2. AURKIBIDEA
Gizartea, hezkuntza, demokrazia eta herritartasuna..........................…... 3
Komunikazio eta hezkuntza medioak.................................................…... 3
Oinarrizko gaitasunak.........................................................................…... 5
Oinarrizko gaaitasunen irakaskuntza eta ikaskuntza.........................…... 6
Alfabetatze mediatikoa eta oinarrizko gaitasunak..............................…... 7
Komunikabideak LOE-ren curriculumean...........................................…... 8
Hezkuntza mediatikoaren edukiak......................................................…... 9
Eskola, ikaskuntzarako ingurune sortzailea.......................................…. 11
Leku pribilegiatua, eskolako liburutegia baliabide-zentro bihurtuta....…. 12
Metodologia aktiboak oinarrizko gaitasunak garatzeko hedabidebateratzearen testuinguruan...............................................................…. 13
Eskolarako hezkuntza mediatikorako plana.......................................…. 16
2
3. 1. GIZARTEA, HEZKUNTZA, DEMOKRAZIA ETA
HERRITARTASUNA
Gizarteak gero eta aldaketa handiagoa jasotzen ari dira teknologiak direla eta horren
ondorioz, erlazio sozialak zein familiarrak aldatu egin dira ere eta “brecha digital” sortu
egin da IKT-ekin erlazioa daukaten pertsonen eta inolako harremana ez daukaten
beste horien artean.
IKT-ak aberastasuna dira, izan ere, garapen ekonomikoa pertsonen gaitasun
teknologikoetan oinarrituta dago gaur egun.
Aldaketak direla eta (umeak inguru birtual batekin izaten dute elkar eragina, ez soilik
inguruko ingurugiroarekin) hezkuntza instituzioak zeintzuk diren helburuak birplanteatu
dituzte. Adimenaren gizartean, garrantzitsuena ez da gizabanakoaren ezagutza, baizik
eta aldaketen aurrean egokitzeko ahalmena izatea.
Lehen hezkuntza ezagutzen transmisioan oinarrituta zegoen; orain, berriz, ikaskuntzan
oinarrituta dago, hau da, ikaslea berak sortzen du. Horrek esan nahi du hezkuntza
birplanteatu egin behar dela eta zer irakatsi, nola eta zertarako erabaki. Gainera,
irakaslegoaren gaitasunak eta jarrerak aldatu behar dira ere.
Horrela, hezkuntza paradigma berri honek, gizarteak eskatzen dituen eskaerei egoki
erantzuteko
kapazak
diren
gizabanakoak
sortzea
du
helburu.
Horretarako,
konpetentzia berriak garatu behar dira, haien ezagutzak, abilitateak eta jarrerak
martxan jarriz.
2. KOMUNIKAZIO ETA HEZKUNTZA MEDIOAK
2.1 Alfabetatze mediatikoa:
Alfabetatze mediatikoak telebista, grabaketa musikalak, zinema.. bereganatzea esan
nahi du.
2.2 Ibilbide nazionala
3
4. 2.3 Eskola bitartekariak. Bitartekarien erabilera pedagogikoa:
Teknologiak irakaskuntza hobetzen du klase barruan. Hauek dira irakasleek orain arte
IKT-ei eman dizkioten funtzioak:
•
Errekurtso didaktiko modura
•
Informazio iturri gisa
•
Erabilpen sortzaile eta ludiko bezala
•
Hausnartzeko
2.4 “Mediascopio proiektua”
•
Formazioa eskaintzen du jakintza eskuratzeko
•
Material didaktikoa diseinatu eta hedatu egiten du
•
Kolaborazioa lortzen du komunikabideen bitartez
•
Familiak bideratu eta zuzendu
2.5 Alfabetatze tradizionala eta alfabetatze berriak
Alfabetatze mota ezberdinak daude:
Alfabetatzen mediatikoa. Honen helburuak dira:
1. Gaitasun kognitiboen garapena
2. Herritartasun globalaren kontzientziaren garapena
Ikus-entzunezko alfabetatzea
Alfabetatze informatzailea
Alfabetatze teknologikoa
2.7 Hezkuntza mediatikoa denen kontua da
Eskolan denek hartu behar dute parte horrelako hezkuntza aurrera egin dezan. IKT-ak
irakasleen eskuetan gelditu dira baina, familien kontua ere bada, eskolan sortzen diren
4
5. aldaketak kontuan hartu eta haien seme-alabak lagundu behar baitituzte. Eskolak
beharrezkoak diren materialez hornitu behar dira, soilik horrela burutuko baita gaur
egungo munduak eskatzen duen hezkuntza mota.
3. OINARRIZKO GAITASUNAK
3.1 LOE-ren berritasunak:
•
Oinarrizko helburuak: herritar guztiek kalitatezko hezkuntza eta formazioa
izatea, komunitatearen kide guztien parte hartzea aurreko helburua betetzeko
eta Europar Batasunean planteatutako hezkuntza helburuak lortzea.
•
Berritasunak: hezkuntza, betirako jaso den ikaskuntzatzat sortzea, hezkuntza =
zerbitzu publikoa, autonomia sustatzea eta hezkuntza sistemaren ebaluazioan
nabarmendu du.
3.2 Konpetentzia kontzeptuaren jatorria:
Gaitasuna:
abilitate praktikoen, ezagutzen, motibazioaren, balore etikoen, jarreren,
emozioen eta beste osagai sozialen baterako mobilizazioa ekintza eraginkorra
lortzeko.
5
6. Irakaskuntza tradizionalaren eta konpetentzien oinarritutako
irakaskuntzaren arteko ezberdintasunak
Irakaskuntza
tradizionala
Zer
sortzen
irakaskuntzak?
Nola lortzen da?
Non
lortzen
konpetentzien
oinarritutako
du Diziplina
irakaskuntzaren
akademikoen Prozesu
kognitibo
edukia
Irakaskuntza abstraktua
da Gelan bertan, batez ere
eta
afektiboak
Irakaskuntza konkretua
Hezkuntza
eremu
irakaskuntza?
Zer
motatako Memoristikoa. Indibiduala
ezberdinetan
Irakaskuntza
irakaskuntza nagusitzen
Kooperatiboa
da?
Zein da irakaskuntzaren Ikasketa
helburua?
Zein
da
betetzeko
gorenak Bizitzari
kapaz
indibiduoak sortu
irakaslearen Jakintzak transmititu
aurre
funtzionala.
egiteko
diren prestatzea
Irakaskuntza
prozesuen
papera?
Nolakoa da hezkuntza Zatitua eta bakartua
gidari eta bitartekaria izatea
Sareetan
konektatuta.
zentroa?
Ingurugiroarekin
harremanetan
4. OINARRIZKO GAITASUNEN IRAKASKUNTZA
ETA IKASKUNTZA
Ikastetxeetan konpetentzietan oinarrituriko irakaskuntza gero eta gehiago gauzatzen
ari da; hala ere prozesu konplexua da. Izan ere, irakaskuntza mota honek aldaketak
eskatzen ditu ikastetxe zein ikasgelako dinamikan.
Konpetentzietan oinarritzen den irakaskuntza honako elementu hauetan oinarritzen da:
•
Ezagutu
•
Egiten jakin
•
Transferitu
•
Baloratu
6
7. Irakaskuntza mota honekin ikaskuntzan zentratzen den irakaskuntzara heldu nahi da,
ikaskuntza autonomoa sustatuz non irakaslea gidaria baino ez da eta ikasleen eta
irakasleen artean lan kooperatiboa eginez. Lortu beharreko irakaskuntzan ere
ebaluazioa birplanteatuko da, hau jarraitua izango da eta ekintzetan oinarriturikoa eta
ez soilik azterketetan. Eta azkenik, eta bizi garen gizartera egokitzeko irakaskuntza
berri honek IKT-ei behar duten garrantzia eskainiko die irakaskuntza-ikaskuntza
prozesuan.
4.1. Ikasleen egin beharrekoa konpetentzietan oinarrituriko irakaskuntzan
Ikaslea lehendabizi bere aurre ezagutzak aktibatu behar ditu eta arazoak gainditzeko
erabili, hauek haien artean erlazionatuz, etorkizunean ikasitakoa egoera errealetan
aplikatzeko.
4.2. Irakasleen egin beharrekoa konpetentzietan oinarrituriko irakaskuntzan
Irakasleek bi egiteko nagusi dituzte irakaskuntza mota honetan: alde batetik,
esperientzia eta ekintzak planifikatu eta diseinatu behar ditu lortu nahi diren emaitzak,
espazioak eta baliabideak kontuan izanik, hauek ikasleei egokitzeko. Eta beste alde
batetik, ikasleak motibatu, gidatu eta lagundu behar ditu ikaskuntza prozesuan.
Modu horretan, metodologiak ezagutzak barneratzeko, ahalmenak lortzeko eta
aptitude berriak garatzeko bide bihurtzen dira; hau da, gaitasunak garatzeko.
7
8. Metodologia hauekin antzinako hezkuntza sistema baztertu egiten da era bat eta
irakasgaiari soilik garrantzia ematen ez dion, kooperazioa sustatzen duen eta formula
berritzaileei ezetza ematen ez dion hezkuntza bat sortu egiten da.
5. ALFABETATZE MEDIATIKOA ETA OINARRIZKO
KONPETENTZIAK
Gaur egungo gizartean prest egoteko alfabetatze mediatikoa jasan behar du
gizabanako bakoitzak.
Alfabetatze mediatikoa hezkuntzan hiru ikuspegi desberdinetatik gauzatu behar da
ikasketa esanguratsua emateko:
Ikuspegia
Erabilera
Hezkuntza medioekin
Erlazionatutako
konpetentziak
Medioak informazio iturri Guztiak;
baina
bereziki
bezala.
ikasten
ikasteko
gaitasuna
eta gaitasun digitala eta
Hezkuntza medioetan
Medioak
ikasteko
informazioaren trataerakoa.
eta Hizkuntza komunikaziorako
bakoitzaren
gaitasuna eta kultura
sormenerako.
humanistiko eta artistikorako
Hezkuntza medioen
gaitasuna.
Medioak errealitatearen Guztiak;
baina
aurrean
erreflexu
Baloreak
bezala. norberaren
bereziki
autonomia
eta
transmititzeko ekimenerako gaitasuna eta
tresna.
gizarterako
eta
hiritartasunerako gaitasuna.
6. KOMUNIKABIDEAK LOE-REN
CURRICULUMEAN
8
9. Alfabetatze mediatikoa Haur Hezkuntzan gauzatzen hasi behar da eta derrigorrezko
hezkuntza osoan zehar bere garapena jarraitu. LOE-ren curriculum berriak gai horrekin
zehazki erlazionatutako edukiak ditu jadanik bai Haur Hezkuntzako 2. ziklorako, zein
Lehen eta Bigarren Hezkuntzarako.
6.1. Haur Hezkuntzako curriculuma
Etapa honetan haurrak gehienbat gaitasun komunikatiboak landu egiten ditu eta
ikasleak alfabetatze tradizionalean hezten dira. Horretaz gain, azken urteotan,
informazioaren eta komunikazioaren teknologiekin kontatuan sartzen dira, beraien
inguru kultural eta sozialera eramanez.
Haur Hezkuntzako curriculuma osatzen duten ezagutza alderdiak honako hauek dira:
1. Norberari buruzko ezagutza eta autonomia pertsonala: honen helburua norbera
bere buruaren irudi positiboa lortzea da besteekiko duten harremanen ondorioz.
2. Inguruaren ezaguera: bakoitzak bere ingurunea ikertzea eta honen aurrean
interesa piztea du helburu.
3. Komunikazioa eta errepresentazioa: azken honen helburuak hizkuntza
ikaskuntza, komunikazio eta adierazpen tresna moduan erabiltzea; bakoitzaren
egoerari hobeto atxikitzen diren emozioak, sentimenduak eta ideiak adieraztea;
ikaskideen eta nagusien mezuak ulertzea; zenbait testu literario ulertu eta sortu
eta irakurketan eta idazmenean murgiltzea dira.
Alderdi hauetatik IKT-ei garrantzi gehien ematen diena inguruaren ezaguera da; izan
ere, teknologiak umeen inguruan aurkitzen direnez, umeak hauekin erlazioa izatea
lortu nahi da eta beraien bidez ingurunea ezagutzeko erraztasunak izatea.
7. HEZKUNTZA MEDIATIKOAREN EDUKIAK
7.1. Dimentsioak eta eduki- blokeak
Hezkuntza mediatikoaren helburuak kontuan hartuta, 4 dimentsio ezberdindu daitezke:
9
10. a) Medioen karakterizazioa eta medioen hizkuntza:
b) Informazioaren bilketa medioetan: Medioak informazio iturri dira. Bloke
honek “zelan lortu, ebaluatu eta gestionatu medioek eskaintzen duten
informazio guztia?”. Bloke honetan informazio iturri ezberdinen lanketa egiten
da, baita dokumentu ezberdinen ebaluazio eta aukeraketa ere. Horrez gain,
medioen erabilera etikoa eta arduratsua ere jorratzen dira.
c) Kontzientzia kritikoaren garapena: Bloke honetan medioen eragina aztertzen
da. Alde batetik, medioek hartzaileei zuzentzen dizkieten edukiak lantzen dira,
baita horiek mezuari ematen dioten esanahia ere. Bestetik, medioen funtzio
sozialaren gaineko kontzientzia jorratzen da. Horrela, adierazpen askatasuna,
medioen ideologia e.a. lantzen dira.
d) Medioen bidezko adierazpena: Medioak eta sormena lantzen dira. “Zelan
espresatu/adierazi ni eta nire barne mundua medioen bidez?”. Mezu
pertsonalak sortzeko estrategiak eta ezagutzak jorratzen dira.
7.2. Hezkuntza mediatikoarekin erlazionatutako GAITASUNAK:
o
Teknologia mediatikoak era egokian erabiltzeko gaitasuna
10
11. o
Medio ezberdinetara heltzeko gaitasuna
o
Eduki mediatikoak zelan eta zergatik sortzen diren ulertzeko gaitasuna
o
Era kritikoan analizatzeko gaitasuna
o
Medioak
sormenaz
erabiltzeko
gaitasuna,
ideiak
eta
iritziak
espresatzeko.
o
Mingarriak izan daitezkeen edukiak identifikatzeko eta saihesteko
gaitasuna
o
Horrela,
Medioen erabilera efektiboa egiteko gaitasuna
aipatzekoa da,
Hezkuntza mediatikoaren
EDUKIEN
BANAKETAREN
PROPOSAMEN bat dagoela derrigorrezko hezkuntzan zehar jarraitzeko
Proposamenean zehar, hiru bloke ezberdintzen dira: ezagutzea (edukiak), egiten
jakitea (prozedurak), eta izatean jakitea (baloreak/jarrerak)..
8. ESKOLA, IKASKUNTZARAKO INGURUNE
SORTZAILEA
Ikastetxeak ikaskuntzarako gune sortzaile bihurtzeko lau baldintza bete behar dira:
1. Ikastetxe eta geletan atmosfera edo giro sortzailea eragin: Lortu behar dena da
geletan hein berdinean alderdi intelektual eta afektiboak egotea, ez bakarrik
produktua edo azken emaitza baloratzea, prozesu osoa baizik, iritzi desberdinak
onartzea, bai banakako bai taldeko ekintzak burutzea…
2.
Antolakuntzari eta espazioen diseinuari malgutasun gehiago eman: Espazio
zabalak, ondo argiztatu eta aireztatuak… Horrela, garrantzitsua da altzairuak
modu desberdinetan jartzeko aukera egotea, egingo den ekintzaren arabera.
Gainera, ezinbestekoa da beharrezkoak diren baliabide materialak eskura
edukitzea eta horien guztien bitartez, talde-lana eta komunikazioa erraza izatea.
Modu honetan, espazioak horrelakoak izatekotan askatasuna, motibazioa,
errespetua, irudimena… bultzatu egingo dira.
11
12. 3.
Hezitzaileek gida eta orientatzaile rola har dezaten lortzea: beharrezkoa da
irakasleak talde-prozesuak errazteko gai izatea, ikasleei dakitenaren eta jakin nahi
dutenaren arteko zubia eraikitzen laguntzea, iritzi desberdin guztiak onartzeko
prest egotea, errespetua eta parte-hartzea bultzatzea…
4.
Ikastetxean kultura komunikatiboa bultzatzea:
Ekintza desberdinen bitartez (irakurketa isila, lan indibiduala, erlaxazioa
ariketak…) norberarekiko komunikazioari garrantzia eman.
Kooperazio ekintzak sustatzea, horrela, ideia desberdinak onartzen,
bestearen lekuan jartzen, enpatia edukitzen… ikasteko.
9. LEKU PRIBILEGIATUA, ESKOLAKO LIBURUTEGIA
BALIABIDE-ZENTRU BIHURTUTA
Komunikabide-alfabetizazioak baliabide testualen, grafikoen, ikus-entzunezkoen eta
digitalen erabilera eskatzen du. Horrela, horiek guztiak biltzen dituen lekua da eskolaliburutegia.
Modu honetan, liburutegia baliabide-zentrua dela esan dezakegu, izan ere, bertan
material guztiak eskuragarri daude eta elkarrekintzarako leku bikaina da. Esan bezala,
mota askotako baliabideak aurki daitezke liburutegian: liburuak, aldizkariak, mapak eta
argazkiak, ordenagailuak, DVD-ak…
Gainera, kontuan hartzekoa da eskola-liburutegian bai lan-kooperatiboa bai ikasketa
autonomia ahalbidetzen da eta irakurketa ohitura bultzatu egiten da besteak beste.
Beraz, esan daiteke Eskola-libutegiak hainbat “funtzio” dituela, besteak beste:
Espazio hezitzailea eta sortzailea da.
Etengabeko laguntza ematen dio irakaskuntza-ikaskuntza programari eta
hezkuntza-aldaketa bultzatzen du.
Ikastetxeko komunikazio-kulturaren oinarria eta bultzatzailea da.
12
13. 10. METODOLOGIA AKTIBOAK OINARRIZKO
GAITASUNAK GARATZEKO, HEDABIDEBATERATZEAREN TESTUINGURUAN.
Orokorrean, irakaskuntza guztiek ikaskuntza prozesu bat sortzea dute helburu, eta
horretarako irakasleek metodologiak erabiltzen dituzte. Horrela, metodo batek hainbat
aldagai hartu behar ditu kontuan, esaterako, ikasle kopurua eta haien ezaugarriak,
landu beharreko ikasgaia…
Hurrengo eskeman, erabil daitezkeen estrategia desberdinak aipatzen dira:
Metodo bakar baten planteamendua bateraezina da lortu beharreko helburu desberdin
guztiak kontuan hartuta. Dena den, azpimarratu beharra dago irakaskuntza metodo
aktiboak, hau da, ikasleen parte-hartze handiagoa eta inplikazio gehiago eskatzen
dutenak, ikaskuntza sakon, esanguratsu eta iraunkorragoak sortzen dutela.
Jarraian, ikasleak oinarrizko gaitasunetan hezteko estrategia eta irakaskuntza-metodo
desberdin batzuk azalduko ditugu:
10.1. Ikaskuntza kooperatiboa
Ikaskuntza kooperatiboa, metodo bat baino gehiago, irakaskuntza ulertzeko modu bat
da. Ikuspegi honetatik planteatzen diren ariketak burutzeko, beharrezkoak dira
kooperazioa eta elkarrekintza. Azken honi dagokionez, ez dugu ahaztu behar
13
14. besteekiko interakzioaz gain, talde-kide bakoitzak bere eginbeharrak dituela eta
ahalegin indibiduala ezinbestekoa dela.
Modu honetan, taldeak arrakasta izateko ezinbesteko baldintza da kide guztiek ikastea.
Beraz, gaitasun interpertsonala, komunikatiboa eta gestio-gaitasuna ezinbestekoak
dira taldeko lagun guztiek ezarritako helburuak lor ditzaten. Prozesu honetan irakaslea
ere garrantzitsua izango da, izan ere, gida eta prozesuaren bitartekaritzat jokatuko du,
informazioa eskainiz, arazoak sortzen direnean horiek konpontzen lagunduz…;
ikasleak, bestalde, protagonistak izango dira, taldean rol desberdinak betez, arazoak
konpontzeko ideia sortzaileak adieraziz…
Gainera,
aipatzekoa
da
teknika
honetan
prozesua
lanaren
emaitza
bezain
garrantzitsua dela.
10.2. Arazoetan oinarritutako ikasketa (aoi)
Zer da? → Teknika honen bitartez, pertsonak esperimentazioaren bitartez, motibazioa
bultzatuz jakiteko nahia sortzen du.
Nola funtzionatzen du? → Ikasleriak taldeka egiten dute lan, arazo batetik abiatuz
informazioa bilatzen dute arazoa ulertzeko eta soluzioa bilatzeko, beti ere tutorearen
gainbegiradaz.
10.3 Proiektuen bidezko lanak
Zer da? → Ikasleek edukiak bilatu egiten dituzte eta horrela haien pentsamenduak
antolatzen dituzte.
Nola funtzionatzen du? → Ikasleek proiektu bat egiten dute denbora zehatz batean
eta jarduera desberdinen bitartez
10.4. Kasuen ikerketa
Zer da? → Egoera erreal batetik abiatuz erreflexioa eta ikasketa bultzatzen duen
teknika da.
14
15. Nola funtzionatzen du? → Faseetan garatzen da:
1. Kasuaren aurkezpena: irakasleak kasuaren aurkezpena egin eta berak
gidatutako lehenengo analisia egin
2. Kasuaren analisia: arazoa identifikatuz, hipotesiak planteatuz eta alde/kontrako
ideiak ateraz
3. Ondorioak: ikasleak ondorioak atera eta amaierako hausnarketa pertsonala
egin.
10.5. Portafolioa
Zer da? → ikasleek egindako lan guztiak baldintza eta ezaugarri batzuen arabera
biltzen dituen artxibagailua da. Ikasleek haien lanaren eta garapenaren jarraipena
egitea ahalbitzen du. Ikaslearen gaitasuna kritikoa bultzatu.
10.6. Elkarrizketa analogiko kreatiboa
Zer da? → Pentsatzea eta sentiaraztea ahalbidetzea laguntzen duen ariketa da.
Honen bitartez ikasleek haien irudimena eta eguneroko esperientzien inguruko
garapena bultzatzen dute.
10.7. Interes zentruak
Zer da? → behar sozialei, intelektualei eta fisikoei erantzuna emateko teknika da, baita
ikasleei interes naturalei erantzuteko ere.
Nola funtzionatzen du? → Hurrengo faseetan antolatzen da:
1. Behaketa: ingurunearen gaitasunak eta bere elementuak zeintzuk diren jakiten
usten du.
2. Asoziazioa: ikasleek haien aurretiko ezagutzak behaketetan eskuratutako
ezagutzekin lortzen dituzte , hauek konparatuz eta mailakatuz.
3. Adierazpena: egindako ikerketaren bukaeratzat ulertzen da.
10.8. Baliabide digitalak gelan
15
16. Gaur egun oso garrantzitsuak dira teknologia berriak ikasketaren arloan. Horrela
Eskola 2.0 izeneko programa sortu da.
Ordenagailuaren inkorporazioa gelan metodologia berri ugari sartzeko ahalmena
ekartzen du: eremu birtualak, internetarekin konexioa, foroak....ç
Ikasleak informazio gehiena lortu: aurretiko eta oraingo ezagutzak lotu.
Gela kolaboratiboak: ideien elkartrukea
Testuinguran dauden gaiak: egunerokotaunarekin loturikoak
Ikasten ikasi: feedback-a dago (ikasle-teknologia; ikasle- taldea; taldea.
irakasle)
CAIT proiektua
Proposamen praktiko desberdinak eta anitzak eskaintzen dituen paradigma berriak
dira. "Ikasketa Konstruktiboa, Autorregulatzailea, Interaktiboa, Teknologikoa".
11. ESKOLARAKO HEZKUNTZA MEDIATIKORAKO
PLANA
Kontuan hartu beharreko oinarriak:
1. Ikuspegi zabala: jadanik ditugun ezagutzak zabaldu, metodologia aktiboak eta
kooperatiboagoak erabiliz.
2. Eguneroko egoera
3. Oinarrizko antolamendua: mundu guztiak horren berri jakitea
4. Progresiboa: hainbat faseak jarraitzea.
JARRAITU BEHARREKO FASEAK
1. Hezkuntza Mediatikoa sortzeko akordiora ailegatu
2. Planaren ardura izango duen talde a sortu
3. Eskolaren testuinguruaren azterketa egin
4. Proiektuaren elaborazioa
5. Zentruaren kurrikulumaren inklusioa
16
17. 6. Mantenimenduaren eta antolakuntzaren estrukturaren definizioa (bilerak)
7. Proiektuaren garapena
8. Ebaluazioa
9. Baliabideen eskaintzarako lekua sortu
17
