In 1913 vond in Gent de Wereldtentoonstelling plaats. Honderd jaar later (12 november 2013) organiseert de Vlaamse Vereniging voor Ruimte en Planning (VRP) de Werelddag van de Stedenbouw in Gent (in de prachtige Bijloke). Wat waren de ruimtelijke issues in 1913 en zijn ze nog relevant nu? Met als thema 'Waar ligt de grens?' bogen experts uit binnen- en buitenland zich over prangende vraagstukken: verdichting, duurzaamheid, betaalbaar en energiezuinig wonen, mobiliteit, ruimtelijk-economische vernieuwing...

1. Niemandsland? Nieuwe strategieeen voor de openruimte?
Energietransitie & BioBasedEconomy
Een nieuw economisch perspectief voor het landelijk gebied?
Mark Obbink, DLG,
Werelddag van de Stedenbouw, Gent, 12 november 2013

2. CONTEXT & WENSBEELD
http://www.biomassauitlandschap.nl
http://www.youtube.com/watch?v=N_Be7cLMJYI e7cLMJYI
Verwaarden van groene grondstoffen uit landbouw, natuur en landschap(sbeheer) in Nederland

3. VERKENNING
4
1
2
5
3
6
1. EnergieLandschappenOverijssel (ELO)
2. Randstad Metropool - Schiphol Trade Park
3. Nationale landschappen - Energie-Goed Winterswijk
4. Krimpgebieden - Schildmeer (Gr) bomenwaaijer
5. Rivierveiligheid, stroomlijn - Energieke IJsselvallei
6. Duurzaam transport & logistiek - Energiecorridor Betuwe
zes voorbeelden

4. 1. ENERGIELANDSCHAPPEN PROVINCIE OVERIJSSEL (ELO)
- Rietland
energieland
- Boer’n power
Noaber power
- Duurzame
Energie Zwolle
1
- Energierijk
Denekamp
- Onze eigen Deventer molen
Ontwikkelperspectief Omgevingsvisie provincie Overijssel

5. verkenning energielandschappen; beweging van onderop
Initiatief Provincie Overijssel
Vraagstuk; hoe duurzame energie stimuleren op basis van sociale cohesie en ruimtelijke kwaliteit
Strategie; inzet van theory U als instrument voor maatschappelijke beweging
Ruimte; initiatieven vanuit de community verder brengen van haalbaarheid naar uitvoerbaarheid
Actoren; iedereen, open uitnodiging, multistakeholders
Co-creatie, Learning Journey, Multistakeholder & Prototyping

6. PROTOYTPING Boer’n Power, Naober Power
eendekroos als veevoer
reststoffen naar vergister
tanken bij de boer
De belangrijkste bron is mest.......
Prototyping:
- Boer’n power Noaber power
- Onze eigen Deventer molen
- Energierijk Denekamp
- Duurzame Energie Zwolle
- Rietland energieland
aantal vrachtwagens
x 10
tanken bij de boer; synergie tussen landbouw en transportbedrijven, verladers

7. 2. RANDSTAD METROPOOL
2
Randstad structuurvisie - Noord Vleugel -

8. SCHIPHOL TRADE PARK, gemeente Haarlemmermeer
tijdelijk gebruik agrarische gronden (85 ha) voor proefteelten BBE irt duurzame werklocatie

9. SCHIPHOL TRADE PARK, proefvelden
olifantsgras,
papaver(blauw maanzaad)
hennep (vezels)
Quinoa (pseudograan)
(Sorghum, Vlas (olievlas), Koolzaad, Bladrammenas, Mystery crop)
Greendeal
Vraagstuk; tegengaan overlast ganzen, duurzame en innovatieve werk- en leerlocaties Schiphol
Strategie; opzetten van biomassa proefteelten met grondeigenaren, markt en kenniscentra
Ruimte; veldlaboratoria diverse teelten,cellulose cyclus landschap, expocenter
Partners; BBE cluster, BetterBeGreen, TheSolidGrounds, SADC
* vormen van ongesubsidieerde landbouw die services verlenen de maatschappij
terugdringen ganzen > biomassa teelt > bbe products > duurzaam bedrijvenpark

10. PANTANOVA
HEINEKEN GREEN SYNERGIE
Green Synergy
redeneren vanuit de keten
type verwerking
juiste biomassa pakket
transport en opslag
energielandschap ontwerp
ontwerp in de ruimte
ontwerp in de tijd
combineren van functies
en meerwaarden
contacten en contracten
SBB NM
landschappen
Groenservice ZH
waterschappen
provinciale waterstaat
rijkswaterstaat
gemeenten
closed cellulose cyclus (C3) landschap
vergroening bedrijfsvoering > vergisters

11. 3. NATIONALE LANDSCHAPPEN
3
waardevolle (cultuurhistorische) landschappen (areas of outstanding beauty)

12. NATIONAAL LANDSCHAP WINTERSWIJK
kleinschalig coulissenlandschap; scholte hoeven, houtwallen, esgronden, weide en beken

13. Energie-goed Winterswijk
Greendeal
Vraagstuk; verduurzaming bedrijfsvoering Sibelco, aanpak mestoverschot, GLB beleid
Strategie; koppeling co-vergister aan energievoorziening Sibelco, restwarmte naar huishoudens,
voeding vergister met restmateriaal uit collectief landschapsbeheer en digestaat landbouw
Ruimte; sluiten van lokale kringloop in een verzorgingsgebied <15km, esgronden opnieuw
benutten voor (energie)teelten
Spelers; landschapsbeheerders, agrariers, exploitant vergister, sibelco, inwoners,gemeente
koppeling tussen landschap(sontwikkeling), co-vergister en kalksteengroeve

14. Energie-goed Winterswijk
esgronden
biomassa stromen
hooilanden
beken
essen voor biomassa
GLB pilot 5-7% vergroening
gesloten kringloop op basis oude cyclus; esgronden, beekgronden, potstal=vergister

15. KRIMPGEBIEDEN -ontstedelijking -
4

16. KRIMPGEBIEDEN, Oost Groningen, gemeente Slochteren
Schildmeer - nat en openweide gebied -

17. Bomenwaaier - Schildmeer -
(MD Architecten)
Leren van duurzame gebiedsontwikkeling (LVDO)
Vraagstuk; hoe waterretentie combineren met decentrale energie opwekking
Strategie; waterretentiegebied inrichten met oogstbare teelten (riet en kortlopend hout)
Ruimte; open ruimte maakt plaats voor roterende houtopstanden, rietvelden en zichtlijnen
Spelers; waterschap en grondeigenaren (en markt)
‘inrichting van 600 ha waterretentiegebied. Maximaal 10% oogstbaar energie ingericht’

18. Energiepalet voor een wachtend landschap
(MD Architecten)
Leren van duurzame gebiedsontwikkeling (LVDO)
Vraagstuk; tijdelijk anders benutten van overheidsgrond voor energietransitie (en andere ideeen)
Strategie; gebruik van maken van initiatieven vanuit de samenleving
Ruimte; aanleg groen raamwerk met plots voor gedifferentieerd grondgebruik (energie, voedsel)
Spelers; gemeente, burger(collectieven) en markt
Tijdelijk Anders Benutten (TAB) gepland bouwterrein Zuidlaren, gemeente Tynaarlo

19. 4. RIVIERVEILIGHEID -programma stroomlijn -
5
vrijmaken van de stroombaan van opgaande, niet flexibele vegetatie

20. Rivier de IJssel (groenste rivier van nederland)
Rivierenlandschap; dijken, oeverwallen, (kronkel)uiterwaarden, ooibos, (natuur)weidegrond

21. Concept Energieke IJsselvallei
regionale kringloop
energiepotentieel
cyclisch beheer
biomassa beheerplan, exploitatie
en contractering
Greendeal, Letter of Intend Biomass
Vraagstuk; kostenreductie beheer uiterwaarden, nieuwe inkomsten uit landschapsbeheer
Strategie; regionale kringloop biomasss; uiterwaarden, opschaalbaar naar andere vormen van infra
Ruimte; logistieke inrichting uiterwaarden (ontsluiting, depots, biomassawerven, transport over water)
Spelers; grondeigenaren, landschapsbeheerders, overheid (RWS, gemeenten), markt (verwerkers)
biomassa uit uiterwaarden, transport over water, verwerking biomassa werf

22. 5. ENERGIETRANSITIE EN DUURZAAM TRANSPORT EN LOGISTIEK
6
verduurzaming transportcorridor Betuwe met ruimtelijke kwaliteit (provincie Gelderland)

23. duurzame transport corridor Betuwe (prv Gelderland)
schakelen tussen energietransitie, transport en (agro)logistiek en ruimte

24. Icoonprojecten; kiemcellen voor energietransitie en verduurzaming
Provinciaal Programma ‘Werken met eigen energie’ (energie neutraliteit in 2050)
Vraagstuk; verduurzaming transport en logistiek
Strategie; regionale circulaire economie op basis van een mix duurzame energiebronnen
Ruimte; energieleverend bouwwerk, logistieke hotspots en regionale LNG keten
Spelers; markt, overheid, onderzoek (en burgercollectief Dirk III)
PV lint, Windrotonde, LNG vulpunten, Logistieke hotspot

25. prototyping; infrabundel, knooppunten en landelijk gebied
‘energieleverend bouwwerk’ (assen)
‘energieleverende logistieke hotspots’ (knooppunten)
‘groengas netwerk in relatie tot agribusiness’ (landelijk gebied)
interactief ontwerpend onderzoek

26. niemandsland is iemandsland in nederland
Mark Obbink, Dienst Landelijk Gebied
Werelddag van de Stedenbouw, Gent, 12 november 2013