1. UGALKETA FUNTZINOA
3.GAIA
Jaiotzen garanetik eta hiL arteko urtaroa da,eta gure gorputzak hainbat
aldaketa izaten dauz emakumezkoak eta gizonezkoak.
BIZITZAREN ETAPAK:
HAURTZAROA:Jaiotsetik hasi eta, gitxi gorabehera 12 urtegaz amaitzen
da. Denpora horretan neskak eta mutilak asko adatzen dira
adibidez:Ibilteko,berba egiteko,irakurteko eta idazteko.
NERABEZAROA:Haurtzaroaren eta helduaroaren artean dago,gitxi gora
behera 12 urtegaz hasi eta 19 urterarte. Aldi horretan nerabeek adaketa fisiko
eta psikologiko asko izaten dabez.
GAZTAROA:25 urteko aldia da gitxi,gorabehera.Aldi horretan nortazunak
finkatzen da eta nerabezaroko adaketan onartzen dira.
HEDUAROA:Etapatik luzeena da gitxi gorabehera.Pertsonak 60 urte inguru
betetakoan amaitzen da.
ZAHARTZAROA:Bizitzako azken etapa da.Aldi horretan zahartzean
lehenengo sintomakagertzen dira.

2. KARAKTERE SEXUALAK:
Gizonezkoen eta emakumeen gorputzak bereizten da eta ezaugarri
fisikoak dira.Eta bi motatakoak dagoz :
*KARAKTERE SEXUAL PRIMARIOAK:Gizon eta emakumeen ugalketa
aparatua,sexu organoak dira eta jaiotzetik daukaguz.
´*KARAKTERE SEXUAL SEKUNDARIOAK:Gure gorputzean gertatzen
diran adaketak dira,eta gorputzak kampotik bereizten dira.Karaktere
honeek ez dabez ugalketa aparatuan parte hartzen eta PUBERTAROA
nerebezaroko etan gertatzen dira.
KARAKTERE SEXUAL SEKUNDARIOAK:
EMAKUMENA:Bularrak hasi,aldakak zabaldu eta besapean eta pubisean
ulea .
GIZONEZKKOAK:Sorbaldak zabaldu,muskulatura sendotu,ahotsa
bagutu eta arpian,besapean,pubisean,toraxean eta gorputz adarratan
ilea hasten da.

3. UGAL APARATUA:
Ugalketearen bidez izaki bizidunak sortzen dira eta halan ezpeziek
iraunazoten dira.Organo horretan obulutegiak,Falopioren
tronpa,umetokia,baginea eta bulbeak osatzen dabe.
–
–
–
–
EMAKUMEZKOEN UGALKETA APARATUA:
Obulategia:Arbendol formako organo txiki bi dira. Organo horretan
obulu izeneko sexuzelula femeninoak sortzen dira.
Falopioren tronak:Obulategia eta umetokia lotzen dauzan hodia
da.
Umetokia:Madari formako organo hutsa eta gihartsua da.
Baginea:Emakumezkoen ugalketa aparatuaren kampoaldeaan
dago.Ezpain izeneko tolestura batzuk daukaz eta baginearen
sarrera babesten dabe.
GIZONEZKOEN UGALKETA APARATUA
Testimuluak:Pubertaroan espermatosoidea sexu zelula
maskulinoak,sortzen hasten dira.Ezkreto boltsa batez
babestuta.
Hodi deferenteak:Testimuluak eta uretra lotzen dabe
eta gorputz barruan dagoz.
Semen besikulak prostateagaz eta semen jariakina:Gurin bi
dira.Gorputzaren barruan dagoz.
Zakila:Organo gihartsua da eta barruan uretra dago.
Beran muturra zabalagoa da eta glandea dauka izena,
eta hori estaltzen dauan azalari prepuzino deitzen zaio.
Uretra:Semen besikulak eta semen jariakinaren nahastura da eta
kampoko hodia da.
EMAKUMENA
GIZONENA

4. GIZA UGALKETA:
Gizaugalketa sexuala da,eta bata da femeninoa eta bestea
maskulinoa.Hortik aparte bibiparoak gara amaren barrutik jaioten
garalaok.Halan eta guiztiz ere ugaztunak gara erditzearen ostean
amaren bularretatik ezneaz elikatzen garalako.
ERNALTZEA
Ernaltzea emakumezkoen gorputzaren barruan gertatzen da,hau da
ezpermatozoide bat eta obulu balt alkartzen da.
Sexu selula horrek Falopioren tronpatik gora egiten dabe eta
han,ezpermatozide bat alkartzen da obuluekaz.Biak alkartzean
subtantzia bat jariatzen dau,hara heldutako ezparmatozoidea beste
ezpermatozoideek ernaldu ez daian.
Obulu ernaldua,zigoto deitutako zatitan hasten da,eta Falopioren
tronpako hormetan bultzatzen da eta umetokirantz jaisten da.Umetokira
heldu eta gero zigotoa umetokiaren hormetan pegatzen da eta
haurdunaldia hasten da.
HAURDUNALDIA
Gizakiaren haurdunaldiak bederatzi hilabeta inguruko iraupena
dauka.
*Haurdunaldiaren lehenengo hitu hilabeteetan izaki berria enbrioi
deitzen jako.

5. *Hirugarren hilabetetik aurrera,ordura arte enbrioi izan zena orain
umeki deitzen zaioa.
Izaki berria garatu egiten denean haurdunaldian zehar,
emakumezkoen aldaketak egoten dira.
*Umetokian karena eta boltsa amniotikoa sartzen da.karena eta izaki
barria zil hestean bidez lotuta dagoz,eta behar dauzan mantenugaiak eta
oxigenoa emoten deutsoz karenak umekiari.boltsa amniotikoa likidoz
beteta dago.
*Sabela handitu egiten da karena,boltsa amniotikoa eta umekia gero
eta handiago dagoalako.

6. *Haurdunaldiaren amaieran bularrak esnez beteten dira umeak lehen
hilabetean esneaz elikatzeko.
ERDITZEA:
Erditzean umekia eta karena baginetik kamporatzen oinarritzen da.Eta
hiru etapa daukaz:bolsa amniotikoa haustea,umekia kamporatzea eta
erditzearen amaiera.
Boltsa amniotikoa haustea:Umekia guztiz garatuta dagoanean
gertatzenda,likido amniotiko baginean behera kanporatzen isurtzen
da.Baginea dilatatzen hasten da eta umekia bertatik irtetean da.
Umekia amaren gorputzetik kanporatzeaz ahalbidetzen da.Umekia
kamporatzen denean zil hestea ebagi egiten da.
Erditzearen azken fasea zil heste,karena eta boltsa amniotikoa
kamporatzen da.
EGILEA:SAIOA