More Related Content Similar to My computer (20) My computer1. Компьютер, мэдээллийн технологийн чиглэлийн хичээлийн сургалтын
төлөвлөгөөний орчин үеийн чиг хандлага
1970-аад оны сүүл үеэс Монгол улсын их, дээд сургуулиудад тооцооллын машин ашиглан тооцон
бодох арга, алгоритм, машины хэл үзэж эхэлсэн нь энэ чиглэлийн сургалт, эрдэм шинжилгээний
ажил манай улсад хөгжин дэлгэрэх эхлэл болсон юм. Улмаар энэ салбарын хөгжил дэлхий дахинаа
хурдацтайгаар хөгжиж байснаас ч манай улс хоцролгүй тусдаа бие даасан салбар удалгүй хэд
хэдэн бие даасан салбар болон хөгжиж ирлээ. Компьютер, мэдээллийн технологийн чиглэлийн
салбарын хөгжлийн хурдацтай хөгжил, эдгээрийн бизнес болоод өдөр тутмын амьдралд хэрэглэх
хэрэглээний өсөлт зэргээс шалтгаалан холбогдох мэргэжлийн боловсролын сургалтын чанарыг
дээшлүүлэх, сургалтын хөтөлбөрийг байнга шинэлэг байлгах хэрэгцээ шаардлага зөвхөн манай
улсын дээд, дунд, тусгай боловсролын хувьд биш дэлхийн олон улс, тэр дундаа өндөр хөгжилтэй
улсуудад ч тохиолдож байдаг. Иймд олон улсын, нэр хүнд бүхий, мэргэжлийн нийгэмлэг,
холбооноос компьютер, мэдээллийн технологийн чиглэлийн хичээлүүдийн сургалтын төлөвлөгөөг
шинэчлэх, боловсруулах арга зүйн зөвлөгөө бэлтгэх зэрэг ажлыг олон улсын хэмжээнд хамтран
хэрэгжүүлэх ажлыг эхлүүлээд нилээд олон жилийн нүүр үзэж байна. Энэхүү нийтлэлд
ACM(American Computing Machinery), AIS(Association for Information Systems) болон Computer
Society, Institute of Electric and Electronic Engineers (IEEE-CS)-с хамтран гаргасан сургалтын
төлөвлөгөөний зөвлөмж(цаашид зөвлөмж гэнэ)-ийн үзэл баримтлал, хандлагын тухай авч үзнэ.
([1]-[7]) Эдгээр салбарыг бүхэлд нь computing буюу тооцоолол гэж нэрлээд байгаа бөгөөд бид
эдгээрийг орчуулагагүйгээр компьютинг гэж нэрлэх болно. Мөн ACM-с K12 буюу бага, дунд,
ахлах ангийн 12 жилийн сургалттай боловсролд зориулсан компьютерийн ухааны сургалтын
хөтөлбөр, хөтөлбөр боловсруулах зөвлөмжийг гаргасан нь манай улсын боловсрол судлаачид,
бодлого боловсруулагчдын хувьд чухал гарын авлага болох буй за. ([8])
Зөвлөмжид Компьютерийн ухаан (Computer Science), Компьютерийн инженерчлэл (Computer
engineering), Мэдээллийн систем (Information systems), Мэдээллийн технологи (Information
technology), Програмчиллын инженерчлэл (Software engineering)-ийн мэргэжлийн хичээлийн
үлгэрчилсэн хөтөлбөр, хөтөлбөрийг хэрэгжүүлэх зөвлөмж, хичээлүүдийн агуулга, хоорондын
холбоо зэргийн тухай дурьдсаны дотор мэргэжил тус бүрээр төгсөгч онол, хэрэглээний аль
салбарт ажил эрхэлдгийг тусгасан график дүрслэл хийсэн сонирхол татаж байна.
2. Энэхүү график нь багш сурган хүмүүжүүлэгч, суралцагч оюутан, шинээр элсэх элсэгчдэд чухал
хэрэгцээтэй гарын авлага болно. Их дээд сургууль, багш сурган хүмүүжүүлэгчдийн хувьд
жишээлбэл хэрэглээний технологийг онолын болон хэрэглээний түвшинд аль алинд нь түлхүү авч
үздэг харин байгууллагын асуудалд бага анхаарал хандуулдаг програмчиллын инжинерүүдэд ямар
төрлийн хичээлийг түлхүү оруулах вэ гэдгийг шийдэхэд дээрх график туслах бол ирээдүйд
3. хэрэглээнээс илүү онолын чиглэлээр ажиллах сонирхолтой оюутан ямар мэргэжлийн ангид элсэн
орвол зохистойг шийдэхэд дээрх график тусална. Мөн эдгээр графикаас дээрх мэргэжлүүдийн
сургалтын төлөвлөгөө хоорондын ялгааг тогтоох боломжтой юм.
Гэхдээ дээрх график хамаарлаас тодорхой нарийн мэдээлэл авах боломж хомс тул илүү мэдээлэл
авахын тулд дараах хүснэгтүүдийг ашиглая.
1-р хүснэгтэд компьютингийн дээрх таван мэргэжил болон компьютингийн үндсэн сэдвүүдийн
хамаарлыг харуулав. Хүснэгийн эхний баганад компьютингийн мэргэжлээр төгсөгчийн эзэмшвэл
зохих 40 мэдлэг, ур чадварыг жагсаасан бөгөөд эдгээрийн мэргэжил тус бүрээр хэр зэрэг гүнзгий
судалдаг болохыг тоймлон гаргав. Дээрх 40 сэдвийг зарим ном, сурах бичиг, судалгааны материал
дээр өөрөөр нэрлэх тохиолдол байдаг тул дэлгэрэнгүй тайлбарыг [1]-с үзнэ үү.
2-р хүснэгтэд дээрхтэй ижил харьцуулалтыг компьютингийн бус 17 сэдвээр хийснийг авав. Дээрх
таван мэргэжилтний эзэмшвэл зохих мэдлэг чадварт компьютингтэй холбоотой бус сэдвүүд байх
нь ойлгомжтой бөгөөд эдгээрээс хоѐр мэргэжил нь компьютинг болон өөр мэргэжлийн огтлолцол
байдлаар тодорхойлогддог. Тодруулбал, компьютерийн инженерчлэл нь компьютерийн ухаан
болон электроникилн инженерчлэлийн элементүүдийг агуулдаг бол мэдээллийн систем нь
компьютинг, бизнесийн элементүүдийг агуулдаг.
Хоѐр хүснэгтийн зүүн багануудад мэргэжил бүхний сэдэв болгонд харгалзуулж авсан тоон утгууд
байна. Эдгээр нь 0-с 5-ийн хооронд хувирах тоон утгууд бөгөөд тухайн сэдвийн мэргэжил бүрээрх
ач холбогдлын жинг харуулна. Энд авч буй тоон утгууд зөвхөн харьцуулан жишихэд л
зориулагдсан бөгөөд тодорхой хэмжилтийн утга агуулаагүй болно. Мэргэжил болгоны хувьд
тухайн сэдэвт мин, макс утгууд харгалзаж байгаа. Тодорхой мэргэжлийн хувьд тухайн сэдэвт
харьцангуйгаар хамгийн багадаа хэр их ач холбогдол өгч болохыг илэрхийлнэ. Өөрөөр хэлбэл,
өгсөн сэдвийн тодорхой мэргэжил дэхь хамгийн бага шаардлагыг түүний бусад мэргэжлүүд дэхь
хамгийн бага шаардлагуудтай харьцуулсан үзүүлэлт юм. Макс утгыг өмнөхтэй ижлээр
тодорхойлж болох бөгөөд тодорхой мэргэжлийн сургалтын төлөвлөгөөг боловсруулахдаа тэрхүү
мэргэжлийг эзэмшихийн тулд өгсөн мэдлэгийн эзэмшвэл зохих минимум шалгуур буюу доод
заагийг зааж өгөхөөс гадна дээд заагийг бас зааж өгдөг.
Нийтлэлийн эхэнд дурьдсан байгууллагын хамтарсан ажлын хэсэг мэргэжил болгоныг эзэмшихэд
зайлшгүй шаардлагатай мэдлэг, сэдвийг тодорхойлох явцдаа тэдгээрийн мэргэжил тус бүр дэхь ач
холбогдлын жингүүдийг харьцуулах замаар дээрх тоонуудыг тодорхойлжээ.
Хүснэгт 1
Мэдлэгийн CE CS IS IT SE min
хүрээ(Knowledge Area) min max min max min max min max max
Програмчиллын үндэс 4 4 4 5 2 4 2 4 5 5
Нийлмэл програмчлал- 0 2 1 3 2 4 3 5 1 3
Integrative Programming
Алгоритмчлэл ба хүндрэл- 2 4 4 5 1 2 1 2 3 4
Algorithms and Complexity
Компьютерийн архитектур 5 5 2 4 1 2 1 2 2 4
ба зохион байгуулалт
Үйлдлийн системийн 2 5 3 5 1 1 1 2 3 4
зарчим ба дизайн
4. Үйлдлийн системийн 2 3 2 4 2 3 3 5 2 4
тохиргоо болон хэрэглэ
Сүлжээ төвт зарчим, 1 3 2 4 1 3 3 4 2 4
дизайн
Сүлжээ төвт хэрэглээ, 1 2 2 3 2 4 4 5 2 3
түүний тохиргоо
Платформийн технологиуд 0 1 0 2 1 3 2 4 0 3
Програмчиллын хэлний 1 2 3 5 0 1 0 1 2 4
онол
Хүн-Компьютерийн 2 5 2 4 2 5 4 5 3 5
харьцаа
График, дүрслэл 1 3 1 5 1 1 0 1 1 3
Intelligent Systems (AI) 1 3 2 5 1 1 0 0 0 0
Мэдээллийн 1 3 2 5 1 3 1 1 2 5
менежментийн онол
Мэдээллийн 1 2 1 4 4 5 3 4 1 4
менежментийн практик
Тооцооллын аргууд 0 2 0 5 0 0 0 0 0 0
Эрх зүй, мэргэжлийн болон 2 5 2 4 2 5 2 4 2 5
ерөнхий ѐс зүй
Мэдээллийн системийн 0 2 0 2 5 5 1 3 2 4
хөгжүүлэлт
Бизнесийн шаардлагын 0 1 0 1 5 5 1 2 1 3
анализ
E-business 0 0 0 0 4 5 1 2 0 3
Техникийн шаардлагын
2 5 2 4 2 4 3 5 3 5
анализ
Програмын 1 2 1 2 1 1 0 0 2 5
инженерчиллын үндэс
Програм хангамжийн 1 3 0 1 1 2 0 1 2 3
инженерийн эдийн засаг
Програмын загварчлал ба 1 3 2 3 3 3 1 3 4 5
анализ
Software Design 2 4 3 5 1 3 1 2 5 5
Програмыг шалгах ба 1 3 1 2 1 2 1 2 4 5
засварлах
Програмын хөгжүүлэлт 1 3 1 1 1 2 1 2 2 4
Програмын явц 1 1 1 2 1 2 1 1 2 5
Програмын чанар 1 2 1 2 1 2 1 2 2 4
Компьютерийн системийн 5 5 1 2 0 0 0 0 2 3
инженерчлэл
Дижитал логик 5 5 2 3 1 1 1 1 0 3
Embedded Systems 2 5 0 3 0 0 0 1 0 4
Distributed Systems 3 5 1 3 2 4 1 3 2 4
Хамгаалалтын асуудал 2 3 1 4 2 3 1 3 1 3
болон зарчмууд
Хамгаалалт: хэрэгжүүлэлт 1 2 1 3 1 3 3 5 1 3
болон менежмент
Systems administration 1 2 1 1 1 3 3 5 1 2
Байгууллагын мэдээллийн 0 0 0 0 3 5 0 0 0 0
системийн менежмент
Systems integration 1 4 1 2 1 4 4 5 1 4
Дижитал төхөөрөмжийн 0 2 0 1 1 2 3 5 01
хөгжил
Техникийн дэмжлэг 0 1 0 1 1 3 5 5 01
_technical support
5. Хүснэгт 2
CE CS IS IT SE min
Мэдлэгийн хүрээ max max
min min max min max min max
Байгууллагын онол 0 0 0 0 1 4 1 2 00
Шийдвэр гаргах онол 0 0 0 0 3 3 0 1 00
Байгууллагын үйл хөдлөл- 0 0 0 0 3 5 1 2 00
Organizational Behavior
Байгууллага дахь 0 0 0 0 2 2 1 2 00
өөрчлөлтийн менежмент-
Organizational Change
Management
Системийн ерөнхий онол- 0 0 0 0 2 2 1 2 00
General Systems Theory
Эрсдлийн менежмент(төсөл, 2 4 1 1 2 3 1 4 24
аюулгүйн эрсдэл)-Risk
Management (Project, safety
risk)
Төслийн менежмент 2 4 1 2 3 5 2 3 45
Бизнесийн загвар 0 0 0 0 4 5 0 0 00
Functional Business Areas 0 0 0 0 4 5 0 0 00
Бизнесийн ажиллагааг
үнэлэх-Evaluation of Business 0 0 0 0 4 5 0 0 00
Performance
Хэлхээ ба систем-Circuits and
5 5 0 2 0 0 0 1 00
Systems
Електроник 5 5 0 0 0 0 0 1 00
Digital Signal Processing 3 5 0 2 0 0 0 0 02
VLSI design 2 5 0 1 0 0 0 0 01
Програмыг шалгах, алдааг 3 5 0 0 0 0 0 2 00
засах-HW testing and fault
tolerance
Математик үндэс 4 5 4 5 2 4 2 4 35
Хүмүүс хоорондын
харилцаа-Interpersonal 3 4 1 4 3 5 3 4 34
communication
Өмнөх хүснэгтүүдэд компьютингийн мэргэжлээр суралцагсдын судлах сэдвийг харьцуулж
харуулсан бол энд бид төгсөгчдийн эзэмшсэн ур чадварын харьцуулалтыг үзүүлэе.
Өмнөхтэй ижлээр, тоон утгууд нь харьцуулсан үзүүлэлт юм.
Хүснэгтээс харвал,
Компьютерийн инженер нь програм болон тоног төхөөрөмжийн нэгтгэсэн систем бүтээх
Компьютерийн ухаанаар мэргэшигч нь онолын асуудлаас эхлэн програмын хөгжүүлэлт
хүртэлх асуудлыг хамарсан өргөн хүрээтэй салбарт ажиллах
Мэдээллийн системийн мэргэжилтэн бизнесийн процесс болон мэдээллийн хэрэгцээ,
шаардлагыг шинжлэн байгууллагын зорилгод нийцсэн системийн дизайнчлан, бүтээх
6. Мэдээллийн технологийн мэргэжилтэн нь байгууллагын мэдээллийн технологийн дэд
бүтцийг зохион бүтээж, төлөлвлөж, хэрэгжүүлэх
Програмчиллын инженер нь том хэмжээний програмын мөчлөг бүрт тохирсон үйлдэлм
удирдлагыг хэрэгжүүлэх чадварыг тус тус эзэмшсэн байна гэж дүгнэж болно.
Салбар Чадварууд-Performance Capability CE CS IS IT SE
Алгоритм Онолын үр дүнг батлах 3 5 1 0 3
Програмчиллын бодлогуудын хариуг 3 5 1 1 3
гаргах
Develop proof-of-concept programs 3 5 3 1 3
Түргэн олдох шийдийг боложтой бол олох 3 5 1 1 3
Application programs Текст боловсруулах програм дизайнчлах 3 4 1 0 4
Текст боловсруулах програмыг амжилттай 3 3 5 5 3
хэрэглэх
Текст боловсруулах програм 2 2 4 5 2
хэрэглэгчдийг сургах, туслах
Хүснэгтийн програм дизайнчлах (ж нь 3 4 1 0 4
Excel)
Хүснэгтийн програм зохиох амжилттай 2 2 5 5 3
хэрэглэх
Хүснэгтийн програм хэрэглэгчдийг 2 2 4 5 2
сургах, туслах
Компьютерийн Бага хэмжээний програм бүтээх 5 5 3 3 5
програмчлал Том хэмжээний програм бүтээх 3 4 2 2 5
Системийн програм бүтээх 4 4 1 1 4
Шинээр софтваре систем бүтээх 3 4 3 1 5
Аюулгүй систем бүтээх 4 3 0 0 5
Аюулгүй системийг удирдах 3 2 0 0 5
Hardware and devices Эмбеддед систем бүтээх 5 1 0 0 1
Implement embedded systems 5 2 1 1 3
Design computer peripherals 5 1 0 0 1
Design complex sensor systems 5 1 0 0 1
chip зохиох(дизайнчлах) 5 1 0 0 1
chip програмчлал 5 1 0 0 1
Компьютер зохиох (дизайнчлал) 5 1 0 0 1
Хүн-Компьютерийн Create a software user interface 3 4 4 5 4
харьцаа Human-computer График, тоглоомын програм бүтээх 2 5 0 0 5
interface Хүнд ээлтэй төхөөрөмж зохиох Design a 4 2 0 1 3
human-friendly device
Information systems Мэдээллийн системийн шаардлагыг 2 2 5 3 4
тогтоох
Мэдээллийн систем зохиох (дизайн) 2 3 5 3 3
Мэдээллийн системийг хэрэгжүүлэх 3 3 4 3 5
Хэрэглэгчдийг мэдээллийн системд сургах 1 1 4 5 1
Мэдээллийн системийг ажиллуулах, 3 3 5 4 3
сайжруулах
Мэдээллийн менежмент Өгөгдлийн сангийн менежментийн систем 2 5 1 0 4
(Өгөгдлийн сан) зохиох (e.g., Oracle)
Өгөгдлийн санг загварчлах, зохиомжлох 2 2 5 5 2
Мэдээлэл гаргаж авах програм 1 5 3 3 4
хэрэгжүүлэх Implement information
retrieval software
7. Өгөгдлийн бүтээгдхүүнийг сонгох Select 1 3 5 5 3
database products
Өгөгдлөн бүтээгдхүүнийг Configure 1 2 5 5 2
database products
Өгөгдлийн санг удирдах 1 2 5 5 2
Өгөгдлийн сангийн хэрэглэгчдийг сургах, 2 2 5 5 2
дэмжих
IT нөөцийн төлөвлөлт Байгууллагын мэдээллийн төлөлвлөгөөг 0 0 5 3 0
гаргах
Компьютерийн нөөцийн төлөлвлөгөө 2 2 5 5 2
гаргах Develop computer resource plan
Нөөцийг сайжруулах төлөвлөгөө/төсвийг 2 2 5 5 2
гаргах Schedule/budget resource upgrades
Компьютерийг суурилуулах, сайжруулах 4 3 3 5 3
Install/upgrade computers
Компьютерийн програмыг суурилуулах, 3 3 3 5 3
сайжруулах Install/upgrade computers
Install/upgrade computer software
Intelligent systems Өөрөө сэтгэдэг систем зохиох Design auto- 2 4 0 0 2
reasoning systems
Implement intelligent systems 2 4 0 0 4
Сүлжээ, харилцаа Сүлжээний бүтцийг тодорхойлох 3 3 3 4 2
Сүлжээний хэсгүүдийг сонгох 2 2 4 5 2
Компьютерийн сүлжээ үүсгэх 2 1 3 5 2
Компьютерийн сүлжээг удирдах 3 3 3 5 3
Харилцаа холбооны програм нэвтрүүлэх 5 4 1 1 4
Харилцаа холбооны нөөцийг удирдах 1 0 3 5 0
Мобайл тооцооллын системийг 5 3 0 1 3
нэвтрүүлэх
Мобайл тооцооллын нөөцийг удирдах 3 2 2 4 2
Нэгдмэл байдлаар Байгууллагын вэб дүр төрхийг удирдах 2 2 4 5 2
дамжуулан системийг Manage an organization’s web presence
хөгжүүлэх Systems Е-худалдааны төхөөрөмж тохируулах, 2 3 4 5 4
Development нэвтрүүлэх Configure & integrate e-
Through Integration commerce software
Мультимедиа шийдлүүдийг хөгжүүлэх 2 3 4 5 3
Develop multimedia solutions
Е-сургалтын системийг тохируулах, 1 2 5 5 3
нэвтрүүлэх Configure & integrate e-learning
systems
Бизнесийн шийдлийг хөгжүүлэх Develop 1 2 5 3 2
business solutions
Хайлтын хэрэгслийн шинэ хэлбэрийг 2 4 4 4 4
үнэлэх Evaluate new forms of search engine
1. The Joint Task Force for Computing Curricula 2005, 2005. Computing Curricula 2005: The
Overview Report. A cooperative project of ACM, AIS, and IEEE-CS. IEEE/ACM Joint Task Force
on Computing Curricula. Computer Engineering 2004.
2. Curriculum Guidelines for Undergraduate Degree Programs in Computer Engineering. IEEE
Computer Society Press and ACM Press, December 2004. (http://www.computer.org/curriculum
or http://www.acm.org/education/curricula.html)
3. ACM/AIS/AITP Joint Task Force on Information Systems Curricula. IS2002 Model Curriculum
and Guidelines for Undergraduate Degree Programs in Information Systems, Association for
8. Computing Machinery, Association for Information Systems, and Association for Information
Technology Professionals, 2002.
4. IEEE/ACM Joint Task Force on Computing Curricula. Software Engineering 2004, Curriculum
Guidelines for Undergraduate Degree Programs in Software Engineering, IEEE Computer
Society Press and ACM Press, August 2004.
5. ACM/IEEE-Curriculum 2001 Task Force. Computing Curricula 2001, Computer Science. IEEE
Computer Society Press and ACM Press, December 2001.
6. ACM and IEEE (2008), Information Technology 2008, Curriculum Guidelines for Undergraduate
Degree Programs in Information Technology, November 2008
7. ACM (2005), Computing Curricula, Information Technology Volume
8. ACM (2003), A Model Curriculum for K–12 Computer Science: Final Report of the ACM K–12
Task Force Curriculum Committee, October, 2003
1. http://www.acm.org/education/curricula-recommendations