Απόσπασμα από την εργασία Περιβαλλοντικής Αγωγής 2001-2002 του 8ου Γυμνασίου Ιωαννίνων με συντονιστή το Ζωγάκη Γιάννη, Εικαστικών και τη συμμετοχή του Γκόκη Αχιλλέα, Πληροφορικής

1. ΑΠΟΣΠΑΣΜΑΤΑ ΑΠΟ ΤΗΝ ΕΡΓΑΣΙΑ ΜΑΣ
Χ ΡΟΤΑΞΙΚΗ ΚΑΙ ΠΟΛΕΟ∆ΟΜΙΚΗ ΘΕ ΡΗΣΗ
Κριτήρια επιλογής της θέσης των οικισµών:
Η επιλογή της θέσης έγινε µε βάση:
Ι. Τοπογραφία της περιοχής (θέση κατάλληλη για δόµηση σε πλαγιές)
ΙΙ. Απόσταση από τους χώρους εργασίας
ΙΙΙ. Σύνδεση µε άλλους οικισµούς
IV. ∆υνατότητα οπτικής και ακουστικής επικοινωνίας µε τους άλλους οικισµούς
V. Συνθήκες ασφάλειας (κρυµµένοι από τις διαδροµές των ληστών)
VI. Προσανατολισµό και θέα (αµφιθεατρικά σε προσήλιες πλαγιές, προφυλαγµένες από
τους ανέµους)
Οι οικισµοί έχουν χαρακτήρα αµυντικό, µε σχετικά πυκνή δόµηση. Το κάθε κτίσµα
του οικισµού είναι υπεύθυνο για την αµυντική του ικανότητα, έτσι, κτίζονται ψηλοί
πέτρινοι µαντρότοιχοι (2 – 2,50µ ύψος) γύρω από το σπίτι προστατεύοντας την ιδιωτική
ζωή από τη δηµόσια (δρόµος).Στο κέντρο του οικισµού (πλατεία) βρίσκονται τα
κοινόχρηστα κτίσµατα (εκκλησία, σχολείο, βρύση, κλπ.) ενώ γύρω απ’ αυτό το κέντρο
(µεσοχώρι) αναπτύσσονται οι µαχαλάδες (συνοικίες).
ΥΛΙΚΑ
Η πέτρα είναι το υλικό που υπάρχει άφθονο στην περιοχή, σε όλη της την έκταση. Συναντιέται σε
τρία είδη
Α) ασβεστόλιθος λευκός ή γκρι ανοιχτός (τοίχοι, επιστέγαση, πλακόστρωτα)
Β) γρανιτοειδής σκούρο γκρι η γαλαζωπό για την ίδια χρήση
Γ) πορώδης ασβεστόλιθος για θόλους, τρούλους εκκλησιών και γενικά όπου χρειάζονταν ελαφρύ
υλικό.
Για την επιστέγαση προτιµάται η µαύρη πλάκα που είναι πιο ελαφριά και έχει αντοχή στις
διακυµάνσεις της θερµοκρασίας.
Η τοιχοποιία έχει πάχος 60 -70 εκ., χωρίζεται µε οριζόντια διαζώµατα από ξυλοδεσιές σε απόσταση
70 – 100 εκ. Οι ξυλοδεσιές είναι καδρόνια πελεκητά από δρυ ή κέδρο και συνήθως δεν φαίνονταν
από την εξωτερική πλευρά του τοίχου, γιατί τις κάλυπταν µε µία σειρά πέτρες. Όταν οι πέτρες αυτές
έχουν διαφορετικό χρώµα προκαλούν µια ξεχωριστή αίσθηση στην συνολική εµφάνιση του κτιρίου.

2. Σε όλα τα είδη λιθοδοµών, ιδιαίτερα όµως στις αργολιθοδοµές δίνεται ιδιαίτερη
προσοχή στη διαµόρφωση ανοιγµάτων και των γωνιών µε ισχυρότερους και
καλύτερα επεξεργασµένους λίθους.
Τύποι σπιτιών
Η κατοικία, στα Ζαγόρια, διαµορφώθηκε σε τρεις βασικές περιόδους όπου και συναντάµε τρεις
τύπους σπιτιών. Ο αρχικός τύπος ήταν διαδεδοµένος σε όλη την Ελλάδα και βρίσκεται κοντά σε
µεταβυζαντινά πρότυπα. Οι άλλοι δυο τύποι είναι εξέλιξη αυτού του αρχικού.
Πρόκειται για ηµιδιώροφα ή διώροφα σπίτια στα οποία οι κύριοι χώροι τους βρίσκονται στον πάνω
όροφο ενώ το ισόγειο χρησίµευε σαν αποθήκη και αν υπήρχε και δεύτερος χώρος πρέπει να χρησίµευε σαν
στάβλος.
Η κρεβάτα που προστίθεται στο σπίτι (υπαίθρια ή
ηµιυπαίθρια) είναι και ο πιο πλούσια
διακοσµηµένος χώρος και επιδίωκαν να έχει
πάντα καλό προσανατολισµό και θέα. Είναι ο
χώρος που χρησιµοποιείται για υποδοχή για αυτό
Στο Ανατολικό Ζαγόρι, το ύφος των σπιτιών είναι
και επιδιώκουν να εντυπωσιάζει τον επισκέπτη.
λιγότερο βαρύ από το ∆υτικό.
Παράλληλα είναι χώρος θερινής διαµονής και
Στο ∆υτικό Ζαγόρι κυριαρχούν οι λευκές
εργασίας της οικογένειας.
ασβεστολιθικές πέτρες ενώ τα χτίσµατα έχουν ύφος
αυστηρό, όπως άλλωστε ήταν και η κοινωνική δοµή
της περιοχής.Τα χωριά του κεντρικού Ζαγορίου δεν
παρουσιάζουν όλα το ίδιο χαρακτήρα: µερικά έχουν
χαρακτηριστικά του Ανατολικού τµήµατος, άλλα
του ∆υτικού και άλλα και των δύο τύπων. Το
Κουκούλι ακολουθεί ως επί το πλείστον το τύπο των
σπιτιών του ∆υτικού Ζαγορίου.
ΜΟΡΦΗ ΣΠΙΤΙΟΥ – ΤΡΟΠΟΣ ΚΑΤΑΣΚΕΥΗΣ
Το σπίτι στα Ζαγόρια κτίζεται µε τρόπο που να παρέχει προστασία από τις καιρικές
συνθήκες αλλά και από τις ληστρικές επιδροµές.Είναι διώροφο ή τριώροφο ανάλογα
µε την κλίση του εδάφους, µε µορφή καθαρά αµυντική. Τα παράθυρα είναι σχετικά
µικρά και βρίσκονται, πάντα, στον πάνω όροφο. Το ισόγειο επιβάλλεται µε τον όγκο
του και τα µικρά ανοίγµατα – πολεµίστρες.

3. Μελέτη των δυνάµεων σε ένα γεφύρι Ένταξη και ενσωµάτωση δοµηµένου περιβάλλοντος
στο φυσικό (πλακόστρωτο)
Γεφύρι Νούτσου ή Κόκκορη
Μελέτη αργολιθοδοµών – Κατασκευή µακέτας µε πλαστελίνη και ψυχρό πηλό