De oprichters van Kraaijvanger Architecten, de broers Evert (1899) en Herman (1903) Kraaijvanger, behoren tot de belangrijkste Rotterdamse architecten. Tijdens de wederopbouw bepaalden zij in grote mate het uiterlijk van het Rotterdamse centrum. Fiets mee langs oude Kraaijvangers van na de Tweede Wereldoorlog, zoals de drie Rijksmonumenten: de Steigerkerk, het Stationspostkantoor en de Doelen.

1. Blaak
Oostzeedijk
Boom
pjes
Maasboulevard
Westersingel
Coolsingel
Hofplein
Burgemeester van Walsumweg
De oprichters van ons bureau,
de broers Evert (1899) en
Herman (1903) Kraaijvanger,
behoren tot de belangrijkste
Rotterdamse architecten.
Tijdens de wederopbouw bepaalden zij in
grote mate het uiterlijk van het Rotterdamse
centrum. Fiets mee langs oude Kraaijvangers
van na de Tweede Wereldoorlog, zoals de
drie Rijksmonumenten: de Steigerkerk, het
Stationspostkantoor en de Doelen.
FIETSROUTE LANGS
OUDE KRAAIJVANGERS
2015:
HET JAAR VAN DE
ROTTERDAMSE
WEDEROPBOUW
Kantoorgebouw van
de OGEM: die kant op
(Hoek Mathenesserlaan -
Heemraadsingel)
Cats Nepafora papierfabriek:
die kant op
(Sluisjesdijk-Willingestraat)
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
16
start

2. Stationspostkantoor (1959)
Ongetwijfeld een van de meest bijzondere gebouwen van Kraaijvanger. De PTT vroeg
om een gebouw dat geschikt zou zijn voor de gemechaniseerde postverwerking. De
gebroeders Kraaijvanger deelden het rechthoekige bouwblok in drieën; een centraal
deel werd gereserveerd voor de postverwerking en aan weerszijden werden de kantoren
ondergebracht. De driedeling is aan het exterieur afleesbaar.
De gedeelten waarachter zich de kantoren bevinden, bestaan uit vijftien bouwlagen. Het
middeldeel bestaat uit een begane grond en zes verdiepingen, die met het oog op de
omvang van de technische apparatuur een hoogte van zeven meter hebben. De vloeren zijn
zoveel mogelijk vrij indeelbaar.
De symmetrie van de ritmisch gelede gevels wordt doorbroken door de trappenhuizen aan
de zijkanten van het gebouw. het meest in het oogspringend is de westgevel met een
kunstwerk van Louis de Roode. het is een van de meest frappante bijdragen van het bureau
aan de Rotterdamse wederopbouw.
Concertgebouw De Doelen (1966)
Herman en Evert Kraaijvanger werkten samen met Rein Fledderus aan Concertgebouw De
Doelen. De architecten streefden naar een tijdloos gebouw van eenvoud en grootsheid.
Het grote rechthoekige bouwvolume bestaat uit een begane grond en twee verdiepingen.
Het huisvest twee concertzalen, foyers, kantoren, oefenruimtes, vergaderzalen, een café
restaurant en enkele winkels. De concertzalen tekenen zich als silhouet-achtige groen
geoxideerde koperen volumes af. De begane grond ligt iets naar achteren ten opzichte
van de verdiepingen. Voor de verdiepingen is een met natuurstenen beklede rastervormige
schijngevel geplaatst, die de horizontaliteit van het gebouw benadrukt.
CalypSO, 1e verdieping (2013)
Het huidige onderkomen bevindt zich in dit ruim 71 meter hoge gebouw. Het ontwerp
van SMC Alsop Architects neemt een prominente plaats in in het centrum van Rotterdam
en ligt op loopafstand van het Centraal Station. Opvallende felle kleuren, vormgeving en
overhellende gevelvlakken zorgen voor een optische beweging. In het gebouw bevinden
zich appartementen, kantoor- en winkelruimtes.
Incassobank - nu KvK (1950)
De Kraaijvangers combineerden in het ontwerp voor de Incassobank maximale functionaliteit
aan een representatieve uitstraling wat destijds bij de bouw van banken zwaar woog
Drie flatgebouwen Maasboulevard (1964)
De drie identieke luxe flats aan de Maasboulevard heten: RVS flat, Leeuwenflat en
Pelikaanflat. De gebouwen zijn met elkaar verbonden door een plintbebouwing van twee
bouwlagen met garages, bergingen en bedrijfsruimten. Bijzonder aan deze gebouwen is dat
er allemaal gesloten portieken zijn gemaakt, in plaats van een galerij.
2
3
4
5
1
3
4
2
5

3. Gemeenlandshuis voor het Hoogheemraadschap
Schieland (1966)
In de jaren zestig kreeg een strakkere ontwerptrant ook bij Kraaijvanger geleidelijk de
overhand. Het Gemeenlandshuis voor het Hoogheemraadschap Schieland is onder andere
in deze periode gerealiseerd. Detaillering van de gevel werd meer en meer ondergeschikt
gemaakt aan het geheel. De doorgaans verticale ritmische gevelgeleding raakte op de
achtergrond en ging zelfs plaatsmaken voor een horizontale geleding. Van versiering
was nog maar zelden sprake; beeldende kunst werd nog steeds toegepast maar nu meer
autonoom, niet in het gebouw geïntegreerd.
Woningen aan de Oostzeedijk Beneden (1949)
Deze woningen nemen in het oeuvre van Kraaijvanger een uitzonderlijke positie in.
Achter hun gewilde klassieke verschijningsvorm gaan sobere, kleine woningen schuil, die
volledig gestandaardiseerd zijn op de in de volkshuisvestig gebruikelijke manier. De vier
woongebouwen hebben drie woonlagen en een schuine kap, en staan haakst op de dijk.
Op de begane grond zijn winkels ondergebracht.
Steigerse kerk (1958)
Dit was één van de eerste werken van partner/architect Chris Knol bij Kraaijvanger. Met de
verticale raamgeleding en de reliëfs op het lijstwerk aan de bovenkant van de kerk en de
klikkentoren bouwt het voort op de ontwerptrant van de gebroeders Kraaijvanger. Naast
de reliëfs en het gebruik van siermetselwerk wordt een verfijning in detaillering verkregen
doordat de bovenkant iets is opgetild ten opzichte van de rest van het bouwlichaam.
Hierdoor ontstaat een smalle horizontale raamstrook. Deze ingreep resulteert in een
bijzondere lichtinval.
‘De Hoofdpoort’ (1962) aan de Blaak
Dit is een van de weinige kantoorgebouwen die binnen het Basisplan in hoogbouw werden
gerealiseerd. Het is één van de eerste kantoorgebouwen van het bureau dat voldoet aan
de moderne inzichten van Herman Kraaijvanger: het open, hoge bouwblok met zoveel
mogelijk lichtinval, zoals hem dat ook bij de Incassobank voor ogen had gestaan. Later is het
kantoorgebouw verbouwd door Dirk Jan Postel voor de Rabobank
Appartementen Korte Hoogstraat (1952)
De moderne flat aan de Korte Hogestraat bestaat uit 60 woningen. De gehele flat ligt acht
meter naar achter ten opzichte van de winkels eronder, mede hierdoor en door de andere
gevelbekeleding valt de flat minder op in het straat beeld.
9
10
6
10
6 7
8

4. Peek & Cloppenburg (1952)
De gebouwen die de Kraaijvangers in de jaren vijftig realiseerden - waaronder modezaak Peek
& Cloppenburg - worden tevens gekenmerkt door een klassieke indeling, al was er in het
algemeen een aftocht van het zogenoemde traditionale bouwen. Ze bleven gebruik maken
van solide materialen zoals natuur- en baksteen, waarbij natuursteen wordt toegepast voor
lijstwerk, banden en dergelijke.
Blokker (1953)
Oorspronkelijk is dit winkelpand ontworpen voor de Firma Martens. Het is een typisch
component van de zakelijke wederopbouw architectuur. Inmiddels behoort het pand tot
het cultureel erfgoed van Kraaijvanger en is het een gemeentelijk monument. In 2009 heeft
Kraaijvanger in opdracht van de huidige eigenaar Blokker een ontwerp vervaardigt om het
pand in oude glorie te herstellen. Zo is in het gevelbeeld de openheid van het oorspronkelijke
ontwerp teruggebracht. Ook is er rekening gehouden met de eisen die tegenwoordig aan
een winkelpand gesteld worden: toegankelijkheid, routing, vluchtwegen en expeditie.
V&D Hoogstraat (1950)
V&D was het eerste winkelbedrijf dat het aandurfde om in de lege binnenstad van Rotterdam
te gaan bouwen. Dit ‘Modernste Warenhaus von West Europa’ opende zijn deuren in
november 1950 en gold toen als een doorbraak in de ontwikkeling van dit type. Later is de
V&D door Rob Ligtvoet gemoderniseerd en is er een parkeergarage naast gebouwd.
Holbeinhuis (1953)
Het Holbeinhuis is een kantoorgebouw ontworpen door de gebroeders Kraaijvanger. Het is
vernoemd naar de Duitse kunstschilder Hans Holbein de Jongere. Het pand is 37,70 meter
hoog en heeft tien etages. Op de blind zijgevel bevindt zich een groot mozaïek uit 1954
gemaakt door Louis van Roode.
Kantoorgebouw van de OGEM (1966)
Het voormalig modernistische kantoorpand van de vastgoedconcern OGEM bestond uit
een kelder, begane grond, zes verdiepingen en een dakopbouw voor alle installaties van
het bedrijf. De gevelbekleding is van muschelkalksteen. Tegenwoordig is het gebouw
getransformeerd naar 37 woningen.
Cats Nepafora papierfabriek (1948)
De Cats Nepafora papierfabriek is een uitgesproken voorbeeld van de ‘shake-hands’
architectuur die Kraaijvanger in die tijd grote mate toepaste. Het ‘huwelijk tussen beton en
baksteen’ is hier zelfs als uitgangspunt genomen. Zo is het in het zicht gelaten betonskelet
opgevuld met bakstenen gevels en glazen puien. •
12
13
14
15 16
11