2. • Sunum ile ilgili en önemli iş, konu ile ilgili
tüm kaynakları araştırmak, bilgi
toplamak, bunlar içinden işe yarayanları
ayırmaktır. Kuşkusuz bunlar o güne
kadar söylenmiş, incelenmiş, geçerliliğini
yitirmiş bilgiler olmamalı; özellikle
dinleyicilerin ilgisini çekecek, onları bu
konuda en iyi şekilde aydınlatabilecek
özgün fikirler olmalıdır.
• Bu nedenle hazırlık
çalışmaları;hedefin,amacın,mesajın
saptanması, planlama ve yazma, sizi
başarılı kılacak bir veri tabanı oluşturur.
3. • Sunuma katılacakların beklentilerini
önceden öğrenmeye çalışın. Bu sizin
karşınızdaki insanların beklentilerini
yakalamanızı sağlar.
4. • Sunum alanınızı önceden görün ve
mümkünse masa düzeni olarak „U‟
düzenini tercih edin. Bu masa düzeni
tüm katılımcılarla eşit kontak kurmanıza
imkan verir.
5. • Katılımcıların sandalyelerinin kollarının
olmasına özen gösterin, aksi halde ellerini
birbirine dolayan katılımcılar bir süre sonra
beyinlerinden aldığı “hadi bakalım uyku
vakti” mesajıyla uykuya dalacaktır.
• Sunum yerine tüm katılımcılardan önce
gelip herşeyin yolunda olduğunu kontrol
edin ve mümkünse katılımcıları siz
karşılayın. Önceden kuracağınız birebir
diyalog size avantajlar sağlayacaktır.
6. • Sunum öncesinde ayna
karşısında (mümkünse bir
kaç gün önceden)
sunumunuzu yapın; dahası
var, sunumunuzu konudan
hiç anlamayan birine yapın.
Eğer o alakasız kişi
sunumunuzu anlarsa
herkes anlayacaktır.
7. • Sunum başlamadan önce konuşmacıyı ve
çalışmalarını bir başkasının tanıtması, salonda
konuyu vurgulayan poster, afiş asılması
dinleyicileri konuya hazırlaması açısından
etkilidir.
• Bu nedenle önceden hazırladığınız posterleri
salona astırmanız, sizi sunacak kişiyi ve nasıl
sunacağını belirlemeniz, iyi bir başlangıç
yapmanızı sağlar.
8. • Başlangıçta kendinizden kısaca
bahsedin, ardından sunumunuzun
konusunu ve niçin bu sunumu
yaptığınızı belirtin.
• Sunumunuzda hangi adımlarda konuyu
işleyeceğinizden bahsedin.
9. • Sunumunuza sempatik sözlerle ve hatta espri
ile başlayın ama abartmayın. Söyleyeceğiniz
her şey aslında savunacağınız yani arkasında
durmanız gereken sözler olacağından
aklınıza gelen her şeyi söylemeyin. İki
düşünün bir söyleyin. Söylediklerimizi
planlamak gerekmektedir. Planlanmış bir
sunumun başlangıç ve bitişi arasında espri
bağı kurmak her zaman size puan
kazandıracaktır.
10. • Günümüz iş dünyasında hedef
belirlemek son derece
önemlidir. Hedeflere ancak
değişik sektörlerin ortak
çabalarıyla ulaşılabildiği için de
ekip çalışmaları
gerekmektedir.Bu nedenle
konuşmacının, konuyu sadece
kendini ilgilendiren, kendi fikrini
yansıtan bir bakış açısıyla ele
almaması, kurumunun ekip
ruhuna uygun bir bakış açısı
yansıtması önemlidir.
• Konuşmanızın içeriği bu kural
üzerine kurulmuşsa,
sunumunuzun tümünde buna
uymaya özen gösterin.
11. Anlatımlarınız sırasında istatiksel
verilerden ve/veya uzman
görüşlerinden yararlanın;
bu, konunuzu güçlü kılar, itirazları
azaltır.
Bilgi alanınızla ilgili kullandığınız
terimlerin, kullandığınız dildeki
açıklamalarına da kısaca yer vermek
anlaşılmayı kolaylaştırır.
12. • Sunumunuzun konusu ne kadar yararlı
olursa olsun; konuyu anlatan kişi olarak sizin
anlatım yeteneğiniz ve anlatış tarzınız konuyu
zevkli ve ilginç kılacaktır.
• Konuyu sunarken tarafsız
olmaya, dinleyicilerin beklentisini (sorun
saptamak, bilgilenmek, farklı düşünceleri
tanımak...) gözönünde bulundurmaya özen
13. • Kullandığınız dil, dinleyicilerin
eğitim düzeyine ve kültürel
ortamına uygun olmalı.
Cümleleriniz, çok uzun
olmamalı. (Çok uzun cümleler
dikkatin dağılmasına neden
olur.)
• Seçtiğiniz
sözcükler, kullandığınız
ifadeler, dinleyicilerin ilgisini
uyanık tutacak bir tarzda olmalı.
Bu nedenle; karmaşık, ayrıntılar
içinde anlamın
kaybolduğu, uzun ve gramer
yönünden hatalı cümlelerden
kesinlikle sakının. Söylemek
istediklerinizi, başka bir anlama
gelmeyeceğinden emin
olduğunuz net ifadelerle anlatın.
14. • Ses tonunuzu iyi ayarlayın; ne bağırarak konuşup
gergin bir ortama neden olun, ne de çok alçak sesle
konuşup dinleyenlerin duymasını engelleyin.
Rahatça duyulabilen bir ses tonunu ve sakin bir
konuşma tarzını tercih edin.
• Konuşurken, aaa, eee gibi boşluk doldurma sesleri
kullanmayın. Anlatımın akıcılığını bozan, dinleyiciler
üzerinde olumsuz etki bırakan bu sesleri
kullanmamak için, boşluk oluştuğunda, elinizdeki
görsel malzemeler üzerinde durun.Örneğin; “Şimdi
şu tabloya bakalım ve düşünelim...” demek veya bir
soru yöneltip birkaç saniye düşünmelerini istemek
gibi...
• Dinleyenlere düşünme payı bırakmak amacı ile
önemli fikirlerden önce ve sonra duraklayın,bu
size,nefes alma ve dinleyicilerin ilgisini kontrol etme
fırsatı verir.
15. • Sürekli aynı tonda konuşmak, dinleyiciler üzerinde
sıkıcı bir etki oluşturur, bu nedenle sesin tonlama ve
vurgu yapılarak anlatılanlarla uyumlu bir şekilde
kullanılması gerekir. Örneğin; önemli cümlelerin veya
cümledeki en önemli sözlerin daha vurgulu söylenmesi
gibi.
• Bu kurallara uyarak,sesinizin anlamla uyumlu bir
biçimde alçalıp yükselmesine,önemle üzerinde
durduğunuz ifadeleri daha baskılı söylemeye önem
verin.Bu konuda başarılı olmak için konuşmasını
beğendiğiniz bir konuşmacıyı kendinize örnek
alabilirsiniz.
16. • Sunumunuzun süresi bir buçuk saati
geçmemelidir. Dinleyicilere söz hakkı
vermek ve yöneltilebilecek soruları
yanıtlamak sizin seçeneğinize bağlıdır.
Hiç kuşkusuz tartışmalı bir
sunum, konuya açıklık getirmek
açısından daha faydalı olur.
17. • Konuya başlarken soru dengesini
önceden vurgulayın aksi taktirde
sorular karşısında asıl anlatmanız
gerekeni anlatamayabilirsiniz.
Sunumun başında sorulara ne
zaman geçeceğinizi ve ne kadar
süre ayırdığınızı belirtin.
19. • “Sorunuzun çıkış noktasını bizimle paylaşır
mısınız?” diye soruya soru ile yansıtma
yapabilirsiniz.
• “Güzel bir soru, siz cevap vermek ister
misiniz?” diyerek soruyu ona pas
edebilirsiniz.
• “Bu güzel soruya gruptan cevap vermek
isteyen var mı?” deyip topu guba atarak,
diğer katılımcıların soruyu sorana “Nereden
çıkardın bu soruyu?” demelerini
sağlayabilirsiniz.
• “Çok güzel bir soru ama mümkünse
arkadaşların bu konuda vaktini almayalım,
sunum sonrası size birebir ben
açıklıyayım.” diyebilirsiniz.
21. Beden dili kullanımı hayatımızın her
alanında önemli ve dikkat çekicidir ama
bir gruba sunum yaparken daha önemli
hale gelir. Özellikle sunum yapacağınız
grup, tanımadığınız ve heterojen
insanların katılımından oluşuyorsa
işiniz çok daha önemli hale gelir. Nasıl
fotoğraf çektirirken bizi en güzel
gösterecek pozu, duruşu, bakışı
vermeye çalışıyorsak sunum yaparken
de dikkat edeceğimiz kurallar bizim
sunuma katılanlar gözünde en iyi
fotoğrafı vermemizi sağlayacaktır.
Sunum sırasında saniyeler içinde
insanlar sizinle ilgili en iyi görüntüyü
de (imajı), en kötü görüntüyü de
yakalayabilir.
22. • Konuyu anlatırken asla bir noktaya
çivilenmişsiniz gibi durmayın. Adeta dans
eder gibi ritmik bir şekilde bir iki adım ileri ve
sağa sola yürüyün.
• Anlatımınız sırasında herkesin gözüne eşit
bakın, tam tersini yaparsanız adeta sunumu
bir kişiye yapıyor ya da kimseye yapmıyor
mesajı verirsiniz.
23. • Aşırı jest ve mimiklerden sakınmalı,
konferans metnine sık sık bakmamalısınız.
Aksi takdirde, özgüveniniz ve
anlattıklarınız konusunda dinleyiciler
olumsuz bir izlenime kapılırlar.
• En sakıncalı durum heyecanlı ve sinirli
olmanızdır. Unutulmamalıdır ki sunum,
izleyenlere bir konuyu açıklamak ve
öğretmek gayesi güder. Bu nedenle sakin
ve öğretici bir tavırla konuşmanız yararlı
olur.
24. • Ellerinizi göğsünüzde bağlamayın; bu,
dinleyicilerle aranıza engel
koyuyorsunuz mesajı verir.
• Anlatım sırasında bir yerlere
dayanmamanız tavsiye edilir. Çünkü bu
şekilde davranmanız, yine aynı nedenle
sizin konuya hakim olmayan, bir
dayanağa ihtiyacı olan insan görüntüsü
çizmenize sebep olur.
25. • Ellerinizi kendini toptan sakınan
futbolcular gibi kemer hizanızda
düğümlemeyin; bu, gelecek sorulara ve
tavırlara karşı engel oluşturduğunuz
mesajını verir.
• Konuyu anlatırken parmaklarınızı tehdit
eder şekilde kullanmayın, bilinçaltına
yanlış mesajlar gönderirsiniz.
26. • Sunum görüntüsünün önünden asla
geçmemeye özen gösterin. Parmağınızla
sunuma dokunmayın. Bu, ekranda çok kötü
bir görüntü oluşturur.
Slaytınızda göstermek istediğiniz bir alan
varsa bunu kaleminizi kullanarak ya da lazer
gösterici yardımıyla yapmalısınız.
27. • Saatinize bakmamanız hoş bir davranış olacaktır.
Çünkü saatinize bakarsanız, sizin sıkıldığınızı
düşünen herkes saate bakacaktır ve sunumunuzun
bir an evvel bitmesi için dua edecektir.
Bunun yerine mekanda duvar saati bulunması ya da
gruptaki bir arkadaşınızın belli saatlerde çaktırmadan
size sinyal vermesi iyi bir fikir olabilir.
28. • Giyiminize özen göstermelisiniz.
• Sunum sırasında giyeceğiniz kıyafetle
önceden prova yapmış olun, çünkü
yeni aldığınız bir ayakkabı ayağınızı
sıkıyorsa o sunumda size kabus gibi
anlar yaşatabilir.
• Cebinizde asla bozuk
para, anahtarlık, vs. taşımayın; bozuk
parayla oynamanız insanların
dikkatlerini dağıtır.
30. Kalem Kullanımı
• Sunum sırasında en çok dikkat çeken
malzemeler kalem, gözlük, yüzük, sunumu
yapanın elinde tuttuğu grafik tablosunu
gösterdiği sopalardır. Kalem kullanımını TV
spikerlerinde çok net görebilirsiniz.
Spikerler, haber bültenlerinde ilginç konuları
anlatırken kalemi sanki konunun altını çizer
gibi kullanırlar.
• Kalemi tutuş tarzınız, karşınızdakine yönelik
bir tehdit anlamı da taşıyabilir. Şayet bir
konuyu anlatırken kaleminizi karşınızdaki
insanı tehdit eder tarzda tutarsanız bu tehdit
anlamı içerebilir.
31. • Kalem kullanımının amaçlarından biri de elle
tutulur bir açıklama yaptığının mesajının
verilmesidir. Konuyu açıklamaya hakimiyet
katar.
• Kalemin ağıza götürülmesi ise
oyalanmaya, vakit kazanmaya yönelik bir
davranıştır. Kişi bu arada düşünmektedir.
Kalemi tekrar not almak için kullanırsa ya da
açıklama konumunda tutarsa konuya cevap
verir ve konu devam eder. Kalemin
düğmesine basıp cebine ya da defterinin
arasına yerleştirirse o konuya artık son
noktayı koymuş demektir.
33. • Gözlükler, kalemler kadar etkin kullanılan
araçlardandır. Kullanan kişiye entellektüel bir hava
katarlar. Karşınızdaki insanın konuşma ve susma
aralığını gözlüğünüzün yüzünüzdeki duruş şekli ve
bakışlarınız tayin eder. Bu görüntüyü açık
oturumlarda çok sık yakalayabilirsiniz. Gözlük
kullanıyorsanızda deneyebilirsiniz.
• Konuşurken sözünüzü kesen bir kimseye sözlü hiç
bir cevap vermeyin ve sadece kafanızı eğerek
gözlüğünüzün üzerinden bakın. Bu davranışınız
üzerine hemen susacaktır ve kendisine kızıldığını
hissedecektir. Karşınızdaki insan konuşurken siz
susup sadece gözlük camlarının üzerinden
bakarsanız kişi
beğenilmediğini, eleştirildiğini, hakkında olumsuz
34. • Gözlüklerin alına kaldırılması
dürüstlük, açıklık göstergesidir. Burnun
ortasında bekleyen gözlükler ise size pek
itibar edilmediğini gösterir.
• Kalem gibi gözlük sapının ağıza sokulması
da düşünmeye delalettir. Gözlüğün yakaya
takılması sportif, rahat bir tarzı sembolize
ederken; iplikli/zincirli haliyle boyunda
sallandırılması daha bir ciddi, karizmatik etki
yaratır.
35. • Gözlük değiştirmek kişinin konuya yoğunlaştığı
mesajını verir (okuma ve dinlenme gözlükleri).
• Gözlüklerin bir toplantı sırasında temizlenmesi ya
da katlanıp not defterinin üstüne bırakılması
toplantının bittiğine işaret eder.
• Gözlük sapı uçlarının birbirine değdirilmesi
oyalanma, sıkılma belirtisidir.
36. Diğer Malzemeler
• Bazı konuşmacılar, sunumlarında, grafiklerin,görsel
malzemenin gösterilmesi için sopa kullanırlar. Oysa
en doğru olanı, hiçbir şey kullanmamak ya da bir
lazer gösterici kullanmaktır. Sopalar, anlatıcıya
yönlendirici, bilirkişi özelliği katsa da bilinçaltına
tehdit mesajı verir.
• Masadaki defter, kağıt, vb. şeylerle oynamak can
sıkıntısının belirtisidir. Karşısındaki insan
konuşurken defterleri sağa sola doğru üst üste
koyan kişi, rehavet basmış, sanki yastığını hazırlıyor
etkisi yaratır. Aşırı düzen mesajı verdiğinden,
karşısındaki insanlarda da toparlanması gerektiği
hissini uyandırır.
37. Sunum Bitiminde:
• Konu hakkında bilgili olduğunuzu ve konuyu
araştırıp yeterli bilgi aktarımı yapabildiğinizi,
• Savunacağınız fikri önceden açıkca belirleyip,
açıklayıcı, örnekleyici, belgeleyici bilgiler
sunabildiğinizi,
• Dinleyiciler hakkında bilgi edindiğiniz için
beklentilerini yerine getirebildiğinizi,
• Dinleyici kitlesinin kültürel değerlerini ve eğitim
düzeyini gözönünde bulundurduğunuzu,
• Zamanı iyi kullandığınızı ve soru-tartışma-yoruma
da gerekli süreyi ayırdığınızı,
• Konuşmalarınızda; konuya açıklık getirme,
özetleme, sonuç çıkarma, bağlantı kurma gibi
hususlara dikkat ettiğinizi kanıtlayabildinizse, etkili
