1. 1

2. Varende warmte?
Egbert Klop

3. Over DWA
•
•
•
•
•
Opgericht in 1986
Goed rentmeesterschap is een opdracht
Circa 110 medewerkers
Bodegraven, Rijssen, Ede, Amsterdam
Woningbouw, utiliteit, overheid, gezondheidszorg,
onderwijs, monumenten, energie, agro, industrie
3

4. 4

5. Inhoud
• Wat?
• Spelregels veranderen
• Opslag van warmte
• Toepassingen
• Begin- of eindpunt?
5

6. Wat?
•
Opslag van energie
–
–
–
–
•
Elektrisch
Thermisch
Chemisch
Mechanisch
– ….
Vandaag focus op thermisch: warmte
6

7. Spelregels veranderen
•
•
Nieuwe spelregels geeft nieuwe
dynamiek
Voorbeelden:
–
–
–
–
Fast Ferry
Fiscale stimulering zuinige auto’s
Internetshop versus boekhandel
Liberalisering energiemarkt
7

8. Nieuw?
8

9. Opslag van warmte
•
Methoden van opslag
–
–
–
–
Voelbaar (temperatuurstijging)
Latent (faseovergang)  PCM
Sorptie
Thermo-chemisch
9

10. Opslag in PCM’s
•
•
PCM = Phase Change Material
Faseovergang kost meeste energie
10

11. Opslag in PCM’s (2)
Bron: Vito
11

12. Opslag in PCM’s (3)
• Voordelen
–
–
–
–
Warmteopslag en -afgifte bij een constante temperatuur
Hoge dichtheid van energieopslag  compacte systemen
Lagere energieverliezen
Mobiliteit in tijd en afstand
• Nadelen
–
–
–
–
Duurder dan een klassieke waterbuffer
Beperkte thermische geleidbaarheid  beperkt vermogen
Cyclische stabiliteit, corrosiviteit, toxiciteit, brandveiligheid, onderkoeling
Bijdrage voelbare warmte is kleiner in vergelijking met water
• Meest attractief zijn
–
–
Paraffines (duur, relatief lage temperatuur)
Zouthydraten (corrosie, stabiliteit)
12

13. Huidige spelregels
•
Varen met:
–
–
–
–
steenkool: ~200 jaar
olie: ~ 100 jaar
gas: ~ 50 jaar
warmte: 0 jaar
13

14. Toekomst
•
•
Varen met warmte
Als alternatief van een pijpleiding
14

15. Toepassing warmteopslag in PCM
•
Stadsverwarming
– Restwarmte
– Multi source
– Transport per schip of
as: afstand
– Buffering:
ongelijktijdigheid
•
Industriële processen
• Afvalverbrandingscentrales
– Verbeteren warmtebenutting
– Concurrentievermogen
– Optimalisatie productie: W of E
•
Biomassacentrales
– Verbeteren warmtebenutting
– Optimalisatie SDE+-subsidie
– Procesoptimalisatie
– Reductie
exploitatiekosten
15

16. Industriële restwarmte voor
gebouwde omgeving
BC 1 – Warmteproductie
BC 2 – Handel & transport
BC 3 – Distributie en levering
GJ-tarief
Jaarlijks vastrecht
Eenmalige BAK
BC – Varende warmte
Back-up
ketels
PCM
stadsdeel
duwbak
GJ-tarief
GJ-tarief
Deel van het vastrecht
16

17. Waar staan we nu?
•
Consortium
–
–
–
–
–
•
•
•
–
–
–
–
–
ECN
DWA (penvoerder)
Bronswerk HT
HVC
VSH en Stemat
TKI-aanvraag
Vier participerende
provincies
Industriële partijen
•
Sabic
Dow Chemical
Attero
Tata Steel
…….
Overleg met parallel
traject in Duitsland
17

18. Beginpunt of eindpunt?
• Duurzame energie
• Toepassingen
– Breed
– Positieve reacties
vraagt om opslag
–
–
–
–
•
Warmte, koude
Elektriciteit
Feed stock
Chemisch
Energieakkoord & EED
(Nederland)
•
Spelregels veranderen

– Toepassingen
– Creativiteit
– Initiatief
– Restwarmte
– Gebiedsbenadering
18