1. Μάκθμα 3ο
Δεκζμβριοσ 2012 -- 2 διδακτικζσ ϊρεσ.
Η Εγκαυςτικι τζχνθ.
ΣΤΟΧΟΙ:
1. Γνωριμία με την εγκαυςτική τζχνη.
2. Σπουδή ςτην τεχνική τησ εγκαυςτικήσ τεχνοτροπίασ.
3. Αιςθητικόσ υπομνηματιςμόσ ςτη φορητή εικόνα του Χριςτοφ τησ Μονήσ του Σινά (6 οσ αι μΧ).
4. Πρώτη επαφή με τα Φαγιοφμ.
Ειςηγητήσ: Κυριακουλόπουλοσ Ευάγγελοσ ΠΕ01
2. ΕΓΚΑΥΣΤΙΚΗ είναι θ ηωγραφικι
τεχνικι που
επινοικθκε ςτθν
Αίγυπτο. Τελειοποιικθκε όμωσ και
χρθςιμοποιικθκε ευρφτατα κατά τθν
ελλθνικι και τθ ρωμαϊκι αρχαιότθτα.
3. Η εγκαυςτικι χρθςιμοποιεί ωσ
ςυνδετικό των χρωμάτων το κερί γι'
αυτό λζγεται από πολλοφσ και
κθρογραφία. Η ςφνκεςθ τθσ εικόνασ
ολοκλθρϊνεται με ζγκαυςθ, με τθ
βοικεια δθλαδι τισ κερμότθτασ. Η
τεχνικι αυτι είναι κατάλλθλθ για τθν
επιηωγράφθςθ λείων επιφανειϊν
(μαρμάρου, ξφλου, ελεφαντόδοντου).
Και για όλα τα διακοςμθτικά των
πλοίων (νθογραφίαι) . Η διάςωςθ
φορθτϊν πινάκων, πιςτοποιεί τθ
χριςθ τθσ εγκαυςτικισ κατά τθν
ελλθνορωμαϊκι περίοδο και τθν
ζςχατθ αρχαιότθτα.
5. Σε ζνα δεφτερο τρόπο εφαρμογισ τθσ
εγκαυςτικισ, φαίνεται ότι
τα
χρϊματα αναμιγνφονταν, με το κερί
εκ των προτζρων. Η φλθ αυτι
ζπαιρνε το ςχιμα μικροφ κυλίνδρου
και απλωνόταν με τθν πάντοτε κερμι
ςπάτουλα
ςε
προςχεδιαςμζνεσ
περιοχζσ. Κοντά ςτον τεχνίτθ
βριςκόταν ζνα μαγκάλι, με αναμμζνα
κάρβουνα για να ηεςταίνεται το
κζςτρο και ίςωσ τα χρϊματα.
6. Σε μια τρίτθ εφαρμογι τθσ τεχνικισ
ιταν απαραίτθτοσ ο χρωςτιρασ, που
τον
βουτοφςαν
ςε
λειωμζνο
κθρόχρωμα και ηωγράφιηαν ζτςι τθν
παράςταςθ. Τα χρϊματα ςτθν
περίπτωςθ
αυτι
αποκτοφςαν
εξαιρετικι ςκλθρότθτα και δεν
φκείρονταν.
Ζτςι
φτιάχνονταν
κυρίωσ οι νθογραφίεσ, αφοφ με τθν
εφαρμογι αυτι
προςτατεφονταν
από τον ιλιο και το καλαςςινό νερό.
7. Το βαςικό υλικό τθσ εγκαυςτικισ,
ιταν μίγμα κεριοφ και κρυςταλλικοφ
αλατιοφ που βρίςκεται άφκονο ςτθν
Αίγυπτο και άλλεσ κερμζσ χϊρεσ
γφρω από αλμυρζσ λίμνεσ. Τοφτο
ιταν το αναφερόμενο από τον Πλίνιο
nitron (το νάτριο των αρχαίων), το
οποίο ανακάτευαν οι Καρχθδόνιοι με
το κερί, για να δθμιουργιςουν μια
ευδιάλυτθ, ςτο νερό αλλά και από τθ
κερμότθτα, ζνωςθ.
Ωσ ςτακεροποιθτικό και ςκλθρυντικό,
ζβαηαν οι ηωγράφοι μζςα ςτο μίγμα
τοφτο τθ sarcocolla και τα ανζλυαν
ζπειτα με φωτιά (igni resoluta).
8. Δεν ζχουν διαςωκεί πολλά
εγκαυςτικά ζργα.
Βρίςκουμε
κάποια δείγματα εγκαυςτικισ:
• ςε διάφορα αρχιτεκτονικά
μζλθ ναϊν ,
• τα
ςθμαντικότερα
διατθροφμενα μνθμεία είναι
οι επιτφμβιεσ ςτιλεσ των
Παγαςϊν (Μουςείο Βόλου),
• οριςμζνεσ παραςτάςεισ των
μακεδονικϊν τάφων,
• τα πορτραίτα του Φαγιοφμ
• και
μερικζσ
πρϊιμεσ
χριςτιανικζσ εικόνεσ από το
Σινά.
9. Τα ςτάδια τθσ τεχνικισ ιταν:
---το τμιμα τθσ επιφάνειασ που κα
δεχόταν τθν παράςταςθ αφθνόταν
τραχφ. Ζπειτα άλειφαν τθν επιφάνεια
με λεπτι λευκι βαφι και πάνω ς'
αυτιν, ωσ ιχνογράφθμα, ςχεδίαηαν
το περίγραμμα τθσ παράςταςθσ με
μελανό χρϊμα.
---Στο δεφτερο ςτάδιο βάφονταν
όλεσ οι λεπτομζρειεσ τθσ ςφνκεςθσ με
χρϊματα που είχαν εκ των προτζρων
ανακατευκεί με κερί. Στο τζλοσ ο
ηωγράφοσ πλθςίαηε ςτθν εικόνα του
ζνα κομμάτι πυρωμζνο ςίδερο,
ανζλυε ζτςι τισ βαφζσ και με πινζλο ι
το κζςτρο διαςκεφαηε ι επίςτρωνε
τουσ χρωματικοφσ όγκουσ, ϊςτε να
πετφχει το αποτζλεςμα που ικελε και
να εξαλείψει κάκε εξόγκωμα και
άλλθ πικανι ανωμαλία.
10. Κατά τθν παράδοςθ, τθν εγκαυςτικι
βρικε ο Αριςτείδθσ, ενϊ ο
Πραξιτζλθσ τθν τελειοποίθςε. Τθν
ςυγκεκριμζνθ τεχνικι χρθςιμοποίθςε
ακόμθ ο δάςκαλοσ του Απελλι
Πάμφιλοσ και τθ δίδαξε ςτον
Σικυϊνιο Παυςία.
