3. KÖK : Bir kelimenin, daha küçük
parçalara ayrılmayan, anlamlı en küçük
parçasına denir. Kelime kökü, kelimenin
tamamı ile ilgili olmalıdır.
Örnek:
"Okul" kelimesinin kökü, "oku" fiilidir.
Fakat bu kelimede "ok" kısmı da bir anlam
taşır. Ama okul ile ok arasında bir ilgi
yoktur.
4. Sözcük Kök
saatçi saat
vuruyor vur
akıllı akıl
çalışkanlık çalış
Kök çal olamaz çünkü kelimenin tamamıyla
anlam ilişkisi yoktur.
selâmlar selâm
Kök sel olamaz çünkü kelimenin tamamıyla
anlam ilişkisi yoktur.
5. 1-Fiil Kök: Kökün sonuna “-mak -mek” mastar ekini
getirebiliyorsak o kök eylem köküdür.
koş - mak uyu – mak ver - mek
ele - mek say - mak konuş - mak
yürü - mek kız - mak gör - mek
bak - mak
6. 2- İsim Kök: Kökün sonuna “-mak -mek”
mastar ekini getiremiyorsak o kök ad
köküdür.
para - mak top - mak
araba – mak kitap - mak
kelebek - mek çocuk - mak
göz - mek ot - mak
masa - mak tebeşir - mek
Üsttekiler anlamlı değil
7. Tek başına anlamı olmayan sözcük kök ya da
gövdelerine eklenerek yeni anlamlar kazandıran
ya da sözcüğün cümledeki görevini belirleyen
ses ya da ses topluluklarına ek denir.
Çekim ekleri ve yapım ekleri olmak üzere ikiye
ayrılır.
8. Ad ya da eylemlere
gelerek onlara
durum aitlik kişi çokluk
zaman gibi anlamlar
katan; yeni sözcük
türetmeyen eklerdir.
9. bakı – yor / yaz – acak
( zaman anlamı katmış kelimenin anlamını
değiştirmemiş)
defter – ler / elma – lar
( çoğul anlamı katmış kelimenin anlamını
değiştirmemiş)
baba – m / ev – im
( sahiplik anlamı katmış kelimenin anlamını
değiştirmemiş)
elbise-y – i / sen – de
( durum anlamı katmış kelimenin anlamını
değiştirmemiş)
geldi – m / anladı – k
( kişi anlamı katmış kelimenin anlamını
değiştirmemiş)
10. Ad ya da eylemlere gelerek onların anlamı
değiştirip yeni kelimeler türeten eklerdir.
bul – uş ağaç – lık ev – cil
vicdan – sız Ağrı – lı yaş – a
garip – se göz – le yüz – ücü
öl – üm koş – u oku – t
kaç – ır giy – in
12. Herhangi bir yapım eki almamış ve başka bir
sözcükle de birleşmemiş sözcüklere basit sözcükler
denir.
kaz- dı – m bil – ir - im
göl - ler o -n- lar - a
gel – se – niz gömleğ - in
ben – im yukarı - da
13. Yapım eki almış sözcüklerdir.
on –ar kira –cı İngiliz – ce
vatan – daş kan –a - şeker – lik
kısa – l - toka – laş- say – gı
dile – k yaz- ı uyu – t
14. Birden fazla sözcüğün birleşmesiyle oluşmuş
sözcüklerdir.
kaba - kulak eski – şehir kazan – dibi
kabakulak Eskişehir kazandibi
af – et - biz – az sütlü – aş
affet- biraz sütlaç
