2. P = Ֆոսֆոր, p=15, e=15, n=16
Ar(U) = 31
3-րդ պարբերության 5-րդ խմբի գլխավոր ենթախբի տարր
Մետաղ
3s2Зр3
Ֆոսֆոր
3.
4. Ստացվել են 28P (T½=6,27 վրկ), 29P (4,45 վրկ), 30P
(2,55 ր), 32P (14,22 օր), 33P (25 օր) և 34P (12,5 վրկ)
արհեստական ռադիոակտիվ իզոտոպները։
Ֆոսֆոր
5.
6. Ֆոսֆորը բնության մեջ տարածված տարր է, կազմում
է երկրակեղևի զանգվածի 9,3․10−2% (տարածվածությամբ 13-
րդն է)։ Ֆոսֆորը բնորո հոտով, անգույն, մոմակերպ,
թունավոր նյութ է, ստացվում է ֆոսֆորի գոլորիները
սառեցնելիս։
Հալման ջերմաստիճանը 44,1 °C, եռմանը՝ 280,5 °C,
խտությունը՝ 1828 կգ/մ3։ Օդում (40 °C-ում) ինքնաբռնկվում է
(պահում են ջրի տակ)։ Բաղկացած է
Р4 մոլեկուլներից (Ֆոսֆորի մյուս ձևափոխություններն
ատոմական պոլիմերներ են)։ Տաքացնելիս 250-300 °C
դանդաղ փոխարկվում է կարմիր ֆոսֆորի։ Այն
առաջացնում է բյուրեղական մի քանի ձևափոխություններ,
որոնք 416-423 °C-ում սուբլիմվում են և ունեն 2000-2400
կգ/մ3 խտություն։
Ֆոսֆոր
7. Ջրածնի հետ անմիջականորեն չի միանում։
Ֆոսֆինը՝ РН3, ստացվում է կալցիումի ֆոսֆիդի՝
СаР2 և ջրի փոխազդեցությամբ։
Հայտնի են նաև ֆոսֆորի հեղուկ (երկֆոսֆին՝
Р2Н4) և պինդ ջրածնական միացությունները։
P-ի այրման հետևանքով առաջանում է հնգօքսիդը՝
Р4О5, թթվածնի անբավարարության դեպքում՝
եռօքսիդը (Р4Об)։ Գոյություն ունեն նաև ֆոսֆորիի
այլ օքսիդներ՝ P4О, P4О2, P2O5, (PО2)n, P4О7, P4О8,PО
և այլն։
Ֆոսֆոր
8. Անունն ստացել է շնորհիվ իր լուսարձակելու
հատկության։ Ֆոսֆոր բառը ծագում է
հունարեն φῶς՝ «լույս» և φέρω՝ «տանում եմ»
բառերից։
Ֆոսֆորափայլ բառն սկզբում ունեցել է ֆոսֆորի
արձակած լույսի նշանակությունը, հետագայում
սկսել է գործածվել որպես առարկաների
արձակած սառը լույս ընդհանրապես։
Ֆոսֆոր
9. Տարրական ֆոսֆորն ստանում են կալցիումի
ֆոսֆատի, սիլիկահողի և ածխածնի խառնուրդն
էլեկտրական վառարանում առանց օդի մուտքի
մինչև 1600 °C տաքացնելով՝
Ստացված գազային P4-ը բաց թողնելով ջրի մեջ՝
վեր են ածում պինդ վիճակի։
Ֆոսֆոր
11. Սպիտակ ֆոսֆորը օգտագործվում է կարմիր ֆոսֆոր ստանալու համար:
Ֆոսֆորը օգտագործվում է ֆոսֆորային թթուներ ստանալու համար և
դրանց օգտագործման:
Հիմնականում կարմիր ֆոսֆորը օգտագործում են լուցկի ստանալու
համար:
Ֆոսֆորը օգտագործվում ինչպես դեօքսիդանտ նաև մետաղական
խառնուրդների մաս է հանդիսանում:
Դեղորայք ստանալու համար:
Միջատներ դեմ գյուղատնտեսության մեջ:
Լվացքի պարագանիր ստացման համար:
Օրգանական սինթեզի մեջ:
Ֆոսֆոր