Αρχαία Ελληνική Γραμματεία-Νεοελληνική Λογοτεχνία Α΄ Τάξη Γυμνασίου Δημιουργός: Τσελέντη Αιμιλία

1. «Η φιλοξενία ήταν ένας πολύ σοβαρός θεσμός, ο αντίστοιχος του γάμου, για τη
σφυρηλάτηση δεσμών μεταξύ αρχόντων. Η λέξη ξένος και φιλοξενία δεν ήταν μόνο
μια απλή συναισθηματική ορολογία της ανθρώπινης στοργής. Στην εποχή του
Οδυσσέα οι λέξεις αυτές ήταν ειδικοί όροι που χρησιμοποιούσαν, για να δηλώσουν
στενές ανθρώπινες σχέσεις, τόσο επίσημες και με τόσα δικαιώματα και υποχρεώσεις,
που έμοιαζαν με το γάμο. Η ελληνική λέξη ξ έ ν ο ς είχε διάφορες σημασίες: σήμαινε
αυτόν που ερχόταν από άλλη χώρα, το φίλο, το μουσαφίρη. Αυτή η σύγχυση
συμβολίζει ακριβώς τον πολυποίκιλο χαρακτήρα που είχαν οι δοσοληψίες με έναν
ξένο στην αρχαία εποχή». Finley, Κόσμος, σελ. 124-125
«Ήταν υποχρέωση όλων των ανθρώπων να προσφέρουν φιλοξενία. Εξάλλου ο
πατέρας των αθανάτων λεγόταν και Ξένιος Δίας, που σήμαινε πως ήταν προστάτης
της φιλοξενίας. Ήταν ακριβώς στο νησί των Φαιάκων που ο Οδυσσέας έγινε
καλόδεχτος τόσο πλουσιοπάροχα, που ο βασιλιάς Αλκίνοος κι ο λαός του έμειναν
παροιμιώδεις στα μεταγενέστερα χρόνια για την πολυτέλεια της ζωής τους…
Η πρώτη αντίδραση του Οδυσσέα ήταν να ικετεύσει τον Κύκλωπα να του προσφέρει
την πατροπαράδοτη φιλοξενία, ο Πολύφημος όμως απάντησε με τον πιο ωμό
κυνισμό: «Κι εγώ απ’ τους συντρόφους σου στερνό θα φάω εσένα. Αυτό θα’ ναι για
σένα το δώρο της φιλοξενίας». Ο Πολύφημος έτρεφε για όλους τους ξένους άμετρη
εχθρότητα. «Εμείς δεν ψηφούμε το Δία που κρατεί την αιγίδα, ούτε τους
ευτυχισμένους θεούς, γιατί πολύ καλύτεροί τους είμαστε», είπε ο Κύκλωπας. Ο
γίγαντας γι’ αυτή του την ύβρη επρόκειτο σύντομα να τιμωρηθεί. Πίσω απ’ αυτό το
παραμύθι διακρίνεται καθαρά μια άποψη για την κοινωνική εξέλιξη. Ο ποιητής
φαίνεται σαν να μας λέει πως την πρωτόγονη εποχή ο άνθρωπος ζούσε σε μια
αδιάκοπη πάλη και πόλεμο μέχρι θανάτου εναντίον του ξένου. Ύστερα μπήκαν στη
μέση οι Θεοί και με τις εντολές τους έστησαν μπρος στον άνθρωπο ‘ένα καινούριο
ιδεώδες, την υποχρέωση να προσφέρουν φιλοξενία στον ξένο». Finley, Κόσμος, σελ.
126-127