Örneklem seçiminin ne ölçüde önemli olduğu ve sağlıklı bir örneklem seçiminin nasıl olması gerektiği anlatılmıştır.

1. Örnekleme: Toplumu temsil edecek sayı ve özellikte rasgele seçilmiş daha az sayıda örnek
birimden veri toplamak ve toplum hakkında gelen yargılara ulaşma işlevine örnekleme denir.
Örnekleme Yöntemleri: N birimlik toplumdan n birimlik örneğin (grubun) toplumu temsil
edecek biçimde nasıl seçileceğini ve hangi birimlerin örneğe seçilmesi gerektiğini belirten
yöntemlere Örnekleme Yöntemleri adı verilir.
BAŞARILI ÖRNEKLEMENİN GEREKLERİ
Örneklem araştırmalarının sonuçlarının geçerli ve güvenilir olması için bazı koşullara
uyulması gerekir. Bu koşullar araştırmanın örnek seçimi, veri toplama ve değerlendirme
aşamalarında geçerlidir.
Toplumdan örnek seçiminde topluma ilişkin bazı bilgilerin doğru olarak bilinmesi gerekir.
Bu bilgiler ne kadar doğru ya da geçerli ise örneklem araştırması da o kadar geçerli, güvenilir ve
tutarlı bilgiler verir.
1) Toplum Büyüklüğü ve Çerçevesinin Bilinmesi
Toplumdaki tüm birimlerin (N) sayısının bilinmesi ya da doğru tahmin edilmesi gerekir.
Toplumdaki birim sayısını, yer ve birey özelliklerini belirten bilgi kaynaklarına çerçeve adı
verilir. Yerleşim yerlerine göre dağılımçizelgeleri, haritalar, krokiler, yerleşim planları, isim
listeleri, birimlerin sosyo-ekonomik ve demografik özelliklerine ilişkin bilgi kaynakları
çerçeve olarak nitelendirilir. Çerçevenin toplum yapısını doğru olarak belirtmesi halinde
örnek seçimi ve örnekleme araştırmaları geçerlilik düzeyi yüksek bilgiler verir.
2) İncelenen Değişkenin Tipi ve Dağılımının Bilinmesi
Araştırılan değişken/değişkenlerin Nitel ya da Nicel olması ve toplumdaki dağılımlarının yer-
zaman ve kişi özelliklerine göre türdeş olup olmadığının belirlenmesi örneklemede büyük
önem taşır. Değişkenin yer, zaman ve birey özelliklerine göre (sosyo-ekonomik ve
demografik özellikler), dağılımı hakkında bilgi verecek frekans dağılımlarının bilinmesi ya da
tahmin edilmesi gerekir. Değişkenin teorik dağılımı hakkında bilgilerin bulunması gerekir.
3) Toplum Parametreleri Hakkında Bilgi
Değişkenin toplum parametreleri hakkında (µ, σ, P, ρ(rho) vb.) kesin ya da tahmini bilgilerin
bulunmaası gerekir. Parametreler uzun zaman periyodlarında değişme gösterebilir. Sosyal,
kültürel, biyolojik çevre koşullarının uzun dönemde değişmeler göstermesi parametreleri
etkiler. Güncel parametre bilgilerinin ya da tahminlerin elde edilmesi örneklemede büyük
önem taşır.
4) Araştırma Modeli, Tipi
Örneklemede araştırma tipinin ve modelinin bilinmesi büyük önem taşır. Araştırmanın Tek
Örnek (One-Sample), İki Örnek (Two-Sample) ya da K Örnek (K-Sample) türlerinden hangisi

2. olduğu, Örneklerin bağımlı ya da bağımsız olması örneklemede büyük etkiye sahiptir. Ayrıca
araştırmanın ortalamaların karşılaştırılması, oranların karşılaştırılması, regresyon-korelasyon
vb. tipinde olması ile ilgili bilgiler örneklemede büyük önem taşır.
5) Örneklemeden Beklenen Sonuçların Kesinliği
Örnekleme araştırmasından elde edilecek istatistiklerin toplum parametreleri ile benzerliği,
farklılığın büyüklüğü konusundaki kararlar örneklemede örnek birim sayısını önemli oranda
etkiler. Bu nedenle toplum parametrelerinin örneklem araştırması ile ne kadar kesinlikte
(hata payı ile) tahmin edilmek istendiğinin belirlenmesi gerekir. Kesinlik kararı araştırılan
değişkenin önemine, araştırıcının yargılarına göre değişir. Örnek istatistiği ile parametre
yakınlığı ya da aralarındaki müsaade edilebilecek farkın (d = 𝑋̅ - µ) önceden belirlenmesi
gerekir. Kesinlik kararının büyümesi seçilecek örnek sayısının azalmasına, küçülmesi ise
artmasına yol açacaktır.
6) Parametre Tahminlerinin Güven Aralığı
Örneklem araştırmalarından elde edilen istatistikler aracılığı ile parametre tahmini yaparken
güven aralığının hangi olasılığa göre (%95, %99 ya da %99.9) yapılacağının belirlenmesi
gerekir. Güven aralığı arttıkça seçilecek örnek birim sayısında artış olacaktır.
7) Verilerin Analizi İçin Yararlanılacak İstatistiksel Test
Örneklem araştırmasında verilerin analizi için yararlanılacak testin türü büyük önem taşır.
Elde edilen verilerin hangi test ile test edileceğinin önceden bilinmesi gerekir.
8) İstatistiksel Hipotezin Yönü
Test edilecek hipotezin tek yönlü (one sided) ya da iki yönlü (two sided) olup olmadığı
örneklemede büüyük önem taşır.
9) Birinci Tip Hata (α) Oranı
Araştırmada karar vermek için seçilecek birinci tip hata oranının 0.05 ya da 0.01 olarak
seçilmesi örneklemede büyük önem taşır.
10) İkinci Tip Hata (β) Oranı ve Güç (1-β) Olasılığı
Araştırmada 𝐻0 hipotezinin kabul ya da reddine ikinci tip hata olasılığı ve alınan kararların
hangi güç ile alınacağı örneklemede büyük önem taşır. Araştırmalarda ikinci tip hata oranı
0.01 ile 0.20 arasında seçilir. Bu geniş açıklık araştırmada alınacak kararların geçerliliğini,
güvenirliğini ve tutarlılığını önemli oranda etkiler.