19 chapter 17

1. Сэдэв 19
Худалдан авалт,
корпорацийн нийгмийн
хариуцлага ба ёс з йү

2. Агуулга
 Бизнесийн зарчим ба худалдан авалт
 Тогтвортой нийгэмд чиглэсэн: ‘Х м с, дэлхий, ашиг’-ү үү
ийн талаар
 Тогтвортой худалдан авалт: Нийл лэлтийн с лжээгүү ү
тогтвортой байлгах арга зам
 Итгэлцэл, бизнесийн шударга байдал ба ёс з йү

3. Бизнесийн зарчим ба худалдан авалт
 Глобал эх свэр нь рг н х рээнд х гжиж байнаүү ө ө ү ө
 Х д лм р ба х рээлэн буй орчны талаарх зохицуулалтө ө ө ү
нь ргэлж хязгаарлагдмал байдагү
 Хэрэглэгчид йлдвэрлэлийн б д лэг алдааг х лээнү ү үү ү
з вш рд гг йө өө ө ү
 Худалдан авагчид тогтвортой байдалд хэрхэн хувь
нэмэрээ оруулж чадах вэ?
 Компаниуд бизнес эрхлэх орчин б рд лэхү үү
зарчмуудыг бий болгодог
 Зарим зарчмууд нь: олон улсын эрх з й, шударгаү
рс лд н, шударга ёсыг х ндэтгэхө ө өө ү

4. Бизнесийн суурь зарчмууд
• Бидний нэт з йлсү ү
• Тогтвортой х гжил баө
• Хариуцлага
o Хувьцаа эзэмшигчдэд
o Хэрэглэгчдэд
o Ажилчдад
o Хамтран ажиллаж буй
бизнес эрхлэгчдэд
o Нийгэмд
• Зарчим 1: Эдийн засаг
• Зарчим 2: рс лд нӨ ө өө
• Зарчим 3: Бизнесийн шударга
байдал
• Зарчим 4: Улс т рийн йлө ү
ажиллагаа
• Зарчим 5: Эр л мэнд, аюулг йүү ү
байдал, болон байгаль орчин
• Зарчим 6: Орон нутгийн
холбоод
• Зарчим 7: Харилцаа холбоо ба
оролцоо
• Зарчим 8: Хэрэгж лэлтүү
• Бидний зарчмаар амьдар
www.shell.com

5. Тогтвортой байдал: ‘Х м с, Дэлхий, Ашиг’ү үү
 Тогтвортой байдал – Корпорацийн нийгмийн хариуцлага
 Ирээд й еийнхний хэрэгцээг хохироохг й шийдэл олохү ү ү
 Хувьцаа эзэмшигчдээс - оролцогч талууд руу т вл р х:ө ө ө
 Х м с:ү үү Х д лм рийн н хц лө ө ө ө ө
 Байгаль дэлхий: Байгалийн н цийн ашиглалтөө
 Ашиг: Санх гийн х гжилүү ө
 Эдгээр гурван шалгуурт ндэслэн шийдвэр дээ жинлэхү үү

6. Ёс з йн рэг хариуцлагаү үү
Ёс з йтэй байү
Эрх з йн хариуцлагаү
Хуулийг дага
Эдийн засгийн рэг хариуцлагаүү
Ашигтай бай
Энэрэнг й рэг хариуцлагаү үү
Сайн корпораци байх
Carroll-ийн корпорацийн нийгмийн хариуцлагын
пирамид
Carroll, 1991

7. Тогтвортой худалдан авалт
 Нийл лэгч нь рс лд х чадварын чухал эх сурвалжүү ө ө ө
болдог
 Нийл лэгч нь тогтвортой байдлыг харгалзан зсэнүү ү
эрсдлийг сгэдэгүү
 Филипс шиг компаниуд эдгээр асуудлыг шийдвэрлэхэд
ихээхэн х чин чармайлт гаргадагү
 Стандартыг х гж лэхө үү
 рийг нэлэх, аудит хийхӨө өө ү
 Залруулах арга хэмжээ авах йл ажиллагааны т л вл гү ө ө ө өө
 Нийл лэгчид хамтран ажиллахад бэлэн байнаүү
 Уг хандлагыг эхний шатнаас хоёрдугаар шатны
нийл лэгчид х ртэл ргэлжл лэхэд их хугацааүү ү ү үү
зарцуулна

8. Нийл лэгчийн тогтвортой байдлыгүү
р нэлэх ньөө өө ү
Хариулты
н сонголт
Гүйцэтгэлд өгөх оноо
yes/no/NA 1: Алдаа байна; Хэрэгжилт: Эхлэл шат/ Зүгээр
л эхэлнэ
2: Алдаа гарч болзошгүй; Хэрэгжилт:
дуусаагүй үйлдвэрлэл, > 50% гүйцэтгэсэн
3: Алдаа байхгүй; Бүрэн хэрэгжүүлсэн
9.1 ЕРӨНХИЙ
9.1.1 Танай компаний дээд удирдлага Байгаль орчин, Эрүүл мэнд, Аюулгүй
байдал, Хүүхдийн хөдөлмөр, Албадан хөдөлмөр эрхлэлт, Ялгаварлан
гадуурхалт, Хөдөлмөрийн хөлс, Ажлын цагийн талаарх орон нутгийн
холбогдох бүх хууль тогтоомжийг дагаж мөрдөх бодлогыг баримталдаг уу?
9.1.2 Танай компани эдгээр бодлогуудыг бүх ажилчдад мэдээллэж, ойлгосон
эсэхийг баталгаажуулдаг уу?
9.1.3 Эдгээр дүрмийг танай нийлүүлэлтийн бааз, туслан гүйцэтгэгч нар мэдэж,
хүндэтгэдэг эсэхийг хянадаг бүтэц танай компанид бий юу?
9.2 Байгаль орчин
Танай компани байгаль орчны стратеги/бодлоготой юу?
9.2.1 Танай компани ISO 14001 баталгаажуулсан уу?
Хэрэв үгүй бол, танай компани ISO 14001-тай тэнцэхүйц байгаль орчны
менежментийн системтэй юу?
9.2.3 Танай компани жилийн байгаль орчны тайланг гаргаж, харилцагчиддаа
хуулбарыг илгээдэг үү?
Танай компани одоо Филипсийн бүтээгдэхүүний хэлтэстэй хамтран
ажилладаг уу?
Хэрэв тийм бол, танай компани филипсийн бүтээгдэхүүний хэлтэст тохирох
байгаль орчны хориотой болон холбогдох бодисын жагсаалтыг бүрэн дагаж
мөрддөг үү?
Танай компани бүтээгдэхүүнийг бий болгох явцад байгаль орчинд үзүүлэх
нөлөөллийг бууруулах талаар авч үздэг үү?
www.philips.com

9. Нийл лэгчийн тогтвортой байдлыгүү
р нэлэх ньөө өө ү
Хариултын
сонголт
Гүйцэтгэлд өгөх оноо
yes/no/NA 1: Алдаа байна; Хэрэгжилт: Эхлэл шат/
Зүгээр л эхэлнэ
2: Алдаа гарч болзошгүй; Хэрэгжилт:
дуусаагүй үйлдвэрлэл, > 50% гүйцэтгэсэн
3: Алдаа байхгүй; Бүрэн хэрэгжүүлсэн
9.3 ЭРҮҮЛ МЭНД БА АЮУЛГҮЙ БАЙДАЛ
9.3.1. Ажиллагсдын эрүүл мэнд, аюулгүй байдал, хөдөлмөрийн гэрээг хамгаалж,
хүрээлэн буй орчинд үзүүлж буй ямар нэг сөрөг нөлөөг хэрхэн бууруулах талаар
дээд удирдлагын гарын үсэг зурсан бичмэл аюулгүй байдал болон эрүүл
мэндийн бодлого бий юу?
9.3.2 Танай компаний ажилтан, менежерүүд өөрсдийн болон бусдын эрүүл мэнд,
аюулгүй байдлын төлөө хариуцлагаа мэддэг, мөн тэд хөдөлмөрийн эрүүл ахуй,
аюулгүй байдал, хүрээлэн буй орчны асуудлаар хангалттай чадавхитай гэдгийг
баталгаажуулахын тулд танай компани зохих сургалтыг явуулдаг уу?
9.3.4 Орон нутгийн холбогдох дүрэм журам, компаний даатгалын заалтыг дагаж
мөрддөг галаас урьдчилан сэргийлэх систем байдаг уу? Энэ систем нь
компанийг бүхэлд нь хамардаг уу, туршигдсэн уу, төгс ажлын нөхцөлд байдаг уу?
9.4 ХҮҮХДИЙН ХӨДӨЛМӨР
9.4.1 Хүүхдийн хөдөлмөрийгашиглахаас урьдчилан сэргийлэх, хөдөлмөр эрхэлдэг
хүүхдүүдийн шилжилт хөдөлгөөний хөтөлбөр журмыг хэрэгжүүлэх бодлого,
журам боловсруулсан уу?
9.4.2 Ажилчдын хамгийн залуу нас нь олон улсын хөдөлмөрийн байгууллагын 138-р
заалт болон эрх зүйн шаардлагад нийцсэн үү?
9.5 АЛБАДАН ХӨДӨЛМӨР
9.5.1 Албадан хөдөлмөрлөхөөс урьдчилан сэргийлэхийн тулд боловсруулсан бодлого,
журмууд нь зохих хууль эрх зүйн шаардлагад нийцсэн үү?
www.philips.com

10. Нийл лэгчийн тогтвортой байдлыгүү
р нэлэх ньөө өө ү
Хариултын
сонголт
Гүйцэтгэлд өгөх оноо
yes/no/NA 1: Алдаа байна; Хэрэгжилт: Эхлэл шат/
Зүгээр л эхэлнэ
2: Алдаа гарч болзошгүй; Хэрэгжилт:
дуусаагүй үйлдвэрлэл, > 50%
гүйцэтгэсэн
3: Алдаа байхгүй; Бүрэн хэрэгжүүлсэн
9.5.3 Ажилчдын сайн дурын оролцоог бүрэн дэмждэг үү, ямар ч үед тэдгээрийн хүсэл
зоригийн эсрэг албаддаггүй юу?
9.6 ХАМТЫН ХЭЛЭЛЦЭЭР БА ЗОХИОН БАЙГУУЛАХ ЭРХ
9.6.1 Танай компани Олон улсын хөдөлмөрийн байгууллагын С98 стандартын дагуу
үйлдвэрчний эвлэл байгуулж, өөрсдийн сонголтоор элсэх ажилчдынхаа эрхийг
хүндэтгэж, хамтын ажиллагааны гэрээ байгуулдаг уу?
9.6.2 Танай компани хөдөлмөрийн нөхцлийн талаар хэлэлцүүлэгт оролцдог уу?
9.6.3 Танай компани эвлэлдэн нэгдэх, хамтын хэлэлцээр хийх эрх чөлөөг хуулиар
хязгаарласан нөхцөлд бүх ажилчидтай хэлэлцээр хийсэн бие даасан, чөлөөт
холбоо зэрэгцэн оршихыг дэмжих үү?
9.7 ЯЛГАВАРЛАЛ
9.7.1 Ялгаварлан гадуурхалтыг арилгах, түүнээс зайлсхийх, тэгш боломж олгох
зорилгоор боловсруулсан бодлого, журам бий юу? (Жишээ нь, хүйс, арьс өнгө,
шашин шүтлэг, үндэсний цөөнх, бэлгийн хандлага, хөгжлийн бэрхшээл)
9.7.2 Танай компани ажилтан бүр ялгаварлан гадуурхахгүй байхтай холбоотой бүхий л
дүрмийг хүлээн авч, ойлгож байгаа эсэхийг хянадаг уу? Жишээ нь: арьс өнгө,
хүйс, нас, хэл, шашин шүтлэг, улс төрийн болон бусад үзэл бодол, үндэсний буюу
нийгмийн гарал үүсэл, хөрөнгө чинээ, төрсөн байдал болон бусад статус.
www.philips.com

11. Итгэлцэл, шударга байдал ба ёс з йү
 Компаниуд бие биеэсээ ил хамааралтай болохынүү
хэрээр итгэлцэл ил чухал болдог.үү
 Худалдан авалтын судалгааны т в с судалгааны т слийнө өө ө
судалгаанд хамрагдсан 300 гаруй компаниудын бодит т ншлэл ньү
нийт нийл лэгчийн харилцааны 1-ээс бага хувийг эзэлж байгаагүү
олж мэдсэн байна.
 Худалдан авалт нь нийл лэгчидтэй харилцах ёс з йнүү ү
асуудлуудад мэдрэмтгий байдаг.
 Ёс з йн д рэмү ү
 Цахим дуудлага худалдааны ач холбогдол улам ихэсч байна
 NEVI-ийн ёс з йн д рэмү ү

12. Нийл лэгчтэй харилцахүү
харилцаанд итгэлцлийг бий болгох
Бизнесийн шударга
байдал/ байгууллагын
зан т л вө ө
Ур чадвар ба
чадавхи/мэдлэг ба
менежмент
Зарчим/ёс з йү
Найдвартай
Б тээлч байдалү
Ур чадвар
Манлайлал
Итгэлцэл
Сайн
нийл лэлтийнүү
гинжин хэлхээ

13. Д гнэлтү
 Корпорацийн нийгмийн хариуцлага нь с лийнүү
жил дэд чухал ач холбогдолтой болсон нь тодорхойүү
юм.
 Нийл лэгч нь н гийн компаний нэ цэнийнүү ө өө ү
гинжин хэлхээний чухал хэсэг учраас нийл лэгчидтэйүү
харилцах харилцаа нь тогтвортой х гжлийнө
х т лб рийн чухал хэсэг болсон.ө ө ө
 Корпорацийн нийгмийн хариуцлагын ндсэн санаа ньү
ирээд й хойч еийнхээ н цийг золиослохг йгээрү ү өө ү
н еийн хэрэгцээг хангах явдал юм.ө өө ү