Lezing op de nieuwjaarsconferentie van Vormingplus Midden- en Zuid- West-Vlaanderen http://www.vormingplusmzw.be/nieuwjaarsconferentie-0

1. Werk aan de toekomst
van je kinderen
… duurzaam aansturen,
transitie noodzakelijk
Trui Maes, UGent.CDO
Transitie DuWoBo – Transitie Gent
VormingPlus Kortrijk, 20jan11
trui.maes@ugent.be

2. Intro
1. Waar gaat het om? begrippen voor transitie
2. Transities sturen? … top-down of bottom-up
3. Wat kunnen we (zelf) doen? … actie
Vormingplus Kortrijk 20jan11 / 2

3. 1. Waar gaat het om? …
Het probleem: het raakt op
- Natuurlijke rijkdommen
- Energie
- Water
- Ruimte
Gevolgen:
• Klimaatprobleem
• Waterproblemen
• Ruimtedruk
• Grondstoffentekort
• Afvalproblemen
• ...
En de kloof rijk/arm …
Vormingplus Kortrijk 20jan11 / 3

4. Business as usual ?
• Hoge olieprijzen? … Energiesubsidie
• Verkeersveiligheid? … Meer straatverlichting
• Files? … Meer wegen of rekeningrijden
• Beetje zwak? … Voedselsupplementen
Vormingplus Kortrijk 20jan11 / 4

5. … Zo geraken we er niet !
 wat we nodig hebben is een transitie
• Transitie: ‘overgang’ van
het huidig ‘systeem’ naar een gewenst systeem
• Systeem: ‘samenhang’ van
veel actoren, veel domeinen, veel interacties
Vormingplus Kortrijk 20jan11 / 5

6. Systeemverandering voor
duurzaamheid
 Nood aan een maatschappelijke agenda !
• Ambitieuze doelstellingen
• Lange termijnvisie
• Coherente aanpak
• Andersdenkend
Vormingplus Kortrijk 20jan11 / 6

7. 2. Transities sturen voor SI?
Uitgangspunten TransitieManagement
• Bestaande hardnekkige problemen kunnen niet
opgelost worden door de markt of het huidig beleid
• Nood aan dieper inzicht: hoe verlopen radicale
veranderingen (transities) in de samenleving , welke
mechanismen spelen, hoe zijn ze te verklaren?
• Sturing van transities naar duurzaamheid: mogelijk?
Onder welke voorwaarden? Welk soort sturing?
Vormingplus Kortrijk 20jan11 / 7

8. SysteemInnovatie?
• Innovatie/transities van maatschappelijke functies
als wonen, voeden, werken & recreëren,
verplaatsen, voorzien in energie & materialen
• Gevolg van samengaan van evoluties op meerdere
schaalniveaus of multilevel perspectief (MLP) van
landschap, regime en niche
• Breed perspectief op verandering & innovatie:
technologie, instituties, regels, netwerk van actoren,
invloed van gebruikers
• Verloopt over lange termijn in diverse fasen
Vormingplus Kortrijk 20jan11 / 8

9. Vormingplus Kortrijk 20jan11 / 9

10. Sturing? Pilootprojecten!
Wonen & bouwen / Duwobo
Materialen / PlanC
Vormingplus Kortrijk 20jan11 / 10

11. Transitie: aanbod   vraagzijde
• TransitieManagement wil het huidig systeem
doorgronden  vanuit een gedeelde maatschappelijke
agenda voor DO in een netwerk van actoren ‘sturend’
in te grijpen op het bestaande systeem. Experiment =
een leerschool voor vernieuwing, helpt nieuwe paden
te exploreren, barrières te detecteren en oplossingen
aan te reiken i.f.v. het strategisch handelen voor een
duurzaam streefbeeld op lange termijn
= Aanbodzijde, top-down maar een horizontale
ontwikkeling (transitiearena, … doen & leren)
Vormingplus Kortrijk 20jan11 / 11

12. Transitie: aanbod   vraagzijde
• Lokale transitie-initiatieven (° piekolie, UK.Totnes):
het besef groeit vanuit (groep van) individuen dat zich
andere keuzes i/h dagelijks leven, i/d levenshouding
opdringen ifv een leefbare toekomst, ook voor onze
kinderen. Kiemen ontwikkelen = voeding en energie
om de weerbaarheid tegen ongewenste evolutie(s) te
verhogen, maar vooral ook lokale gemeenschappen te
inspireren tot een concrete aanpak voor duza
levenskwaliteit.
= vraagzijde, in de praktijk: verwantschap en …
complementariteit tussen beide
Vormingplus Kortrijk 20jan11 / 12

13. Transitie lokaal aan de vraagzijde
Vormingplus Kortrijk 20jan11 / 13

14. 3. Wat staat ons te doen? …
Doembeelden,
negatieve
communicatie en …
Maatregelen voor
gedragsverandering?
Of Positieve energie
vanuit concrete acties
en structurele aanpak
Vormingplus Kortrijk 20jan11 / 14

15. Als we wereldwijd alles eerlijk delen,
dan hebben we recht op 1,8 ha!
www.voedselvoetafdruk.be
Vormingplus Kortrijk 20jan11 / 15
Belg: 1,36 ha !

16. Wat is je ecologische
voetafdruk?
Info: www.ecolife.be Energie-voeding-mobiliteit-reizen-afval
Vormingplus Kortrijk 20jan11 / 16

17. Goede
voorbeelden & stimuli!
Vormingplus Kortrijk 20jan11 / 17

18. Al 100 extra fietsers
bij de lancering !
“de ambassadeurs”
Vormingplus Kortrijk 20jan11 / 18

19. Goede voorbeeld, méér
Meedoen, nu !
Vormingplus Kortrijk 20jan11 / 19

20. Ruilen is in …
info@letsvlaanderen.be
Lokaal ruil- en
dienstensysteem:
• Carpool (school, inkopen, afval)
• Breien, naaien, kleren herstellen
• Kinderopvang, boodschappen,
hout hakken, gerief (uit)lenen
• Tuingroenten, vliersiroop
• Hulp bij feestjes, koken, PC,
website, internet, …
• Lessen, vorming
Vormingplus Kortrijk 20jan11 / 20

21. Lokaal geld ?
Positieve actie!
Minder zwerfvuil in Origineel voor de wijk! Acties
mijn straat. Bloemen worden beloond met een
aan de gevels. Meer eigen, lokale munt: het Toreke.
groene energie.
Torekes biljetten zijn
echt geld waard! Je De wijk wordt netter, groener en
kan er in buurtwinkels leuker door Torekes acties samen
gezonde en duurzame te doen! En buurtwinkels krijgen
inkopen mee doen. een duwtje in de rug omdat de
Torekes voor lokaal gebruik zijn.
Gentse Torekes catalogus: www.torekes.be
Vormingplus Kortrijk 20jan11 / 21

22. Ook Vormingplus kan in deze regio
haar steentje bijdragen …
zoek lokale connecties,
faciliteer, stimuleer,
omkader de acties …
Vormingplus Kortrijk 20jan11 / 22