1. ARRAZAKERIAREN HISTORIA
Lailaren hitzekin unkituta
Historian ikusiz, arrazakeriaren jatorrira jo behar da hau aztertzeko. Bertan, giza
talde batzuek besteengan duten nagusitasuna.
XIX. mendean sortu zen arrazaren kontzeptua. Bertan, Greziarrek “barbaro”
terminoa erabiltzen zuten hizkuntza ulertezinean hitz egiten zutenak izendatzeko. Honekin
esan nahi zutena zen, zibilizazio-maila jakin batera heldu ez zen norbait.
Kristautasunaren hedapenaren ondoren, lehenengoko biktimak judu eta
musulmanak izan ziren, beraien eskubideak murriztuz eta lortutako gorakada intelektuala
geldiaraziz adibidez. Geroago, XX mendean, Alemania naziak ere egin zituzten
heterofobiaren dimentsio erlijiosoa sortuz.
XV. mendean, Inkisizioa sortu zen Espainian, hau da, “odol-garbitasunaren”
kontzeptua. Bertan, erlijioengatik edo jokabide zibilagatik kanporatu zituzten pertsona
asko.
Desberdintasunaren tesia, XIX. mendean zabaldu eta sistematizatu zen
arrazakeria biologistaren bidez.
XVI. mendean, “arraza” terminoa sortu zen, baina ez zuen esan nahi giza taldeen
“bereizkuntza biologikoa” egiten zenik.
Kolonismoak ere banaketa bat ekarri zuen. Mailen gizartea sortu zen kolonietan.
Espainiako kolonietan, gerrak, esplotazioa eta intolerantzia ziren nagusi, baina ez
arrazakeria.
XIX. mendeko lehen zatian, arrazaren kontzeptuaren erabilera zientifiko eta
politikoa testuingururatzeko.
1775. urtean bost aldaeratan sailkatu zuen giza generoa Joan Blumenbeckek:
zuria edo kaukasiarra, horia edo mongoliarra, kobre-kolorekoa edo amerikarra, arrea
edo malaysiarra eta beltza edo etiopiarra. XVIII. Mendetik XIX. mendera, “arrazaren”
kontzeptuan beste era bateko ezaugarri kultural edo sozialak kontuan hartu ziren.
Arraza batzuek beste batzuen aldean zeukaten nagusitasuna ziurtatu zen,
menderakuntza inperialista eta esplotazio kapitalista zilegi egiteko orduan. 1789ko
iraultza burgesaren ondorioak desagerrarazi nahi zituzten.
XX. mendean, arrazakeria eta heterofobia mendebaldeko mundu kapitalistako
fenomeno esklusiboak ez baziren ere, zerezan handia zeukaten.
Hogeiko hamarkadako Alemanian, geldialdi ekonomiko egon zen, herrialdea
ezin atsekabetuta baitzegoen Lehen Mundu Gerraren ostean.
Garai hartako mundu intelektual eta finantzarioko ordezkari handienen artean,
erlijio juduko alemaniarrak bazeuden ere, nazioaren pertzepzioan ez zen aniztasuna
onartzen.
Holokaustoa arrazakeriaren, heterofobiaren eta aniztasunaren inguruko
gorrotoaren adierazgarri gorena izan zen.
2. “Arrazaren” kontzeptuaren sorrera historikoaren ondorioz, giza taldeen aldaketa
teoriko handia gertatu zen. justifikazio biologikoetan oinarrituta, giza taldeen arteko
desberdintasuna aldarrikatzen zuen.
ARRAZAKERIA BERRIAK
Ez gara arrazistak jaiotzen. Umetatik guraso edo senideek hesten gaituzte eta hauen
hezkuntza erabiliz, arrazistak izan gaitezke urteak pasa ala.
Honi buruzko hainbat hitz garrantzitsu aurki ditzakegu:
Bereizkeria: Pertsona bati, erlijioarengatik, arraza desberdinagatik, sexuagatik
edota ideia politikoengatik ematen zaion tratu desberdina. Bereizkeria mota ezberdinak
izan dezakegu: Generoaren bereizkeria(soldata ezberdina), arraza(atzerritar).
Arrazakeria: gizabanakoen ezaugarriak baldintzatu edo determinatzen dituela
baieztatzen duen jarrera nahiz pentsaera. Beste arraza bat izateagatik baztertzea.
Xenofobia: atzerritarren mespretxua. Beste nazionalitate bat edo atzerritarren
kontra joaten garela.
Neoarrazakeria: Neoarrazakeria pertsonen ezaugarri kulturaletan gertatzen den
bazterketa. “Neo” hitzak berria esan nahi du. Ez dau arraza diskriminazioa, hau da,
kultura ezberdineko pertsonen ezberdintasunak.
Arrazakeria Neoarrazakeria: Bigarrena kulturarekin ezaugarria du eta lehenengoak
berriz ez.
Neoarrazakeriaren adibidea: Festa bat ospatu eta pertsona bat etxean uztea bera ijitoa
edo musulmana izateegatik, hau da, kultura ezberdin bat izateagatik.
Kultura, kolorea… aldaezin edo homogenoeoak izan daitezke, baita era heredagarriak
eta deterministak baina azken finean, pertsonak azaldu eta baldintzatu egiten ditu.
3. TESTIMONIOAK
“Eldiario” egunkariko testu hauek irakurri ondoren, oso harrituta geratu gara. Egia da
arrazismoa mundu osotik zehar zabalduta dagoela eta ezin da horrela geratu.
Egia da ez zaiela pertsona guztiei gertatzen baina beste herrialde batera joaten bazara,
zure kolore edo kultura ezberdinekin, bereizkeri senti zaitezke eta ez da denon gogokoa
hau gertatzea.
Testimonioetan, pertsona batzuek idatzitako adibideak agertzen dira non arrazismo,
xenofobia edo bereizkeria sufritzen duten. Lotsagarria da gaur egun, XXI. Mendean,
holakoak gertatzen dira eta hau desagertu egin behar da.
Ezinezkoa da, ume batek gizon bati beltza deitzea bere semearekin jolasten duen
bitartean edo musulmana izateagatik, klasean zegoen bitartean, bere aitak bonba bat
ipini zuela esatea. Azken honekin, oso unkituta geratu ginen.
EBALUAZIOA ETA IKASKETAK
Gaur solidaritate asteko bigarren eguna izan da eta gauza ezberdinak landu ditugu.
Lehendabizi otoitz bat egiten hasi dugu eguna, Beyoncéren kanta batekin. Goizean
zehar kontzeptu ezberdinak definitu ditugu, adibidez: bereizkeria, arrazakeria, xenofobia
eta neoarrazakeria.
Hori amaitu eta gero testu bat irakurri eta hori oinarritzat hartuta “time-line” bat egin
dugu. Historian zehar gertatuko arrazakeriaren eboluzioari buruzkoa. Arrazismoa gertatu
zenaren adibideak ‘inkisizioa’ eta ‘holocaustoa’ izan ziren, baina arrazakeria XIX.
mendean sortutako kontzeptu bat da. Horrela historiako gertakari askotaz jabetu gara:
Nelson Mandelak noiz irabazi zuen nobel saria, ‘arraza’ kontzeptua noiz sortu zen…
Ondoren, 7 pertsonek idatzitako testimonioak irakurri ditugu, bertan arrazakeria nola
islatzen den bere bizitzetan ageri da eta nola ahalegintzen diren aurre egiten. Testu
horiek unkitu gaituzte eta gero testu bat idatzi dugu bakoitzak sentitu duenari buruz
idazten.
Eguna amaitzeko ikasketak eta autoebaluazioa egin dugu. Bertan ondorioztatu dugu
komunikazioa falta zaigula taldean apur bat. Gainera denok ez gara heldu pentsatuta
zeukagun puntura horregatik biharko hobetu beharrekoa hau da: gure artean hobeto
ulertzea.
