2. En aan de vergadering der
kinderen
Israëls zal hij nemen twee
geitenbokken ten zondoffer, en
een
ram ten brandoffer.
Daarna zal Aäron den var des
zondoffers, die voor hem zal zijn,
offeren, en zal voor zich en
voor zijn huis verzoening doen.
LEVITICUS 6
3. Zoenoffer = sacre-ficium = heilig maken
Wat heilig is gaat van binnen naar buiten (de
groep) …en is dus geen lid meer van de
gemeenschap.
Twee begrippen centraal:
◦ Offer
◦ Heilige
4. •(Overvloedige) documentatie in de literatuur
Voorbeeld: jodenvervolging en de pest in de
Middeleeuwen
- De gemeenschap is in crisis en gevaar
- De joden erkennen de juiste God niet en gaan
zich te buiten aan kindermoord, incest enz..
- Collectief geweld tegen Joden
- Zuiveren van de gemeenschap
R. Girard – Des chôses cachées depuis la fondation du monde – p.
181/182
5. Hoe functioneren en bestendigen zich
systemen?
Intern: voortzetten van bestaande
organisatie
Extern: aanpassing aan de buitenwereld
6. “Primitieve” volkeren in stamverband
- Bestendigen en vrijwaren van bestaande
structuur en organisatie (intern)
- Vrijwaren van (extern) gevaar
Het offer heeft dus een preventieve functie
7. Mimesis
Inter-individuele psychologie
◦ Steeds grotere herseninhoud bij hominiden
◦ Steeds groter vermogen tot nabootsing
◦ Steeds groter vermogen tot leren
8. Mimesis = reproductie van
◦ Gedragingen
◦ Kennis
◦ Ervaring
Groot voordeel
9. • Gevolg: leidt ook tot rivaliteit
• Rivaliteit is een nadeel
• Leidt tot spanningen en dus…
• tot desorganisatie en decadentie van het
bestaande systeem
10. Invloed van veranderende omgeving op het
interne functioneren – organisatie – structuur
Aanpassen of verdwijnen
Leidt tot spanningen
11. Stamverbanden
◦ Strakke hiërarchische structuur
◦ Taboe‟s en verboden (religieuze: voeding, incest,
buitenechtelijke gemeenschap)
◦ Offers
Moderne mens
◦ Democratisch verworven macht, wetgeving
◦ MAAR: minder taboe‟s en offers
12. Bestaat de mimesis nog
◦ Op een subtiele wijze: roddel en pestgedrag
◦ Openlijk: machtstrijd, conflicten
Worden wij nog steeds geconfronteerd met
extern gevaar (bv. terreur)
13. Bestaat het zondebokmechanisme nog steeds
◦ Op de werkplek en in de school: demoniseren van
collega‟s, de leiding, de directie,…soms zonder
enige aanwijsbare reden, pestgedrag bij kinderen.
◦ In de politiek: de zwarte piet toespelen…
◦ In de samenleving: holebi‟s, Roma‟s, Moslims,…
14. Niet meer expliciet en geïnstutionaliseerd
Maar impliciet:
◦ Zonder dat wij er ons bewust van zijn: we zien het
niet meer.
◦ Het zit overal en is er altijd.
15. Mensen die eruit springen
◦ Dysfunctionerende collega‟s
◦ “Moeilijke” collega‟s
◦ Briljante collega‟s
◦ “Moeilijke” patiënten
◦ De leidinggevende
◦ Een afdeling in een ziekenhuis
◦ De directie
◦ …
16. De zorgvertrekker en zijn
(haar) bewoner / patiënt…(n)
projectwerkgroep ethiek 25/12/2010
17. Selectie op basis van analyse van de
bestaande situatie bij eerste ontmoeting
Voorbeeld: analyse van de relevante
behoeften van de bewoner / patiënt
Criterium: objectiviteit, feiten, verzameling
zonder betekenis
projectwerkgroep ethiek 25/12/2010
18. Interpretatie en Actie in functie van onze
bestaande kennispatronen
Voorbeeld: de bewoner lijdt aan diabetes,
dus…
We geven dus zin en betekenis aan de
inventaris vanuit faze 1
We stellen een standaardzorglan op, maar…
projectwerkgroep ethiek 25/12/2010
19. Transformeren van wat?
Knelpunten zijn het aangrijpingspunt
Voorbeeld: onze patiënt heeft niet enkel
behoefte aan medicatie en dieet, maar ook
aan autonomie…
…en transformeren het standaardzorgplan.
projectwerkgroep ethiek 25/12/2010
21. (Voorlopige) eindpunt – geen ideaal -
groeiproces
Win-win situatie
Voorbeeld: het nieuwe zorgplan beantwoordt
meer aan de behoeften van de bewoner /
patiënt.
projectwerkgroep ethiek 25/12/2010
23. Analyse van bewoners (patiënten) behoeften
en selectie van medewerkers
Rol van iedereen is onbepaald
Voorbeeld: verpleegkundigen en paramedici
komen vanuit verschillende achtergronden.
projectwerkgroep ethiek 25/12/2010
24. Zorgvertrekkers reproduceren hun oude
praktijk
Voorbeeld: één of meerdere collega‟s dringen
hun praktijk op aan de anderen
Blijven steken in reproductie = mislukking
voor collega‟s én bewoner patiënt.
projectwerkgroep ethiek 25/12/2010
25. Creëren van nieuw zorgpad
Voorbeeld: zorgverstrekkers hervormen hun
praktijk en nemen nieuwe rollen op…in
functie van het nieuwe patiëntenprofiel
Twee pistes: ofwel stilstaan in of-of
(destructie), ofwel transformeren naar en-en
(constructie)
projectwerkgroep ethiek 25/12/2010
26. Eens de praktijk en rollen getransformeerd is
het een kwestie van fine-tunen…
Voorbeeld: praktijken en rollen zijn nog niet
goed op elkaar afgestemd (patiënten moeten
onnodig lang wachten).
Initiële positie: zijn de nieuwe praktijken
goed afgestemd op de noden van de
patiënten?
projectwerkgroep ethiek 25/12/2010
27. Drie criteria: win-win, weggewerkte
knelpunten en meerwaarde…
Een goede voorbereiding is een voorwaarde
voor een goed resultaat…
projectwerkgroep ethiek 25/12/2010
28.
29. Geef aan iedereen zijn specificiteit waarin
hij/zij expertise kan ontwikkelen: win – win
situatie voor de afdeling en voor de
medewerker
Werk met heel concrete en checkbare
doelstellingen zowel individueel als voor het
team: loopbaanplanning
30. Wees transparant in je communicatie:
◦ Behandel iedereen op een gelijke wijze (geen
vriendjespolitiek)
◦ Maak uitzonderingen bespreekbaar in team en zorg
dat iedereen er zijn voordeel bij kan doen
Dit gaat roddel (parallelle communicatie) indijken
Stel duidelijke richtlijnen voorop die je samen
met je team bespreekt en overeen komt: bv.
opmaken van uurroosters
31. Ondersteun nieuwe medewerkers met een
„inwerktraject‟ met duidelijke afspraken en
doelstellingen…in samenwpraak met
betrokkenen.
Wees alert voor “egotripperij”: eerst praten en
dan doen maar bescherm je klokkenluiders!
Vermijdt clan-vorming (mijn WE, de nacht en
de dag,…) met regelmatig overleg en
éénduidige structuur
32. HELP JE MEDEWERKERS BIJ HET OVERBRUGGEN
VAN HUN DILEMMA‟S EN NEEM HIERBIJ DE
PATIËNTEN - EN BEWONERSNODEN ALS
LEIDRAAD VOOR JE BESLISSINGEN
33. Sta open voor kritiek en vernieuwing maar
met een kritische ingesteldheid
Zeg duidelijk wat je afdeling kan en niet kan
Steek nooit de schuld van de problemen op je
overste (directie, Raad van Bestuur,…), zo niet
zet je de deur open voor de zondebok
Duidelijke en transparante communicatie
34. Induceer verandering procesmatig
◦ Analyse van de huidige situatie
◦ Bepalen van middelen en doelstellingen
◦ Uitwerken van een duidelijk stappenplan
◦ Wees alert op faze 3 van het proces en verwittig je
medewerkers voor de onvermijdelijke spanning!
35. Maak goede afspraken met andere afdelingen
of diensten (andere hoofdverpleegkundigen,
het hoofd van de kine, de keuken…)
Onderhoudt een rechtstreekse communicatie
met je collega‟s en praat met hen
onmiddellijk conflicten uit
Doe zelf nooit mee aan roddel op
instellingsniveau
36. Breng je eigen dilemma‟s in kaart, overbrug ze
en neem hiervoor steeds je medewerkers en
patiënten / bewoners als leiddraad
