SlideShare a Scribd company logo
1 of 25
Екінші сәбилер тобы
Қазан
Бақылаудың тақырыбы Әдеби сөздер, жұмбақтар Халыктык
белгілер
Қозғалыс
ойындар және
Д/ойындар
Балалардың еңбек қызметі
және тәжірибесі
Шықты бақылау
Күздешықтың жиі блуын белгілеу, ол
тұтас күмістей - ақ ұшып-қоныпбарлық
заттарда жатады. Неліктен күздігүні
таңда мол шық және неүшін ол ақырын
жоғалады, ал анда-санда күн бойы
сақталады.Аауа райыныңкүйінің
байланысынжәне шыктың пайда болуы
мен жоғалуын көрсету.
Бір нәрсе жер мен көктің
арасында
Көрінбейдіөзі түгіл
қарасы да,
Білінбей жер үстінде
жүрсе-дағы,
Пайдалы адамзаттың
баласына. (ауа)
Белгі: күшті
шық болса–
күн ашық
болады.
Дидактикалық
ойын «Шық
сөзіне
эпитеттер
таңда»
Қ/о «Ұшақтар»
Ауамен тәжірибе
Саптыаяқты түбін жоғары
қаратып, банкіге жай
түсіру керек. Саптыақты
түзу етіп ұстау керек
екенін балалардың
назарынаудару . Не
болыпшықты?
Саптыаяққа су тиеме?
Неге жоқ?
Шешімі: Саптыаяқта ауа
бар, ол суды онда
жібермейді.
Телімдіқоқыстан
тазалау
Тұманды бақылау
Не үшін тұман болатынынынатүсінік
беру. Күздіңтұманы жердің астына
төмен жайылады.Аспандағы бұлт және
тұман судың кішкене ғана
тамшыларынан тұрады.
Тұман жылдыңәр мезгілінде
болады.Олар күшті және әлсіз
блады.Тұманкөбінесе таңертең, қашан
жер күшті салқынайды солкезде пайда
болады.
Сұр бұлт түсісуық
қаптайды аспан,
Күз болыпдымқыл
тұман жерді баскан.
Білмеймін тонғаны ма,
тонғаныма,
Жылқы ойнап, бие
қашқан, тай жарысқан.
Белгі: егер
тұман болса
және қалың,
күннің шуағы
кезінде тез
ашылса, онда
ауа-райы жақсы
көпке дейін
созылады.
Ойын «Күз -
бұл жақсыма
немесе
жаманба?»
Қозғалыс ойын
«Ақ серек пен
көк серек»
«Тамшы »
Бөтелкеден табаққа
бірнеше тамшы суын
тамызу керек. Тамшыны
табақтан жоғары етіп
ұстап бөтелкеден қандай
пішінде пайда болатынын
Гүлдердің дәндерін
жинау
Ауа-райын бақылау
Балалардың білімін жинақтау, күз
кезінде күн кешірак шығып және ерте
батып, күн қысқарады. Күнаспанға
көтеріліп бірақ өте жоғары емес
жаздыкіне ұқсап, әлсіз ысытады,
салқындай түседі, жер және ауа
салқындайды, аспан жиі түнере
бастайды.Күнәлсіз жарқырайды –
салқындай бастайды, барлық табиғатта
ауысады.
Ұзын-ұзын сырғанақ ,
Ұшығына кім жетер?
Асыл бесік күйкентай,
Жұмыртқасын кім
табар?
(Күннің батуы, шығуы)
Егер күн таза
аспан алдында
шықса және
менімше
кішкентай
өзгешелігі, ал
оның шуақтары
ашық – кұрғақ
ауа –райында.
Дидактикалық
ойын «Күз.
Жақсы -
жаман»
Ауамен тәжірибе
Суы бар банкіге
саптыаяқты түсіруді
балаларға ұсыну. Бірақ
саптыаяқты түзуұстамай
кішкене оны қисайта
ұстауға ұсыну.
Суда не пайда болады?
(судың ішінде ауаның
көпіршіктері көрінеді).
Олар қайдан пайда
болды?
Саптыаяқтан ауа шығып
және оның орнынсу
алады.
Шешім: Ауа мөлдір, көзге
көрінбейді.
Телімнің айналасындағы
құрғақ жапырақтарды
жинау.
Желдібақылау
Балалардың назарын күздің жиі болып
тұратынкүшті, серпінді, қадалғыш
желіне көңілін аудару. Күшті желді
құйын деп атайды.Ондай құйындар
адамдарға зиянкелтіріп ағаштарды
құлатып, электр ток сымдарын, үйлердің
төбесін ұшырыпкетеді.Қандай жел
пайда келтіретінін және зиянкелтіретін
жел туралы түсінік беру.
Жел дауылды
шақырады,
Бұлт жауынды
шақырады.
Қозғалыс ойын
«Жел соғады»
Дидактикалық
ойын
«Жемістер мен
көкөністер»
«Толқын»
Үстелдің үстінде әр бала
үшін кесемен су. Әр
кеседе әр баланың өзінің
«теңізі» - қызыл,қара,
сары. Балалар –жел. Олар
суды үрлейді. Не пайда
болады?Толқын. Егер
қатты үрлесеңсонша көп
толқын болады..
Телімнің айналасындағы
құрғақбұтақтарды жинау.
Жаңбырды бақылау
Наблюдениеза дождем
Күзгіжаңбырдыңерекшелігін сызу
Подчеркнуть особенностиосеннего
дождя (салқын - холодный, бүрікпе -
моросящий, қапырық - скучный,
қыңқылдақ- нудный).
Жау, жау жаңбыр
Жау, жаңбыр!
Арық суы мол болсын!
Өсімдіктер көп болсын!
Егер күн
түнеріп және
жаңбырлы күн
блса, күндіз
немесе кешке
қарай батыстан
ала ашық аспан
пайда болуы –
ауа-райының
жақсы блуына
көрінеді.
Дидактикалық
ойын
«Тамшылар
жүреді»
Қозғалыс ойын
«Ақ серек пен
көк серек»
Ылас болған суды
тазарту
Банкі, воронка,
мәрліні,мақтаны алып.
Суды мәрлі арқылы
өтіріп, мәрліде не
қалғанын қарау.
Тастарды теру.
Табиғаттыңкүзгікөрінісін бақылау
Неліктен барлық заттарда ақ күмістей
шық пен қырау жатады; өсімдіктер
солады, ағаштар және бұтқтар сарғаяды,
жапырақтар түседі,олардабүршіктер
қалады, салқын жел соғады, жауады,
адамдар жылы киінеді.
Бұлттарын түйдек алып
кеп Жасаулап туған
мекенін,
Сары мақпалмен әдіптеп
Келінтөбенің етегін;
Шүрегейлері асығып,
Күз жетсе қоңыр самал
боп.
Еш ағыл-тегіл
шықтар ,
соғұрлым
алдағы күн
қапырықты
болады.
Сөздік ойын
«Күздің
белгілерін ата»
Қозғалыс ойын
«Теңге алу»
Қыраудың айналуы
Аязға ыстықсуды алып
шығып оны бұтақтың
астына ұстаймыз. Бұтақта
қарлар пайда болды. Бұл
не? Бұл қырау.
Жер қазуға белсенді
қатысу.
Ауа-райын бақылау
Балалардың назарын бірінші жердегі
қатуға -
Бұл күздің сәлемдесуі. Таңертең жер
және үйдің төбесіаппақ, жеңіл күмістей
себілген секілді. Салқындады.
Таңертеңгі тікенектер ақырынескертіп,
салқындар күш жинайды. Олар айнадай
сауытпен тоғанныңжәне көлдің
суларын басады.
Жайғандай күзгі кілем.
Жер-Ана ән тыңдайды,
Аққулар тізбегінен.
Қайың тұр амал қылып,
Шық моншақ тағынып
ап.
Қаздар ұшып
кетсе, күз
келер,
Қарға келсе,
қатқақ келер.
Сөздік ойын
«Күздің
белгілерін ата»
Қ/о «Менің
көңілді добым»
Судың катуы
Суды шаршы пішіндерге
салып далаға
шығару.Судыңне болып
жатқанын бақылау. Ол
мұз болып қатып жатыр.
Балабақшаға келе
жатқанда су мұз болды.
МҰздың үстінен
қорықпайжүрулеріңе
болады. Өйткені мұз
қатып қалған.
Телімдіқоқыстан
тазарту.
Егін- терінді жинауды бақылау
Егістен қандай көкөністерді жинайды?
Оларды қайда жинайды?
Еңбекте белсенді қатысуы.
Еңбектің наны тәтті
Жалқаудың жаны тәтті.
Не ексең соны
орасың.
Дидактикалык
ойын
«Көкөністерді
тап»
Қ/о «Мысық
және
торғайлар»
Ауамен тәжірибе
Балаларға көп ауаны қай
жерден табуға болатынын
ойлануды ұсыну.
(Әуе шарларынан) Біз әуе
шарларын немен үрлейміз?
(Ауамен) Тәрбиеші балаларға
шарларды үрлеуді ұсынып
және оларды қалай үрлеуді
түсіндіреді.
Біз ауаны ұстап алғандай
және оны әуе шарына қамап
қойғандай боламыз. Егер
шарды қатты үрлеп алсақ ол
жарылуы мүмкін. Неге?
Ауаның бәрі симайды.
(балаларға шарлармен
ойнауды ұсыну)
Телімді қоқыстан тазарту.
Екінші сәбилер тобы
Қаңтар
Бақылаудың тақырыбы Әдеби сөздер,
жұмбақтар
Халықтық
белгілер
Дидактикалықй
ындаржәне
қозғалыс
ойындар
Балалардың еңбек қызметі және
тәжірибесі
Қар құйынын бақылаймыз
Балалардың назарын аязды
күннің күшті желіне аудару.
Осндайжел ағаштардың
бұтақтарынжұлып әкетеді, ауаға
барлығын айналдырып, үлкен
күшпен көше бойына әкетеді.
Бұндай құбылысты қар құйыны
деп атайды. Қар құйынында
қалып қойған өте кауіпті.
Адамдар қаңтарда қар
құйынынантығылып, көшеде
көрінбеуге әрекет етеді.
Адамдар тоңбау үшін жақсылап
пеш жағады.
Аяз осып,
Кейде ұлып,
Кейде ысқырып,
Ұйтқып боран
соғады.
Бөбектерім,
айтыңдаршы,
Бұл қай кезде
болады?
Қардың
басынқар
алар
Дидактикалық
ойын «Боранға
қатысты
сөздердіата?»
Қозғалыс ойын
«Борансоқса
қар болар»
Ауамен тәжірибе
Ойнап болғаннан кейін балаларға
бір шардан ауаны шығаруды
ұсыну. Шардан ауаны шығарған
кезде қандай дыбыс пайда
болды?Балаларға шардан шыққан
ауаға алақанын ұстауды ұсыну.
Олар не сезінеді? Балалардың
назарын: егер шардан ауа өте тез
шығатың болса, ол шарды алға
итергендей болып және ол алға
қозғалады.
Топтың ішін ретке келтіру.
Қар ұшқындарын бақылау
Кесілген пішіннен олар не істей
алатынын қарауды ұсыну.
Салқынды және желді ауа –
райында қаршалар аппақ ұлпаға
ұқсайды. Тағы бір қызығы
қаршалар тынық аязды ауа-
райында бір-біріне жабыспайды,
әрі бөлек түседі.
Жапалақтап ала қар
Жауды күнде
қайталап,
Қырғашықты
балалар,
Шаңғыларын
арқалап.
...
Қаңтар ауса
қар тұрмас.
Дидактикалық
ойын «Жыл
мезгілдері»
Қ/о «Түйілген
орамал»
Ауамен тәжірибе
Тәрбиеші балалардан
қызығушылықтанытып сұрайды:
қандай жақсы таныс
ойыншықтарының ішіде ауа көп.
Бұл ойыншық-дөңгелек, мүмкін
секіреді, домаланады, оны
лақтыруға болады. Ал егерде онда
тесік пайда болса, ондағы ауа
сыртқашығып кетеді. Сондаол
секіре алмайды. (Доптарды
таратып, балалардың жауабын
тындайды). Біріншіден балаларға
ауа шығыпкеткен допты еденге
ұруға, соданкейін жарылмаған
допты ұруға ұсынылады.
Айырмашылығы бар ма? Онын
себебі неде? Жарылмаған доп
жеңіл секіреді, ал жарылған доп
мүлде секірмейді.
Әр түрлі ауа-райындағы
қардың жағдайын бақылау
Аязды ауа-райында қар құрғақ
болып, аяқ астындасықырлап,
сондықтанқаршалар
сынады.Осындайқардан
жапсыруғаболмайды, ол
үгітіледі. Жылы болғанда қар
сулы, нығыз, әр бір қаршалары
көрінбейді.
Аппақ аппақ
жапалақтап,
Қар жауады
тынбастан.
Қалың орман, қар
жамылған,
Маужырайды түнгі
аспан.
Кең пейілді, мол
мейірлі,
Сағынышпен
табысқан.
Қаңтарда
қарды
үрлесе – нан
көп болады.
Ойын «Жұмбақ
жасыру» қыс
туралы)
Қ/о
«Ормандағы
аю»
Қардың құрамын зерттеу
Аязды күні балаларға қаршаларды
жасауды ұсыну. Қарды топқа
әкеліп тағы да қаршаларды
жасауды ұсыну. Неге, қар
жабысқақ екенін түсіндіру.
Телімдіқардан тазалау.
Әйнектегікарлы өрнектің
пайда болуын бақылау
Олардыңкалай пайда болуын
және неге ұксайтынынкарау.
Әйнектегі карлы өрнектердің
калай жоғалуын бакылау. Үй
әйнегіндегі карлы өрнектің
пайда болуымен, көшедегі ауа
температурасыныңбайланысын
коюды үйрету.
Тісі , тістеп алады,
Қолы жоқ, сурет
салады
(Аяз )
Сықырлаған
аязда сары
қамысты
панала
.
Ойын «Аязда
біз не
киінеміз?»
Дидактикалық
ойын «Қыста
не болады?»
Қ/о «Бәйге»
Аяздың өрнектерін карау
Тапсырма:терезедегі өрнектерді
қарау, Олардыңқандай
әдемілігіне көз тоймайды.
Өрнектердіауаға салып көруді
ұсыну.
Қардан аққалақұрастыруды
ұсыну.
Қыстайтын құстарды
бақылау
Әр түрлі құстарғақандай жем
керек. Әр түрлі жемшашарларды
қарау. Қайсысы әдемі екенін
балалар өздерішешеді. Әр кім
өзінің таңдауын дұрыс деп
шешеді.
Торғай, торғай
торғайсың
Таяу келіп
конбайсың,
Жем шашайык,
тойып ал
Сондааяздан
тоңбайсың.
Суықторғай
ауа-
райының
ауысымы
кезінде ән
салса –
қалың қарға
көрінеді.
Дидактикалық
ойын
«Қыстайтын
құстарды тап»
Қ/о «Көлік
және
торғайлар»
Ауамен тәжірибе
Әр балаға су толтырылған
ыдысты үстелгедайындау. Әр
ыдыста– өз теңізі-Қызыл, Қара,
Сары. Балалар олар- желдер. Олар
суға үрлейді. Не пайда болады?
Толқындар.
Шешім: Неғ.ұқрлым қатты
үрлесе, соғұрлым толқындар көп
болады.
Жемшашарға жем шашу.
Қараша
Бақылаудың тақырыбы
Әдеби сөздер,
жұмбақтар
Халыктық
белгілер
Дидактикалық
йындаржәне
қозғалыс
ойындар
Балалардың еңбек қызметі
және тәжірибесі
Ауа-райын бақылау
Күнбірте-бірте суыта бастап, түнде әрдайм аяз
болады. Күздіңсоңғ айы – қараша
басталды.Осы жылмезгілін кеш күз деп
атайды.Аспанда күн аз шығады, оны дымқыл
ауыр бұлттар жауып тұр. Күнсалқындай
бастап, салқын жел соғады.Күнжердіәлсіз
ыстады – аспанда бұлттар, жаңбыр жауып
жатыр.
Қаһарға мінген қара
күз
Тұратынтыста
ысқырып.
Дауысынтыңдап
жаңбырдың,
Қалғушы ем қамсыз
көз іліп,
Күркіреген
бұлттың
жаңбыры аз.
Дидактикалык
ойын «Күз
айларын ата?»
Султанчиктер,
вертушкалармен
ойнау.
Ауамен тәжірибе
Суға кемелер қойылады.
Балалар кемеге үрлейді,
олар жүзеді. Желдің
көмегімен кемелер
қозғалады. Егер жел жоқ
болса, кемемен не
болады?Ал егер жел
қатты болса? (Соның
бәрін балалар көрсете
алады)
Гүлге су құю (табиға
бұрышында)
Күннің ұзаруын бақылау
Жаздыңсозылукүні мен,ерте көктем және кеш
күздісалыстыру.Күнніңсозылуын3-4 күннен
кейін бақылап,күннің шығуы мен батуы
арасындағы салынғансызығынсалыстыру.
Күннің шығуы мен бату арасындағы
ұзаруыныңара кашыктығын көрсету.
Қаз, тырна
қатарланып қайтса
бермен,
Астында ақ шомшы
жүр, ол бір керуен.
Қай ауылды көрсең
де, жабырқаңқы,
Күлкі-ойын
көрінбейді, сейіл-
серуен.
Күздің бір күні,
Қыстыңмың
күні.
Қозғалыс
ойын «Күн
және жаңбыр»
Дидактикалық
ойын
«Бақшада не
өседі?»
Күннің жолын зерттеу
Күннің батуы мен шығуын
бақылау, серуендеу
уақытында күннің қайда
орналасқанынтабып сол
күн жақтан орынтабу.
күн жақ жылы, көлеңке
жақ салқын.
Тәрбиешінің көмегімен
гүлдердің шаңын сүрту.
Қырауды бақылау
Балалардың назарын қашан салқын
басталғанда, барлық заттарды қырау жабады.
Үйдің төбесі, ағаштар, бұтақтар, барлық заттар
аппақ болып, қалайда қар себілген секілді.
Қалай ол көз алдымыздажоғалынқарау өте
кызык.
Бұлттар төніп,
Жерге шөгіп,
Дымкыл кырау
басады.
Шөп сарғайып,
Өні тайып,
Дала сұры кашады
Ағашта қырау
болса– аязға
көрінеді.
Үлпілдек қырау
болса– желге
көрінеді.
Дидактикалық
ойын «Күзде
не болады?»
Қозғалыс
ойын
«Түйілген
орамал»
Қардың құрамын
зерттеу
Телімнің әр жерде қар
жамылған жерінінің
қалыңдығынбалалармен
бірге өлшеу.
Жолды қардан тазалау.
Қатуды бақылау
Балалардың назарын күздің соңындакүшті аяз
болатынына аудару. Бүршіктің жоғар қабаты
қатқан, өзенде сулар мұз жамылған. Адамдар
пеш жағады, көшеге шғардан алдын жылы
киінеді. Барлық жер қар жамлған. Күнжоғары
көтерілмейді, сондықтанәлсіз жылытады, қыс
жақындап қалды.
Күз де менің елу
жасым сияқты
Дірілдейді қарап айна
бұлаққа.
Бірде жарқын, бірде
бұлттар құрыстап,
Бірде жаңбыр, бірде
қары тыныстап.
Күз де менің елу
жасым сияқты
Каз келсе, жаз
келер,
Карға келсе
каткак келер.
Дидактикалық
ойын
«Суретке
қарап күздің
белгілерін
ата?»
Қ/о
«Ұшақтар»
«Мұз – қатты су»
Дөңгелек қарды топқа
әкеліп, оны тәрелкеге
салып, балалардың
назарынәсте*әсте
дөңгелек қар кішірейіп
бара жатқанын көрсету.
Оларға не болды?Оның
тез ерігенін бақылаңдар
Шешім: мұз,қар-олар су.
Тоты ретке келтіру.
Құстарды бақылау
Олардыңатауларн есіне түсіру; балалармен
бірге жемшашарды іліп, қайсысынақандай жем
ұнайды. Сұрақтарғажауап беруге ұсыныс:
қыста құстарғане қорқынышты – аштық па
немесе салқын ба?
Улетают птицы за море.
Миновало время жатв.
На холодном сером мраморе
Листья жёлтые лежат.
Если птицы жмутся к
домам – к снегу,
туману, ненастью;
вечером кормятся
дольше обычного- к
морозу.
Подвижная игра
«Воробушкии кот»
Нан қиқымын
шашпаңдар
Жерде жатса
баспаңдар.
Теріп алып қастерлеп
Торғайларға
тастаңдар.
Егер құстар
үйге сығылса–
онда қарға,
тұманға
көрінеді; кешке
күндегіден көп
тамақтанса –
аязға көрінеді
Дидактикалық
ойын «Ұшып
кететін
құстарды тап»
Қозғалыс
ойын
«Итеріспек»
Ауамен тәжірибе
Саптыаяқты түбін жоғары
қаратып, банкіге жай
түсіру керек. Саптыақты
түзу етіп ұстау керек
екенін балалардың
назарынаудару . Не
болыпшықты?
Саптыаяққа су тиеме?
Неге жоқ?
Шешімі: Саптыаяқта ауа
бар, ол суды онда
жібермейді.
Екінші сәбилер тобы
Қыркүйек
Бақылаудың тақырыбы
Әдеби сөздер, жұмбақтар Халықтық
белгілер
Дидактикалықй
ындаржәне
қозғалыс
Балалардың еңбек
қызметі және
тәжірибесі
ойындар
Ауа-райын бақылау
Балалардың көңлін ерте түскен күзге
аудару. Қазір жылдың қай мезгілі?
Бұл жыл мезгілінде аспан таза, ашық-
көгілдір,ауа-райы жылы, әркезде күндіз
ыстық болып, түнде салқын болады.
Жауып жаңбыр
Жер сабыр
Шөп, жапырақ солады
Бұл қай кезде болады? (күзде)
Күз молшылық айы Қозғалыс ойын
«Бәйге»
Дидактикалық
ойын «Бұл қай
кезде болады?»
Су көпіршігі –
бұл су сабынын
жұқа қабыршығы.
Көпіршіктің
қабыршағы судың
жұқа қабатынан
тұрады. Су екі қабат
сабынныңарасында
коршаған, ол судың
ылғалдығын
қорғайды. Шырын
ішетін таяқшасын
алып, ауызымызға
салып, содансоңжәй
ғана шырын
таяқшасына
үрлейміз. Міне
қарандаршы! Нәзік,
жұқа көпіршіктер
шығып жатыр.
Дәндерді жинау
Желді бақылау
Балалардың назарын, жаздың желіне
қарағанда,күзде жел жиі болып
тұратынын аңғарту. Желдің бағытын
және күшін анықтауды үйрету. Күшті
жел ағаштардың жапырақтарын жұлады,
Қатты, қатты жел соқты
Тербелді ағаштар
Кіп – кішкене боламыз.
Жел –ветер
Қатты жел –сильный ветер
Жел түбі азық,
жеткен түбі қазық. «Тақия тастамақ»
Ауамен тәжірибе
Ал енді бетіміздің
алдында
желпілдеуішпен
желпейміз. Біз не
бұтақтарын сындырады.Балаларға қатты
жел адамдарға зиян клтіретінін айту.
Әлсіз жел – слабый ветер
Желдің күшін – силу ветра
«Ветрено»И Токмаковой
Ветрено, ветрено,
Вся земля проветрена !
Ветер листья с веток Разогнал
по свету:
Липовый,березовый,
Желтый, лист и розовый,
красный и разноцветный
Старый лист газетный
Солнечно, ветрено-
Ветрено!Ветрено!
Если заря
появляется над
слоем облаков – к
сильному ветру.
Дидактикалық
ойын «Күз
айларын ата»
сеземіз? Адамдар
желпілдеуішті не
үшін жасап
шығарды?Біздің
өмірімізде
желпілдеуішті немен
айырбастады?
(желдеткіш,
кондиционер) .
Ағаштан түскен
жапырақтарды жинау.
Аспандағы бұлтты бақылау Сабын көпіршігі
Балаларға,неліктен бұлттар аспанда
біресе жәй біресе тез қозғалатынын
ұғындыру. Қанатсыз ұшады, аяқсыз Белгі: егер бұлт
Қозғалыс ойын
«Айгөлек»
Саптыаяқты алып, су
сабынынсуға
араластырып(1
Ерте күзде бұлттар аспан бойында жәй
жүзеді және таза көгілдір болады.
жүгіреді,ақжелкенсіз жүзеді.
(Бұлт)
түнерсе, жаңбыр
болуы мүмкін.
қасық су және 3
қасық сусабыны)
дайын болған
көпіршікке шырын
таяқшасын салыныз.
Шырын таяқшасын
алған кезінде не
көріп тұрмыз?
Шырын
таяқшасымен жәй-
жәй үрлейміз. Не
өзгерді? Су сабыны
өте жұқа қабыршағы
созылуы мүмкін. Ол
шырынтаяқшасында
қалады. Ауаны
шырынтаяқшасына
үрлеген кезде су
көпіршігі пайда
болады.
Ағаштардың
қасындағы жерді
жырту.
Жапырактардыңтүсуін бакылау
Балалардың назарын ағаштағы
қызыл, сары, жасыл- сары
жапырақтар жерді жылы
көрпесімен жауып жатқан
Алтын,сары,қызылкөк
Алуан –алуан жапырақ
Күзгібақта тамаша
Көз тартады атырап.
Егер Аққайың
ағашының
жоғары
жапырақтары
Қозғалыс ойын
«Теңге алу»
Жапырақтарды
тексеру
Әр түрлі жапырақ
өсімдіктерін табу:
үлкен және кіші,
секілдісіне көңілін бөлу.
Жапырақтардыңтүсуі желдің күшті
және әлсіз болуына байланысты.
сарғайса– ерте
көктемге, ал
төменгі жағы кеш
көктемге
Сөздік ойын
«Мен
бастайын, сен
қошта»
ашық және қоңыр,
бүтін және кесілген
жапырақтарды.
Жапырақтарды
ұстап,олардың
қайсысы тікенек
және жағымды.
Түскен
жапырақтарды
жинау
Жәндіктердібақылау
Қыркүйекте қандай жәндіктерді
көруге мүмкін.
Дала қандай керемет
Қойныңгүлге толады.
Қызыл, жасыл көбелек
Бір ұшып, бір қонады.
Көбелек те гүл ме екен,
Егер шіркейлер
шеңбер болып
айналып жүрсе–
Дидактикалык
ойын «Ұшты-
ұшты не
Ағаштың
тамырларын қарау
Лупаны алып
Олар қайда тығылады?Не істейді?
Неліктен олар өздерін солай
ұстайтынынәңгімелеу.
Гүлге жаны қүмар-ақ. ауа-райы жаксы
блады,егер бетіңе
өрмелесе –
жаңбыр болады.
ұшты»
Қ/о
«Қоңыздар»
ағаштың тамыры
жарылғанды қарау.
Жәндіктер қайда
тығылыпқалған?
Телімдегі
қоқыстарды
тазалау.
Ағашты бақылау
Жердегі ағаштарды атаңдар
(оларды түрлеріне, жапырақтарына,
бұтақтары бойынша айыру).
Алма ағаш.
Алма ағаштың досы мен
Бақшамызға ең алғаш
Өзім егіп өсіргем.
Ормандашадыра
көп болса–күз
жаңбырлы блады,
құрғақшылық –
Дидактикалык
ойын «Ағашты
сипаттау
бойынша тап»
Ағаштарды зерттеу
Қандай ағаштан
жапырақтар түсіп
жатыр? –
Қандай ағаштарда
Оларға күзде не болған? Ағаштар
неге қысқа жапырақтарын
тастайды? (ылғалды азайту
үшін,сіңімді заттарды
сақтау,жапырақта жиналған улы
заттардан құтылу үшін).
Менің досым алма ағаш, аз болады
.
Қозғалыс ойын
«1,2,3- аталған
ағашқа жүгір»
жапырақ-инелері
сақталады? -
Шешім:жапрырақты
ағаштан жапырақтар
түседі,тікенекті ағаш
жапырақтары
түспейді.
Жапырақтарды
жинау
серуен картатекасы

More Related Content

Featured

2024 State of Marketing Report – by Hubspot
2024 State of Marketing Report – by Hubspot2024 State of Marketing Report – by Hubspot
2024 State of Marketing Report – by HubspotMarius Sescu
 
Everything You Need To Know About ChatGPT
Everything You Need To Know About ChatGPTEverything You Need To Know About ChatGPT
Everything You Need To Know About ChatGPTExpeed Software
 
Product Design Trends in 2024 | Teenage Engineerings
Product Design Trends in 2024 | Teenage EngineeringsProduct Design Trends in 2024 | Teenage Engineerings
Product Design Trends in 2024 | Teenage EngineeringsPixeldarts
 
How Race, Age and Gender Shape Attitudes Towards Mental Health
How Race, Age and Gender Shape Attitudes Towards Mental HealthHow Race, Age and Gender Shape Attitudes Towards Mental Health
How Race, Age and Gender Shape Attitudes Towards Mental HealthThinkNow
 
AI Trends in Creative Operations 2024 by Artwork Flow.pdf
AI Trends in Creative Operations 2024 by Artwork Flow.pdfAI Trends in Creative Operations 2024 by Artwork Flow.pdf
AI Trends in Creative Operations 2024 by Artwork Flow.pdfmarketingartwork
 
PEPSICO Presentation to CAGNY Conference Feb 2024
PEPSICO Presentation to CAGNY Conference Feb 2024PEPSICO Presentation to CAGNY Conference Feb 2024
PEPSICO Presentation to CAGNY Conference Feb 2024Neil Kimberley
 
Content Methodology: A Best Practices Report (Webinar)
Content Methodology: A Best Practices Report (Webinar)Content Methodology: A Best Practices Report (Webinar)
Content Methodology: A Best Practices Report (Webinar)contently
 
How to Prepare For a Successful Job Search for 2024
How to Prepare For a Successful Job Search for 2024How to Prepare For a Successful Job Search for 2024
How to Prepare For a Successful Job Search for 2024Albert Qian
 
Social Media Marketing Trends 2024 // The Global Indie Insights
Social Media Marketing Trends 2024 // The Global Indie InsightsSocial Media Marketing Trends 2024 // The Global Indie Insights
Social Media Marketing Trends 2024 // The Global Indie InsightsKurio // The Social Media Age(ncy)
 
Trends In Paid Search: Navigating The Digital Landscape In 2024
Trends In Paid Search: Navigating The Digital Landscape In 2024Trends In Paid Search: Navigating The Digital Landscape In 2024
Trends In Paid Search: Navigating The Digital Landscape In 2024Search Engine Journal
 
5 Public speaking tips from TED - Visualized summary
5 Public speaking tips from TED - Visualized summary5 Public speaking tips from TED - Visualized summary
5 Public speaking tips from TED - Visualized summarySpeakerHub
 
ChatGPT and the Future of Work - Clark Boyd
ChatGPT and the Future of Work - Clark Boyd ChatGPT and the Future of Work - Clark Boyd
ChatGPT and the Future of Work - Clark Boyd Clark Boyd
 
Getting into the tech field. what next
Getting into the tech field. what next Getting into the tech field. what next
Getting into the tech field. what next Tessa Mero
 
Google's Just Not That Into You: Understanding Core Updates & Search Intent
Google's Just Not That Into You: Understanding Core Updates & Search IntentGoogle's Just Not That Into You: Understanding Core Updates & Search Intent
Google's Just Not That Into You: Understanding Core Updates & Search IntentLily Ray
 
Time Management & Productivity - Best Practices
Time Management & Productivity -  Best PracticesTime Management & Productivity -  Best Practices
Time Management & Productivity - Best PracticesVit Horky
 
The six step guide to practical project management
The six step guide to practical project managementThe six step guide to practical project management
The six step guide to practical project managementMindGenius
 
Beginners Guide to TikTok for Search - Rachel Pearson - We are Tilt __ Bright...
Beginners Guide to TikTok for Search - Rachel Pearson - We are Tilt __ Bright...Beginners Guide to TikTok for Search - Rachel Pearson - We are Tilt __ Bright...
Beginners Guide to TikTok for Search - Rachel Pearson - We are Tilt __ Bright...RachelPearson36
 

Featured (20)

2024 State of Marketing Report – by Hubspot
2024 State of Marketing Report – by Hubspot2024 State of Marketing Report – by Hubspot
2024 State of Marketing Report – by Hubspot
 
Everything You Need To Know About ChatGPT
Everything You Need To Know About ChatGPTEverything You Need To Know About ChatGPT
Everything You Need To Know About ChatGPT
 
Product Design Trends in 2024 | Teenage Engineerings
Product Design Trends in 2024 | Teenage EngineeringsProduct Design Trends in 2024 | Teenage Engineerings
Product Design Trends in 2024 | Teenage Engineerings
 
How Race, Age and Gender Shape Attitudes Towards Mental Health
How Race, Age and Gender Shape Attitudes Towards Mental HealthHow Race, Age and Gender Shape Attitudes Towards Mental Health
How Race, Age and Gender Shape Attitudes Towards Mental Health
 
AI Trends in Creative Operations 2024 by Artwork Flow.pdf
AI Trends in Creative Operations 2024 by Artwork Flow.pdfAI Trends in Creative Operations 2024 by Artwork Flow.pdf
AI Trends in Creative Operations 2024 by Artwork Flow.pdf
 
Skeleton Culture Code
Skeleton Culture CodeSkeleton Culture Code
Skeleton Culture Code
 
PEPSICO Presentation to CAGNY Conference Feb 2024
PEPSICO Presentation to CAGNY Conference Feb 2024PEPSICO Presentation to CAGNY Conference Feb 2024
PEPSICO Presentation to CAGNY Conference Feb 2024
 
Content Methodology: A Best Practices Report (Webinar)
Content Methodology: A Best Practices Report (Webinar)Content Methodology: A Best Practices Report (Webinar)
Content Methodology: A Best Practices Report (Webinar)
 
How to Prepare For a Successful Job Search for 2024
How to Prepare For a Successful Job Search for 2024How to Prepare For a Successful Job Search for 2024
How to Prepare For a Successful Job Search for 2024
 
Social Media Marketing Trends 2024 // The Global Indie Insights
Social Media Marketing Trends 2024 // The Global Indie InsightsSocial Media Marketing Trends 2024 // The Global Indie Insights
Social Media Marketing Trends 2024 // The Global Indie Insights
 
Trends In Paid Search: Navigating The Digital Landscape In 2024
Trends In Paid Search: Navigating The Digital Landscape In 2024Trends In Paid Search: Navigating The Digital Landscape In 2024
Trends In Paid Search: Navigating The Digital Landscape In 2024
 
5 Public speaking tips from TED - Visualized summary
5 Public speaking tips from TED - Visualized summary5 Public speaking tips from TED - Visualized summary
5 Public speaking tips from TED - Visualized summary
 
ChatGPT and the Future of Work - Clark Boyd
ChatGPT and the Future of Work - Clark Boyd ChatGPT and the Future of Work - Clark Boyd
ChatGPT and the Future of Work - Clark Boyd
 
Getting into the tech field. what next
Getting into the tech field. what next Getting into the tech field. what next
Getting into the tech field. what next
 
Google's Just Not That Into You: Understanding Core Updates & Search Intent
Google's Just Not That Into You: Understanding Core Updates & Search IntentGoogle's Just Not That Into You: Understanding Core Updates & Search Intent
Google's Just Not That Into You: Understanding Core Updates & Search Intent
 
How to have difficult conversations
How to have difficult conversations How to have difficult conversations
How to have difficult conversations
 
Introduction to Data Science
Introduction to Data ScienceIntroduction to Data Science
Introduction to Data Science
 
Time Management & Productivity - Best Practices
Time Management & Productivity -  Best PracticesTime Management & Productivity -  Best Practices
Time Management & Productivity - Best Practices
 
The six step guide to practical project management
The six step guide to practical project managementThe six step guide to practical project management
The six step guide to practical project management
 
Beginners Guide to TikTok for Search - Rachel Pearson - We are Tilt __ Bright...
Beginners Guide to TikTok for Search - Rachel Pearson - We are Tilt __ Bright...Beginners Guide to TikTok for Search - Rachel Pearson - We are Tilt __ Bright...
Beginners Guide to TikTok for Search - Rachel Pearson - We are Tilt __ Bright...
 

серуен картатекасы

  • 1. Екінші сәбилер тобы Қазан Бақылаудың тақырыбы Әдеби сөздер, жұмбақтар Халыктык белгілер Қозғалыс ойындар және Д/ойындар Балалардың еңбек қызметі және тәжірибесі Шықты бақылау Күздешықтың жиі блуын белгілеу, ол тұтас күмістей - ақ ұшып-қоныпбарлық заттарда жатады. Неліктен күздігүні таңда мол шық және неүшін ол ақырын жоғалады, ал анда-санда күн бойы сақталады.Аауа райыныңкүйінің байланысынжәне шыктың пайда болуы мен жоғалуын көрсету. Бір нәрсе жер мен көктің арасында Көрінбейдіөзі түгіл қарасы да, Білінбей жер үстінде жүрсе-дағы, Пайдалы адамзаттың баласына. (ауа) Белгі: күшті шық болса– күн ашық болады. Дидактикалық ойын «Шық сөзіне эпитеттер таңда» Қ/о «Ұшақтар» Ауамен тәжірибе Саптыаяқты түбін жоғары қаратып, банкіге жай түсіру керек. Саптыақты түзу етіп ұстау керек екенін балалардың назарынаудару . Не болыпшықты? Саптыаяққа су тиеме? Неге жоқ? Шешімі: Саптыаяқта ауа бар, ол суды онда жібермейді. Телімдіқоқыстан тазалау
  • 2. Тұманды бақылау Не үшін тұман болатынынынатүсінік беру. Күздіңтұманы жердің астына төмен жайылады.Аспандағы бұлт және тұман судың кішкене ғана тамшыларынан тұрады. Тұман жылдыңәр мезгілінде болады.Олар күшті және әлсіз блады.Тұманкөбінесе таңертең, қашан жер күшті салқынайды солкезде пайда болады. Сұр бұлт түсісуық қаптайды аспан, Күз болыпдымқыл тұман жерді баскан. Білмеймін тонғаны ма, тонғаныма, Жылқы ойнап, бие қашқан, тай жарысқан. Белгі: егер тұман болса және қалың, күннің шуағы кезінде тез ашылса, онда ауа-райы жақсы көпке дейін созылады. Ойын «Күз - бұл жақсыма немесе жаманба?» Қозғалыс ойын «Ақ серек пен көк серек» «Тамшы » Бөтелкеден табаққа бірнеше тамшы суын тамызу керек. Тамшыны табақтан жоғары етіп ұстап бөтелкеден қандай пішінде пайда болатынын Гүлдердің дәндерін жинау
  • 3. Ауа-райын бақылау Балалардың білімін жинақтау, күз кезінде күн кешірак шығып және ерте батып, күн қысқарады. Күнаспанға көтеріліп бірақ өте жоғары емес жаздыкіне ұқсап, әлсіз ысытады, салқындай түседі, жер және ауа салқындайды, аспан жиі түнере бастайды.Күнәлсіз жарқырайды – салқындай бастайды, барлық табиғатта ауысады. Ұзын-ұзын сырғанақ , Ұшығына кім жетер? Асыл бесік күйкентай, Жұмыртқасын кім табар? (Күннің батуы, шығуы) Егер күн таза аспан алдында шықса және менімше кішкентай өзгешелігі, ал оның шуақтары ашық – кұрғақ ауа –райында. Дидактикалық ойын «Күз. Жақсы - жаман» Ауамен тәжірибе Суы бар банкіге саптыаяқты түсіруді балаларға ұсыну. Бірақ саптыаяқты түзуұстамай кішкене оны қисайта ұстауға ұсыну. Суда не пайда болады? (судың ішінде ауаның көпіршіктері көрінеді). Олар қайдан пайда болды? Саптыаяқтан ауа шығып және оның орнынсу алады. Шешім: Ауа мөлдір, көзге көрінбейді. Телімнің айналасындағы құрғақ жапырақтарды жинау.
  • 4. Желдібақылау Балалардың назарын күздің жиі болып тұратынкүшті, серпінді, қадалғыш желіне көңілін аудару. Күшті желді құйын деп атайды.Ондай құйындар адамдарға зиянкелтіріп ағаштарды құлатып, электр ток сымдарын, үйлердің төбесін ұшырыпкетеді.Қандай жел пайда келтіретінін және зиянкелтіретін жел туралы түсінік беру. Жел дауылды шақырады, Бұлт жауынды шақырады. Қозғалыс ойын «Жел соғады» Дидактикалық ойын «Жемістер мен көкөністер» «Толқын» Үстелдің үстінде әр бала үшін кесемен су. Әр кеседе әр баланың өзінің «теңізі» - қызыл,қара, сары. Балалар –жел. Олар суды үрлейді. Не пайда болады?Толқын. Егер қатты үрлесеңсонша көп толқын болады.. Телімнің айналасындағы құрғақбұтақтарды жинау.
  • 5. Жаңбырды бақылау Наблюдениеза дождем Күзгіжаңбырдыңерекшелігін сызу Подчеркнуть особенностиосеннего дождя (салқын - холодный, бүрікпе - моросящий, қапырық - скучный, қыңқылдақ- нудный). Жау, жау жаңбыр Жау, жаңбыр! Арық суы мол болсын! Өсімдіктер көп болсын! Егер күн түнеріп және жаңбырлы күн блса, күндіз немесе кешке қарай батыстан ала ашық аспан пайда болуы – ауа-райының жақсы блуына көрінеді. Дидактикалық ойын «Тамшылар жүреді» Қозғалыс ойын «Ақ серек пен көк серек» Ылас болған суды тазарту Банкі, воронка, мәрліні,мақтаны алып. Суды мәрлі арқылы өтіріп, мәрліде не қалғанын қарау. Тастарды теру.
  • 6. Табиғаттыңкүзгікөрінісін бақылау Неліктен барлық заттарда ақ күмістей шық пен қырау жатады; өсімдіктер солады, ағаштар және бұтқтар сарғаяды, жапырақтар түседі,олардабүршіктер қалады, салқын жел соғады, жауады, адамдар жылы киінеді. Бұлттарын түйдек алып кеп Жасаулап туған мекенін, Сары мақпалмен әдіптеп Келінтөбенің етегін; Шүрегейлері асығып, Күз жетсе қоңыр самал боп. Еш ағыл-тегіл шықтар , соғұрлым алдағы күн қапырықты болады. Сөздік ойын «Күздің белгілерін ата» Қозғалыс ойын «Теңге алу» Қыраудың айналуы Аязға ыстықсуды алып шығып оны бұтақтың астына ұстаймыз. Бұтақта қарлар пайда болды. Бұл не? Бұл қырау. Жер қазуға белсенді қатысу.
  • 7. Ауа-райын бақылау Балалардың назарын бірінші жердегі қатуға - Бұл күздің сәлемдесуі. Таңертең жер және үйдің төбесіаппақ, жеңіл күмістей себілген секілді. Салқындады. Таңертеңгі тікенектер ақырынескертіп, салқындар күш жинайды. Олар айнадай сауытпен тоғанныңжәне көлдің суларын басады. Жайғандай күзгі кілем. Жер-Ана ән тыңдайды, Аққулар тізбегінен. Қайың тұр амал қылып, Шық моншақ тағынып ап. Қаздар ұшып кетсе, күз келер, Қарға келсе, қатқақ келер. Сөздік ойын «Күздің белгілерін ата» Қ/о «Менің көңілді добым» Судың катуы Суды шаршы пішіндерге салып далаға шығару.Судыңне болып жатқанын бақылау. Ол мұз болып қатып жатыр. Балабақшаға келе жатқанда су мұз болды. МҰздың үстінен қорықпайжүрулеріңе болады. Өйткені мұз қатып қалған. Телімдіқоқыстан тазарту.
  • 8. Егін- терінді жинауды бақылау Егістен қандай көкөністерді жинайды? Оларды қайда жинайды? Еңбекте белсенді қатысуы. Еңбектің наны тәтті Жалқаудың жаны тәтті. Не ексең соны орасың. Дидактикалык ойын «Көкөністерді тап» Қ/о «Мысық және торғайлар» Ауамен тәжірибе Балаларға көп ауаны қай жерден табуға болатынын ойлануды ұсыну. (Әуе шарларынан) Біз әуе шарларын немен үрлейміз? (Ауамен) Тәрбиеші балаларға шарларды үрлеуді ұсынып және оларды қалай үрлеуді түсіндіреді. Біз ауаны ұстап алғандай және оны әуе шарына қамап қойғандай боламыз. Егер шарды қатты үрлеп алсақ ол жарылуы мүмкін. Неге? Ауаның бәрі симайды. (балаларға шарлармен ойнауды ұсыну) Телімді қоқыстан тазарту.
  • 9. Екінші сәбилер тобы Қаңтар Бақылаудың тақырыбы Әдеби сөздер, жұмбақтар Халықтық белгілер Дидактикалықй ындаржәне қозғалыс ойындар Балалардың еңбек қызметі және тәжірибесі Қар құйынын бақылаймыз Балалардың назарын аязды күннің күшті желіне аудару. Осндайжел ағаштардың бұтақтарынжұлып әкетеді, ауаға барлығын айналдырып, үлкен күшпен көше бойына әкетеді. Бұндай құбылысты қар құйыны деп атайды. Қар құйынында қалып қойған өте кауіпті. Адамдар қаңтарда қар құйынынантығылып, көшеде көрінбеуге әрекет етеді. Адамдар тоңбау үшін жақсылап пеш жағады. Аяз осып, Кейде ұлып, Кейде ысқырып, Ұйтқып боран соғады. Бөбектерім, айтыңдаршы, Бұл қай кезде болады? Қардың басынқар алар Дидактикалық ойын «Боранға қатысты сөздердіата?» Қозғалыс ойын «Борансоқса қар болар» Ауамен тәжірибе Ойнап болғаннан кейін балаларға бір шардан ауаны шығаруды ұсыну. Шардан ауаны шығарған кезде қандай дыбыс пайда болды?Балаларға шардан шыққан ауаға алақанын ұстауды ұсыну. Олар не сезінеді? Балалардың назарын: егер шардан ауа өте тез шығатың болса, ол шарды алға итергендей болып және ол алға қозғалады. Топтың ішін ретке келтіру.
  • 10. Қар ұшқындарын бақылау Кесілген пішіннен олар не істей алатынын қарауды ұсыну. Салқынды және желді ауа – райында қаршалар аппақ ұлпаға ұқсайды. Тағы бір қызығы қаршалар тынық аязды ауа- райында бір-біріне жабыспайды, әрі бөлек түседі. Жапалақтап ала қар Жауды күнде қайталап, Қырғашықты балалар, Шаңғыларын арқалап. ... Қаңтар ауса қар тұрмас. Дидактикалық ойын «Жыл мезгілдері» Қ/о «Түйілген орамал» Ауамен тәжірибе Тәрбиеші балалардан қызығушылықтанытып сұрайды: қандай жақсы таныс ойыншықтарының ішіде ауа көп. Бұл ойыншық-дөңгелек, мүмкін секіреді, домаланады, оны лақтыруға болады. Ал егерде онда тесік пайда болса, ондағы ауа сыртқашығып кетеді. Сондаол секіре алмайды. (Доптарды таратып, балалардың жауабын тындайды). Біріншіден балаларға ауа шығыпкеткен допты еденге ұруға, соданкейін жарылмаған допты ұруға ұсынылады. Айырмашылығы бар ма? Онын себебі неде? Жарылмаған доп жеңіл секіреді, ал жарылған доп мүлде секірмейді.
  • 11. Әр түрлі ауа-райындағы қардың жағдайын бақылау Аязды ауа-райында қар құрғақ болып, аяқ астындасықырлап, сондықтанқаршалар сынады.Осындайқардан жапсыруғаболмайды, ол үгітіледі. Жылы болғанда қар сулы, нығыз, әр бір қаршалары көрінбейді. Аппақ аппақ жапалақтап, Қар жауады тынбастан. Қалың орман, қар жамылған, Маужырайды түнгі аспан. Кең пейілді, мол мейірлі, Сағынышпен табысқан. Қаңтарда қарды үрлесе – нан көп болады. Ойын «Жұмбақ жасыру» қыс туралы) Қ/о «Ормандағы аю» Қардың құрамын зерттеу Аязды күні балаларға қаршаларды жасауды ұсыну. Қарды топқа әкеліп тағы да қаршаларды жасауды ұсыну. Неге, қар жабысқақ екенін түсіндіру. Телімдіқардан тазалау.
  • 12. Әйнектегікарлы өрнектің пайда болуын бақылау Олардыңкалай пайда болуын және неге ұксайтынынкарау. Әйнектегі карлы өрнектердің калай жоғалуын бакылау. Үй әйнегіндегі карлы өрнектің пайда болуымен, көшедегі ауа температурасыныңбайланысын коюды үйрету. Тісі , тістеп алады, Қолы жоқ, сурет салады (Аяз ) Сықырлаған аязда сары қамысты панала . Ойын «Аязда біз не киінеміз?» Дидактикалық ойын «Қыста не болады?» Қ/о «Бәйге» Аяздың өрнектерін карау Тапсырма:терезедегі өрнектерді қарау, Олардыңқандай әдемілігіне көз тоймайды. Өрнектердіауаға салып көруді ұсыну. Қардан аққалақұрастыруды ұсыну.
  • 13. Қыстайтын құстарды бақылау Әр түрлі құстарғақандай жем керек. Әр түрлі жемшашарларды қарау. Қайсысы әдемі екенін балалар өздерішешеді. Әр кім өзінің таңдауын дұрыс деп шешеді. Торғай, торғай торғайсың Таяу келіп конбайсың, Жем шашайык, тойып ал Сондааяздан тоңбайсың. Суықторғай ауа- райының ауысымы кезінде ән салса – қалың қарға көрінеді. Дидактикалық ойын «Қыстайтын құстарды тап» Қ/о «Көлік және торғайлар» Ауамен тәжірибе Әр балаға су толтырылған ыдысты үстелгедайындау. Әр ыдыста– өз теңізі-Қызыл, Қара, Сары. Балалар олар- желдер. Олар суға үрлейді. Не пайда болады? Толқындар. Шешім: Неғ.ұқрлым қатты үрлесе, соғұрлым толқындар көп болады. Жемшашарға жем шашу.
  • 14. Қараша Бақылаудың тақырыбы Әдеби сөздер, жұмбақтар Халыктық белгілер Дидактикалық йындаржәне қозғалыс ойындар Балалардың еңбек қызметі және тәжірибесі Ауа-райын бақылау Күнбірте-бірте суыта бастап, түнде әрдайм аяз болады. Күздіңсоңғ айы – қараша басталды.Осы жылмезгілін кеш күз деп атайды.Аспанда күн аз шығады, оны дымқыл ауыр бұлттар жауып тұр. Күнсалқындай бастап, салқын жел соғады.Күнжердіәлсіз ыстады – аспанда бұлттар, жаңбыр жауып жатыр. Қаһарға мінген қара күз Тұратынтыста ысқырып. Дауысынтыңдап жаңбырдың, Қалғушы ем қамсыз көз іліп, Күркіреген бұлттың жаңбыры аз. Дидактикалык ойын «Күз айларын ата?» Султанчиктер, вертушкалармен ойнау. Ауамен тәжірибе Суға кемелер қойылады. Балалар кемеге үрлейді, олар жүзеді. Желдің көмегімен кемелер қозғалады. Егер жел жоқ болса, кемемен не болады?Ал егер жел қатты болса? (Соның бәрін балалар көрсете алады) Гүлге су құю (табиға бұрышында)
  • 15. Күннің ұзаруын бақылау Жаздыңсозылукүні мен,ерте көктем және кеш күздісалыстыру.Күнніңсозылуын3-4 күннен кейін бақылап,күннің шығуы мен батуы арасындағы салынғансызығынсалыстыру. Күннің шығуы мен бату арасындағы ұзаруыныңара кашыктығын көрсету. Қаз, тырна қатарланып қайтса бермен, Астында ақ шомшы жүр, ол бір керуен. Қай ауылды көрсең де, жабырқаңқы, Күлкі-ойын көрінбейді, сейіл- серуен. Күздің бір күні, Қыстыңмың күні. Қозғалыс ойын «Күн және жаңбыр» Дидактикалық ойын «Бақшада не өседі?» Күннің жолын зерттеу Күннің батуы мен шығуын бақылау, серуендеу уақытында күннің қайда орналасқанынтабып сол күн жақтан орынтабу. күн жақ жылы, көлеңке жақ салқын. Тәрбиешінің көмегімен гүлдердің шаңын сүрту.
  • 16. Қырауды бақылау Балалардың назарын қашан салқын басталғанда, барлық заттарды қырау жабады. Үйдің төбесі, ағаштар, бұтақтар, барлық заттар аппақ болып, қалайда қар себілген секілді. Қалай ол көз алдымыздажоғалынқарау өте кызык. Бұлттар төніп, Жерге шөгіп, Дымкыл кырау басады. Шөп сарғайып, Өні тайып, Дала сұры кашады Ағашта қырау болса– аязға көрінеді. Үлпілдек қырау болса– желге көрінеді. Дидактикалық ойын «Күзде не болады?» Қозғалыс ойын «Түйілген орамал» Қардың құрамын зерттеу Телімнің әр жерде қар жамылған жерінінің қалыңдығынбалалармен бірге өлшеу. Жолды қардан тазалау.
  • 17. Қатуды бақылау Балалардың назарын күздің соңындакүшті аяз болатынына аудару. Бүршіктің жоғар қабаты қатқан, өзенде сулар мұз жамылған. Адамдар пеш жағады, көшеге шғардан алдын жылы киінеді. Барлық жер қар жамлған. Күнжоғары көтерілмейді, сондықтанәлсіз жылытады, қыс жақындап қалды. Күз де менің елу жасым сияқты Дірілдейді қарап айна бұлаққа. Бірде жарқын, бірде бұлттар құрыстап, Бірде жаңбыр, бірде қары тыныстап. Күз де менің елу жасым сияқты Каз келсе, жаз келер, Карға келсе каткак келер. Дидактикалық ойын «Суретке қарап күздің белгілерін ата?» Қ/о «Ұшақтар» «Мұз – қатты су» Дөңгелек қарды топқа әкеліп, оны тәрелкеге салып, балалардың назарынәсте*әсте дөңгелек қар кішірейіп бара жатқанын көрсету. Оларға не болды?Оның тез ерігенін бақылаңдар Шешім: мұз,қар-олар су. Тоты ретке келтіру.
  • 18. Құстарды бақылау Олардыңатауларн есіне түсіру; балалармен бірге жемшашарды іліп, қайсысынақандай жем ұнайды. Сұрақтарғажауап беруге ұсыныс: қыста құстарғане қорқынышты – аштық па немесе салқын ба? Улетают птицы за море. Миновало время жатв. На холодном сером мраморе Листья жёлтые лежат. Если птицы жмутся к домам – к снегу, туману, ненастью; вечером кормятся дольше обычного- к морозу. Подвижная игра «Воробушкии кот» Нан қиқымын шашпаңдар Жерде жатса баспаңдар. Теріп алып қастерлеп Торғайларға тастаңдар. Егер құстар үйге сығылса– онда қарға, тұманға көрінеді; кешке күндегіден көп тамақтанса – аязға көрінеді Дидактикалық ойын «Ұшып кететін құстарды тап» Қозғалыс ойын «Итеріспек» Ауамен тәжірибе Саптыаяқты түбін жоғары қаратып, банкіге жай түсіру керек. Саптыақты түзу етіп ұстау керек екенін балалардың назарынаудару . Не болыпшықты? Саптыаяққа су тиеме? Неге жоқ? Шешімі: Саптыаяқта ауа бар, ол суды онда жібермейді. Екінші сәбилер тобы Қыркүйек Бақылаудың тақырыбы Әдеби сөздер, жұмбақтар Халықтық белгілер Дидактикалықй ындаржәне қозғалыс Балалардың еңбек қызметі және тәжірибесі
  • 19. ойындар Ауа-райын бақылау Балалардың көңлін ерте түскен күзге аудару. Қазір жылдың қай мезгілі? Бұл жыл мезгілінде аспан таза, ашық- көгілдір,ауа-райы жылы, әркезде күндіз ыстық болып, түнде салқын болады. Жауып жаңбыр Жер сабыр Шөп, жапырақ солады Бұл қай кезде болады? (күзде) Күз молшылық айы Қозғалыс ойын «Бәйге» Дидактикалық ойын «Бұл қай кезде болады?» Су көпіршігі – бұл су сабынын жұқа қабыршығы. Көпіршіктің қабыршағы судың жұқа қабатынан тұрады. Су екі қабат сабынныңарасында коршаған, ол судың ылғалдығын қорғайды. Шырын ішетін таяқшасын алып, ауызымызға салып, содансоңжәй ғана шырын таяқшасына үрлейміз. Міне қарандаршы! Нәзік, жұқа көпіршіктер шығып жатыр. Дәндерді жинау Желді бақылау Балалардың назарын, жаздың желіне қарағанда,күзде жел жиі болып тұратынын аңғарту. Желдің бағытын және күшін анықтауды үйрету. Күшті жел ағаштардың жапырақтарын жұлады, Қатты, қатты жел соқты Тербелді ағаштар Кіп – кішкене боламыз. Жел –ветер Қатты жел –сильный ветер Жел түбі азық, жеткен түбі қазық. «Тақия тастамақ» Ауамен тәжірибе Ал енді бетіміздің алдында желпілдеуішпен желпейміз. Біз не
  • 20. бұтақтарын сындырады.Балаларға қатты жел адамдарға зиян клтіретінін айту. Әлсіз жел – слабый ветер Желдің күшін – силу ветра «Ветрено»И Токмаковой Ветрено, ветрено, Вся земля проветрена ! Ветер листья с веток Разогнал по свету: Липовый,березовый, Желтый, лист и розовый, красный и разноцветный Старый лист газетный Солнечно, ветрено- Ветрено!Ветрено! Если заря появляется над слоем облаков – к сильному ветру. Дидактикалық ойын «Күз айларын ата» сеземіз? Адамдар желпілдеуішті не үшін жасап шығарды?Біздің өмірімізде желпілдеуішті немен айырбастады? (желдеткіш, кондиционер) . Ағаштан түскен жапырақтарды жинау. Аспандағы бұлтты бақылау Сабын көпіршігі Балаларға,неліктен бұлттар аспанда біресе жәй біресе тез қозғалатынын ұғындыру. Қанатсыз ұшады, аяқсыз Белгі: егер бұлт Қозғалыс ойын «Айгөлек» Саптыаяқты алып, су сабынынсуға араластырып(1
  • 21. Ерте күзде бұлттар аспан бойында жәй жүзеді және таза көгілдір болады. жүгіреді,ақжелкенсіз жүзеді. (Бұлт) түнерсе, жаңбыр болуы мүмкін. қасық су және 3 қасық сусабыны) дайын болған көпіршікке шырын таяқшасын салыныз. Шырын таяқшасын алған кезінде не көріп тұрмыз? Шырын таяқшасымен жәй- жәй үрлейміз. Не өзгерді? Су сабыны өте жұқа қабыршағы созылуы мүмкін. Ол шырынтаяқшасында қалады. Ауаны шырынтаяқшасына үрлеген кезде су көпіршігі пайда болады. Ағаштардың қасындағы жерді жырту. Жапырактардыңтүсуін бакылау Балалардың назарын ағаштағы қызыл, сары, жасыл- сары жапырақтар жерді жылы көрпесімен жауып жатқан Алтын,сары,қызылкөк Алуан –алуан жапырақ Күзгібақта тамаша Көз тартады атырап. Егер Аққайың ағашының жоғары жапырақтары Қозғалыс ойын «Теңге алу» Жапырақтарды тексеру Әр түрлі жапырақ өсімдіктерін табу: үлкен және кіші,
  • 22. секілдісіне көңілін бөлу. Жапырақтардыңтүсуі желдің күшті және әлсіз болуына байланысты. сарғайса– ерте көктемге, ал төменгі жағы кеш көктемге Сөздік ойын «Мен бастайын, сен қошта» ашық және қоңыр, бүтін және кесілген жапырақтарды. Жапырақтарды ұстап,олардың қайсысы тікенек және жағымды. Түскен жапырақтарды жинау Жәндіктердібақылау Қыркүйекте қандай жәндіктерді көруге мүмкін. Дала қандай керемет Қойныңгүлге толады. Қызыл, жасыл көбелек Бір ұшып, бір қонады. Көбелек те гүл ме екен, Егер шіркейлер шеңбер болып айналып жүрсе– Дидактикалык ойын «Ұшты- ұшты не Ағаштың тамырларын қарау Лупаны алып
  • 23. Олар қайда тығылады?Не істейді? Неліктен олар өздерін солай ұстайтынынәңгімелеу. Гүлге жаны қүмар-ақ. ауа-райы жаксы блады,егер бетіңе өрмелесе – жаңбыр болады. ұшты» Қ/о «Қоңыздар» ағаштың тамыры жарылғанды қарау. Жәндіктер қайда тығылыпқалған? Телімдегі қоқыстарды тазалау. Ағашты бақылау Жердегі ағаштарды атаңдар (оларды түрлеріне, жапырақтарына, бұтақтары бойынша айыру). Алма ағаш. Алма ағаштың досы мен Бақшамызға ең алғаш Өзім егіп өсіргем. Ормандашадыра көп болса–күз жаңбырлы блады, құрғақшылық – Дидактикалык ойын «Ағашты сипаттау бойынша тап» Ағаштарды зерттеу Қандай ағаштан жапырақтар түсіп жатыр? – Қандай ағаштарда
  • 24. Оларға күзде не болған? Ағаштар неге қысқа жапырақтарын тастайды? (ылғалды азайту үшін,сіңімді заттарды сақтау,жапырақта жиналған улы заттардан құтылу үшін). Менің досым алма ағаш, аз болады . Қозғалыс ойын «1,2,3- аталған ағашқа жүгір» жапырақ-инелері сақталады? - Шешім:жапрырақты ағаштан жапырақтар түседі,тікенекті ағаш жапырақтары түспейді. Жапырақтарды жинау