อาหารและโภชนาการ

1. ใบความรู
เรื่อง สุขภาพผูบริโภค
สิทธิของผูบริโภค
ในปจจุบนมีความเจริญกาวหนาทางวิทยาศาสตรและเทคโนโลยีทางการผลิต การตลาด
ั
และการสื่อสารคมนาคมทําใหมีสินคาหลากหลายและจํานวนมากออกจําหนายในตลาดพรอมทั้งมี
การใชกลยุทธการตลาดรูปแบบใหม ๆ และสื่อโฆษณาเปนเครื่องมือในการนําเสนอขาวสารขอมูล
เกี่ยวกับสินคาและบริการใหผูบริโภคทราบ ซึ่งมีทั้งผลดี คือ ผูบริโภคไดมีโอกาสเลือกมากขึ้น
และผลเสีย คือ ผูบริโภคจะเสี่ยงตอการถูกเอารัดเอาเปรียบได หากขาดการตรวจสอบไตรตรองที่ดี
จากตัวผูซื้อเอง หรือจากหนวยงานราชการที่เกี่ยวของ
พระราชบัญญัติคุมครองผูบริโภค (ฉบับที่ 2) พ.ศ. 2541 ไดบัญญัติสิทธิของผูบริโภคที่จะ
ไดรับความคุมครองตามกฎหมาย 5 ประการ ดังนี้
1. สิทธิที่จะไดรบขาวสารรวมทั้งคําพรรณาคุณภาพที่ถกตองและเพียงพอ
ั ู
เกี่ยวกับสินคาและบริการ
2. สิทธิที่จะมีอิสระเลือกหาสินคาและบริการ
3. สิทธิที่จะไดรบความปลอดภัยจากการใชสินคาหรือบริการ
ั
4. สิทธิที่จะไดรบความเปนธรรมในการทําสัญญา
ั
5. สิทธิที่จะไดรบการพิจารณาและชดเชยความเสียหาย
ั
ดังนั้น ในการเลือกซื้อผลิตภัณฑ เราจะตองรูจักพิทักษประโยชนของตนเองในการบริโภค
โดยการสรางความรู ความเขาใจ ความตืนตัวในการรูจกเลือกซื้อ และสามารถแยกแยะได
่ ั
วา สิ่งใดเปนประโยชนตอการบริโภค สิ่งใดทําใหเกิดโทษ และเกิดความสิ้นเปลือก หาก
ผูบริโภคมีการอานฉลากกอนซื้อ รูจักใชขอมูลบนฉลาก เพื่อการบริโภคที่เหมาะสม

ปลอดภัยและประหยัด
ขอพึงปฏิบติของผูบริโภค
ั
ในการเลือกซืออาหารผูบริโภคควรถือหลัก ดังนี้
้
1. เลือกซื้ออาหารที่มีคุณคาทางโภชนาการและควรเปนของสดที่มีคุณคาอาหาร
เพียงพอ
2. เลือกซื้ออาหารที่มีคุณภาพหรือไดมาตรฐานตามที่กําหนดไว ซึ่งจะตองมี
เครื่องหมายรับรองคุณภาพ หรือฉลากที่ระบุชื่ออาหาร เลขทะเบียนอาหาร
สวนประกอบของอาหาร วัน เดือน ป ทีผลิต และหมดอายุ น้ําหนักสุทธิ
่
ชื่อ และสถานที่ตั้งของผูผลิต

2. 3. คํานึงถึงการประหยัดโดยเลือกซื้ออาหารที่มีในฤดูกาล และรูจักซื้อในปริมาณ
ที่เหมาะสมกับการบริโภค
4. ไมควรหลงเชือคําโฆษณาเกียวกับคุณภาพและปริมาณมากจนเกินไป ควร
่ ่
พิจารณาจากประสบการณของตนเองที่เคยซื้อใชมากอนหรือจากบุคคลที่
เชื่อถือได
5. ควรระวังในเรือผลิตภัณฑทไมบริสุทธิ์และปลอมปน โดยพยายามศึกษาหา
่ ี่
ความรู หรือติดตามขาวสารจากสํานักงานคณะกรรมการอาหารและยา
รวมทั้งหนวยงานหรือองคกรที่เกี่ยวของ
เครื่องหมายมาตรฐานและเครื่องหมายเลขทะเบียนอาหารและยา
ทางปลอดภัยของผูบริโภค ควรเลือกซื้ออาหารตาง ๆ ( ขนมหวาน ผลไมกวน นมกลอง
น้ําผลไมกลอง อาหารกระปอง ฯลฯ) เฉพาะที่ไดรับเครืองหมายมาตรฐานผลิตภัณฑอุตสาหกรรม
่
หรือสินคาที่มีเครื่องหมายเลขทะเบียนอาหารและยาของสํานักงานคณะกรรมการอาหารและยา
( อักษรยอ “ อย” ) กระทรวงสาธารณสุข ที่ไดระบุวันที่ เดือน ปที่ผลิตและหมดอายุ พรอมทั้งชือ่
และที่อยูของสถานที่หรือโรงงานที่ผลิต ซึ่งเขียนติดเอาไวที่ขางกลองนั้น ๆ ดวย
เครื่องหมายมาตรฐานแบบไมบังคับใชกับผลิตภัณฑที่ผผลิตสมัครใจ ทําใหมีคุณภาพตามมาตรฐาน
ู
ถาเปนเครี่องหมายที่บังคับใชจะมีวงกลมลอมรอบเครื่องหมาย
เลขทะเบียนตําหรับอาหาร สํานักงานคณะกรรมการอาหารและยา

3. หนวยงานที่เกี่ยวของกับการคุมครองผูบริโภค

ในกรณีที่ผูบริโภคถูกละเมิดสิทธิสามารถรองทุกขไปยังสํานักงานคณะกรรมการคุมครอง
ผูบริโภคได เพื่อใหผูบริโภคไดรับสินคาที่มีมาตรฐานและมีความปลอดภัย ไดรับความเปนธรรม
ในการซื้อสินคาและบริการทั้งปริมาณและคุณภาพ รัฐบาลจึงมีความจําเปนตองเขามามีบทบาทใน
การคุมครองผูบริโภค โดยจัดตั้งหนวยงานตาง ๆ ในการคุมครองผูบริโภค
หนวยงานที่สาคัญ ไดแก
ํ
1. สํานักงานคณะกรรมการอาหารและยา
2. สํานักงานมาตรฐานผลิตภัณฑอุตสาหกรรม
3. กรมการคาภายใน
4. กองวัตถุมีพิษ
5. กรมวิชาการเกษตรและสหกรณ
6. กองจัดสรรที่ดนและอาคารชุด
ิ
7. กรมที่ดินกระทรวงมหาดไทย
สํานักงานคณะกรรมการอาหารและยาเปนหนวยงานทีควบคุมมาตรฐานและเฝาระวังความ
่
ปลอดภัยผลิตภัณฑสุขภาพ ไดแก อาหาร ยา เครื่องสําอาง วัตถุอันตราย ยาเสพติด วัตถุออก
ฤทธิ์ตอจิตประสาท เครื่องมือแพทย รวมทั้งรณรงคเผยแพรความรูใหแกประชาชนในดานดังกลาว
กระทรวงพาณิชย มีนโยบายคุมครองผูบริโภคใหไดรับความเปนธรรม กํากับดูแลสินคา
ใหเพียงพอแกความตองการของประชาชน โดย
- กรมการคาภายในจะทําหนาที่ดูแลเกียวกับราคา ปริมาณ และ
่
คุณภาพ
- กรมทะเบียนการคา จะทําหนาที่ตรวจสอบความถูกตองของเครื่องชั่ง
ตวง วัด รวมถึงการออกใบอนุญาตการคาน้ํามันเชื้อเพลิง
สําหรับสวนภูมภาคนั้น สํานักงานสาธารณสุขจังหวัดเปนผูดําเนินการควบคุม
อาหาร ยา เครื่องสําอาง วัตถุอันตราย วัตถุออกฤทธิ์ตอจิตประสาท ยาเสพติดใหโทษ
และเครื่องมือแพทย ในแตละจังหวัด โดยมอบอํานาจใหผูวาราชการจังหวัดและนาย
แพทยสาธารณสุขจังหวัดดําเนินการ
เรียบเรียงจาก
หนังสือ กลุมสาระการเรียนรูสุขศึกษาและพลศึกษา กิจกรรมสุขศึกษา
ชั้นมัธยมศึกษาปที่ 1 สํานักพิมพประสานมิตร