1. Η καθημερινή ζωή στο
Βυζάντιο
(γάμος-οικογένεια-γέννηση/ θέση
παιδιών)

2. Γάμος
Ο γάμος αποτελούσε για τους Βυζαντινούς
σημαντικότατο γεγονός στη ζωή τους και η γαμήλια
τελετή ταυτίστηκε σταδιακά με την ευλογία από την
εκκλησία (η οποία καταδίκαζε την ελεύθερη συμβίωση,
συνήθεια που υπήρχε και στο Βυζάντιο). Περιελάμβανε
τα έθιμα του στεφανώματος, της ανταλλαγής
δακτυλιδιών και της προσφοράς της νυφικής ζώνης, η
οποία αποτελούνταν από πλακίδια ή δίσκους
διακοσμημένους με παραστάσεις.
Ο νόμος, αλλά και οι επικρατούσες αντιλήψεις περί
ηθικής, απαγόρευαν το γάμο μεταξύ συγγενών, με
αιρετικούς, με Εβραίους, ή με μέλη διαφορετικής
κοινωνικής τάξης, ενώ εκείνοι που είχαν τον πρώτο λόγο

3. Γέννηση παιδιών
Η γέννηση ενός παιδιού, όπως είναι φυσικό, έφερνε χαρά
στη βυζαντινή οικογένεια, ιδιαίτερα στην περίπτωση που
ήταν αγόρι, και ολοκλήρωνε το γάμο του ζευγαριού.
Χαρακτηριστικό είναι ότι όταν ένα ζευγάρι δεν μπορούσε
να αποκτήσει παιδιά αντιμετώπιζε το γεγονός ως
αποτέλεσμα θείας τιμωρίας.
Η γέννα, αν και αποτελεί, ένα απόλυτα φυσιολογικό
φαινόμενο έκρυβε αρκετούς κινδύνους εκείνη την εποχή
τόσο για τις γυναίκες όσο και για το παιδί.
Οι γυναίκες γεννούσαν κατά κανόνα στο σπίτι τους με
τη βοήθεια κάποιας μαίας. Μόνο όταν παρουσιαζόταν
επιπλοκές καλούσαν τον γιατρό για να προχωρήσει σε

4. Γέννηση παιδιών
Μετά τη γέννα οι επισκέπτες που συνηθίζονταν να
έρχονται για να συγχαρούν το ζευγάρι για την απόκτηση
του παιδιού, μαζί με τις ευχές τους για ευτυχία και
μακροβιότητα στο νεογέννητο, προσέφεραν συνήθως και
δώρα.
Αντίστοιχα έθιμα ίσχυαν και για τη γέννηση
βασιλοπαίδων. Η είδηση της γέννησης του διαδόχου
μεταφερόταν από αγγελιοφόρους σε πολλές πόλεις του
κράτους, με τους υπηκόους να στέλνουν στην
πρωτεύουσα τα δώρα και τις ευχές τους ανάλογα με το
φύλο του νεογέννητου. Με αφορμή το χαρμόσυνο
γεγονός οργανώνονταν συμπόσια, γιορτές αλλά και

5. Θέση παιδιών
Ο σεβασμός προς τα παιδιά, όπως αυτός αναγνωρίζεται
στις σύγχρονες δυτικές κοινωνίες, ήταν μάλλον άγνωστος
στα βυζαντινά χρόνια. Η νομοθεσία του Βυζαντίου έδινε
στους γονείς πλήρη εξουσία επί των παιδιών τους:
μπορούσαν να τα τιμωρούν σωματικά, να τα βάζουν να
εργάζονται εντός και εκτός σπιτιού, να τα ευνουχίζουν ή
να τα πωλούν (εκτός από περιόδους που το απαγόρευε
ρητά ο νόμος) και να επιλέγουν τους ή τις συζύγους τους.
Κατά τους Βυζαντινούς χρόνους, δεν υπήρχε κάποιο
ενιαίο πλαίσιο που να ορίζει την εκπαίδευση των παιδιών
όπως την ξέρουμε στις μέρες μας. Το αν ένα παιδί θα
πήγαινε σχολείο, το πότε θα πήγαινε σχολείο, το τι θα
μάθαινε στο σχολείο, όλα καθορίζονταν από την

6. Θέση παιδιών
Λίγα ήταν εκείνα τα παιδιά -και μάλιστα αποκλειστικά
και μόνο αγόρια- που οι γονείς τους είχαν την οικονομική
δυνατότητα να τα στέλνουν σε σχολείο. Στο Βυζάντιο δεν
υπήρχε κρατική μέριμνα για την κατώτερη εκπαίδευση κι
έτσι τις περισσότερες φορές, με δεδομένο ότι οι
περισσότεροι δάσκαλοι ήταν κληρικοί, την ευθύνη της
είχε η εκκλησία. Τα μαθήματα γίνονταν σε μικρά δωμάτια
στον περίβολο εκκλησιών ή σε μοναστήρια. Η
εκπαίδευση βασιζόταν, συνήθως, στην εκμάθηση
ανάγνωσης και γραφής και στη μελέτη αποσπασμάτων
από κλασικά και εκκλησιαστικά κείμενα. Οι σχολικές
ποινές ήταν πολλές και ποικίλες: από την επίπληξη, τη
νηστεία, την αποβολή, μέχρι και τη σωματική τιμωρία.