2. • อารยธรรมจีนแผ่ขยายออกไปอย่างกว้างขวาง เนื่องจากการติดต่อทางการทูต การค้า การศึกษา
ตลอดจนการเผยแผ่ศาสนา ดินแดนที่เคยตกอยู่ภายใต้การปกครองของจีนเป็นเวลานาน เช่น เกาหลี
และเวียดนาม จะได้รับอารยธรรมจีนอย่างสมบูรณ์ ทั้งนี้เพราะราชสานักจีนจะเป็นผู้กาหนด
นโยบายและบังคับให้ประเทศทั้งสองรับวัฒนธรรมจีนโดยตรง
• ในเอเชียตะวันออกเฉียงใต้ อารยธรรมจีนได้รับการยอมรับในขอบเขตจากัด ที่เห็นอย่างชัดเจนคือ
การยอมรับระบบบรรณาการของจีนเพื่อผลประโยชน์ทางการค้า เพราะจีนจะไม่ทาการค้าด้วยหาก
ไม่ปฏิบัติตามระบบบรรณาการ

3. • ในเอเชียใต้ประเทศที่แลกเปลี่ยนวัฒนธรรมกับจีนอย่าง
ใกล้ชิด คือ อินเดีย พระพุทธศาสนามหายานของอินเดีย
แพร่หลายเข้ามาในจีนจนกระทั่งเป็นศาสนาสาคัญ ที่ชาวจีน
นับถือ นอกจากนี้ศิลปะอินเดียยังมีอิทธิพลต่อการสร้างสรรค์
ศิลปะบางอย่างของจีน เช่น ประติมากรรมที่เป็นพระพุทธรูป
• ส่วนภูมิภาคเอเชียกลางและตะวันออกกลางนั้น เนื่องจาก
บริเวณที่เส้นทางการค้าสานแพรไหมผ่านจึงทาหน้าที่เป็น
สื่อกลางนา อารยธรรมตะวันตกและจีนมาพบกัน อารยธรรม
จีนที่เผยแพร่ไป เช่น การแพทย์การเลี้ยงไหม กระดาษ
การพิมพ์และดินปืน เป็นต้น ซึ่งชาวอาหรับจะนาไปเผยแพร่
แก่ชาวยุโรปอีกต่อหนึ่ง

4. • อารยธรรมอินเดีย แพร่ขยายออกไปสู่ภูมิภาค
ต่างๆทั่วทวีปเอเชีย โดยผ่านทางการค้า ศาสนา
การเมือง การทหาร และได้ผสมผสานเข้ากับ
อารยธรรมของแต่ละประเทศจนกลายเป็นส่วน
หนึ่งของอารยธรรมสังคมนั้นๆ
• ในเอเชียตะวันออก พุทธศาสนานิกายมหายาน
ของอินเดีย มีอิทธิพลอย่างมากต่อชาวจีนทั้งใน
ฐานะศาสนาสาคัญ และในฐานะที่มีอิทธิพลต่อ
ศิลปะจีน

5. • ในเอเชียกลาง มีอิทธิพลของอารยธรรมอินเดียที่
ปรากฏชัดเจน คือ ศาสนสถาน สิ่งก่อสร้างต่างๆ และ
ศิลปะ หลังจากคริสต์ศตวรรษที่ 7 เมื่อพวกมุสลิมมี
อานาจในตะวันออกกลาง ได้นาวิทยาการของอินเดีย
ไปใช้เช่น การแพทย์คณิตศาสตร์ ในขณะเดียวกัน
อินเดียก็ได้รับอารยธรรมจากกรีกและเปอร์เซียด้วย
โดยเฉพาะด้านศิลปกรรม เช่น พระพุทธรูปแบบศิลปะ
คันธาระ
• เอเชียตะวันออกเฉียงใต้เป็นภูมิภาคที่ได้รับอิทธิพล
จากอารยธรรมอินเดียมากที่สุด โดยมีพ่อค้า พราหมณ์
ภิกษุจากอินเดียเดินทางเข้ามาและได้นาวัฒนธรรมมา
เผยแพร่ โดยเฉพาะด้านศาสนา และการปกครอง ได้
หล่อหลอมจนกลายเป็นรากฐานของประเทศต่างๆใน
ภูมิภาคนี้ไปแล้ว