1. TEMA 1 : KĠġĠSEL GELĠġĠM
TEMA 2 : ATATÜRK
TEMA 3 : MĠLLĠ KÜLTÜR
TEMA 4 : TOPLUM HAYATI
TEMA 5 : DUYGULAR
TEMA 6 : DOĞA VE EVREN
8.SINIF TÜRKÇE

2. Tema : KiĢisel GeliĢim
Metnin Adı: HERKES BAġARILI OLUR MU?
Metnin Türü : SöyleĢi (Sohbet)
Metnin Yazarı : Zuhal ÖZER
Süre : 8 Ders Saati
Etkinlikler : Dil Bilgisi

4. 
(31 Mart 2014 Haftası)
Bu hafta fiilimsiler konusuna giriĢ yapılacak, fiilimsilerin
iĢlevlerini ve kullanım özelliklerini tartıĢılacak ve bu dersin
sonunda fiilimsileri özelliklerine uygun biçimde
kullanabilme becerisi kazanılacak.

5. 
7. sınıfta ve daha önceki yıllarda edindiğiniz bilgileri
anımsayarak aĢağıdaki fiilleri mastar ve köklerine ayırınız.
 getirdim
 sevmiĢ
 otursun
 gülecek

6. 
 Fiillerle ilgili bilgileri anımsadıktan sonra kaynakta
verilen kelimelerin kökünü, mastar hâlini inceleyelim.
Kök
 getir
 sev
 otur
 gül
Mastar Hali
 getirmek
 sevmek
 oturmak
 gülmek

7. 
 AĢağıdaki cümleleri not alalım ve koyu harflerle yazılan
kelimelerin altlarını çizelim.
 ArkadaĢım evimize geliĢinde bir demet çiçek getirdi.
 Kitaplığın kenarında boĢ duran vazoya baktı.
 Birkaç kuruĢ kazanınca evimi yağlı boya ile boyattım.
 Sözünü bitirince kalkmak istedi.

8. 
 Altını çizdiğimiz kelimelerin köklerini bulalım ve
köklerin isim kökü mü yoksa fiil kökü mü olduklarını
belirleyelim.
 geliĢinde
 duran
 kazanınca
 bitirince
 kalkmak

9. 
 Not aldığımız cümlelerdeki yüklemlerinin altını çizelim.
 Yüklem olan kelimelerin isim mi yoksa fiil mi olduğunu
tartıĢalım.
 Cümlelerde geçen "geliĢinde, duran, kazanınca, bitirince,
kalkmak" kelimelerinin köklerinin fiil olmasına karĢılık
cümlelerde yüklem görevinde kullanılmamıĢ olduğunu
gördük.

10. 
 Bilindiği gibi Türkçe’de –(i)msi eki benzeyen
anlamına gelir. Buna göre fiilimside fiile benzeyen
demektir.
 Fiiller iĢ, oluĢ, hareket bildirir. mastar eklerini alır.
 Fiilimsiler iĢ, oluĢ, hareket bildirmez mastar eki
almazlar

11. 
Fiilimsiler Üç Gruba Ayrılır
1. Ġsim Fiiller
2. Sıfat Fiiller (Ortaç)
3. Zarf Fiiller

12. 
ĠSĠM FĠĠLLER (AD-EYLEMLER)
 Filin adı demektir.
 Fiil soylu sözcüklerin sonuna –mak –mek –ıĢ –iĢ –uĢ
–üĢ –ma –me ekleri getirilerek yapılır.
Örnek:
 Bir gülüĢün ömre bedel.
 YaĢamak ölmekten zor.
 Ġçimde maziden kalma duygular var.

13. 
 Ġsim fiil ekiyle türetilen bazı sözcükler isim fiil
özelliğini yitirirler.
 Kalıcı bir nesne veya isim olabilirler.
 Artık bunlar isim fiil olmazlar.
Örnek:
 Kaymak, çakmak, dondurma, bağıĢ, geviĢ

14. 
 Fiilden fiil yapım eki olan –iĢ ile isim fiil eki olan –
iĢ’i karıĢtırmamak gerekir.
 Anlamsal olarak fiilden fiil yapım eki bir iĢi karĢılıklı
yada birlikte anlamı verir
 Fakat fiilimsi eki bu anlamı vermez.
Örnek
 GülüĢün çok güzel (isim fiil eki)
 Onu öyle görünce gülüĢtüler (fiilden fiil yapım eki)

15. 
 Olumsuzluk eki olan –ma –me ile isim fiil eki olan
–ma –me karıĢtırılmamalıdır.
Örnek:
 Artık sevmeyeceğim (olumsuzluk eki)
 Ġnsanın mesleğini sevmesi gerekir.

16. 
 -iĢ ekini alan bazı kelimeler isim fiil, isim ve fiil
görevinde kullanılabilir.
Örnek:
 Yurda giriĢ iĢlemleri baĢladı (isim fiil)
 Binanın giriĢi çok berbattı. (isim)
 Hiç çekinmeden rakiplerine giriĢti. (fiil)

17. 
SIFAT FĠĠL EKLERĠ (ORTAÇLAR)
 Fiilin sıfat dönüĢtürülmüĢ Ģeklidir.
 Fiil kök veya gövdelerine;
 -an –en –ası –esi –mez –maz –ar –er –dık –dik –duk
-dük –ecek –acak –mıĢ –miĢ ekleri getirilerek yapılır.
 Sıfat fiil ekleri genellikle sıfat tamlaması yapar.

18. 
Örnek:
 Her seven sevilenin boy aynasıdır.
 O öpülesi eller beni büyüttü.
 Dönülmez akĢamın ufkundayız.
 Senin bu yaptığın olur iĢ değil.
 Tanıdık bir yüz çıkmadı karĢımıza.
 Bense penceremde gelmeyecek saatleri beklerim.
 Mayın tarlasına düĢmüĢ bir deliyim.

19. 
 Zaman ekleriyle sıfat fiil ekleri karıĢtırılmamalıdır.
Örnek:
 Hiç oturacak zamanım yok. (sıfat tamlaması olmuĢ
bu yüzden sıfat fiil)
 Oğlum okuyacak ve büyük adam olacak.(fiili yüklem
yapmıĢ, zaman bildirir)

20. 
 Sıfat fiil ekini alan fiiller, bazen isim göreviyle
kullanılırlar.
Örnek:
 Bayrama katılan öğrencilere izin verildi.(sıfat fiil)
 Bayrama katılanlara izin verildi.(isim)
 Sıfat fiiller çekim eki alarak isimleĢirler.

21. 
 Sıfat fiil ekleriyle çekim ekleri karıĢtırılmamalıdır.
Örnek:
 Görünmez kaza (sıfat fiil)
 Buradan bizim ev görünmez (fiil)

22. 
ZARF FĠĠLLER (BAĞ FĠĠL-ULAÇ)
 Fillerin durumunu, zamanını, Ģeklini bildiren
fiilimsilerdir.
 Fiil kök ve gövdelerinin üzerine –ınca –dıkca –
dığında –ken –r –mez –alı –erek –madan –meksizin
-ıp ekleri getirilerek yapılır.
 Zarf fiil ekleri temel cümlenin zarf tümleci olur.

23. 
 Ben gidince hüzünler bırakırım.
 Gözlerim gözlerine değince felaketim olur ağlardım.
 Öldüğünde çok gençti.
 Ah vah etmenin zamanı geçeli çok oldu.
 Gülerek yanıma geldi.
 Sizin durmaksızın çalıĢmanız lazım.
 Gidipte gelmemek gelipte görmemek var.

24. 
 Zarf fiiller çoğunlukla bağlama göreviyle kullanılır.
Örnek:
 KoĢa koĢa geldi.
 Zarf fiiller çekim eki almaz.

25. 
 NOT1: Bir fiilde ne kadar zarf fiil varsa o kadar yan
cümle olur.
 NOT2: Bir cümlede fiilimsi varsa o cümle giriĢik
birleĢik cümledir.
 NOT3: bir cümlede ki fiilimsi sayısıyla temel
cümlenin yükleminin toplamı o cümledeki yargı
sayısını verir.

26. 
SORULAR

27. 
ÖRNEK SORU:
 Fiil kök ya da gövdelerinden türeyen, tamlayıcı
cümlecik kuran, çekimi olmayan kelime çeĢitlerinin
ortak adı nedir? (1985 FL)
a) Ġsim-fiil
b) Sıfat-fiil
c) Bağ-fiil
d) Fiilimsi

28. 
ÖRNEK SORU:
 “Okul eğitimi dışında kalan gençlerin de eğitilmeleri
gerekir.” Cümlesinde “kalan” kelimesinin çeşidi nedir?
(1986-FL)
a) Ġsim-fiil
b) Bağ-fiil
c) Sıfat-fiil
d) Yardımcı fiil

29. 
ÖRNEK SORU:
 AĢağıdaki cümlelerin hangisinde sıfat-fiil yoktur?
(1996 FL/AÖL)
a) Günlerce düĢünüp çalıĢarak bir program yaptık.
b) Yapılacak iĢleri öncelik sırasına göre dizdik.
c) Bulunduğumuz çevreyi ayrıntılarıyla tanıdık.
d) Bu arada bizi üzen olaylar oldu.

30. 
ÖRNEK SORU:
 AĢağıdaki cümlelerin hangisinde fiilimsi vardır?
(1996 FL/AÖL)
a) Yolda pek çok tanıdık kimseyle karĢılaĢtık.
b) Biraz konuĢtuk, sonra ayrıldık.
c) Onu uzaktan gördük, ama yetiĢemedik.
d) Okuldan çıktık, hemen eve geldik.

31. 
 Fiilimsilerle çekimlenmiĢ fiilleri ve isim soylu kelimeleri
(isimleri, sıfatları, zamirleri, zarfları ve edatları) ayırt
edebilmek amacıyla aĢağıdaki cümleler not alalım.
 ArkadaĢım ders çalıĢmak için bize gelecek.
 Gelecek otobüse hepimiz binebiliriz.
 Gelecekte bizi nelerin beklediğini bilemeyiz.
Bu cümlelerde geçen "gelecek" kelimelerinin anlamlarını
söyleyelim ve bu üç kelimenin ortak özelliğini belirleyelim.

32. 
“Herkes BaĢarılı Olur mu?” metnini inceleyerek;
 fiil ya da fiilimsi olarak kullanılan kelimelere örnekler
bulunuz,
 bulduğunuz kelimeleri öğrenme ortamınızda diğer
katılımcılar ile paylaĢınız,
 diğer katılımcıların paylaĢtıkları kelimeler hakkındaki
görüĢlerinizi kısaca yazınız.