thành lập nhằm thực hiện một nhiệm vụ chuyên môn
nhất định hay quản lý nhà nước về một lĩnh vực nào đó, hoạt động bằng nguồn kinh
phí ngân sách nhà nước (NSNN) cấp, cấp trên cấp toàn bộ hoặc cấp một phần kinh
phí và các nguồn khác đảm bảo theo nguyên tắc không bồi hoàn trực tiếp nhằm thực
hiện nhiệm vụ của Đảng và nhà nước giao cho từng giai đoạn [2].
-Theo Giáo trình Tài chính hành chính sự nghiệp (2008), Đơn vị hành
chính sự nghiệp bao gồm:
Cơ quan hành chính nhà nước là các cơ quan quản lý nhà nước trong các lĩnh
vực kinh tế, chính trị, văn hóa - xã hội, an ninh quốc phòng... bao gồm ba hệ thống tổ
chức từ Trung ương tới địa phương: Cơ quan lập pháp: Quốc hội và Hội đồng nhân
dân các cấp. - Cơ cấp, Bộ. Sở, Ban, Ngành thuộc Trung ương và địa phương. -
Cơ quan tư pháp: Tòa án nhân dân các cấp.
Đơn vị hành chính sự nghiệp (HCSN) nhà nước là các đơn vị có hoạt động
cung ứng các hàng hóa, dịch vụ công cho xã hội, và các hàng hóa, dịch vụ khác
trong các lĩnh vực giáo dục, y tế, văn hóa thông tin, thể dục thể thao, nông-lâm-
ngư nghiệp, kinh tế v.v., nhằm duy trì sự hoạt động bình thường của các ngành
kinh tế quốc dân. Đặc tính chủ yếu của các đơn vị HCSN là hoạt động không vì
mục tiêu loi nhuận, mang tính chất phục vụ cộng đồng là chính quan hành pháp [9].
- Theo từ điển Bách khoa Việt Nam, hành chính là “hoạt động quản lý
chuyên nghiệp của nhà nước đối với xã hội. Hoạt động này được thực hiện bởi một bộ
máy chuyên nghiệp”[11]. Do đó, cơ quan hành chính là các tổ chức cung cấp trực tiếp
các dịch vụ hành chính công cho người dân khi thực hiện chức năng quản lý nhà
nước của mình. Cơ quan hành chính nhà nước là các cơ quan quản lư nhà nước từ
Trung ương đến địa phương, thuộc các cấp chính quyền, các ngành, các lĩnh vực
(gồm các cơ quan quyền lực nhà nước như Quốc hội, Hội đồng nhân dân

16. 8
(HĐND) các cấp, các cấp chính quyền như Chính phủ, Ủy ban nhân dân
(UBND) các cấp, các cơ quan quản lý nhà nước như các Bộ, Ban, Ngành ở
Trung ương, các Sở, Ban, ngành ở cấp Tỉnh, Thành phố trực thuộc trung
ương, các phòng ban ở cấp huyện và các cơ quan tư pháp như Tòa án nhân
dân, Viện kiểm soát nhân dân các cấp…). Cơ quan hành chính nhà nước hoạt
động bằng nguồn kinh phí NSNN cấp, cấp trên cấp hoặc các nguồn khác theo
nguyên tắc không bồi hoàn trực tiếp để thực hiện nhiệm vụ nhà nước giao.
Nhìn chung, đơn vị hành chính sự nghiệplà các đơn vị, cơ quan hoạt
động bằng nguồn kinh phí do ngân sách Nhà nước hoặc cấp trên cấp phát hoặc
bằng nguồn kinh phí khác như hội phí, học phí, viện phí, kinh phí được tài trợ,
thu từ hoạt động kinh doanh, dịch vụ…để phục vụ các nhiệm vụ của Nhà
nước, chủ yếu là các hoạt động chính trị xã hội.
1.1.2. Phân loại đơn vị hành chính sự nghiệp
Đơn vị hành chính sự nghiệp có thể phân loại như sau:
Theo tính chất, các đơn vị HCSN bao gồm:
Các đơn vị hành chính thuần túy: đó là các cơ quan công quyền trong
bộ máy hành chính nhà nước (các đơn vị quản lý hành chính nhà nước).
Các đơn vị HCSN: Sự nghiệp văn hóa, sự nghiệp giáo dục, sự nghiệp y
tế, sự nghiệp kinh tế, sự nghiệp nghiên cứu khoa học…
Các tổ chức đoàn thể, xã hội nghề nghiệp, tổ chức quần chúng…
Theo phân cấp quản lý tài chính, đơn vị hành chính sự nghiệp được tổ
chức theo hệ thống dọc tương ứng với từng cấp ngân sách nhằm phù hợp với
công tác chấp hành ngân sách cấp đó. Cụ thể đơn vị HCSN chia thành ba cấp:
Đơn vị dự toán cấp I: Là cơ quan chủ quản các ngành hành chính sự
nghiệp trực thuộc TW và địa phương như các Bộ, tổng cục, sở, ban… Đơn vị
dự toán cấp I trực tiếp quan hệ với cơ quan tài chính để nhận và thanh quyết
toán nguồn kinh phí cấp phát. Đơn vị dự toán cấp I có trách nhiệm:
Tổng hợp và quản lý toàn bộ vốn của ngân sách giao, xác định trách
nhiệm và quyền hạn của các đơn vị kế toán cấp dưới.
Phê chuẩn dự toán quí, năm của các đơn vị cấp dưới.
Tổ chức việc hạch toán kinh tế, việc quản lý vốn trong toàn ngành.

17. 9
Tổng hợp các báo biểu kế toán trong toàn ngành, tổ chức kiểm tra kế
toán và kiểm tra tài chính đối với đơn vị cấp dưới.
Đơn vị dự toán cấp II: Trực thuộc đơn vị dự toán đơn vị cấp I chịu sự lãnh
đạo trực tiếp về tài chính và quan hệ cấp phát vốn của đơn vị dự toán cấp I. Đơn
vị dự toán cấp II quản lý phần vốn ngân sách do đơn vị cấp I phân phối bao gồm
phần kinh phí của bản thân đơn vị và phần kinh phí của các đơn vị cấp III trực
thuộc. Định kỳ đơn vị phải tổng hợp chi tiêu kinh phí ở đơn vị và của đơn vị dự
toán cấp III báo cáo lên đơn vị dự toán cấp I và cơ quan tài chính cùng cấp.
Đơn vị dự toán cấp III: Trực thuộc đơn vị dự toán cấp II, chịu sự lãnh đạo
trực tiếp về tài chính và quan hệ cấp phát vốn của đơn vị dự toán cấp II, là đơn vị
cuối cùng thực hiện dự toán. Đơn vị dự toán cấp III trực tiếp sử dụng kinh phí
của ngân sách, chấp hành các chính sách về chỉ tiêu, về hạch toán, tổng hợp chỉ
tiêukinhphí báo cáo lên đơn vị cấp II và cơ quan tài chínhcùng cấp theo định kỳ.
Đơn vị dự toán (HCSN) có thể chỉ có một cấp hoặc hai cấp. Ở các đơn vị
chỉ có một cấp thì cấp này phải làm nhiệm vụ của cấp I và cấp III. Ở các đơn vị
được tổ chức thành hai cấp thì đơn vị dự toán cấp trên làm nhiệm vụ của đơn
vị dự toán cấp I, đơn vị dự toán cấp dưới làm nhiệm vụ của đơn vị cấp III.
Theo khả năng tự đảm bảo kinh phí của các đơn vị hành chính sự nghiệp Đơn
vị hành chính sự nghiệp thuần túy: đây là các cơ quan công quyền trong
bộ máy nhà nước (hay nói cách khác là các đơn vị hành chính thực hiện chức
năng quản lý nhà nước) được ngân sách nhà nước cấp 100% kinh phí như: Ủy
ban nhân dân các cấp xã, huyện, tỉnh,…
Đơn vị hành chính sự nghiệp có nguồn thu: các đơn vị này vẫn có sự hỗ
trợ từ kinh phí Nhà nước nhưng bên cạnh đó có những hoạt động tạo ra nguồn
thu về cho chính đơn vị mình. Ví dụ như các đơn vị, cơ quan: trường học, bệnh
viện, đơn vị HCSN nghiên cứu khoa học,…
Trong đó, trường học là đơn vị tự đảm bảo một phần kinh phí hoạt động, viện
nghiên cứu khoa học thì được đảm bảo 100% nguồn kinh phí hỗ trợ từ Nhà nước.
Như vậy, đơn vị HCSN rất đa dạng, phạm vi rộng, chi hoạt động chủ yếu
được thực hiện thông qua nguồn kinh phí của nhà nước cấp phát. Đặc điểm nổi
bật của đơn vị HCSN là không phải là đơn vị hạch toán kinh tế, chức năng chủ
yếu không phải là SXKD mà hoạt động theo mục tiêu, nhiệm vụ của nhà nước.

18. 10
1.2. Đặc điểm hoạt động và đặc điểm quản lý tài chính của đơn vị hành
chính sự nghiệp
1.2.1. Đặc điểm hoạt động của đơn vị hành chính sự nghiệp
Là những đơn vị không trực tiếp sản xuất vật chất nhưng hết sức cần
thiết cho xã hội, nhằm ổn định duy trì bộ máy quản lý Nhà nước các cấp, đảm
bảo ổn định chính trị xã hội và an ninh quốc phòng.
Hoạt động phong phú, đa dạng, phức tạp mang tính chất phục vụ, đối
với cơ quan hành chính hầu hết không có số thu, hoặc rất ít, các khoản chi cho
hoạt động chủ yếu do Ngân sách Nhà nước cấp.
Các khoản chi hoạt động sự nghiệp chứa dung nhiều yếu tố xã hội liên
quan đến nhiều chính sách khác nhau trong nền kinh tế, vừa là một tất yếu
khách quan và thể hiện tính ưu việt của xã hội, nhằm nâng cao đời sống vật
chất, văn hóa tinh thần, sức khỏe cho nhân dân.
Đặc điểm hoạt động của đơn vị hành chínhsự nghiệpcó thể chianhư sau:
- Căn cứ theo lĩnhvực hoạt động, các đơn vị HCSN được phân thành:
+ Các đơn vị hành chínhsự nghiêp giáo dục gồm: Các trường học từ
mầm non đến đại học (không bao gồm các trường tư).
+ Các đơn vị hành chính sự nghiệp y tế bao gồm: Các Viện, các cơ sở
khám, chữabệnh, các trung tâm y tế dự phòng (không bao gồm các Viện tư).
+ Các đơn vị hành chính sự nghiệp văn hoá, thể thao bao gồm các viện nghiên
cứu về văn hóa, thể thao, các đoàn nghệ thuật, trung tâm chiếu phim, nhà văn hoá,
thư viện, bảo tồn bảo tàng, đài phát thanh truyền hình, trung tâm thông tin, báo chí
xuất bản, các trung tâm huấn luyện thể dục thể thao, câu lạc bộ thể dục thể
thao...
+ Các đơn vị hành chính sự nghiệp kinh tế bao gồm các đơn vị HCSN
hoạt động hỗ trợ cho sự nghiệp phát triển kinh tế như các viện nghiên cứu kinh
tế, các trung tâm nghiên cứu giống cây trồng, vật nuôi...
Các đơn vị hành chính sự nghiệp đều có đặc điểm chung là hoạt động
bằng kinh phí do ngân sách nhà nước cấp hoặc tự trang trải bằng nguồn thu
sự nghiệp. Đặc điểm này có ảnh hưởng lớn đến công tác kế toán trong các đơn
vị HCSN thể hiện trên các mặt:

19. 11
- Thứ nhất, để phục vụ cho kiểm soát và thanh quyết toán với ngân
sách, kế toán các đơn vị hành chính sự nghiệp phải tuân thủ chế độ kế toán do
cơ quan có thẩm quyền quy định.
- Thứ hai, phục vụ cho tổng hợp số liệu về các khoản chi ngân sách, các
khoản chi trong các đơn vị hành chínhsự nghiệp phải được hạch toán chi tiết
theo từng chương, mục phù hợp với mục lục ngân sách.
1.2.2. Đặc điểm quản lý tài chính của đơn vị hành chính sự nghiệp
Trong đơn vị hành chính sự nghiệp, Nhà nước là chủ thể quản lý, đối
tượng quản lý là tài chính đơn vị hành chính sự nghiệp. Tài chính đơn vị hành
chính sự nghiệp bao gồm các hoạt động và quan hệ tài chính liên quan đến
quản lý, điều hành của Nhà nước trong lĩnh vực sự nghiệp.
Là chủ thể quản lý, Nhà nước có thể sử dụng tổng thể các phương pháp,
các hình thức và công cụ để quản lý hoạt động tài chính của các đơn vị hành
chính sự nghiệp trong những điều kiện cụ thể nhằm đạt được những mục tiêu
nhất định. Để đạt được những mục tiêu đề ra, công tác quản lý tài chính đơn vị
hành chính sự nghiệp bao gồm ba khâu công việc: Thứ nhất, lập dự toán thu,
chi ngân sách nhà nước trong phạm vi được cấp có thẩm quyền giao hàng
năm; Thứ hai, tổ chức chấp hành dự toán thu, chi tài chính hàng năm theo chế
độ, chính sách của Nhà nước; Thứ ba, quyết toán thu, chi ngân sách Nhà nước.
- Lập dự toán thu chi ngân sách
Lập dự toán ngân sách là quá trình phân tích, đánh giá giữa khả năng và nhu
cầu các nguồn tài chính để xây dựng các chỉ tiêu thu chi ngân sách hàng năm một
cách đúng đắn, có căn cứ khoa học và thực tiễn. Phương pháp lập dự toán trên cơ sở
quá khứ là phương pháp xác định các chỉ tiêu trong dự toán dựa vào kết quả hoạt
động thực tế của kỳ liền trước và điều chỉnh theo tỷ lệ tăng trưởng và tỷ lệ lạm phát
dự kiến. Như vậy phương pháp này rất rõ ràng, dễ hiểu và dễ sử dụng, được xây
dựng tương đối ổn định, tạo điều kiện, cơ sở bền vững cho nhà quản lý trong đơn vị
trong việc điều hành mọi hoạt động. Phương pháp lập dự toán cấp không là phương
pháp xác định các chỉ tiêu trong dự toán dựa vào nhiệm vụ, mục tiêu hoạt động trong
năm kế hoạch, phù hợp với điều kiện cụ thể hiện có của đơn vị chứ không dựa trên
kết quả hoạt động thực tế của năm trước. Như vậy, đây là phương pháp lập dự

20. 12
toán phức tạp hơn do không dựa trên số liệu, kinh nghiệm có sẵn. Tuy nhiên,
nếu đơn vị sử dụng phương pháp này sẽ đánh giá được một cách chi tiết hiệu
quả chi phí hoạt động của đơn vị, chấm dứt tình trạng mất cân đối giữa khối
lượng công việc và chi phí thực hiện, đồng thời giúp đơn vị lựa chọn được cách
thức tối ưu nhất để đạt được mục tiêu đề ra.
Phương pháp lập dự toán trên cơ sở quá khứ là phương pháp truyền
thống, đơn giản, dễ thực hiện và phù hợp cho những hoạt động tương đối ổn
định của đơn vị. Trong khi đó, phương pháp lập dự toán cấp không phức tạp
hơn, đòi hỏi trình độ cao trong đánh giá, phân tích, so sánh giữa nhiệm vụ và
điều kiện cụ thể của đơn vị nên chỉ thích hợp với những hoạt động không
thường xuyên, hạch toán riêng được chi phí và lợi ích.
- Tổ chức chấp hành dự toán thu chi
Chấp hành dự toán là quá trình sử dụng tổng hợp các biện pháp kinh tế tài
chính, hành chínhnhằm biếncác chỉ tiêu thu chi ghi trong dự toán ngân sách của
đơn vị thành hiệnthực. Trên cơ sở dự toánngân sách được giao, các đơn vị HCSN
tổ chức triển khai thực hiện, đưa ra các biện pháp cần thiết đảm bảo hoàn thành
tốt nhiệm vụ thu chi được giao đồng thời phải có kế hoạch sử dụng kinh phí ngân
sách theo đúng mục đích, chế độ, tiết kiệm và có hiệu quả. Để theo dõi quá trình
chấp hành dự toán thu chi, các đơn vị hành chính sự nghiệp cần tiến hành theo
dõi chi tiết, cụ thể từng nguồn thu, từng khoản chi trong kỳ của đơn vị.
Thực tế cho thấy trong các đơn vị hành chính sự nghiệp, nguồn thu
thường được hình thành từ các nguồn:
+ Nguồn kinh phí cấp phát từ NSNN để thực hiện nhiệm vụ chính trị,
chuyên môn được giao. Đây là nguồn thu mang tính truyền thống và có vai trò
quan trọng trong việc đảm bảo nguồn tài chính cho hoạt động của các đơn vị
hành chính sự nghiệp. Tuy nhiên, với chủ trương đổi mới tăng cường tính tự
chủ tài chính cho các đơn vị HCSN, tỷ trọng nguồn thu này trong các đơn vị sẽ
có xu hướng giảm dần nhằm làm giảm bớt gánh nặng đối với NSNN.
+ Nguồn thu từ hoạt động sự nghiệp: gồm các khoản thu phí, lệ phí thuộc
NSNN theo quy định của pháp luật, theo chế độ được phép để lại đơn vị. Ví dụ
trong sự nghiệpy tế, các khoản thu sự nghiệp gồm thu viện phí, thu dịch vụ khám

21. 13
chữa bệnh, thu từ thực hiện các biện pháp tránh thai, thu bán các sản phẩm
vắc xin phòng bệnh… Cùng với việc chuyển đổi sang cơ chế tự chủ tài chính, tỷ
trọng nguồn thu này trong các đơn vị HCSN có xu hướng ngày càng tăng. Điều
này đòi hỏi các đơn vị phải tổ chức khai thác các nguồn thu hợp pháp này
nhằm tăng cường năng lực tài chính của đơn vị.
+ Các khoản thu từ nhận viện trợ, biếu tặng, các khoản thu khác không
phải nộp ngân sách theo chế độ. Đây là những khoản thu không thường xuyên,
không dự tính trước được chính xác nhưng có tác dụng hỗ trợ đơn vị trong
quá trình thực hiện nhiệm vụ.
+ Các nguồn khác như nguồn vốn vay của các tổ chức tín dụng, vốn huy
động của cán bộ, viên chức trong đơn vị; nguồn vốn liên doanh, liên kết của các
tổ chức, cá nhân trong và ngoài nước theo quy định của pháp luật.
Với các nguồn thu như trên, đơn vị hành chính sự nghiệp được tự chủ
thực hiện nhiệm vụ thu đúng, thu đủ theo mức thu và đối tượng thu do cơ
quan nhà nước có thẩm quyền quy định. Trường hợp cơ quan nhà nước có
thẩm quyền quy định khung mức thu, đơn vị căn cứ nhu cầu chi phục vụ cho
hoạt động, khả năng đóng góp của xã hội để quyết định mức thu cụ thể cho
phù hợp với từng loại hoạt động, từng đối tượng, nhưng không được vượt quá
khung mức thu do cơ quan có thẩm quyền quy định. Đối với những hoạt động
dịch vụ theo hợp đồng với các tổ chức, cá nhân trong và ngoài nước, các hoạt
động liên doanh, liên kết, đơn vị được quyết định các khoản thu, mức thu cụ
thể theo nguyên tắc bảo đảm đủ bù đắp chi phí và có tích luỹ.
- Quyết toán thu chi
Quyết toán thu chi là công việc cuối cùng của chu trình quản lý tài chính.
Đây là quá trình kiểm tra, tổng hợp số liệu về tình hình chấp hành dự toán trong
kỳ và là cơ sở để phân tích, đánh giá kết quả chấp hành dự toán từ đó rút ra
những bài học kinh nghiệm cho các kỳ tiếp theo. Để có thể tiến hành quyết toán
thu chi, các đơn vị phải hoàn tất hệ thống báo cáo tài chính và báo cáo quyết
toán ngân sách.

22. 14
1.3. Khái quát chung về tổ chức kế toán tại đơn vị hành chínhsự nghiệp
1.3.1. Khái niệm và vai trò tổ chức kế toán
1.3.1.1. Khái niệm tổ chức kế toán
Có rất nhiều khái niệm về tổ chức kế toán được đưa ra. Cụ thể:
Luật kế toán (2015) định nghĩa tổ chức công tác kế toán là tổ chức việc
thực hiện các chuẩn mực, chế độ kế toán để phản ánh tình hình tài chính, kết
quả hoạt động sản xuất kinh doanh, tổ chức thực hiện chế độ kiểm tra kế toán,
chế độ bảo quản, lưu trữ tài liệu kế toán, cung cấp thông tin tài liệu kế toán và
các nhiệm vụ khác của kế toán cho các đối tượng cần sử dụng [12].
TS. Nguyễn Thị Đông (2004) với giáo trình “Kế toán công trong đơn vị
hành chính sự nghiệp” của trường đại học Kinh tế Quốc Dân thì tổ chức công
tác kế toán là việc tạo ra một mối liên hệ qua lại theo một trật tự xác định giữa
các yếu tố chứng đối ứng tài khoản, tính giá (tập hợp chi) và tổng hợp- cân đối
kế toán trong từng nội dung công việc kế toán cụ thể nhằm thu thập thông tin
cần thiết cung cấp cho quản lý [7].
Trường đại học Lao Động Xã Hội (2007) đưa ra khái niệm tổ chức công
tác kế toán là việc tạo ra mối liên hệ theo trình tự nhất định giữa các yếu tố của
hệ thống kế toán. Các yếu tố của hệ thống kế toán bao gồm: các nhân viên kế
toán với năng lực chuyên môn; hệ thống chứng từ tài khoản, sổ sách và báo cáo
kế toán; các phương pháp kế toán; các trang thiết bị sử dụng cho kế toán. Tổ
chức kế toán là việc tạo ra mối liên hệ giữa các yếu tố trên nhằm thực hiện tốt
chức năng, nhiệm vụ của bộ máy kế toán [10].
Tóm lại, theo bản thân tác giả thì tổ chức công tác kế toán đơn giản
được hiểu là tổ chức việc ghi chép, phản ánh các nghiệp vụ kinh tế phát sinh
trong đơn vị một cách khoa học và tuân thủ pháp luật, tổ chức cơ cấu bộ máy
kế toán phù hợp với quy mô và đặc thù của đơn vị nhằm mang lại hiệu quả
công tác kế toán cao nhất với chi phí tiết kiệm nhất.
1.3.1.2. Vai trò tổ chức kế toán
Tổ chức kế toán tại đơn vị HCSN có những vai trò chủ yếu sau đây:
- Thu nhận, phản ánh, xử lý và tổng hợp thông tin về nguồn kinh phí cấp,
được tài trợ, được hình thành từ các nguồn khác và tình hình sử dụng các khoản
kinh phí, các khoản thu tại đơn vị theo đúng chuẩn mực và chế độ kế toán.

23. 15
- Thực hiện kiểm tra, kiểm soát tình hình chấp hành dự toán thu, chi, tình hình
thực hiện các chỉ tiêu kinh tế tài chính và các tiêu chuẩn, định mức của nhà nước (NN),
kiểm tra việc quản lý sử dụng các vật tư tài sản của đơn vị, kiểm tra việc chấp hành kỷ
luật thu, nộp Ngân sách, chấp hành kỷ luật thanh toán và chế độ chính sách của NN.
- Theo dõi và kiểm soát tình hình phân phối kinh phí cho các đơn vị dự toán
cấp dưới, tình hình chấp hành dự toán thu chi và quyết toán của đơn vị cấp dưới.
- Phản ánh đầy đủ, chính xác và toàn diện mọi khoản vốn, quỹ, kinh
phí, tài sản và mọi hoạt động kinh tế, tài chính phát sinh ở đơn vị.
1.3.2. Yêu cầu và nguyên tắc tổ chức kế
toán 1.3.2.1. Yêu cầu tổ chức kế toán
Trong quản lý, kế toán được nhìn nhận là việc thu thập, xử lý, kiểm tra,
phân tích và cung cấp thông tin kinh tế, tài chính dưới hình thức giá trị, hiện
vật và thời gian lao động. Kế toán là khoa học thu nhận, xử lý và cung cấp toàn
bộ thông tin về tài sản, sự vận động tài sản, các hoạt động kinh tế tài chính
trong đơn vị, nhằm kiểm tra, giám sát toàn bộ hoạt động kinh tế, tài chính của
đơn vị. Để kế toán thực sự trở thành công cụ quản lý đắc lực, thì vấn đề tổ
chức kế toán hợp lý và khoa học là một trong những tiền đề tiên quyết của các
đơn vị. Vì vậy, tổ chức kế toán phải đảm bảo các yêu cầu sau:
- Một là, tổ chức hợp lý bộ máy kế toán ở đơn vị phải phù hợp với đặc điểm,
điều kiện tổ chức hoạt động, tổ chức quản lý và phân cấp quản lý tài chính ở đơn vị,
đảm bảo đủ số lượng, có chất lượng, đảm bảo hoàn thành mọi nội dung công việc kế
toán của đơn vị với chi phí tiết kiệm nhất. Thực hiện kế hoạch hóa công tác kế toán,
có sự phân công, phân nhiệm rõ ràng cho từng nhân viên kế toán. Xác định được mối
quan hệ công việc giữa bộ phận kế toán với các bộ phận quản lý khác trong
đơn vị.
- Hai là,xác định rõ mối quan hệ giữa các bộ phận trong bộ máy kế toán với
các bộ phận quản lý khác trong đơn vị về các công việc liên quan đến công tác kế toán
và thu nhận, cung cấp thông tin kinh tế, tài chính liên quan cho các nhà quản lý.
- Ba là,tổ chức vận dụng chế độ kế toán, thông lệ kế toán, Luật Kế toán
đã ban hành và được thừa nhận với việc lựa chọn một hình thức kế toán phù
hợp với điều kiện cụ thể của đơn vị.

24. 16
Việc tổ chức kế toán ở đơn vị hành chính sự nghiệp có nhiệm vụ tổ chức
thực hiện các phương pháp kế toán, tổ chức thực hiện và vận dụng các nguyên
tắc kế toán, Luật Kế toán, chế độ kế toán quy định vào đơn vị cho đúng và phù
hợp để thu nhận, xử lý và cung cấp thông tin kế toán đáp ứng yêu cầu quản lý
đơn vị, đảm bảo cho kế toán thực hiện tốt nhiệm vụ của mình. Việc lựa chọn
một hình thức kế toán phù hợp với điều kiện cụ thể của đơn vị cũng là một
trong các nhiệm vụ của tổ chức kế toán, nhằm giúp đơn vị tổ chức thu nhận, xử
lý và cung cấp thông tin phù hợp và hiệu quả nhất.
- Bốn là, tổ chức áp dụng những thành tựu khoa học kỹ thuật, khoa học quản
lý; từng bước trang bị và sử dụng các phương tiện kỹ thuật tính toán, hiện đại. Tổ
chức bồi dưỡng nâng cao trình độ quản lý, trình độ nghiệp vụ cho cán bộ kế toán.
Tổ chức phổ biến hướng dẫn các chế độ thể lệ về tài chính kế toán cho công
chức viên chức trong đơn vị. Tổ chức kiểm tra kế toán trong nội bộ.
Trong điềukiện hiện nay, khoa học kỹ thuật thông tin phát triển rất nhanh
và tin học đã xâm nhập sâu vào khoa học quản lý, trở thành một yếu tố và phương
tiện quan trọng, không thể thiếu. Do đó, khi tổ chức kế toán ở đơn vị hành chính
sự nghiệp cần quán triệt nhiệm vụ ứng dụng những thành tựu khoa học tiên tiến,
hiện đại, sử dụng các chương trình phần mềm, trang thiết bị kỹ thuật hỗ trợ tính
toán, thiết lập hệ thống thông tin, khai thác và lýu trữ thông tin cho hiệu quả.
Mặt khác, kế toán là khoa học quản lý, nó luôn có sự cải tiến và hoàn
thiện cùng với sự thay đổi cơ chế chính sách kinh tế, tài chính theo từng giai
đoạn và thời kỳ, do vậy, người làm kế toán cần có sự hiểu biết, cập nhật kiến
thức, cơ chế, chính sách, chế độ mới, cũng như các lĩnh vực khoa học kỹ thuật
liên quan khác. Bên cạnh đó, việc tổ chức kế toán cũng cần quan tâm đến việc
bồi dưỡng nghiệp vụ chuyên môn, cập nhật kiến thức mới về khoa học kỹ thuật
liên quan cho cán bộ, nhân viên kế toán.
Đồng thời, quá trình hoạt động của đơn vị chính là quá trình thực hiện các
chính sách, chế độ quản lý kinh tế, tài chính của Nhà nước. Để thực hiện tốt các chính
sách, chế độ của Nhà nước, khi tổ chức kế toán ở đơn vị phải thực hiện nhiệm vụ phổ
biến, hướng dẫn và kiểm tra quá trình chấp hành chính sách, chế độ quản lý kinh tế,
tài chính ở đơn vị, nhằm đưa công tác kế toán và công tác quản lý của đơn

25. 17
vị vào nề nếp.
Những nhiệm vụ trên phải được triển khai đồng bộ mới có thể phát huy
được tốt các nội dung của tổ chức kế toán.
1.3.2.2. Nguyên tắc tổ chức kế toán
Đơn vị hành chính sự nghiệp là tổ chức được cơ quan có thẩm quyền của
Đảng, cơ quan nhà nước và tổ chức chính trị - xã hội thành lập và quản lý theo
quy định của pháp luật, có tư cách pháp nhân, con dấu, tài khoản, hoạt động
trong lĩnh vực giáo dục, đào tạo, y tế, nghiên cứu khoa học, văn hóa, thể dục
thể thao, du lịch, lao động – thương binh xã hội, thông tin truyền thông, và các
lĩnh vực sự nghiệp khác được pháp luật quy định.
Trong quản lý đơn vị hành chính sự nghiệp, tổ chức kế toán là một trong
những nội dung quan trọng. Với chức năng cung cấp thông tin và kiểm tra các
hoạt động kinh tế - tài chính nên tổ chức kế toán ảnh hưởng trực tiếp đến hiệu
quả và chất lượng của công tác quản lý của đơn vị hành chính sự nghiệp. Thêm
vào đó, nó còn ảnh hưởng đến việc đáp ứng các yêu cầu quản lý khác nhau của
các đối tượng có quyền lợi trực tiếp hoặc gián tiếp liên quan đến hoạt động của
đơn vị hành chính sự nghiệp, trong đó có cơ quan chức năng của nhà nước.
Trong giai đoạn hiện nay, khi nền kinh tế của Việt Nam đang hội nhập vào
nền kinh tế khu vực và thế giới thì vấn đề cạnh tranh diễn ra ngày càng thường
xuyên và khốc liệt hơn. Lúc này, chất lượng thông tin của kế toán được coi như một
trong những tiêu chuẩn quan trọng để đảm bảo sự an toàn và khả năng thắng lợi
của các quyết định kinh doanh. Thông tin của kế toán tài chính và kế toán quản trị
hợp thành hệ thống thông tin hữu ích và cần thiết cho các nhà quản trị.
Để tổ chức kế toán trong một đơn vị hành chính sự nghiệp cần căn cứ
vào quy mô hoạt động, đặc điểm của ngành và lĩnh vực hoạt động; đồng thời
phải căn cứ vào các chính sách, chế độ nhà nước ban hành. Tổ chức kế toán
phù hợp với tình hình hoạt động của đơn vị không chỉ tiết kiệm được chi phí
mà còn đảm bảo cung cấp thông tin nhanh chóng, đầy đủ, có chất lượng phù
hợp với các yêu cầu quản lý khác nhau.
Để góp phần thực hiện tốt các yêu cầu đặt ra cho kế toán đơn vị hành chính
sự nghiệp, trong quá trình tổ chức kế toán cần phải tuân theo các nguyên tắc sau:

26. 18
- Một là, Tổ chức kế toán trong các đơn vị hành chính sự nghiệp phải
đúng với những quy định trong điều lệ tổ chức kế toán NN và Luật Kế toán
Đối với NN, kế toán là một công cụ quan trọng để tính toán, xây dựng và
kiểm tra việc chấp hành kỷ luật thu chi, thanh toán của NN, điều hành nền
kinh tế quốc dân. Do đó, trước hết tổ chức kế toán phải theo đúng những qui
định về nội dung công tác kế toán, về tổ chức chỉ đạo công tác kế toán ghi trong
điều lệ tổ chức kế toán NN và Luật Kế toán.
- Hai là, Tổ chức kế toán trong các đơn vị hành chính sự nghiệp phải phù
hợp với chế độ kế toán hành chính sự nghiệp, chính sách của NN và các văn bản
pháp qui khác có liên quan.
Việc ban hành chế độ, chính sách của NN nhằm mục đích quản lý thống nhất
công tác kế toán trong toàn bộ nền kinh tế quốc dân. Vì vậy tổ chức kế toán tại đơn
vị hành chính sự nghiệpphải dựa trên cơ sở chế độ chứng từ kế toán, hệ thống tài
khoản kế toán, hệ thống báo cáo tài chính mà NN quy định để vận dụng một cách
phù hợp với chính sách, chế độ quản lý kinh tế của NN trong từng thời kỳ.
- Ba là, Tổ chức kế toán của đơn vị hành chính sự nghiệp phải phù hợp
với đặc điểm hoạt độngvà cơ chế tài chính áp dụng.
Mỗi đơn vị hành chínhsự nghiệpcung cấp một loại dịch vụ công khác nhau
đều có đặc điểm hoạt động và cơ chế tài chính áp dụng khác nhau. Vì vậy, không
thể có một mô hình công tác kế toán tối ưu cho tất cả các đơn vị hành chí nh sự
nghiệp. Mỗi đơn vị phải căn cứ vào chức năng, nhiệm vụ, tính chất hoạt động, cơ
chế tài chính của đơn vị để lựa chọn mô hình công tác kế toán sao cho phù hợp.
- Bốn là, Tổ chức kế toán tài chính của đơn vị hành chính sự nghiệp phải
phù hợp với yêu cầu và trình độ nghiệp vụ chuyên môn của đội ngũ cán bộ
quản lý, cán bộ kế toán.
Người thực hiệntrực tiếpmọi công tác kế toán tài chính trong đơn vị hành
chính sự nghiệplà cán bộ kế toán dưới sự chỉ đạo của cán bộ quản lý. Vì vậy, việc
căn cứ trên yêu cầu và trình độ nghiệp vụ chuyên môn của đội ngũ cán bộ quản
lý, cán bộ kế toán là cơ sở để tổ chức tốt công tác kế toán tại đơn vị.
- Năm là, Tổ chức bộ máy kế toán phải đảm bảo nguyên tắc gọn, nhẹ,
tiết kiệm và hiệu quả.

27. 19
Tiết kiệm và hiệu quả là nguyên tắc của công tác tổ chức nói chung và tổ chức
kế toán nói riêng. Tổ chức kế toán phải đảm bảo khoa học, hợp lý, thực hiện tốt chức
năng, nhiệm vụ của kế toán, nâng cao chất lượng công tác kế toán, quản lý chặt chẽ,
hiệu quả, tính toán và đo lường chính xác các nghiệp vụ kinh tế phát sinh.
1.3.3. Nội dung tổ chức kế toán tại đơn vị hành chính sự nghiệp
1.3.3.1. Tổ chức bộ máy kế toán
Tổ chức bộ máy kế toán là việc sắp xếp, bố trí, phân công cho những
người làm công tác kế toán trong đơn vị. Mỗi đơn vị tùy thuộc vào quy mô hoạt
động và nhu cầu quản lý của đơn vị mình mà lựa chọn bộ máy kế toán phù
hợp. Tổ chức bộ máy kế toán gọn nhẹ, hợp lý, chuyên môn hóa đủ khả năng
hoàn thành tốt nhiệm vụ của kế toán đơn vị. Đơn vị thực hiện tổ chức bộ máy
kế toán phải đảm bảo chỉ đạo và thực hiện toàn diện, thống nhất và tập trung
công tác kế toán, thông tin kinh tế của đơn vị.
Xây dựng mô hình tổ chức bộ máy kế toán cho phù hợp với từng đơn vị
cụ thể và được dựa trên cơ sở lựa chọn hình thức tổ chức kế toán. Hình thức tổ
chức kế toán là hình thức, cách thức tổ chức, bố trí nguồn nhân lực để thực
hiện các nội dung của công tác kế toán. Đây chính là việc tổ chức ra các bộ
phận kế toán, quy định chức năng, nhiệm vụ cụ thể của từng bộ phận, từng cán
bộ kế toán và mối quan hệ giữa các bộ phận kế toán trong đơn vị.
Hoạt động của tổ chức kế toán trong các đơn vị HCSN đặt dưới sự chỉ đạo trực
tiếp của kế toán trưởng hoặc trưởng phòng Tài chính- Kế toán của đơn vị. Căn cứ
vào đặc điểm tổ chức, quy mô, địa bàn hoạt động và tình hình phân cấp quản lý tài
chính trong đơn vị, khối lượng tính chất và mức độ phức tạp của các nghiệp vụ kinh
tế, tài chính phát sinh, yêu cầu trình độ quản lý, trình độ chuyên môn nghiệp vụ của
cán bộ quản lý và cán bộ kế toán, các đơn vị có thể vận dụng một trong ba
mô hình.
 Mô hình tổ chức bộ máy kế toán tập trung Khi
tổ chức mô hình bộ máy kế toán tập trung
Theo mô hìnhtổ chức kế toán này, đơn vị chỉ tổ chức 01 phòng kế toántập
trung, toàn bộ công việc kế toánđều được thực hiệntập trung tại phòng kế toán.

28. 20
Ở các bộ phận, đơn vị trực thuộc chỉ bố trí các nhân viên kế toán làm
nhiệm vụ thực hiện ban đầu, thu thập, kiểm tra chứng từ, định kỳ gửi về phòng
kế toán của đơn vị.
- Mô hình tổ chức kế toán tập trung có ưu điểm:
+ Kiểm tra, chỉ đạo nghiệp vụ và đảm bảo sự lãnh đạo tập trung, thống
nhất của kế toán trưởng cũng như các nhà quản lý đối với hoạt động quản lý
tài sản và sử dụng kinh phí của đơn vị.
+ Kiểm tra, xử lý và cung cấp kịp thời thông tin kế toán.
+ Thuận tiện trong phân công, chuyên môn hóa công việc đối với cán bộ kế toán
và trang bị các phương tiện kỹ thuật tính toán, xử lý và cơ giới hóa công tác kế toán.
+ Tổ chức bộ máy kế toán gọn, tiết kiệm chi phí kế toán. Tuy nhiên, nếu địa
bàn hoạt động của đơn vị rộng, phân tán, trình độ chuyên môn, trang bị phương
tiện kỹ thuật ghi chép, xử lý cung cấp thông tin chýa cao thì việc kiểm tra, giám
sát của kế toán trưởng và lãnh đạo đơn vị đối với công tác kế toán cũng như hoạt
động quản lý tài sản và sử dụng kinh phí ở các đơn vị trực thuộc sẽ bị hạn chế.
Hình thức tổ chức kế toán tập trung chỉ thích hợp với các đơn vị có quy
mô vừa hoặc nhỏ, hoạt động trên địa bàn tập trung.
 Mô hình tổ chức bộ máy kế toán phân tán
Khi tổ chức mô hình bộ máy kế toán phân tán, bộ máy kế toán được phân
thành cấp: kế toán trung tâm và kế toán trực thuộc. Kế toán trung tâm và kế toán
trực thuộc đều có sổ sách kế toán, bộ máy nhân sự tương ứng để thực hiện công tác
kế toán theo nhiệm vụ được phân cấp. Kế toán đơn vị trực thuộc phải mở sổ kế toán,
thực hiện toàn bộ khối lượng công tác kế toán từ giai đoạn hạch toán ban đầu đến
giai đoạn lập báo cáo kế toán lên kế toán trung tâm theo sự phân cấp quy định.
Kế toán trung tâm là nơi thực hiện khâu tổng hợp số liệu của các đơn vị
cấp cơ sở, lập các báo cáo tài chính cho các cơ quan tổ chức quản lý, chịu trách
nhiệm cuối cùng về hoạt động của đơn vị trực thuộc trước cơ quan Nhà nước
và các bên liên quan. Chỉ đơn vị cấp trên mới có tư cách pháp nhân đầy đủ,
độc lập, các đơn vị cấp dưới không có tư cách pháp nhân đầy đủ, không có tư
cách pháp lý để thành lập hay giải thể đơn vị.

29. 21
Giữacác đơn vị trực thuộc quan hệ với nhau theo nguyên tắc hạch toánnội
bộ, quan hệ giữa các đơn vị trực thuộc với cấp trên là quan hệ hạch toán đầy đủ.
Như vậy, mô hình kế toán phân tán bao giờ cũng tồn tại các mối quan hệ nội bộ
dọc (cấp trên cấp dưới) và hệ thống ngang (các đơn vị trực thuộc với nhau).
Ưu điểm của mô hình là kế toán sẽ gắn với chỉ đạo tại chỗ với hoạt động
đơn vị trực thuộc, giảm bớt sự cồng kềnh về bộ máy nhân sự ở cấp trên, đảm
bảo tốc độ truyền tin nhanh. Sự điều hành của đơn vị cấp trên sẽ thông qua sự
điều tiết bằng cơ chế thu, nộp và ràng buộc tài chính. Mặt khác, bằng sự kiểm
soát thanh tra nội bộ hoặc độc lập, khi phân cấp kế toán tương ứng với sự
phân cấp về quản lý, đơn vị cấp trên đó thực hiện cơ chế tự chủ cho đơn vị phụ
thuộc của mình với hiệu quả tối đa của hoạt động chung.
Nhược điểm của mô hình này là việc tổ chức kế toán cồng kềnh, phức
tạp, không thống nhất được sự chỉ đạo tập trung của phụ trách kế toán.Việc
cung cấp thông tin tổng hợp số liệu cũng không kịp thời, không thuận lợi cho
cơ giới hóa công tác kế toán.
 Mô hình tổ chức bộ máy kế toán vừa tập trung vừa phân tán
Đây làhình thức tổ chức kế toán có sự kết hợp giữahai hìnhthức tập trung
và phân tán.Theo hình thức này, ở đơn vị cấp trên vẫn lập phòng kế toán trung
tâm, còn ở các đơn vị trực thuộc thì tùy thuộc vào quy mô, yêu cầu quản lý và
trình độ quản lý có thể tổ chức kế toán riêng hoặc không tổ chức kế toán riêng.
Đối với những đơn vị trực thuộc hoạt động với quy mô nhỏ, gắn với
trung tâm điều hành, mặt bằng hoạt động tập trung, chưa có đủ điều kiện tự
chủ trong quản lý thì đơn vị đó không được phân cấp quản lý, do vậy không
cần tổ chức sổ sách và bộ máy kế toán, toàn bộ khối lượng kế toán thực hiện
tại trung tâm kế toán đặt ở đơn vị cấp trên.
Đối với những đơn vị có đủ điều kiện tổ chức, quản lý và hoạt động một cách
tự chủ, hoạt động ở quy mô lớn, trên diện rộng, phân tán mặt bằng, thì cần được giao
quyền quản lý điều hành. Toàn bộ khối lượng kế toán được thực hiện tại các đơn vị
trực thuộc, quan hệ giữa các đơn vị hạch toán phân tán là quan hệ nội bộ, quan hệ
cấp trên qua hệ thống chỉ đạo dọc và chế độ báo cáo kế toán quy định trong nội bộ.
Cấp trên chỉ làm nhiệm vụ tổng hợp báo cáo của các đơn vị trực thuộc.

30. 22
Nhiệm vụ của phòng kế toán trung tâm như sau: Xây dựng và quản lý
kế hoạch tài chính của toàn đơn vị; tổ chức thực hiện các phần hành công việc
kế toán phát sinh ở đơn vị cấp trên và ở các đơn vị trực thuộc không có tổ chức
kế toán riêng; hướng dẫn, kiểm tra công việc kế toán ở tất cả các đơn vị kế
toán cấp cơ sở và các nhân viên kế toán ở các đơn vị kế toán cấp cơ sở có tổ
chức kế toán riêng, thu nhận, kiểm tra báo cáo kế toán của các đơn vị trực
thuộc gửi lên; tổng hợp số liệu lập báo cáo tổng hợp cho toàn doanh nghiệp.
Ưu điểm của mô hình này là đã khắc phục được nhược điểm của hai mô
hình trên, tạo điều kiện cho công tác kế toán tổng hợp cung cấp thông tin kịp
thời về hoạt động kinh tế, tài chính của đơn vị.
Nhược điểm của mô hình là sẽ gây ra một số khó khăn trong việc thống
nhất của công tác kế toán, khó khăn trong công tác quản lý điều hành do mức
độ phân cấp quản lý tài chính của đơn vị.
Mỗi mô hìnhtổ chức bộ máy kế toánđều có những ưu nhược điểm riêng, vì
vậy trong công tác quản lý, việc lựa chọn mô hình nào cần căn cứ vào đặc điểm
hiện có của đơn vị mình để lựa chọn mô hình tổ chức cho phù hợp. Trong đó đảm
bảo công tác tổ chức bộ máy kế toán phải khoa học, có sự phân công, phân nhiệm
rõ ràng, xác định mối quan hệ giữa các nhân viên kế toán với nhau, mối quan hệ
giữa bộ phận kế toán với bộ phận quản lý khác trong đơn vị đáp ứng yêu cầu
nâng cao chất lượng thông tin do kế toán cung cấp cho các đối tượng sử dụng.
Theo đó kế toán trưởng hoặc phụ trách kế toán của các đơn vị có trách nhiệm
phân công, bố trí nhân viên kế toán đảm trách các phần hành kế toán cụ thể. Việc
phân công cán bộ kế toán phù hợp với khả năng, trình độ của từng người sẽ giúp
cho quá trìnhthu thập, xử lýthông tindiễnranhanh chóng, đồng thời xác địnhrõ
số lượng nhân viên tương ứng với khối lượng công việc nhằm tối ưu hóa bộ máy
kế toán. Các phần hành kế toán chủ yếu trong các đơn vị HCSN gồm:
- Kế toán vốn bằng tiền: Có nhiệm vụ phản ánh số hiện có và tình hình
biến động của các loại vốn bằng tiền của đơn vị, gồm tiền mặt; tiền gửi tại kho
bạc, ngân hàng; vàng, bạc, kim khí quí, đá quý.
- Kế toán vật tư, tài sản: Có nhiệm vụ phản ánh số lượng, giá trị hiện có và tình
hình biến động của nguyên liệu, vật liệu, công cụ, dụng cụ; phản ánh số lượng,

31. 23
nguyên giá và giá trị hao mòn của tài sản cố định hiện có và tình hình biến động của
tài sản cố định, công tác đầu tư xây dựng cơ bản và sửa chữa tài sản tại đơn vị.
- Kế toán thanh toán: Có nhiệm vụ phản ánh các khoản nợ phải thu và
tình hình thanh toán các khoản nợ phải thu của các đối tượng trong và ngoài
đơn vị; phản ánh các khoản nợ phải trả, các khoản trích nộp theo lương, các
khoản phải trả công chức, viên chức, các đối tượng khác, các khoản phải nộp
ngân sách và tình hình thanh toán các khoản phải trả, phải nộp.
- Kế toán nguồn kinh phí, vốn, quỹ: Có nhiệm vụ phản ánh số hiện có và tình
hình biến động các nguồn kinh phí hoạt động, nguồn kinh phí dự án, nguồn kinh phí
theo đơn đặt hàng của nhà nước, kinh phí khác, các loại vốn, quỹ của đơn vị.
- Kế toán các khoản thu: Có nhiệm vụ phản ánh đầy đủ, kịp thời các
khoản thu phí, lệ phí, thu theo đơn đặt hàng của nhà nước, thu sự nghiệp, thu
hoạt động sản xuất kinh doanh dịch vụ và các khoản thu khác phát sinh tại
đơn vị và nộp các khoản thu phải nộp cho ngân sách hoặc cấp trên.
- Kế toán các khoản chi: Có nhiệm vụ phản ánh tình hình chi phí cho
hoạt động, chi thực hiện chương trình, dự án, chi theo đơn đặt hàng của nhà
nước đã được duyệt và việc thanh quyết toán các khoản chi đó; phản ánh chi
phí các hoạt động sản xuất kinh doanh dịch vụ và chi phí các hoạt động khác
để xác định kết quả hoạt động sản xuất kinh doanh.
- Kế toán tổng hợp: Có nhiệm vụ tổng hợp của các phần hành kế toán chi tiết.
Đây là công việc kết nối các phần hành kế toán chi tiết, tạo ra sự hoàn chỉnh, thống
nhất của hệ thống số liệu kế toán. Kết quả của phần hành kế toán tổng hợp là các
báo cáo tài chính.
Như vậy, tổ chức hợp lý bộ máy kế toán với sự phân công, phân nhiệm
rõ ràng, xác định mối quan hệ giữa các nhân viên kế toán với nhau, mối quan
hệ giữa bộ máy kế toán với các bộ phận quản lý khác trong đơn vị là một trong
những nội dung quan trọng và là yếu tố quyết định hoàn toàn tới chất lượng
công tác kế toán của một đơn vị.
1.3.2.2. Tổ chức hệ thống chứng từ kế toán
Chứng từ kế toán: Là những giấy tờ và vật mang tin phản ánh các nghiệp vụ
kinh tế, tài chính phát sinh và đã hoàn thành. Các nghiệp vụ, kinh tế tài chính phát

32. 24
sinh có liên quan đến hoạt động của đơn vị đều phải lập chứng từ kế toán.
Chứng từ kế toán là căn cứ để ghi sổ kế toán và là căn cứ quan trọng để thực
hiện công tác kiểm tra, kiểm soát các hoạt động kinh tế, tài chính.
Tổ chức chứng từ kế toán: Là công việc khởi đầu của toàn bộ quy trình kế
toán và có ý nghĩa quyết định đối với tính trung thực, khách quan của số liệu
kế toán và báo cáo kế toán, đồng thời thông tin kế toán ban đầu là căn cứ kiểm
tra, kiểm soát các hoạt động kinh tế, tài chính của đơn vị. Do vậy, khi tổ chức
hệ thống chứng từ kế toán cần đảm bảo các yêu cầu sau:
+ Ghi nhận và phản ánh đúng nội dung các nghiệp vụ kinh tế tài chính
phát sinh và thực sự hoàn thành của đơn vị hành chính sự nghiệp theo địa
điểm và thời gian phát sinh nhằm đảm bảo tính thực tế, khách quan của hoạt
động kinh tế tài chính của từng đơn vị.
+ Ghi nhận và phản ánh rõ tên, địa chỉ của từng cá nhân ở từng bộ phận thực
hiện các nghiệp vụ kinh tế tài chính để có thể kiểm tra và quy trách nhiệm đối với
từng cá nhân và người đứng đầu trong việc thực hiện các nghiệp vụ đó khi cần thiết.
+ Ghi nhận, phản ánh trung thực, đầy đủ các chỉ tiêu hiện vật và giá trị các
nghiệp vụ kinh tế phát sinh tác động đến tài sản hoặc liên quan đến trách nhiệm vật
chất của đơn vị, trình bày rõ căn cứ tính toán, xác định số liệu các chỉ tiêu trên. Qua
đó, giúp cho việc kiểm tra, kiểm soát hoạt động kinh tế tài chính tại đơn vị.
+ Thông tin kế toán ban đầu phải được phản ánh kịp thời, phản ánh đúng
thực tế tài sản và sự vận động của tài sản trong đơn vị, nhằm phục vụ tốt cho việc
điều hành và quản lý kinh tế, tài chính tại đơn vị. Hiệu lực của thông tin kế toán
ban đầu chỉ phát huy cao khi thông tin được ghi nhận và cung cấp kịp thời.
Để thu nhận được thông tin kế toán toàn diện, đáng tin cậy và hữu ích thì bộ
phận kế toán đơn vị hành chính sự nghiệp phải tổ chức khoa học, hợp lý hệ thống
chứng từ kế toán. Muốn tổ chức tốt hệ thống chứng từ kế toán trong các đơn vị
hành chính sự nghiệp một mặt phải căn cứ vào Chế độ do Nhà nước ban hành,
mặt khác phải căn cứ vào quy mô, loại hìnhhoạt động, trìnhđộ, cách thức tổ chức
quản lý của bản thân đơn vị để xác định số lượng, chủng loại chứng từ và trình tự
luân chuyển chứng từ phù hợp. Do đó, khi tổ chức hệ thống chứng từ kế toán
trong các đơn vị hành chính sự nghiệp bao gồm những công việc như sau:

33. 25
Thứ nhất, xác định danh mục chứng từ kế toán áp dụng ở đơn vị
Các đơn vị hành chính sự nghiệp đều phải sử dụng thống nhất mẫu chứng từ
kế toán thuộc loại bắt buộc quy định trong Thông tư này. Trong quá trình thực
hiện, các đơn vị không được sửa đổi biểu mẫu chứng từ thuộc loại bắt buộc.
Ngoài các chứng từ kế toán bắt buộc được quy định tại Thông tư này và
các văn bản khác, đơn vị hành chính sự nghiệp được tự thiết kế mẫu chứng từ
để phản ánh các nghiệp vụ kinh tế phát sinh. Mẫu chứng từ tự thiết kế phải
đáp ứng tối thiểu 7 nội dung quy định tại Điều 16 Luật Kế toán, phù hợp với
việc ghi chép và yêu cầu quản lý của đơn vị.
Thứ hai, tổ chức lập chứng từ kế toán
Trên cơ sở danh mục chứng từ các đơn vị đã lựa chọn để sử dụng ở trên chi tiết
tất cả các nghiệp vụ kinh tế tài chính phát sinh tại đơn vịđều được tổ chức lập và thu
nhận chứng từ kế toán theo đúng qui định hiện hành. Nhìn chung, các nội dung trên
chứng từ kế toán đều được lập rõ ràng, đúng với từng nghiệp vụ kinh tế, tài chính
phát sinh. Trên các chứng từ đều ghi rõ trách nhiệm của từng người liên quan đến
chứng từ như người lập, phụ trách bộ phận, kế toán trưởng, lãnh đạo đơn vị,... đảm
bảo ghi đầy đủ các yếu tố của chứng từ, đảm bảo chứng từ có tính pháp lý cao và
đúng chế độ kế toán hiện hành và là căn cứ khai báo và nhập dữ liệu vào phần
mềm kế toán áp dụng tại đơn vị. Hiện nay, các đơn vị trực thuộc đều sử dụng
phần mềm kế toán do vậy một số chứng từ kế toán được lập trên phần mềm kế
toán như phiếu thu, phiếu chi... các chứng từ lập trên excel gồm: các mẫu
chứng từ, các bảng phân bổ chi phí, bảng thanh toán tiền lương... còn lại được
lập thủ công theo mẫu hướng dẫn và bắt buộc của Bộ Tài chính. Do vậy, tốc độ
lập chứng từ kế toán đã được cải thiện đáng kể. Như vậy, việc lập chứng từ kế
toán tại các đơn vị đảm bảo tuân thủ các quy định hiện hành.
Thứ ba, tổ chức kiểm tra chứng từ kế toán
Sau khi chứng từ kế toán được lập, kế toán phần hành có trách nhiệm kiểm tra
nội dung nghiệp vụ đã được phản ánh trên chứng từ nhằm đảm bảo tính trung thực
và đáng tin cậy của thông tin kế toán trên chứng từ. Bộ phận kế toán cần tổ chức
kiểm tra chặt chẽ toàn bộ chứng từ đã thu nhận trước khi ghi sổ kế toán và phải quy
định rõ trách nhiệm của từng bộ phận, từng nhân viên kế toán trong việc kiểm tra

34. 26
thông tin trên chứng từ kế toán. Kiểm tra thông tin trên chứng từ kế toán cần
kiểm tra các nội dung sau: Kiểm tra tính hợp pháp, hợp lý của nghiệp vụ kinh
tế tài chính; kiểm tra tính trung thực, chính xác chỉ tiêu số lượng và giá trị của
các nghiệp vụ kinh tế tài chính phát sinh.
Sau khi việc thực hiện kiểm tra chứng từ kế toán đảm bảo các yêu cầu nói
trên mới dùng chứng từ để ghi sổ kế toán như: Lập định khoản kế toán...
Thứ tư, tổ chức luân chuyển chứng từ kế toán
Chứng từ kế toán sau khi được kiểm tra và hoàn chỉnh cần phải xây dựng
quy trình luân chuyển chứng từ cho từng loại nghiệp vụ kinh tế tài chính phát
sinh để đảm bảo cho các bộ phận quản lý, các bộ phận kế toán có liên quan có
thể thực hiện việc kiểm tra nội dung nghiệp vụ kinh tế tài chính phản ánh
trong chứng từ để thực hiện việc ghi sổ kế toán, đảm bảo cung cấp thông tin
kịp thời phục vụ lãnh đạo và quản lý hoạt động ở đơn vị.
Thứ năm, tổ chức bảo quản, lưu trữ và tiêuhủy chứng từ kế toán.
Sau khi ghi sổ kế toán, chứng từ phải được bảo quản đầy đủ, an toàn tại các đơn
vị hành chính sự nghiệp để phục vụ cho việc kiểm tra, đối chiếu số liệu. Khi kết thúc
kỳ kế toán năm, chứng từ được chuyển sang lưu trữ theo từng loại và theo thứ tự thời
gian phát sinh. Tùy theo từng loại tài liệu mà thời gian lưu trữ quy định có thể khác
nhau. Khi hết thời hạn lưu trữ, chứng từ được phép tiêu hủy theo quy định.
Tóm lại, trên cơ sở yêu cầu chung về tổ chức hệ thống chứng từ kế toán,
dựa vào đặc điểm hoạt động và yêu cầu quản lý cụ thể, mỗi đơn vị hành chính
sự nghiệp cần xác định cho mình một hệ thống chứng từ kế toán nhất định và
tổ chức luân chuyển, xử lý chứng từ kế toán cho phù hợp để cung cấp thông tin
kịp thời và hiệu quả cho quá trình quản lý.
1.3.2.3. Tổ chức hệ thống tài khoản
Tài khoản kế toán là phương pháp kế toán dùng để phân loại và hệ thống
hóa các nghiệp vụ kinh tế, tài chính theo nội dung kinh tế theo trình tự thời gian.
Tài khoản kế toán phản ánh thường xuyên, liên tục, có hệ thống tình hình
về tài sản, tiếp nhận và sử dụng nguồn kinh phí NSNN cấp và các nguồn kinh
phí khác; tình hình thu, chi hoạt động, kết quả hoạt động và các khoản khác ở
các đơn vị hành chính sự nghiệp.

35. 27
Hiện nay các đơn vị HCSN đang tổ chức vận dụng hệ thống tài khoản kế
toán theo Thông tư 107/2017/TT-BTC. Hệ thống tài khoản được Bộ Tài Chính
quy định cụ thể chỉ bắt buộc ở tài khoản cấp I bao gồm 10 nhóm tài khoản.
Đơn vị HCSN tổ chức vận dụng hệ thống tài khoản thông qua việc chi
tiết các tài khoản cấp II, III và IV dựa trên kế toán phần hành, yêu cầu quản lý
nội dung loại nghiệp vụ kế toán.
Tổ chức vận dụng hệ thống tài khoản gắn với kế toán phần hành. Các kế
toán bộ phận căn cứ trên chức năng, nhiệm vụ được giao để lựa chọn hệ thống
tài khoản phù hợp.
+ Kế toán thanh toán sử dụng các tài khoản liên quan đến tiền bao gồm
tài khoản 111 “Tiền mặt”, tài khoản 112 “Tiền gửi ngân hàng, kho bạc”, việc
chi tiết các tài khoản cấp II, III, IV có thể dựa trên hệ thống ngân hàng, hệ
thống đơn vị tiền tệ tại đơn vị để tiện cho việc quản lý số dư và hạch toán.
+ Kế toán công nợ sử dụng các tài khoản 131” Phải thu khách hàng”, tài
khoản 331 “ Phải trả người bán”, tài khoản 338 “Phải trả khác” để phục vụ
công tác theo dõi tình hình công nợ của đơn vị.
+ Kế toán quản lý nguồn kinh phí NSNN cấp vận dụng các tài khoản
511 “Thu hoạt động NSNN cấp”, tài khoản 611 “Chi phí hoạt động”, tài khoản
137 “Tạm chi”, tài khoản 337 “Tạm thu”, tài khoản 366 “Các khoản nhận
trước chưa ghi thu”, tài khoản 431 “Các quỹ” và nhóm tài khoản ngoài bảng.
+ Kế toán thuế sử dụng tài khoản 133 “Thuế GTGT đầu vào”, tài khoản
333 “Thuế giátrị gia tăng đầu ra”.
+ Kế toán kho sử dụng các tài khoản 152 “Nguyên liệu, vật liệu”, tài
khoản 153 “công cụ dụng cụ” và tất cả các nhóm tài khoản loại 2 “TSCĐ”.
+ Kế toán lương sử dụng các khoản phải trả người lao động, tài khoản
phải trả bảo hiểm.
+ Kế toán tổng hợp sử dụng các tài khoản phục vụ công tác ghi sổ, lập
báo cáo tài chính sau này như chi tiết tài khoản chi phí sản xuất kinh doanh dở
dang, chi phí quản lý hoạt động cung cấp dịch vụ, giá vốn hàng bán…Sử dụng
tài khoản nhóm 9 xác định kết quả kinh doanh để lên báo cáo tài chính.

36. 28
Tổ chức vận dụng hệ thống tài khoản gắn với yêu cầu quản lý từng nội dung
loại nghiệp vụ kế toán. Căn cứ trên nhu cầu quản lý của từng đơn vị HCSN, kế toán
lựa chọn tài khoản phù hợp và xây dựng hệ thống tài khoản chi tiết cấp 2,3,4.
+ Đối với loại nghiệp vụ kinh tế phản ánh tình hình biến động của tài
sản trong đơn vị, kế toán lựa chọn các tài khoản thuộc các nhóm:
Nhóm 1: Tiền, vật tư, phải thu khách hàng
Nhóm 2: TSCĐ
+ Đối với loại nghiệp vụ kinh tế phản ánh tình hình biến động của nguồn
kinh phí trong đơn vị, kế toán lựa chọn các tài khoản thuộc nhóm :
Nhóm 3: Phải trả nhà cung cấp
Nhóm 4: Nguồn kinh phí
+ Đối với loại nghiệp vụ xác định kết quả kinh doanh của đơn vị, kế toán
lựa chọn các tài khoản thuộc nhóm:
Nhóm 5: Các khoản thu
Nhóm 6: Các khoản chi
Nhóm 7: Thu khác
Nhóm 8: Chi khác
Nhóm 9: Xác định kết quả kinh doanh
+ Đối với các nghiệp vụ phản ánh tình hình biến động của nguồn kinh
phí NSNN hoặc có nguồn gốc NSNN kế toán lựa chọn các tài khoản thuộc
nhóm 0 “Tài khoản ngoài bảng” phản ánh theo mục lục NSNN.
Tóm lại, căn cứ trên tình hình thực tiễn tại đơn vị, bộ phận kế toán được
phép vận dụng hệ thống các tài khoản một cách linh hoạt, tuy nhiên trường
hợp bổ sung tài khoản ngang cấp với các tài khoản đã được quy định trong
danh mục hệ thống tài khoản kế toán kèm theo Thông tư 107/2017/TT-BTC thì
phải được Bộ Tài chính chấp thuận bằng văn bản trước khi thực hiện.
1.3.2.4. Tổ chức hệ thống sổ kế toán
Tổ chức vận dụng hệ thống sổ kế toán trong các đơn vị HCSN phụ thuộc
vào hình thức kế toán mà đơn vị HCSN đã lựa chọn, đặc điểm hoạt động, đặc
điểm về quy mô và năng lực, trình độ của đội ngũ cán bộ kế toán. Cụ thể theo
bốn trường hợp sau đây:

37. 29
- Trường hợp đơn vị HCSN lựa chọn hình thức kế toán “Nhật ký
chung”: Đặc trưng cơ bản của hình thức này là tất cả các nghiệp vụ kinh tế, tài
chính phát sinh đều được ghi vào sổ Nhật ký chung theo trình tự thời gian phát
sinh và nội dung nghiệp vụ kinh tế sau đó.
Với việc lựa chọn hình thức này kế toán phải mở và ghi chép nghiệp vụ vào
các sổ sau: Sổ nhật ký chung; sổ cái và các sổ, thẻ kế toán chi tiết. Trong đó sổ nhật
ký chung và sổ cái là sổ kế toán tổng hợp sử dụng để ghi các hoạt động kinh tế tài
chính theo thứ tự thời gian và theo nội dung nghiệp vụ kinh tế tài chính phát sinh. Sổ
kế toán chi tiết được sử dụng để ghi chép cụ thể các hoạt động kinh tế tài chính theo
yêu cầu quản lý chi tiết cụ thể của đơn vị đối với hoạt động tài chính đó.
Hàng ngày, căn cứ vào chứng từ kế toán đã được kiểm tra bộ phận kế
toán tiến hành vào sổ nhật ký chung, sau đó từ nhật ký chung để ghi vào sổ cái
theo các tài khoản kế toán thích hợp. Nếu đơn vị có mở sổ kế toán chi tiết thì
đồng thời với việc ghi vào Nhật ký chung, các nghiệp vụ kinh tế được ghi vào
các sổ, thẻ kế toán chi tiết có liên quan.
Cuối tháng, cuối quý, cuối năm khóa sổ cái và các sổ, thẻ chi tiết. Từ các sổ,
thẻ kế toán chi tiết lập “ Bảng tổng hợp chi tiết” cho từng tài khoản. Số liệu trên
bảng tổng hợp chi tiết được đối chiếu với số liệu khóa sổ trên sổ cái nếu đảm bảo
khớp đúng thì căncứ vào số liệukhóasổ trênsổ cái lập “ Bảng cân đối tài khoản”
và các báo cáo tài chính khác.
Theo hình thức kế toán Nhật ký chung phải tuân thủ nguyên tắc: Tổng
phát sinh nợ và tổng phát sinh có trên bảng cân đối số phát sinh phải bằng
tổng phát sinh nợ và tổng phát sinh có trên nhật ký chung cùng kỳ.
- Trường hợp đơn vị HCSN lựa chọn hình thức kế toán “Nhật ký-sổ cái”:Đặc
trưng nhất của hình thức “Nhật ký - sổ cái” là các nghiệp vụ kinh tế tài chính phát sinh
được kết hợp ghi chép theo trình tự thời gian và theo nội dung kinh tế (theo tài khoản kế
toán) trên cùng một quyển sổ kế toán tổng hợp duy nhất là sổ Nhật ký - Sổ cái.
Với việc lựa chọn hình thức này kế toán phải mở và ghi chép nghiệp vụ
vào các sổ sau: Sổ nhật ký-sổ cái; các sổ thẻ, kế toán chi tiết.
Hàng ngày kế toán căn cứ vào chứng từ kế toán (hoặc bảng tổng hợp chứng
từ kế toáncùng loại) đã được kiểm tra và được dùng làm căn cứ ghi sổ, trước hết