Τσικολάτας Α. (2012) Εναλλακτικοί Τρόποι Αντιμετώπισης του Πόνου του Τοκετού. Αθήνα

Τσικολάτας Α. (2012) Εναλλακτικοί Τρόποι Αντιμετώπισης του Πόνου του Τοκετού.
Αθήνα
tsikolatas@gmail.com
Εργασία
«Εναλλακτικές Μέθοδοι για τους Πόνους του
Τοκετού»
Αθήνα

Αθήνα
Περιεχόμενα
1. Θεωρία ......................................................................................................................4
2.1 Αποσαφήνιση όρων_____________________________________________________5
2.1.1 Πόνος ......................................................................................................................................5
2.1.2 Αναλγησία και Αναισθησία.....................................................................................................6
2.1.3 Τοκετός ...................................................................................................................................6
2.2 Φυσιολογία Πόνου______________________________________________________6
2.3 Χαρακτηριστικά Τοκετού________________________________________________7
2.4 Εξέλιξη Φυσιολογικού Τοκετού___________________________________________8
2.5 Πόνος και νεογνά______________________________________________________10
2. Φαρμακευτικές Μέθοδοι για τους πόνους του τοκετού.......................................11
3.1 Επισκληρίδιος________________________________________________________12
3.2 Πεθιδίνη (ένεση)______________________________________________________12
3.3 Entonox (αέριο)_______________________________________________________13
3.4 Καθαρά οπιοειδή _____________________________________________________13
3.5 Συστηματική Φαρμακευτική Αναλγησία__________________________________13
3.6 Τοπική Αναισθησία____________________________________________________14
3.7 Ραχιαία Αναισθησία___________________________________________________14
3.8 Συνδυασμένη Επισκληρίδιος και Ραχιαία Αναισθησία_______________________14
3.9 Γενική Αναισθησία____________________________________________________15
3.10 Περιφερικοί νευρικοί αποκλεισμοί:______________________________________15
3. Εναλλακτικές Μέθοδοι για τους Πόνους του Τοκετού.........................................15
4.1 Ψυχολογική και Συναισθηματική Υποστήριξη_____________________________16
4.2 Μαθήματα στην εγκυμοσύνη ____________________________________________17
4.3 Μέθοδος R.A.T. (Μέθοδος αυτογενούς αναπνοής)___________________________23
4.4 Ψυχοπροφυλακτική ___________________________________________________26
4.5 Διαθερμικός Ηλεκτρικός Ερεθισμός - Tens________________________________28
4.6 Υδροθεραπεία________________________________________________________28
4.7 Τοκετός στο νερό _____________________________________________________29
4.8 Ύπνωση_____________________________________________________________29
Αθήνα
2

Αθήνα
4.9 Κίνηση και αλλαγή θέσης στον τοκετό____________________________________30
4.10 Πίεση, μασάζ, άγγιγμα________________________________________________31
4.11 Ζέστη και κρύο______________________________________________________31
4.12 Παραδοσιακή Kινεζική Iατρική (Bελονισμός, Οµοιοπαθητική Ρεφλεξολογία,
Bοτανοθεραπεία, Αρωµατοθεραπεία)________________________________________31
4.13 Τοκετός με καισαρική τομή ____________________________________________33
4. Συμπεράσματα........................................................................................................36
Βιβλιογραφία..............................................................................................................37
Αθήνα
3

Αθήνα
1. Εισαγωγή
Είναι κοινά παραδεκτό πως υπάρχουν τρεις λόγοι που πονάει η γυναίκα κατά
τον τοκετό: Ψυχολογικοί (ο φόβος, το άγνωστο, η έλλειψη εκπαίδευσης),
λειτουργικοί (η διαστολή του τραχήλου, οι συσπάσεις της μήτρας, η κάθοδος του
εμβρύου, οι διάφορες τεχνικές όπως εμβρυουλκία) και οι φυσιολογικοί ( διάφορες
αποκλίσεις από το φυσιολογικό όπως ανατομικές ιδιομορφίες της γυναίκας, οπίσθια
προβολή του εμβρύου).
Τον κύριο πόνο της γέννας προκαλούν οι συσπάσεις της μήτρας, η οποία
προσπαθεί να ωθήσει το έμβρυο προς τα έξω. Εν συνεχεία, πόνος προκαλείται και με
την διαστολή του τραχήλου της μήτρας προκειμένου να περάσει μέσα από αυτόν το
έμβρυο. Τέλος, πόνος προκαλείται και από το πέρασμα του παιδιού μέσα από τον
πυελικό σωλήνα και την διαστολή των ιστών και μυών του περινέου.
Κάθε άτομο όμως αντιλαμβάνεται τον πόνο διαφορετικά και κατά συνέπεια
κάθε γυναίκα αποκομίζει διαφορετικές εμπειρίες από τον τοκετό της. Κατά συνέπεια
είναι στην ευχέρεια του Μαιευτήρα και του Αναισθησιολόγου να παρέχουν στην
επίτοκο την απαιτούμενη αναλγησία ή και αναισθησία.
Μερικές γυναίκες δεν είναι τόσο ευαίσθητες στον πόνο και χρειάζονται λίγη ή
και καθόλου αναλγησία κατά τον τοκετό. Άλλες πάλι βρίσκουν πως η αναλγησία τις
βοηθά να έχουν καλύτερο έλεγχο πάνω στον τοκετό, ενώ αντίθετα κάποιες άλλες
θεωρούν πως η αναισθησία/αναλγησία τους αφαιρεί τη χαρά της συμμετοχής στο
θαύμα της γέννησης.
1. Θεωρία
Ο πόνος του τοκετού είναι πολυπαραγοντικός και η μη αποτελεσματική
αντιμετώπισή του μπορεί να παρεμποδίσει την εξέλιξή του και να δράσει βλαπτικά
στο έμβρυο και τη μητέρα. Στις μέρες μας υπάρχουν πολλοί μέθοδοι που ελαττώνουν
δραστικά τον πόνο, χωρίς να καταργούν την εμπειρία του τοκετού. Ο Melzaac
κατέγραψε σαν πολύ σοβαρό ή μη ανεκτό το πόνο του τοκετού στο 61% των
πρωτοτόκων και σε 46% των πολυτόκων, ενώ είναι κοινά αποδεκτό ότι οι πολύτοκες
Αθήνα
4

Αθήνα
γεννούν με λιγότερο πόνο σε μικρότερο χρονικό διάστημα. Έρευνες που έχουν γίνει
κάνουν συσχετισμό του πόνου με το άγχος και τον φόβο.
2.1 Αποσαφήνιση όρων
2.1.1 Πόνος
Σύμφωνα με τον επίσημο ορισμό1
, πόνος ο [pónos] είναι το (έντονα)
δυσάρεστο αίσθημα, που προκαλείται σε σημείο, σε περιοχή ή σε όργανο του
σώματος από αρρώστια, χτύπημα, τραυματισμό ή από άλλες βλάβες και αιτίες:
Ξαφνικός / ισχυρός / οξύς / αφόρητος / αβάσταχτος / περαστικός / επίμονος /
σωματικός / ρευματικός. Aίσθημα / αισθητήριο / σημείο / ένταση / κραυγή / ουρλιαχτό
πόνου. Έχω έναν πόνο στη μέση / στην πλάτη / στο στομάχι. Φωνάζω από τον πόνο.
(Δεν) αντέχω (σ)τον πόνο. Kάθε άγγιγμα του προκαλούσε πόνο. Πρόσωπο συσπασμένο
από τον πόνο. (έκφρ.) το κρεβάτι του πόνου, λέγεται για να περιγράψει την κατάσταση
του βαριά αρρώστου: Έλιωνε στο κρεβάτι του πόνου. ΠAP ΦP μπρος στα κάλλη τι είν΄
ο πόνος || (πληθ.) οι ωδίνες του τοκετού: Tην έπιασαν οι πόνοι (της γέννας / του
τοκετού). 2α. βαθιά ψυχική θλίψη, στενοχώρια, λύπη: Ψυχικός πόνος. O πόνος του
έρωτα / της καρδιάς δε γιατρεύεται εύκολα. Δάκρυα οργής και πόνου. Mε την ψυχή /
την καρδιά γεμάτη πόνο. Πνίγω τον πόνο μου, δεν τον εκδηλώνω. O πόνος κι η χαρά
είναι μέσα στη ζωή. ΦP παίρνω κτ. επί πόνου, με απασχολεί, με στενοχωρεί κτ.
περισσότερο από το φυσιολογικό, το κανονικό. β. μεγάλη δυστυχία, ταλαιπωρία,
βάσανο: Έζησε με πόνους και με βάσανα. Λέω τον πόνο μου. Mην παίζεις με τον πόνο
μου. ΠAP έκφρ. (δώδεκα Aπόστολοι) καθένας με τον πόνο του. γ. οίκτος, συμπάθεια,
συμπόνια: Ένιωθε πόνο για την ανθρώπινη δυστυχία. Δεν έχεις πόνο μέσα σου; (έκφρ.)
με παίρνει / πιάνει (ο) πόνος για κπ. ή για κτ., (ειρ.) προσποιούμαι, δείχνω ότι νιώθω
συμπόνια, συμπάθεια για κπ. ή για κτ.: Tώρα σε έπιασε / πήρε ο πόνος για τους
φτωχούς; πονάκι το YΠOKOP (οικ.) κυρίως στη σημ. 1: Έχω κάτι πονάκια στην
κοιλιά. Tο μωρό έχει πονάκια. [αρχ. πόνος (αρχική σημ.: `σκληρή δουλειά,
καταπόνηση΄)].
1
Κέντρο Ελληνικής Γλώσσας
Αθήνα
5

Αθήνα
2.1.2 Αναλγησία και Αναισθησία
Αναλγησία είναι η ανακούφιση από τον πόνο χωρίς πλήρη απουσία της
αίσθησης του πόνου, ενώ αναισθησία είναι η πλήρης απουσία αίσθησης του πόνου.
2.1.3 Τοκετός
Ως τοκετός [toce'tos] ορίζεται η γέννα και διακρίνεται σε φυσικό τοκετό και με
μη φυσικό τρόπο.
2.2 Φυσιολογία Πόνου
Οι συστολές, διεγείρουν τις νευρικές απολήξεις που βρίσκονται στη μήτρα και
που είναι ευαίσθητες στον πόνο, με αποτέλεσμα αυτός να μεταβιβάζεται με νευρικές
ίνες οι οποίες μεταφέρουν το ερέθισμα στο νωτιαίο μυελό και από εκεί στον
εγκέφαλο. Ο πόνος γίνεται αισθητός στον υποθάλαμο και στο σημείο αυτό γίνεται η
επεξεργασία του ερεθίσματος, δηλαδή η αναγνώριση, η εντόπιση και η ένταση και
καθορίζεται η σωματική και ψυχολογική αντίδραση [Lowe N. (2002)].
Κατά τη διαδρομή από το νωτιαίο μυελό στον εγκέφαλο, διεγείρονται
ενδιάμεσοι νευρώνες οι οποίοι εκκρίνουν ανασταλτικούς νευροδιαβιβαστές του
πόνου με αποτέλεσμα να υπάρχει σημαντική μείωση της αίσθησης του.
Οι αναστολείς του πόνου είναι οι ενδορφίνες, τα φυσικά αναλγητικά. Είναι
γενικά ορμόνες της αγάπης και παράγονται κατά τη σεξουαλική επαφή, το θηλασμό,
τον τοκετό, την προσευχή, τη βύθιση σε νερό, το χορό. Η ευφορία που προκαλούν
κατά τον τοκετό παίζει σημαντικό ρόλο στο δεσμό μεταξύ μητέρας - παιδιού.
Αν κινδυνεύει η μητέρα ή το μωρό, θα πρέπει να προκαλέσει ο γιατρός
τεχνητούς πόνους στη μητέρα. Οι τεχνητοί πόνοι μπορεί να επιλεχθούν για ποικίλους
λόγους, όπως: Όταν υπάρξει ρήξη του αμνιακού υμένα χωρίς να έχει ξεκινήσει ο
τοκετός, αν βγει ο πλακούντας πριν από το μωρό, αν η μητέρα έχει διαβήτη, αν έχουν
περάσει δύο εβδομάδες από την καθορισμένη ημερομηνία τοκετού. Οι συστολές του
τοκετού με τεχνητούς πόνους μπορεί να είναι περισσότερο επίπονες, επειδή ξεκινούν
Αθήνα
6

Αθήνα
πολύ απότομα. Ο τοκετός με τεχνητούς πόνους είναι περισσότερο πιθανό να απαιτεί
τη χρήση φαρμακευτικής αγωγής κατά του πόνου.
2.3 Χαρακτηριστικά Τοκετού
Με βάση την πραγματικότητα, στο 90% των περιπτώσεων η γυναίκα γεννάει σε
ημερομηνία που είναι πολύ κοντά στην πιθανή ημερομηνία τοκετού. Οποτεδήποτε
όμως μέσα στον 9ο μήνα ο τοκετός θεωρείται ότι μπορεί να εξελιχθεί με ασφάλεια
για το έμβρυο.
Στις περισσότερες περιπτώσεις η γυναίκα αντιλαμβάνεται συστολές της μήτρας
που αρχικά είναι ανώδυνες και αραιές και στη συνέχεια γίνονται περισσότερο συχνές
αλλά και επώδυνες [Balaskas J., (1992)]. Οι ρυθμικές συστολές της μήτρας
προκαλούν σταδιακά τη διαστολή του τραχηλικού στομίου (το άνοιγμα της μήτρας
προς τα κάτω) και σπρώχνουν σταδιακά το έμβρυο προς τα κάτω. Η σταδιακή
διαστολή του τραχήλου προκαλεί την έξοδο από τον κόλπο βλέννης και μικρής
ποσότητας αίματος, συμπτώματα τα οποία γίνονται αντιληπτά από τη γυναίκα και τα
οποία θα πρέπει να την κινητοποιούν ώστε να επικοινωνήσει με τον ιατρό ή τη μαία
της. Σε κάποια χρονική στιγμή οι υμένες που περιβάλλουν το έμβρυο και περιέχουν
το αμνιακό υγρό υφίστανται ρήξη και έτσι μια ποσότητα υγρού εξέρχεται απότομα
από τον κόλπο (σπάνε τα νερά).
Η διάρκεια του τοκετού είναι κατά μέσον όρο περίπου 15 ώρες. Σε ορισμένες
περιπτώσεις μπορεί να διαρκεί και περισσότερο από 20. Το μεγαλύτερο χρονικό
διάστημα αφορά στην διαστολή του τραχήλου. Δηλαδή η μήτρα μέσω των ρυθμικών
συστολών της, ανοίγει σταδιακά στο κατώτερο μέρος της (τράχηλος), προκειμένου
να δημιουργηθεί μια δίοδος δια μέσω της οποίας θα περάσει το νεογνό. Ο τοκετός
στις πρωτότοκες διαρκεί πολύ περισσότερο από ότι στις δευτερότοκες ή πολύτοκες
γυναίκες. H ακριβής αιτία έναρξης του τοκετού παραμένει άγνωστη. Υπάρχουν όμως
σημεία και συμπτώματα που υποδεικνύουν την έναρξή του. Tα σημάδια αυτά
εμφανίζονται με ακανόνιστη σειρά και δεν είναι απαραίτητο πως θα τα νιώσει όλα η
μέλλουσα μητέρα.
Τα στάδια έναρξης του τοκετού διακρίνονται στα:
Αθήνα
7

Αθήνα
1. Ρυθμικές συστολές: Η έγκυος νιώθει την κοιλιά να πετρώνει, καθώς η μήτρα
ξεκινάει να συστέλλεται. Οι πρώτες συστολές είναι άτακτες και σύντομες. Κάποια
στιγμή οι ακανόνιστες αυτές συστολές αντικαθίστανται από άλλες, πιο συχνές, πιο
επώδυνες, πιο ρυθμικές και μεγαλύτερης διάρκειας. Όταν η έγκυος έχει μια συστολή
ανά 10λεπτο, θα πρέπει να ξεκινήσει για το μαιευτήριο.
2. Ρήξη το θυλακίου («σπάνε τα νερά»): Η έγκυος νιώθει μια μικρή ή μεγάλη
απώλεια υγρού από τον κόλπο. Αυτό οφείλεται στο ότι ο αμνιακός σάκος με το υγρό
που περιβάλλει το έμβρυο ρήγνυται. Αν σπάσουν τα νερά, θα πρέπει να
επικοινωνήσει με το γυναικολόγο ή τη μαία, ακόμα και αν οι συστολές δεν έχουν
αρχίσει και πρέπει να αναφερθεί η σύστασή τους (αν είναι πυκνά ή όχι και το χρώμα)
καθώς και την ώρα που συνέβη.
3. Βλεννοαιματηρές εκκρίσεις: Καθώς ο τράχηλος ωριμάζει, μαλακώνει και
διαστέλλεται, αποβάλλεται μια πηκτή, βλεννώδης ουσία, που σφράγιζε τον τράχηλο
καθ’ όλη τη διάρκεια της εγκυμοσύνης σας. Συχνά η έκκριση αυτή συνοδεύεται από
μια μικρή ποσότητα αίματος.
2.4 Εξέλιξη Φυσιολογικού Τοκετού
Ο φυσιολογικός τοκετός παρουσιάζει 3 στάδια:
Αθήνα
8

Αθήνα
1ο στάδιο-διαστολή του τραχήλου: Αρχικά οι ρυθμικές συστολές της μήτρας
προκαλούν τη σταδιακή διαστολή του τραχήλου της μήτρας κάτι που συνήθως
διαρκεί αρκετές ώρες. Η ένταση και η συχνότητα των συστολών δεν είναι η ίδια
συνεχώς. Αρχικά η ένταση των συστολών είναι χαμηλή, όπως επίσης και ο πόνος που
αισθάνεται η γυναίκα. Η συχνότητα των συστολών είναι επίσης μικρή (περίπου 1
συστολή κάθε 5 με 7 λεπτά). Αυτό μπορεί να διαρκέσει περίπου 12 με 14 ώρες.
Σταδιακά οι συστολές της μήτρας γίνονται ολοένα και συχνότερες και περισσότερο
έντονες, ενώ αυτό έχει αποτέλεσμα την ταχύτερη διαστολή του τραχήλου.
Τελικά το 1ο στάδιο ολοκληρώνεται με την πλήρη διαστολή του τραχήλου της
μήτρας και τη
σταδιακή μετάβαση
στο 2ο στάδιο
που
περιλαμβάνει την κάθοδο του εμβρύου.
2ο στάδιο-κάθοδος του εμβρύου: Το έμβρυο σε κάθε συστολή της μήτρας
κατεβαίνει ολοένα και περισσότερο δια μέσω του τραχήλου της μήτρας. Η κάθοδος
του εμβρύου μέσα στον κόλπο προκαλεί στην έγκυο έντονο αίσθημα εξώθησης. Η
γυναίκα σε κάθε συστολή της μήτρας, δηλαδή σε κάθε πόνο (που τώρα εμφανίζεται
κάθε 1 με 2 λεπτά) παρουσιάζει έντονη επιθυμία να σφιχτεί και να γεννήσει τελικά το
έμβρυο. Το κεφαλάκι του εμβρύου καταλήγει τελικά στο άνοιγμα των χειλιών του
αιδοίου. Με 1-2 εξωθήσεις της μητέρας κάτω από τις οδηγίες του ιατρού ή της μαίας
γεννιέται αρχικά το κεφάλι. Σε αυτήν την φάση μπορεί να χρειαστεί να
Αθήνα
9

Αθήνα
πραγματοποιηθεί από τον ιατρό ή τη μαία περινεοτομή, κόβεται δηλαδή το δέρμα και
οι υποκείμενοι ιστοί στο κατώτερο μέρος των χειλιών του αιδοίου. Στη συνέχεια θα
γεννηθούν οι ώμοι του εμβρύου και τελικά όλο το νεογνό. Ο ιατρός ή η μαία θα
απολινώσει και θα κόψει τον ομφάλιο λώρο και το νεογνό θα τοποθετηθεί σε ειδικό
χώρο για την φροντίδα του.
3ο στάδιο-έξοδος του πλακούντα: Λίγο μετά τον τοκετό του νεογνού η μήτρα
πραγματοποιεί νέες συστολές, με αποτέλεσμα την έξοδο του πλακούντα και των
διαφόρων υμένων που περιβάλλουν το έμβρυο όταν αυτό βρίσκεται μέσα στη μήτρα.
Όταν ολοκληρωθεί ο τοκετός, ο ιατρός θα ελέγξει την μήτρα και θα αποκαταστήσει
με ράμματα τυχόν βλάβες και ρήξεις που υπάρχουν στον τράχηλο της μήτρας, τον
κόλπο και το περίνεο της γυναίκας.
2.5 Πόνος και νεογνά
Έρευνες έχουν αποδείξει ότι τα μωρά αρχίζουν να αναγνωρίζουν το αίσθημα
του πόνου, πριν ακόμα γεννηθούν. Μαθαίνουν τη διαφορά ανάμεσα στον πόνο και
την αφή, ήδη από την 35η εβδομάδα της κύησης, σύμφωνα με ανακάλυψη ερευνητών
[Simkin P. (1997)].
Οι επιστήμονες μέτρησαν τα εγκεφαλικά κύματα 25 μωρών, που γεννήθηκαν
φυσιολογικά και 21 πρόωρων βρεφών, προσπαθώντας να βρουν τυχόν διαφορές της
δραστηριότητάς τους. Δεδομένου ότι, οι ηλεκτροεγκεφαλογραφικές καταγραφές
έγιναν σε βρέφη, τα δείγματα αίματος που χρειάστηκε να ληφθούν, πάρθηκαν από τις
πτέρνες των παιδιών, μια διαδικασία ρουτίνας, που όμως σε κανονικές συνθήκες, αν
και λίγο, πονάει.
Τα πρόωρα μωρά, όταν γινόταν η λήψη του αίματος, παρουσίαζαν γενικές
«εκρήξεις» της ηλεκτρικής εγκεφαλικής δραστηριότητας, ενώ μετά την 35η-37η
εβδομάδα, η ανταπόκριση αυτή άλλαζε, παρουσιάζοντας τοπική δραστηριότητα σε
συγκεκριμένες περιοχές του εγκεφάλου. Η παραπάνω διαπίστωση, οδήγησε τους
επιστήμονες στο συμπέρασμα ότι, σε αυτή την ηλικία, δεν υπάρχει σαφής διάκριση
ανάμεσα στη διέγερση του πόνου ως μια ξεχωριστή από την αφή εμπειρία.
Αθήνα
10

Αθήνα
Σύμφωνα με τον Δρ Lorenzo Fabrizi, από το Πανεπιστημιακό Κολέγιο του
Λονδίνου, ο οποίος και ηγήθηκε της έρευνας, ο εγκέφαλος σε πολύ νεαρή ηλικία –
πριν από την 35η με 37η εβδομάδα δηλαδή, μπορεί να αντιλαμβάνεται κάποιου
είδους ερέθισμα, αλλά δεν μπορεί να ξεχωρίσει ακριβώς τι είναι αυτό. Κατόπιν και με
σταδιακά βήματα, ο εγκέφαλος αρχίζει να επεξεργάζεται το ερέθισμα και το
κατατάσσει ανάλογα, σε αφή ή πόνο.
Η έρευνα αποδεικνύει ότι οι σημαντικότερες νευρικές συνδέσεις του
εγκεφάλου, σχηματίζονται την περίοδο ακριβώς πριν από τη γέννηση και ότι τα
πρόωρα μωρά συχνά εμφανίζουν μεγαλώνοντας είτε περισσότερη, είτε λιγότερη
ευαισθησία στον πόνο από το κανονικό.
2. Φαρμακευτικές Μέθοδοι για τους πόνους του τοκετού
Για κάθε γυναίκα, η εμπειρία του τοκετού είναι διαφορετική και οι πόνοι που
ένιωσε αποτελούν ένα προσωπικό βίωμα, το οποίο εκφράζει τη δική της
αντιμετώπιση σε σχέση με τη διαδικασία του τοκετού. Αυτό δε σημαίνει ότι η
γέννηση του μωρού θα έρθει ανώδυνα, σημαίνει απλά ότι κάποιες γυναίκες ενδέχεται
να υπέμειναν την όλη κατάσταση χωρίς καμία βοήθεια για την αντιμετώπιση του
πόνου, μιας και θέλησαν να βιώσουν πλήρως την εμπειρία της γέννησης του μωρού
τους, ενώ άλλες ζήτησαν και έλαβαν κάποια μορφή αναλγησίας, νιώθοντας έτσι πιο
ήπια τους πόνους του τοκετού. Οι πόνοι αυτοί, σε κάθε περίπτωση, δεν είναι τόσο
έντονοι που να μην μπορεί να τους αντέξει η επίτοκος, απλά έχοντας χρησιμοποιήσει
κάποια μέθοδο αναλγησίας, δε θα νιώθει εξαντλημένη μετά τον τοκετό, μιας και θα
έχει γεννήσει βιώνοντας σε πολύ μικρό βαθμό τους πόνους.
Ο πόνος του τοκετού είναι πολυπαραγοντικός, όμως στις μέρες μας υπάρχουν
πολλοί μέθοδοι που ελαττώνουν δραστικά τον πόνο, χωρίς να καταργούν την
εμπειρία του τοκετού. Σε κάποιες γίνεται χρήση φαρμάκων ή άλλων ουσιών και σε
κάποιες εφαρμόζονται εναλλακτικοί τρόποι αντιμετώπισης του πόνου του τοκετού.
Οι κύριες και πιο διαδεδομένες φαρμακευτικές μέθοδοι είναι:
Αθήνα
11

Αθήνα
3.1 Επισκληρίδιος
Η κλασσική αντιμετώπιση του πόνου κατά τον τοκετό είναι η επισκληρίδια
αναλγησία ή - σε περιπτώσεις που αυτή αντενδείκνυται - η ενδοφλέβια χορήγηση
αναλγητικών παραγόντων [Howell CJ. (1994)]. Πρώτα η µαία ή ο αναισθησιολόγος
τοποθετεί έναν ορό. Ο ορός µπαίνει σε όλες τις γυναίκες που γεννούν, γιατί µπορεί να
χρειαστεί για πολλούς λόγους. Μετά θα ζητηθεί από την έγκυο να γυρίσει στο πλάι
και να κουλουριαστεί. Η πλάτη θα καθαριστεί µε αντισηπτικό, και µετά θα γίνει η
ένεση µε το τοπικό αναισθητικό, ώστε να µην πονέσει στη συνέχεια. Μετά, µέσα από
τη βελόνα της επισκληριδίου, ο αναισθησιολόγος θα περάσει ένα πολύ λεπτό
σωληνάκι, τον καθετήρα, ο οποίος θα φτάσει κοντά στα νεύρα που µεταφέρουν τα
µυνήµατα του πόνου από τη µήτρα και τον κόλπο. Τα νεύρα αυτά, βρίσκονται
προστατευµένα µέσα σε ένα σακουλάκι µε υγρό. Αν αυτό το σακουλάκι τρυπηθεί
κατά λάθος, τότε η έγκυος µπορεί να έχει πονοκέφαλο µετά τη γέννηση του µωρού,
αλλά αυτό δεν είναι επικίνδυνο, ούτε θα την κάνει να µείνει παράλυτη [Noulas N.,
Papadopoulos K., Kambas N., Grekiotis A., Kouvalakidou A., (2011)].
Αφού ο καθετήρας στερεωθεί στη θέση του, θα χρησιµοποιηθεί από τον
αναισθησιολόγο για να δώσει στην έγκυο τα φάρµακα που θα την ανακουφίσουν από
τον πόνο. Μία νοσηλεύτρια ή µία µαία θα µετρά την πίεση στην έγκυο, στην αρχή
κάθε πέντε περίπου λεπτά. Αν έχει υπόταση, θα την αντιµετωπίσει ο
αναισθησιολόγος. Μπορεί ακόµη να δώσουν στην έγκυο να εισπνεύσει λίγο οξυγόνο,
µέσα από µία µάσκα. Η επισκληρίδιος χρειάζεται περίπου είκοσι λεπτά για να έχει
αποτέλεσµα [Nikodem VC. (1993)].
3.2 Πεθιδίνη (ένεση)
Μια άλλη μορφή παυσίπονου είναι η ενδομυϊκή ένεση ενός παυσίπονου που
ονομάζεται πεθιδίνη. Κάνει 20 λεπτά για να δράσει και η δράση του κρατά για 2-4
ώρες. Θα βοηθήσει την έγκυο να ηρεμήσει, και ορισμένες γυναίκες θεωρούν ότι
μειώνει τον πόνο. Παρόλα αυτά, η πεθιδίνη κάνει κάποιες γυναίκες να νιώθουν
ζαλάδα, αναγούλα και να ξεχνάνε. Εάν δοθεί πεθιδίνη κοντά στην ώρα της γέννας,
Αθήνα
12

Αθήνα
μπορεί να επηρεαστεί η αναπνοή του μωρού σας. Εάν συμβεί κάτι τέτοιο, θα δοθεί
αντίδοτο.
3.3 Entonox (αέριο)
Αυτό είναι ένα μείγμα οξυγόνου και αζωτούχου οξειδίου. Εισπνέεται μέσω
μιας μάσκας, την οποία χειρίζεται η έγκυος. Πιθανότατα να έχει την ευκαιρία να
εξασκηθεί με την χρήση της μάσκας στα μαθήματα γέννας. Το αέριο δεν θα εξαλείψει
τον πόνο, αλλά θα βοηθήσει στην μείωση. Πολλές γυναίκες το προτιμούν γιατί είναι
εύκολο στη χρήση. Το αέριο κάνει 15-20 δευτερόλεπτα να δράσει. Δεν υπάρχουν
κάποιες επιβλαβείς παρενέργειες για την έγκυο ή το μωρό. Ορισμένες γυναίκες
θεωρούν ότι τους προκαλεί αναγούλα ή υπνηλία ή ότι τους εμποδίζει να
συγκεντρωθούν στο τι συμβαίνει.
3.4 Καθαρά οπιοειδή
Η αναφορά γίνεται στην πεθιδίνη ή μορφίνη [Olofsson C, Ekblom A, Ekman–
Orde berg G, Hjelm A, Irestedt L. (1996)]. Πιο πρόσφατα, η φεντανύλη και η
ρεμιφεντανύλη. Ωστόσο, προκαλούν αναπνευστική καταστολή στην επίτοκο, όλα
τους διαπερνούν το πλακούντα, και οι ανεπιθύμητες ενέργειες στο έμβρυο
συνίστανται σε διαταραχές του καρδιακού ρύθμου, ενώ στο νεογνό προκαλούνται
αναπνευστική καταστολή και διαταραχές της νευρολογικής συμπεριφοράς. Η
τραμαδόλη δεν δείχνει μεγαλύτερη αποτελεσματικότητα έναντι των παραδοσιακών
οπιοειδών.
3.5 Συστηματική Φαρμακευτική Αναλγησία
Πρόκειται για την πιο διαδεδομένη μορφή αναλγησίας η οποία
χρησιμοποιείται εδώ και πολλά χρόνια. Ενδομυϊκές αναλγητικές ενέσεις (π.χ.
Πεθιδίνη) συνδυάζονται συχνά με αντι-εμετικά φάρμακα για την αποφυγή ναυτίας ή
εμετών. Πέρα από αυτά μπορεί να προκαλέσει αποπροσανατολισμό και υπνηλία στη
μητέρα. Σε ορισμένες μαιευτικές μονάδες υπάρχουν αντλίες οι οποίες ελέγχονται από
Αθήνα
13

Αθήνα
την ασθενή και χορηγούν το φάρμακο υποδορίως. Η μέθοδος αυτή είναι αρκετά
αποτελεσματική αν και πολλές γυναίκες τείνουν να χρησιμοποιούν όλο και
μεγαλύτερες δόσεις φαρμάκου καθώς χειρίζονται αυτές την αντλία.
Επειδή τα φάρμακα αυτά μπορούν να μειώσουν τα αντανακλαστικά του παιδιού κατά
την γέννηση όπως επίσης και την αναπνευστική λειτουργία, αποφεύγεται η χρήση
τους αν η γέννηση του παιδιού αναμένεται πολύ σύντομα [Rathmell J, Viscomi C,
Ashburn M. (1997)].
3.6 Τοπική Αναισθησία
Η τοπική αναισθησία περιορίζει την δράση της σε μια περιοχή γύρω από το
σημείο της ένεσης αναισθητικού φαρμάκου. Έχει περιορισμένο τις περισσότερες
φορές χρόνο δράσης - ανάλογα με το είδος του φαρμάκου - και μοιάζει πάρα πολύ με
την τοπική αναισθησία που χρησιμοποιούν οι οδοντίατροι. Το πλεονέκτημά της είναι
πως είναι εύκολη στη χρήση, με γρήγορη δράση και δεν επιδρά στο έμβρυο όταν
τουλάχιστον χορηγείται σε λογικές δόσεις. Έτσι χρησιμοποιείται κυρίως στο τελικό
στάδιο της εξώθησης του εμβρύου προκειμένου να γίνει περινεοτομή ή και αργότερα
για να συρραφούν μικρά σχισίματα του περινέου που δημιουργήθηκαν στον τοκετό.
Το μοναδικό μειονέκτημά της, αν μπορεί να χαρακτηριστεί έτσι, είναι πως δεν
προσφέρει καμία ανακούφιση από τον πόνο των συσπάσεων της μήτρας.
3.7 Ραχιαία Αναισθησία
Η μέθοδος αυτή μοιάζει πολύ με την Επισκληρίδιο, αλλά το φάρμακο αυτή τη
φορά εισέρχεται στο υγρό που περιβάλλει το νωτιαίο μυελό - εγκεφαλονωτιαίο υγρό.
Έχει τις ίδιες πιθανές επιπλοκές με την Επισκληρίδιο, έχει πολύ πιο γρήγορη δράση,
αλλά επιδρά για πολύ λιγότερο χρόνο (90'). Για το λόγο αυτό προτιμάται κυρίως για
την καισαρική τομή.
3.8 Συνδυασμένη Επισκληρίδιος και Ραχιαία Αναισθησία
Η μέθοδος αυτή ουσιαστικά είναι ένας συνδυασμός μεθόδος και έχει το
πλεονέκτημα της άμεσης αναλγησίας της ραχιαίας με την παρατεταμένη δράση της
επισκληριδίου. Χρησιμοποιείται κατ' εξοχήν στην καισαρική τομή.
Αθήνα
14

Αθήνα
3.9 Γενική Αναισθησία
Η μέθοδος αυτή πολύ σπάνια χρησιμοποιείται στη Μαιευτική για
οποιονδήποτε άλλο λόγο πλην της καισαρικής τομής. Η γυναίκα πρέπει να έχει άδειο
στομάχι για την αποφυγή εμετού και εισρόφησης. Σε αυτήν την περίπτωση υπάρχει
κίνδυνος σοβαρής πνευμονικής λοίμωξης και δύσπνοιας. Εκτός από τις περιπτώσεις
προγραμματισμένης καισαρικής τομής όπου για λόγους ιατρικούς (αντένδειξη
Επισκληριδίου/Ραχιαίας) ενδείκνυται η Γενική Αναισθησία υπάρχουν περιπτώσεις
όπου υποκειμενικά μια ασθενής δεν θέλει, για λόγους ψυχολογικούς, να είναι ξύπνια
κατά τη διάρκεια της Καισαρικής. Επίσης η Γενική Αναισθησία επειδή είναι
εξαιρετικά γρήγορη και αποτελεσματική αποτελεί την μέθοδο εκλογής σε όλες
σχεδόν τις περιπτώσεις όπου επιβάλλεται άμεση γέννηση του παιδιού (έντονη και
παρατεταμένη βραδυκαρδία, πρόπτωση ομφαλίου λώρου, μεγάλη αιμορραγία).
Ασφαλώς όταν ξυπνήσει η ασθενής νιώθει ζαλισμένη και αδύναμη καθώς είναι
ακόμη υπό την επήρεια των αναισθητικών φαρμάκων, αλλά φυσικά δεν έχει πονέσει
καθόλου ούτε και θυμάται τίποτε από την καισαρική τομή.
3.10 Περιφερικοί νευρικοί αποκλεισμοί:
Το Παρατραχηλικό μπλοκ σπάνια χρησιμοποιείται, λόγω του υψηλού
κινδύνου ενδαγγειακής έγχυσης. Το Γεννητικό μπλοκ χρησιμοποιείται για
φυσιολογικό τοκετό. Μπλοκάρει το γεννητικό νεύρο (Ι2–Ι4), που προκύπτει από το
ιερό πλέγμα, παρέχοντας αναισθησία στο κόλπο, στο αιδοίο και στο περίνεο. Είναι
αναποτελεσματική μέθοδος για διαδικασίες που απαιτούν εκτεταμένους χειρισμούς
π.χ. λαβίδες, περιστροφές, εμβρυουλκούς. Οι Κεντρικοί νευρικοί αποκλεισμοί και η
ιεροκοκκυγική χρησιμοποιούνται σπάνια στις ανεπτυγμένες χώρες.
3. Εναλλακτικές Μέθοδοι για τους Πόνους του Τοκετού
Ο πόνος δεν είναι πια αναγκαία συνθήκη για έναν φυσιολογικό τοκετό. Οι
εναλλακτικές μέθοδοι αναλγησίας κατά τον τοκετό είναι μη φαρμακολογικές τεχνικές
Αθήνα
15

Αθήνα
που φαίνεται να πληρούν τις παραπάνω προϋποθέσεις. Είναι ελκυστικές σε πολλές
γυναίκες που επιθυμούν να βιώσουν τη διαδικασία της γέννας με πιο φυσιολογικό
τρόπο ή να συμπληρώσουν τις κλασσικές μεθόδους αναλγησίας. [Jimenez S. (1988)]
Μερικές από αυτές τις τεχνικές δεν απαιτούν ιδιαίτερη εκπαίδευση ή μηχανήματα,
ενώ άλλες προϋποθέτουν εξειδικευμένο προσωπικό, μηχανήματα ή ειδικά
διαμορφωμένους χώρους.
4.1 Ψυχολογική και Συναισθηματική Υποστήριξη
Μεγάλη σημασία φαίνεται πως έχουν και παράγοντες όπως η συνεχής
ψυχολογική υποστήριξη κατά τη διάρκεια του τοκετού, η σχέση που αναπτύσσει η
μέλλουσα μητέρα με το ιατρικό και νοσηλευτικό προσωπικό, η δυνατότητα
μεγαλύτερης συμμετοχής της στην όλη διαδικασία αλλά και οι προσωπικές
προσδοκίες της [Simkin P. (1989)].
Η ενθάρρυνση, η διακριτικότητα, η συμπαράσταση, η υπενθύμιση μέσων
ανακούφισης, η πληροφόρηση για όσα συμβαίνουν, μπορούν από μόνα τους να
ανακουφίσουν σημαντικά. Μελέτες έδειξαν ότι τότε η διάρκεια του τοκετού είναι
μικρότερη, οι παρεμβάσεις στη φυσική πορεία του τοκετού λιγότερες, η ανάγκη για
φαρμακευτική ανακούφιση του πόνου μικρότερη, καθώς και ο αριθμός των
καισαρικών.
Είναι γεγονός πως πριν από μερικά χρόνια, δεν γινόταν καν συζήτηση για την
πιθανότητα να βρίσκεται στο πλευρό της επίτοκης γυναίκας ο σύντροφός της. Από τη
στιγμή, που την "έπιαναν" οι πόνοι τοκετού και εισαγόταν στο μαιευτήριο,
αποχαιρετούσε τον σύντροφό της και τον ξανασυναντούσε πλέον, όταν και οι δυο θα
ήταν γονείς. [Klaus M et al. (1992) ]Το σημαντικό αυτό, όμως, πέρασμα από τη μια
όχθη στην άλλη, από την ανέμελη ζωή στην οικογένεια, με την πλήρη μορφή της, δεν
άξιζε να κρατά απομακρυσμένους τους δυο γονείς. Τη γυναίκα, στην αίθουσα
τοκετού, να αγωνίζεται να φέρει στον κόσμο το παιδί τους μεταξύ αγνώστων και τον
άντρα να αναμένει τις εξελίξεις στην αίθουσα αναμονής του μαιευτηρίου.
Τα συναισθήματα και η ψυχολογική κατάσταση της εγκύου, που έχει μπει στη
διαδικασία τοκετού, έχουν πλέον κερδίσει έδαφος στη μαιευτική και είναι κοινώς
Αθήνα
16

Αθήνα
αποδεκτό ότι παίζουν σημαντικότατο ρόλο για τη γυναίκα, που δίνει ζωή στο
σπλάχνο της. Έτσι, η συντριπτική πλειοψηφία των ζευγαριών, που περιμένουν το
παιδί τους, αισθάνονται την ανάγκη να περάσουν μαζί τη διαδικασία τοκετού. Αν και
ορισμένοι άνδρες θεωρούν ότι δε θα τα καταφέρουν έως το τέλος -τη στιγμή, που
μητέρα και παιδί αποχωρίζονται και κόβεται ο ομφάλιος λώρος- είναι αρκετοί
εκείνοι, που επιλέγουν να βρίσκονται τουλάχιστον κοντά στην επίτοκη σύντροφό
τους, καθ'ολη τη διάρκεια των ωδίνων.
Επειδή, σε αυτές τις κρίσιμες στιγμές, μεγαλύτερη σημασία πρέπει να δίνεται
στην επίτοκη και την ψυχολογία της, αξίζει να έχει ξεκαθαρίσει το ζευγάρι, αν θέλει
να το περάσει μαζί ή αν είναι καλύτερα για τη μητέρα να μην έχει και το πρόσθετο
άγχος ότι θα λιποθυμήσει ο άντρας της την κρίσιμη στιγμή, που επιτέλους γεννάει.
Αν, όμως, τελικά, ο σύντροφος αποφασίσει να είναι κοντά της, πρέπει να έχει
ενημερωθεί από πριν από τον μαιευτήρα ποιος θα είναι ο ρόλος του κατά τη διάρκεια
του τοκετού, ώστε να είναι εξοικειωμένος με το περιβάλλον του τοκετού, να
αντιλαμβάνεται τις βασικές σωματικές και ψυχολογικές πλευρές της γυναικάς του,
που χρειάζεται να είναι όσο το δυνατόν καλύτερα, για να φέρει στον κόσμο το παιδί
τους.
4.2 Μαθήματα στην εγκυμοσύνη
Οι ιατρικές έρευνες έχουν αναδείξει την αξία της παρακολούθησης
μαθημάτων στην εγκυμοσύνη σχετικά με τον τοκετό [Lieberman AB. (1992)]. Η
γνώση και αυτοπεποίθηση που αποκτά η γυναίκα βοηθούν τόσο στην μειωμένη
αίσθηση πόνου όσο και στην καλή πορεία του τοκετού. Με αυτό το σκεπτικό,
θεωρείται ότι η εκπαίδευση και οι γνώση είναι το απλούστερο "παυσίπονο". Μέσα
στην αίθουσα του τοκετού ακούγονται μόνο η μουσική που στα μαθήματα έχει μάθει
να ακούει και το βρέφος, είναι πάντα παρών και ο σύντροφος που εκπαιδεύεται, εάν
το θέλει να κόψει τον ομφάλιο λώρο, βοηθάει τη σύντροφό του με τη παρουσία του
δίνοντας κουράγιο και υποβοήθηση, όταν θέλει να περπατάει αφού δεν έχει ορούς και
επισκληρίδιο νάρκωση. Αμέσως μετά τον τοκετό η μητέρα παίρνει στην αγκαλιά της
το βρέφος που το θηλάζει, αφού αισθάνεται όμορφα από ένα τοκετό που δεν την έχει
Αθήνα
17

Αθήνα
τραυματίσει, δεν έχει ράμματα, δεν της έχει γίνει περινεοτομή, γιατί το περίνεο
διατηρείται χωρίς τραύματα και έτσι δεν πονάει. Το βρέφος βγαίνει οξυγονωμένο,
έχει ανοιχτά τα μάτια, δεν είναι ταλαιπωρημένο από τον τοκετό, έχει όλα τα
αντανακλαστικά για να θηλάσει αμέσως και δεν παρουσιάζει τις επόμενες ημέρες
σχεδόν ποτέ τον ίκτερο των νεογνών [Simkin P, Whalley J, and Keppler A. (1991)].
Στα μαθήματα οι μέλλοντες γονείς ενημερώνονται επίσης για τη μεγάλη
σημασία που έχει ο τρόπος με τον οποίον θα γίνει ο τοκετός, για τη νοητική και τη
σωματική ανάπτυξη του εμβρύου.
Η εγκυμοσύνη πρώτα και η ένταξη του βρέφους μέσα σε μία καινούργια
οικογένεια μετά, είναι στιγμές μεγάλου ενδιαφέροντος, που εάν αντιμετωπιστούν
εγκαίρως και με σωστό τρόπο, μπορούν να προλάβουν πολλά προβλήματα, που
μπορεί να δημιουργηθούν κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης και μετά , όπως άγχη
φοβίες, κατάθλιψη, κακή αντίληψη του σωματικού σχήματος της γυναίκας, δυσκολίες
σχέσεων του ζευγαριού, δυσκολίες ανάπτυξης της προσωπικότητας του παιδιού.
Στο θεωρητικό μέρος η έγκυος και ο σύντροφός της δέχονται μια σειρά
πληροφοριών που αφορούν την εγκυμοσύνη, τον τοκετό, το θηλασμό, τη φροντίδα
του νεογνού, την περίοδο της λοχείας, από άτομα εξειδικευμένα όπως: το
γυναικολόγο, τον παιδίατρο, την ψυχολόγο, τη μαία, τη βρεφονηπιαγωγό και την
καθηγήτρια μουσικής.
Το πρακτικό μέρος αναφέρεται στην εκμάθηση μίας τεχνικής χαλάρωσης
όλου του σώματος: της μεθόδου R.A.T. ή της εξάσκησης στην αυτογενή αναπνοή.
Τα αποτελέσματα της προετοιμασίας είναι εξαιρετικά. Οι γυναίκες που
προετοιμάστηκαν για τον τοκετό τους έχουν χαμηλά ποσοστά2
καισαρικής τομής. Το
κύριο όμως είναι, πως λειτουργούν καλύτερα σε επίπεδο ζευγαριού και δομούν
καλύτερη σχέση με το νεογέννητο μωρό τους.
Ασφαλώς, η ενεργοποίηση των μητρικών ενστίκτων δεν είναι αυτονόητη.
Χρειάζεται προετοιμασία. Η ενεργή συμμετοχή της γυναίκας και όχι η παθητική
στάση της κατά τον τοκετό, την λοχεία και τον θηλασμό, χτίζει άρρηκτους υγιείς
δεσμούς μητέρας – παιδιού, οικογένειας και κοινωνίας. Αυτό τονίζουν άλλωστε και
2
Έρευνα της Europurse 2001
Αθήνα
18

Αθήνα
οι ψυχολόγοι , λέγοντας πως οι αρχές της βίας και της εγκληματικότητας βρίσκονται
στην ενδομήτρια και περιγεννητική περίοδο της ζωής του ανθρώπου.
Μια σειρά μαθημάτων περιλαμβάνει και προτείνει τα εξής:
Πρώτη φάση τοκετού και ενώ βρίσκεστε ακόμη στο σπίτι: Εξασκηθείτε στη
χρονομέτρηση των συσπάσεων. Το διάστημα ανάμεσα στις συσπάσεις
χρονομετρείται από την έναρξη της μίας σύσπασης ως την έναρξη της επόμενης.
Καλό θα είναι να χρονομετράτε περιοδικά και να σημειώνετε τη συχνότητα και τη
διάρκειά τους. Όταν τα διαστήματα είναι μικρότερα των 10 λεπτών, μπορείτε να τις
χρονομετράτε συχνότερα. Βοηθήστε τη γυναίκα σας να ηρεμήσει. κατά τη διάρκεια
αυτής της πρώτης φάσης του τοκετού, ο σημαντικότερος ρόλος σας είναι να
κρατήσετε τη σύντροφό σας ήρεμη. Και ο καλύτερος τρόπος, για να το κάνετε αυτό,
είναι να μείνετε και ο ίδιος ήρεμος, τόσο εσωτερικά όσο και εξωτερικά. Το άγχος σας
μπορεί να μεταφερθεί, άθελά σας, και σ’ εκείνη, όχι μόνο με λόγια, αλλά και μέσα
από το άγγιγμά σας – ή ακόμα και από τις εκφράσεις σας (γι’ αυτό, όχι
συνοφρυώματα, παρακαλούμε). κάνοντας μερικές ασκήσεις χαλάρωσης μαζί της ή
κάνοντάς της λίγο απαλό, αργό μασάζ, μπορεί να βοηθήσετε την κατάσταση. Είναι
πολύ νωρίς, όμως, για να αρχίσετε τις ασκήσεις αναπνοών. Προς το παρόν, αναπνέετε
απλώς κανονικά. Προσφέρετέ της ηρεμία, καθησυχάζετέ τη και στηρίζετέ τη. Θα τα
χρειαστεί όλα αυτά στο εξής.
Διατηρήστε το χιούμορ σας και βοηθήστε τη να διατηρήσει και εκείνη το δικό
της· άλλωστε, η ώρα περνά γρηγορότερα, όταν κανείς διασκεδάζει. Θα είναι πιο
εύκολο να γελάσετε τώρα, παρά όταν οι συσπάσεις θα έρχονται πιο γρήγορα και θα
είναι πιο έντονες (τότε πιθανότατα δεν θα βρίσκει τίποτα ιδιαίτερα αστείο).
Δοκιμάστε να της αποσπάσετε την προσοχή. Προτείνετε δραστηριότητες, που
θα σας βοηθήσουν και τους δύο να βγάλετε τον τοκετό από το μυαλό σας: να παίξετε
ένα βιντεοπαιχνίδι, να δείτε κάτι ανόητο στην τηλεόραση, να μπείτε στο διαδίκτυο σε
μια σελίδα με τα γενέθλια διασημοτήτων, για να δείτε με ποιον θα γιορτάζει το μωρό
σας του χρόνου, να ψήσετε κάτι για τις προμήθειες, που θα αφήσετε στον καταψύκτη
για μετά τη γέννα, να κάνετε έναν σύντομο περίπατο.
Αθήνα
19

Αθήνα
Διατηρήστε τις δικές σας δυνάμεις, έτσι ώστε να μπορέσετε να ενισχύσετε και
τις δικές της. Τρώτε κατά περιόδους, αλλά προσπαθώντας να της συμπαραστέκεστε
(μην κατεβάσετε ένα τεράστιο χάμπουργκερ, αν εκείνη στριφογυρίζει το κουτάλι της
σε ένα γιαούρτι). Ετοιμάστε ένα σάντουιτς, για να πάρετε μαζί σας στο μαιευτήριο,
αλλά αποφύγετε καθετί με δυνατή μυρωδιά. Δεν θα έχει διάθεση να μυρίζει σκόρδο ή
κρεμμύδι στην ανάσα σας.
Δεύτερη φάση τοκετού: Αν υπάρχει μαία, μπορεί να βοηθήσει σε πολλά από
τα παρακάτω. Συζητήστε από πριν ποιος θα κάνει τι για την επίτοκο σύζυγό σας.
Ενημερώστε κάθε νοσοκόμα και όλα τα άλλα πρόσωπα, που βοηθούν στη γέννα για
τις προτιμήσεις σας. Αν αλλάξει η βάρδια, βεβαιωθείτε ότι ενημερώθηκε η νέα. Αν η
μητέρα θέλει φάρμακα, ενημερώστε τη νοσοκόμα ή το γιατρό. Σεβαστείτε την
απόφασή της – να συνεχίσει χωρίς φάρμακα ή να πάρει αναλγητικά. Κατανοείτε τις
ενδείξεις της. Έχετε στο νου σας ότι αυτά που θέλει μπορεί να αλλάζουν από στιγμή
σε στιγμή. Το ίδιο ισχύει και για τη διάθεσή της και για τις αντιδράσεις της προς
εσάς. Μην το παίρνετε προσωπικά αν δεν ανταποκρίνεται ή ακόμα κι αν εκνευρίζεται
στις προσπάθειές σας να την κάνετε να νιώσει καλά. Περιορίστε τες, αν το προτιμάει
αλλά θα πρέπει να είστε έτοιμος να τις εντείνετε δέκα λεπτά αργότερα, αν το θελήσει.
Μην ξεχνάτε ότι ο ρόλος σας είναι σημαντικός, ακόμα κι αν μερικές φορές νιώθετε
ότι περισσεύετε. Το πρωί (ή όταν θα έχουν τελειώσει όλα) θα εκτιμήσει τη βοήθειά
σας.
Φτιάξτε της τη διάθεση. Αν είναι δυνατόν, κρατάτε την πόρτα του δωματίου
κλειστή, τα φώτα χαμηλωμένα και το δωμάτιο ήσυχο, ώστε να ευνοείται μια χαλαρή
και ήρεμη ατμόσφαιρα. Λίγη απαλή μουσική μπορεί επίσης να βοηθήσει (εκτός αν
προτιμά να δει τηλεόραση· μην ξεχνάτε ότι εκείνη είναι το αφεντικό). Συνεχίστε να
την ενθαρρύνετε να εφαρμόζει τεχνικές χαλάρωσης ανάμεσα στις συσπάσεις και να
κάνει τις αναπνοές της κατά τη διάρκεια των συσπάσεων αλλά μην την πιέζετε αν δεν
τις θέλει ή αν η διαδικασία της χαλάρωσης αρχίζει να της δημιουργεί στρες. Αν η
απόσπαση της προσοχής μοιάζει να τη βοηθά, στραφείτε σε κάτι άλλο. Αλλά
αποσπάτε της την προσοχή μόνο στο βαθμό, που φαίνεται να θέλει να αποσπάται.
Αθήνα
20

Αθήνα
Τονώνετε το ηθικό της. Καθησυχάζετέ τη και επαινείτε τις προσπάθειές της
(εκτός αν η λεκτική στήριξη την εκνευρίζει περισσότερο) και αποφεύγετε κάθε είδους
κριτική (ακόμα και την εποικοδομητική). Προσπαθήστε να την εμψυχώνετε (αλλά σε
χαμηλούς τόνους – πιθανότατα δεν θα εκτιμήσει τυχόν υπερβολές). Ειδικά αν ο
τοκετός εξελίσσεται αργά, προτείνετέ της να αντιμετωπίσει τον τοκετό της σύσπαση
προς σύσπαση και υπενθυμίζετέ της ότι ο κάθε πόνος τη φέρνει πιο κοντά στη στιγμή,
που θα αντικρίσει το μωρό. Αν όμως θεωρεί την εμψύχωσή σας εκνευριστική,
σταματήστε. Παραμείνετε στη συμπαράσταση, αν σας φαίνεται πως αυτό θέλει.
Καταγράφετε τις συσπάσεις. Αν είναι συνδεδεμένη με μόνιτορ, ζητήστε από
το γιατρό ή τη μαία να σας δείξει πώς διαβάζεται. Αργότερα, όταν οι συσπάσεις θα
έρχονται η μία μετά την άλλη, θα μπορείτε να της το ανακοινώνετε, όταν βλέπετε ότι
αρχίζει η κάθε νέα σύσπαση − εκτός αν αρχίσει να το βρίσκει αυτό ενοχλητικό. (Η
συσκευή μπορεί να ανιχνεύει το σφίξιμο της μήτρας πριν το αντιληφθεί εκείνη, οπότε
θα μπορείτε να της λέτε πότε έχει σύσπαση, αν δεν τη νιώθει χάρη σε επισκληρίδιο
αναισθησία.) Μπορεί επίσης να ενθαρρύνετε τη σύζυγό σας στις δύσκολες
συσπάσεις, λέγοντάς της πότε τελειώνει η κάθε κορύφωση. Αν δεν υπάρχει συσκευή
παρακολούθησης, ζητήστε από τη μαία να σας δείξει πώς θα αναγνωρίζετε την αρχή
και το τέλος των συσπάσεων, βάζοντας το χέρι σας στην κοιλιά της γυναίκας σας
(εκτός αν δεν το θέλει εκεί).
Κάνετε μασάζ στην κοιλιά ή στη μέση της ή χρησιμοποιήστε αντίθετη πίεση ή
οποιεσδήποτε άλλες τεχνικές έχετε μάθει, για να την κάνετε να νιώσει πιο άνετα.
Αφήνετέ τη να σας λέει εκείνη ποιος τύπος χαδιών ή αγγίγματος ή μασάζ τη βοηθάει.
Αν προτιμά να μην την αγγίζετε καθόλου, θα είναι ίσως καλύτερα να την τονώνετε
λεκτικά. Μην ξεχνάτε ότι αυτά που την κάνουν να νιώθει καλά τη μια στιγμή, μπορεί
να την εκνευρίζουν την επόμενη και αντίστροφα.
Υπενθυμίζετέ της να πηγαίνει στο μπάνιο τουλάχιστον κάθε μία ώρα, αν δεν
έχει καθετήρα. Μπορεί να μην αισθάνεται την ανάγκη, αλλά η γεμάτη ουροδόχος
κύστη μπορεί να εμποδίσει την πρόοδο του τοκετού.
Προτείνετέ της να αλλάζει περιοδικά θέση, πηγαίνετέ τη μια βόλτα στο
διάδρομο, αν είναι δυνατόν.
Αθήνα
21

Αθήνα
Διατηρείτε τη δροσερή. Χρησιμοποιείτε ένα πανί βρεγμένο με κρύο νερό και
στυμμένο, για να δροσίζετε το πρόσωπο και το σώμα της· φρεσκάρετέ την κάθε τόσο.
Αν είναι κρύα τα πόδια της, προσφερθείτε να της δώσετε ένα ζευγάρι κάλτσες και να
τη βοηθήσετε να τις φορέσει (δεν της είναι εύκολο να φτάσει τα πόδια της).
Γίνετε η φωνή και τα αυτιά της. Περνάει αρκετά, γι’ αυτό ελαφρύνετέ τη.
Λειτουργήστε όσο γίνεται ως μεσάζων με το ιατρικό προσωπικό. Σταματάτε
ερωτήσεις, στις οποίες μπορείτε να απαντήσετε ο ίδιος και ζητάτε επεξηγήσεις
σχετικά με τις διαδικασίες που ακολουθούνται, τον εξοπλισμό και τυχόν φάρμακα
που χορηγούνται, έτσι ώστε να μπορείτε να της λέτε τι γίνεται. Για παράδειγμα,
μπορεί αυτή να είναι η κατάλληλη στιγμή, για να μάθετε αν θα τοποθετηθεί
καθρέφτης, ώστε να μπορεί να παρακολουθήσει τον τοκετό της. Παίζετε το ρόλο του
συνηγόρου της, αν χρειαστεί, αλλά προσπαθείτε να δίνετε για λογαριασμό της τις
μάχες ήρεμα, ίσως έξω από το δωμάτιο, ώστε να μην αναστατώνεται.
Τρίτη φάση: μεταβατικός τοκετός: Και πάλι, η μαία, αν υπάρχει, μπορεί να
μοιραστεί μαζί σας τις ακόλουθες τεχνικές ανακούφισης: Αν η σύζυγός σας που
γεννά έχει κάνει επισκληρίδιο αναισθησία ή έχει πάρει άλλου είδους αναλγητικά,
ρωτήστε τη αν χρειάζεται άλλη μία δόση. Η μετάβαση μπορεί να είναι επώδυνη και
αν η επισκληρίδιος αναισθησία της υποχωρεί, δεν θα νιώθει ιδιαίτερα ευχάριστα.
Στην περίπτωση αυτή, ενημερώστε τις νοσοκόμες ή το γιατρό. Αν η μαμά συνεχίζει
χωρίς φάρμακα, τώρα θα σας χρειάζεται περισσότερο παρά ποτέ. Να είστε εκεί, αλλά
να της αφήνετε κάποιο χώρο, αν σας φαίνεται ότι τον χρειάζεται. Συχνά, οι γυναίκες
που βρίσκονται στο μεταβατικό στάδιο, δεν θέλουν να τις αγγίζουν όμως, όπως
πάντα, θα πρέπει να ερμηνεύετε τα σημάδια της. Το μασάζ στην κοιλιά μπορεί να την
ενοχλεί ιδιαίτερα τώρα, ενώ αν εξασκείτε αντίθετη πίεση στο κάτω μέρος της πλάτης
της, μπορεί να συνεχίσετε να της προσφέρετε κάποια ανακούφιση από τον πόνο της
μέσης. Θα πρέπει να είστε έτοιμος να κάνετε πίσω, να απομακρυνθείτε ακόμα και
από την πλάτη της αν σας το ζητήσει.
Προσφέρετέ της πολλή ενθάρρυνση, εκτός αν προτιμά να παραμένετε
σιωπηρός. Αυτή την ώρα, μπορείτε να επικοινωνείτε πιο εκφραστικά με την
ανταλλαγή βλεμμάτων ή με το άγγιγμα, παρά με τα λόγια.
Αθήνα
22

Αθήνα
Κάνετε τις αναπνοές μαζί της σε κάθε σύσπαση, αν αυτό μοιάζει να τη βοηθά.
Βοηθάτε να ξεκουράζεται και να χαλαρώνει ανάμεσα στις συσπάσεις, αγγίζοντας
απαλά την κοιλιά της για να της δείχνετε πότε έχει τελειώσει η σύσπαση.
Υπενθυμίζετέ της να χρησιμοποιεί αργές, ρυθμικές αναπνοές ανάμεσα στις
συσπάσεις, αν μπορεί. Αν οι συσπάσεις μοιάζουν να γίνονται συχνότερες και/ή αν
αισθάνεται την ανάγκη να σπρώξει και δεν έχει εξεταστεί πρόσφατα, ενημερώστε τη
μαία ή το γιατρό. Μπορεί να έχει πλήρη διαστολή. Προσφέρετέ της συχνά παγάκια ή
μια γουλιά νερό και σκουπίζετε κάθε τόσο το μέτωπό της με μια δροσερή υγρή
πετσέτα. Αν κρυώσει, δώστε της μια κουβέρτα ή ένα ζευγάρι κάλτσες.
Κατά την γέννα, αν υπάρχει μαία παρούσα, μπορεί να συνεχίσει να σας
βοηθά, εστιάζοντας την προσοχή της στα πιο πρακτικά θέματα της μεταγεννητικής
φροντίδας, ενώ εσείς θα περνάτε λίγο ποιοτικό χρόνο με τους δυο αστέρες της
παράστασης. Πείτε στη γυναίκα σας μερικά επαινετικά λόγια που με τόσο κόπο
κέρδισε και συγχαρείτε και τον εαυτό σας για τη δουλειά, που τόσο καλά κάνατε.
Αρχίστε να δένεστε με το μικρό σας κρατώντας το λίγο στην αγκαλιά σας και
χαϊδεύοντάς το, ψιθυρίζοντάς του τρυφερά λόγια, τραγουδώντας του. Μην ξεχνάτε
ότι αυτό το παιδί έχει πιθανότατα ήδη ακούσει τη φωνή σας όσο βρισκόταν στη
μήτρα και είναι εξοικειωμένο στο άκουσμά της ακούγοντάς τη λοιπόν τώρα, θα
ηρεμεί στο άγνωστο νέο περιβάλλον.
Ζητήστε μια παγοκύστη, για να ανακουφίσετε την περιοχή του περινέου της,
αν δεν της δώσει η νοσοκόμα. Ζητήστε λίγο χυμό για τη νέα μαμά, μπορεί να διψάει
πολύ, έπειτα από όλη αυτή την προσπάθεια. Αν έχετε μαζί σας τον απαραίτητο
εξοπλισμό, τραβήξτε τις πρώτες φωτογραφίες του μωρού ή καταγράψτε το
εκπληκτικό νεογέννητό σας σε βίντεο.
4.3 Μέθοδος R.A.T. (Μέθοδος αυτογενούς αναπνοής)
Είναι μια μέθοδος βαθιάς χαλάρωσης κατά την οποία το άτομο διατηρεί τη
συνείδηση και τον απόλυτο έλεγχο του σώματός του. Στην μαιευτική εφαρμόζεται,
σαν ένας φυσιολογικός τρόπος να φέρει μια γυναίκα το παιδί της στον κόσμο χωρίς
τη χρήση φαρμάκων, να γεννήσει με φυσιολογικό τοκετό, χωρίς να κάνει
Αθήνα
23

Αθήνα
επισκληρίδιο. Έτσι η επίτοκος, με ηρεμία και χαλάρωση, από μόνη της μειώνει την
αίσθηση του πόνου κατά 80%. Έτσι παραμένει απόλυτα ήρεμη και χαλαρή σε όλη τη
διάρκεια του τοκετού, όσες ώρες κι αν κρατήσει. Κι όχι μόνο αυτό, αλλά αποφεύγει
και την περινεοτομή: το παιδί περνάει αβίαστα μέσα από τους μυς του περινέου, που
δεν τραυματίζονται ή μπορεί να τραυματιστούν ελάχιστα. Αυτά τα ασυνήθιστα
συμβαίνουν, αν κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης, η μητέρα έχει μάθει μέσα από
εξειδικευμένες ασκήσεις της μεθόδου R.A.T. (Respiratory Autogenic Training) να
βρίσκει αυτή τη κατάσταση της βαθιάς χαλάρωσης και να κάνει χρήση της
αυτογενούς αναπνοής [Rathmell J, Viscomi C, Ashburn M. (1997)].
Η αυτογενής αναπνοή ενεργοποιείται αυτόματα από μόνη της, όταν η γυναίκα
βρίσκεται σε κατάσταση χαλάρωσης μέσω της μεθόδου R.A.T. Δεν έχει, δηλαδή,
καμία σχέση με τις αναπνοές του ανώδυνου τοκετού που προϋποθέτουν την
θεληματική προσπάθεια της γυναίκας, ενώ διαρκούν οι συσπάσεις.
Με την αυτογενή αναπνοή, η γυναίκα μπορεί να ρυθμίσει τις μυϊκές αντιδράσεις του
σώματός της και να ελέγξει το στρες που φυσιολογικά αισθάνεται την ώρα του
τοκετού και ειδικά όταν φτάνει στο στάδιο της εξώθησης. Αυτό σημαίνει πως είναι
απόλυτα ικανή να διατηρεί εντελώς χαλαρούς τους μυς του σώματός της και του
περινέου, ενώ ταυτόχρονα σπρώχνει το μωρό της ώστε να περάσει από μέσα τους.
Επιπλέον, όσο αυξάνεται η ένταση των συστολών της μήτρας, τόσο
περισσότερο διευρύνεται η αναπνευστική καμπύλη, διατηρώντας άριστα την
οξυγόνωση της εγκύου και οι μυς του περινέου χαλαρώνουν όλο και περισσότερο.
Για να μάθει να εφαρμόζει την αυτογενή αναπνοή, αρκεί να έχει εξασκηθεί στην
μέθοδο κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης της.
Αυτό σημαίνει πως παρακολουθεί οκτώ μαθήματα, όπου διδάσκεται τις
ασκήσεις της αυτογενούς αναπνοής, καθεμία από τις οποίες διαρκεί δέκα λεπτά.
Στο διάστημα που μεσολαβεί ανάμεσα σε δύο μαθήματα, η έγκυος εξασκείται μόνη
της, στο σπίτι της, κάνοντας δύο φορές την ημέρα, επί δέκα λεπτά κάθε φορά την
άσκηση. Οι καθημερινές ασκήσεις είναι απαραίτητες, γιατί την προετοιμάζουν, να
είναι έτοιμη για να τις εφαρμόσει μόλις αρχίσει η διαδικασία του τοκετού - ήδη από
τη στιγμή που θα αισθανθεί τον πρώτο πόνο [Simkin P, O’Hara M. (2002)].
Αθήνα
24

Αθήνα
Η γυναίκα καταφέρνει να βιώσει μέσα σε απόλυτη ηρεμία, τη γέννηση του
παιδιού της και να έχει η ίδια τον πλήρη έλεγχο των αισθήσεων της και την απόλυτη
κυριαρχία του σώματός της. Ελέγχει και μειώνει εντυπωσιακά την αίσθηση του
πόνου, χωρίς να της χορηγηθούν αναλγητικά φάρμακα και αυτό σημαίνει πως και το
μωρό που έρχεται στη ζωή δεν είναι επηρεασμένο από τα φάρμακα. Επίσης δεν κάνει
επισκληρίδιο, που σύμφωνα με τη φιλοσοφία της μεθόδου είναι περιττή να γίνει,
αφού με την αυτογενή χαλάρωση καθίσταται αυτοδύναμη να μη πονάει και να
αποφεύγει τις επεμβάσεις πάνω στο σώμα της που δεν χρειάζονται πραγματικά να
γίνουν. Δεν χρειάζεται να γίνει η περινεοτομή, αφού το βρέφος μπορεί να γεννηθεί
χωρίς να τραυματιστεί η επίτοκος. Η μέθοδος της αυτογενούς χαλάρωσης εγγυάται
ότι το περίνεο τραυματίζεται από καθόλου έως ελάχιστα. Επειδή βρίσκεται σε
κατάσταση χαλάρωσης, είναι ξεκούραστη τη στιγμή που γεννιέται το παιδί της κι
είναι έτοιμη να το πάρει στην αγκαλιά της, να το θηλάσει αμέσως μέσα στην αίθουσα
του τοκετού. Ελαχιστοποιούνται οι περιπτώσεις όπου επιβάλλεται να γίνει καισαρική
τομή.
Ιστορικά, η μέθοδος της Αυτογενούς Χαλάρωσης αναπτύχθηκε στις αρχές του
20ου αιώνα από τον Γερμανό νευρολόγο ψυχίατρο Γιοχάνες Σουλτς (1884-1970). Ο
Σουλτς επηρεάστηκε βαθιά από τις πρωτοποριακές έρευνες του ψυχιάτρου και
νευροφυσιολόγου Όσκαρ Φογκτ, ο οποίος είχε αφιερώσει τη ζωή του στην μελέτη της
σχέσης σώματος και μυαλού. Κατά τη διάρκεια των ερευνών του ο Φογκτ είχε
παρατηρήσει πως οι ασθενείς που έφταναν σε κατάσταση χαλάρωσης του σώματος
μέσα από απλές λεκτικές ασκήσεις, έκαναν λόγο για ένα αίσθημα ευφορίας που
αισθανόντουσαν. Ενοχλήσεις όπως ο πονοκέφαλος, το έντονο στρες έτειναν να
υποχωρούν. Ο Σουλτς ήθελε να διαπιστώσει αν οι ασθενείς θα μπορούσαν να
πετύχουν το ίδιο αποτέλεσμα, χωρίς όμως τις υποβολές, διατηρώντας δηλαδή τη
συνείδηση του εαυτού τους. Πηγαίνοντας έτσι, ένα βήμα παραπέρα τις έρευνες του
Φογκτ, ο Σουλτς ανέπτυξε ένα σύστημα «παθητικής συγκέντρωσης», που βασιζόταν
σε μια σειρά από αναπνευστικές ασκήσεις. Το 1912 δημοσίευσε τα αποτελέσματα
των ερευνών του σε μια μελέτη εκδίδοντας το βιβλίο του με τίτλο «Autogenic
Training».
Αθήνα
25

Αθήνα
Έκτοτε, η μέθοδος της αυτογενούς εξάσκησης άρχισε να εφαρμόζεται για την
ανακούφιση ασθενών που έπασχαν από ενοχλήσεις όπως, χρόνιους πόνους ή αϋπνία.
Τη δεκαετία του 1960, ο καθηγητής της Ψυχοσωματικής στο πανεπιστήμιο της
Ρώμης Ουμπέρτο Πισιτσέλη εξέλιξε τις ασκήσεις της αυτογενούς εξάσκησης, με τη
μέθοδο R.A.T., προκειμένου να τις εφαρμόσει στην μαιευτική ψυχοπροφύλαξη.
Η μέθοδος R.A.T., της εξάσκησης στην αυτογενή αναπνοή του Πισιτσέλη ,δεν
έχει σχέση με τη μέθοδο της αυτογενούς εξάσκησης του Σουλτς γιατί η χαλάρωση
που δημιουργείται δεν είναι μία χαλάρωση ιδεατή ή υποβολής, όπως αυτή συμβαίνει
να είναι με τη μέθοδο του Σουλτς.
4.4 Ψυχοπροφυλακτική
Ψυχοπροφυλακτική καλείται η ψυχοσωματική προετοιμασία της εγκύου πριν
τον τοκετό, από άρτια εκπαιδευμένο προσωπικό, έτσι ώστε να κατανοήσει πως ο
τοκετός δεν αποτελεί μόνο την φυσιολογική κατάληξη της εγκυμοσύνης, αλλά και
ένα σημαντικό γεγονός για` κείνη, ίσως το σημαντικότερο σε όλη της τη ζωή, ένα
βίωμα στο οποίο θα πρέπει να συμμετέχει ψυχικά και σωματικά [Hodnett ED.
(1999)].
Η ψυχοπροφύλαξη έχει ως στόχο να φθάσουν οι έγκυες προετοιμασμένες στο
μαιευτήριο και να βιώσουν όσο πιο συνειδητά και ευχάριστα γίνεται τον τοκετό τους.
Η ψυχοπροφύλαξη βοηθά την έγκυο να γνωρίσει και να αγαπήσει το σώμα της και
μαθαίνει πώς να το χρησιμοποιήσει σωστά στην κρίσιμη ώρα του τοκετού. Την
ενθαρρύνει να εμπιστευθεί τους φόβους και τα άγχη της. Ας μην ξεχνάμε πως ο
φόβος είναι εκείνος που αυξάνει τον πόνο, αν λοιπόν μειωθεί ο φόβος θα περιορισθεί
και ο πόνος.
Ο ρόλος της μαίας ξεκινά πριν από την ημέρα του τοκετού. Ο ιατρός συστήνει
την ψυχοπροφυλάκτρια μαία η οποία καλείται να ενημερώσει, να «μυήσει» στα
μυστικά του τοκετού την έγκυο γυναίκα πριν από τον τοκετό, Η προετοιμασία αυτή
γίνεται τους τελευταίους μήνες της κύησης και δεν αφορά μόνο το σώμα, αλλά
κυρίως αποβλέπει στην ψυχική ηρεμία της επιτόκου.
Αθήνα
26

Αθήνα
Είναι σημαντικό η έγκυος γυναίκα να γνωρίζει ότι ο τοκετός απαιτεί χρόνο και
υπομονή. Υπομονή απ' όλους αλλά κυρίως από την ίδια. Θα πρέπει λοιπόν να
αποκτήσει μια άλλη σχέση με τον χρόνο σε ότι αφορά την ημέρα που θα φέρει στον
κόσμο το μωρό της. Μόνο όταν η γυναίκα γνωρίζει τι ακριβώς συμβαίνει στο σώμα
της κατά τη διάρκεια του τοκετού, μπορεί πραγματικά να είναι υπομονετική, να
συμμετέχει στη διαδικασία απαλλαγμένη από το άγχος και το μόνιμο βασανιστικό
ερώτημα «σε πόση ώρα θα γεννήσω;».
Έτσι λοιπόν η μαία φροντίζει να «χτίσει» την υπομονή της, γνωρίζοντάς της
όχι μόνο τη διαδικασία του τοκετού, αλλά κυρίως τον μηχανισμό του. Η επίτοκος
μαθαίνει να «ακούει » το σώμα της, συμφιλιώνεται με τον χρόνο, είναι σε θέση να
εκτιμήσει τα συμπτώματα έναρξης τοκετού και, απαλλαγμένη από τον φόβο και την
αγωνία του, να φτάσει όσο το δυνατόν νωρίτερα στο μαιευτήριο, χωρίς πανικό να
έρθει με ηρεμία στο σωστό χρόνο και ενώ θα βρίσκεται πραγματικά σε διαδικασία
τοκετού.
Ας μην ξεχνάμε ότι ο τοκετός για κάθε γυναίκα είναι μοναδικός και έτσι
πρέπει να αντιμετωπίζεται. Η μαία οφείλει να τακτοποιήσει, να βάλει σε σειρά τα
κομματάκια από το «πάζλ» του τοκετού και κυρίως να ξεχωρίσει τον μύθο από την
πραγματικότητα, αφήνοντας στην άκρη την παραφιλολογία και τους «μύθους» που
συνοδεύουν την πιο σημαντική στιγμή της ζωής της. Όμως και κατά τη διάρκεια του
τοκετού η μαία βρίσκεται διαρκώς κοντά στην επίτοκο, σε άμεση συνεργασία με το
γιατρό παρακολουθεί την εξέλιξή του κι έχοντας ήδη αναπτύξει σχέση εμπιστοσύνης
καθοδηγεί, εμψυχώνει και βοηθά τη γυναίκα [Perez P. (1997)].
Οι συναντήσεις της μαίας με την έγκυο γυναίκα εκτός από την προετοιμασία
για τον τοκετό σκοπό έχουν να ενημερώσουν και να προετοιμάσουν τη μέλλουσα
μητέρα για τη φροντίδα και την περιποίηση του βρέφους καθώς και να δώσουν όλες
τις πληροφορίες για το θηλασμό. Ακόμη κι αν μία γυναίκα γεννήσει με
προγραμματισμένη καισαρική τομή μπορεί να έχει τη στήριξη και την καθοδήγηση
που χρειάζεται σε ότι αφορά τον θηλασμό και τη φροντίδα του νεογέννητου.
Αθήνα
27

Αθήνα
4.5 Διαθερμικός Ηλεκτρικός Ερεθισμός - Tens
Πρόκειται για διεγέρτες των νεύρων οι οποίοι χρησιμοποιούνται κυρίως στο
εξωτερικό και όχι στη χώρα μας. Τέσσερα αυτοκόλλητα χρησιμοποιούνται στη ράχη
της ασθενούς για την μεταφορά μικρής ποσότητας ηλεκτρικού ρεύματος η οποία
θεωρητικά ανακουφίζει από τον πόνο. Χρειάζονται περίπου 40' για να δράσει η
μέθοδος αυτή αν και συνήθως συνδυάζεται με χρήση Πεθιδίνης ή/και Entοnox. Η
μέθοδος αυτή δεν προσφέρει καμία σχεδόν ανακούφιση στα τελικά στάδια του
τοκετού καθώς έχει περιορισμένη αναλγητική ισχύ. Δεν υπάρχουν κάποιες γνωστές
παρενέργειες για την έγκυο ή το μωρό.
Είναι γενικά αποδεκτό ότι ο σκοπός του TENS είναι να διεγείρει το σώμα να
παράσχει τα δικά του φυσικά παυσίπονα που ονομάζονται ενδορφίνες. Επίσης
μειώνει τα σήματα πόνου που στέλνονται στον εγκέφαλο μέσω του νωτιαίου μυελού.
4.6 Υδροθεραπεία
Περιλαμβάνει ντους ή μπάνιο ή την εμβύθιση σε ειδικά διαμορφωμένες
πισίνες. Η θερμοκρασία του νερού πρέπει να είναι περίπου ίδια με την θερμοκρασία
του σώματος (37οC). Η εμβύθιση σε νερό, υπό την προϋπόθεση βέβαια να υπάρχει
συνεχής ιατρική παρακολούθηση, δεν είναι επικίνδυνη για την μητέρα ή το έμβρυο,
φαίνεται ότι ανακουφίζει από τον πόνο, ελαττώνει το στρες και προάγει καλύτερη
ποιότητα μητρικών συσπάσεων. Επίσης οι γυναίκες αναφέρουν υψηλό βαθμό
ικανοποίησης, σιγουριάς και χαλάρωσης κατά την διάρκεια παραμονής τους στο
νερό.
Μελέτες έχουν δείξει ότι συχνά οι γυναίκες αισθάνονται άμεση χαλάρωση και
ελάττωση (όχι εκμηδενισμό) κάθε επώδυνης αίσθησης [Simkin P. (1991)]. Η θετική
αυτή επίδραση συνεχίζεται για τις πρώτες 1-3 ώρες παραμονής μέσα στο νερό. Η
εξέλιξη του τοκετού επιταχύνεται όταν η γυναίκα βρίσκεται ήδη σε ενεργό τοκετό. Το
μπάνιο επίσης βοηθά να κατέβει η υψηλή αρτηριακή πίεση, εφόσον υπάρχει. Οι
μελέτες δεν δείχνουν αύξηση των λοιμώξεων όταν έχουν ήδη σπάσει τα νερά.
Αθήνα
28

Τσικολάτας Α. (2012) Εναλλακτικοί Τρόποι Αντιμετώπισης του Πόνου του Τοκετού. Αθήνα

Τσικολάτας Α. (2012) Εναλλακτικοί Τρόποι Αντιμετώπισης του Πόνου του Τοκετού. Αθήνα

Recommended

Recommended

More Related Content

Similar to Τσικολάτας Α. (2012) Εναλλακτικοί Τρόποι Αντιμετώπισης του Πόνου του Τοκετού. Αθήνα

Similar to Τσικολάτας Α. (2012) Εναλλακτικοί Τρόποι Αντιμετώπισης του Πόνου του Τοκετού. Αθήνα (18)

More from Alexandros Tsikolatas

More from Alexandros Tsikolatas (20)

Τσικολάτας Α. (2012) Εναλλακτικοί Τρόποι Αντιμετώπισης του Πόνου του Τοκετού. Αθήνα