Thiên tài từ đâu tới (nxb văn hóa thông tin 2006) đại dương, 336 trang

DAI DUONG
(Bien soan)
THSm TAI Ttf DAU Tdl
[THLT VMCN lir^rt filMH THUAN
r5 /vv
N H A X U A T B A N V A N H O A - T H O N G T I N

I
Lai VAO SACH
Moi bac cha me deu hy vong con cai thanh tai. Trong
cuoc s6ng c6 biet bao cau chuyen mong con thanh rong,
thanh "sao". Co chuyen vui va cung c6 chuyen bu6n, c6 dija
tre du'p'c hu'dng sij giao due cua bo me da nay mSm thanh
nhan tai, nhu^ng cung c6 nhOng dipa tre lai di theo hu'ong
ngu'O'c lai. Tai sao lai nhu" vay? Le nao mong con thanh rong,
thanh "sao" lai la sai?
Ban than viec mong con thanh dat la dieu hoan toan
dung din. Nhu'ng rat nhieu ngu'O'i thu'cyng chu quan gia dinh
eon cai hoan toan giong nhu' chung ta, sau do lay minh lam
m6c de uon nan con cai, ma khong suy xet den tinh hinh thye
te cua con cai. Cach lam nhu" vay thu^ang dem lai ket qua
khong nhu' y muon. Vr!
Giao due con cai vCra la khoa hoe, vi>a la nghe thuat.
La cha la me, chiing ta phai hieu quy luat tru'ccng thanh cua
tre, tim ra nh&ng phu'cng phap chinh xac. Cha me sinh con
trcyi sinh tinh - CO nhan da day khong sai.
Dau tien phai hieu con cai, phai biet hCpng thu, sa thich
cua con la gi. Cac bac cha me khong the can ci> vao thien
tinh cua con cai d§ boi du'ccng cho chung, mot nguyen nhan
rat quan trong la cha me khong hieu eon cai minh, do vay
thu'cyng dung each nghT cua minh thay cho each nghT cua con
cai.
De con cai tru'o-ng thanh, cha me phai ton trong ca tinh
cua con. Cha me thu-ang nghT, du la sa thich, hCrng thu gi thi
cung phai c6 ich cho cong viec trong tu-ang lai thi mai eoi la

L&i vao sach -6-
dang, mo-i nen 6e xwang ra s a thich. T h y c ra, con cai van con
nho, no khong biet each noi ro dwcyc cam thu trong noi tarn
cua minh, nhu'ng trong tiem y thijc, no biet minh thich cai gi,
hanh dong cua con cai chinh la chipng minh tot nhat. T6t nhat
ngu'O'i Ian nen ton trong lija chpn cua con cai, nhu' vay
giao due cua ban mai thich ho-p vai con cai.
Cha me phai tan dong vai thien tinh cua con cai. Cung
vai s y tang len cua tuoi tac, con cai se ngay cang c6 nhiSu
hieu biet ho-n, b i t dau biet minh thich cai gi, khong thich cai
gi; CO the lam cai gi, khong the lam cai gi. Luc nay, moi mot
dij-a tre deu mong moi lipa chon cua minh se du'p'c cha me tan
dong. Mot khi bi khuat phuc bdp li/c cua cha me thi con cai
se khong thoai mai, va mat tu- tin. S y tru^ang thanh cua nhiJng
tre nhu' vay se gap nhieu bat Igi.
R i t nhieu cha me thu'cyng so sanh con cua minh vai
con ngu-ai khac, tai sao con ngu'O'i khac thich hoc tap, con
minh lai khong? Phu-ang thCpc tu' duy nhu' vay la da bo qua s y
khac biet giu-a ngu^o-i vai ngu-cyi. Ma chf khi thija nhan s y khac
biet thi mo-i c6 the b6i du-o-ng con cai theo hu-ang tot.
^ Cuon sach nay da ke lai rat nhieu cau chuyen giao due
tinh te cua cac bac cha me d i n g sau nhOng ngu-o-i noi tieng,
hy vong day se la nhi^ng go-i y bo ich cho cac bac cha me
trong viec giao due con cai thanh ngu-d-i.
NgLFai bien soan
Chu'O'ng I
Boi du^&ng to chat bam sinh ty
nhien cho tre
Ngu'O'i dai thu'cyng noi: "Co y cham hoa hoa chang no",
v6 tinh dam lilu, lilu dam hoa". Cau noi nay chijng minh s y
bien doi khon lu-ang cua s y vat tren the gio-i, nhieu lue lam
Chung ta kho ma hieu du-ge. Giao due la mot hien tu'p-ng nhu"
Mot so tre Ian len khong nhu' mong muon cua cha me.
Vi nhu' CO di>a tre eo bo me la nhu^ng nha khoa hoc, nen ngay
ti> nho da nhan du'p'c s y day bao rat can than, bo me mot long
mot da mong muon eon cai thich theo hoc mon khoa hoe t y
nhien, vay ma nhu'ng tre nay lai ham me mon van hoe, va c6
pham chat tha van phong phu.
Nhu'ng tinh trang nhu' vay la rat ph6 bien nhu'ng khong
de tim ra nguyen nhan. Co nhu'ng ong bo ba me hao cong ton f
sijc day do con cai hoc hanh, con cai hp van khong the thi 66
vao dai hpe. Ngu'p'c lai eo nhOng bo me rat it hoi han tinh hinh
hoc tap cua eon, thi nhOng du'a tre lai d5 vao tru'O'ng dai hpe
danh tieng, xem ra thi eo ve "bat eong". Nhu-ng doi khi hien'^'
tu'p'ng giao due la nhu' vay. Tac dung cua giao due kho ma eo
t h i d y doan tru'o-c du'p'c 6hu gi, boi vi s y phat trien cua tre
em ehju nhieu nhan to tong hp'p, khong chi la tac dung cua
giao due, ma eon chiu tac dong eua nhan to di truyen va nhieu
nhan to khac. Co the noi tac dung cua giao due la v6 cung
quan trong nhu'ng khong phai la van nang. Nguyen nhan chu..

S o ; dir&ng to chat bam sinh tie nhien cho tre - 8 - '
y e u lam cho giao due k h o n g phal la v a n n a n g the hien a c h 6
tac d u n g cua di truy§n. N h a n to dl t r u y e n c6 tac d u n g tu-ang
dol q u a n t r o n g t r o n g q u a trinh phat t h e n cua m 6 l ca n h a n . V i
nhu" m o t hgt g i o n g . T r o n g hat g i 6 n g thi g e n di truyen q u y d j n h
t o a n bp kleu ( k h u o n m l u ) SLP m p c m a m , ra la, ra hoa va ket
qua. C o n ngu'O'i m u o n t h a y dol, chi c 6 t h e t h o n g qua viec t h a y
dol kieu g e n (cho lai tap, hay c h o lai v a i giong khac). G e n di
truyen cua con nguô-i phipc tap h e n n h i e u so v a i loai t h y c vat,
c h o nen con ngu'O'i m u o n thay doi to chat di t r u y e n c u n g
k h o n g t h e t h a y doi du'pc.
SLPC m a n h cua n h a n to di t u y e n la t u ' c n g d6i, k h o a hoc
hien dai v i n chu-a t h e do lu'ang y a trac dinh m o t each c h l n h
xae, c h o nen tac d u n g cua no the hien ra ngoai thu'ang la r i t
t h a n bi va k h o n g o n djnh. V I nhu- eo n g y a i noi trach n h i e m
cua giao due la k h c i g p i va phat h u y het t i e m nang t i e m an
trong c o n ngu^cyi. Nhu' vay, t i e m n a n g cua con ngu'O'i nhieu hay
it? V a CO nhipng t i e m n a n g gi, c h o d e n nay v a n chu'a xac dinh
du'^p-c! Do v a y noi t h a n h tich x u a t s i c cua tre h o a n t o a n la nhcy
giao d u e m a c 6 la hoan toan k h o n g 6hy d u . C h o du la ti> g o c
dp t a m 11 hay tCf kinh n g h i e m d e di t i m n g u y e n n h a n thi ta m a i
t h i y tac d u n g c u a di t r u y e n la tu'o-ng doi ro rang.
M o d a , n g a y ti> nho da n h a n du'pc s y ren luyen n g h i e m
khac cua bo. N h a s o a n n h a c C h a o d e e r l a i k h o n g du-pc hu'O'ng
h o a n c a n h do, b6 o n g d u n g m p i each d e n g a n c a m ong hoc
nhac, t h a m c h i eon d a n h ong, t h e nhu'ng ong v I n t r a t h a n h
nha s o a n n h a c noi tieng.
Coi n h e tac d u n g di truyen, s i j n g bai cho rang giao d u e
la v a n n a n g se lam cho cha m e rao t i n h trang nhiet t i n h
giao d u e m o t e a c h m u q u a n g , k h o a tru-cng tac d u n g cua giao
due. Hien nay e h u ' c n g trinh hpc cua hpc sinh trung hpc eo- so-
va hpc sinh tieu hpc la r i t nang, n g u y e n n h a n la do gia d i n h
va nha tru'ang luon tin tuâng r i n g giao d u e la v a n n a n g , c h o
r i n g d a y du-pc c a n g nhiû c h o tre thi c a n g tot.
Khi giao d u e a gia d i n h can dae biet c h u y d 4 n d a c t i n h
b a m sinh cua tre. C o m o t vj p h u h u y n h phat hien ra eon trai
Thien tai tCe dau t&i
m i n h lam viec gi c u n g rat c h a m chap, m u o n vol v a n g c u n g
Chang du'pc. Luc d i u cha m e eau be dinh sira doi nhOng
khuyet d i e m do, va da hao t o n rat nhi§u c o n g SLPC d e thue giuc
nhu'ng v a n k h o n g t h u du'pc ket qua. D o n g tho-i b o m e lai phat
hien ra eau c6 dipc t i n h n h a n nai, rat kien tri b e n bi t r o n g c o n g
viec cua m i n h , du t h i t bai c u n g k h o n g n a n long va lai ti§p tuc
lam lai tu" d a u . V a t h e la bo m e eau d y a v a q d a c t i n h "cham
c h a p " do, kien tri giup do- va c h a d p i phat t h e n m o t each tich
e y e h e n , cho d e n cuoi n a m lo-p 1 1 , tinh hinh hpc t a p cua cau
d a bat d a u eo nhOng tien bp, tot nghiep l a p J 2, cau thi d o v a o
m o t tru'd-ng dai hpc binh thu'd-ng, va eau v a n n 6 lijc hpc tap.
S a u do eau ti§p tuc hpc t h a e sT va cuoi c u n g la cap tien sT. -H
G i a o due k h o n g phai la v a n nang, nhu'ng no can tien
h a n h tren n§n tang cua g e n di truyen. G i a o due m u o n dat hieu
q u a c a o nhat la phai k h c i g p i t h a n h c o n g du'pc nhOng to chat
di t r u y e n va phat huy tac d u n g nhOng d a c d i e m do. -t-*
Giup con nhan dLFCKC s y giao due hoan hao
ngay tCf khi con nam trong bung me
K e c h u y e n d a n h n h a n
O Viet N a m , cac n g h e sT piano tai n a n g nhu- D a n g Thai
S e n , T o n NO', N g u y e t Minh d e u du'pc sinh ra ya lo-n len trong
m o i tru'ong a m n h a c gia d i n h tir luc con t h a a u . H a n la tieng
d a n t h a n h thot tLF p h u m l u h o a c cua ngu'O'i t h a n da kip l i n g
v a o t a m hon hp tu' khi hp eon la nhOng thai nhi t r o n g b u n g
m e ? N g h e sT S a x o p h o n P h a n A n h D u n g da eo long d a m m e
a m nhac tu' be, hpc n h a c tu" n a m len 7 tuoi, n a m 2 0 tuoi da t r a
t h a n h nhac cong cua m o t d o a n n g h e thuat!
Tiy nhieu n a m nay, cac p h u ' c n g tien t h o n g tin dai c h u n g
a Belarut va a Viet N a m da g i a i thieu kha nhieu ve hai chi e m
rupt H o a n g Ho K h a n h V a n (sinh n a m 1995) va H o a n g H 6
K h a n h T h u (sinh n a m 1997) hai hien tu'png a m nhac nhi
ngu'O'i Viet xuat hien tCr khi m a i 4 - 5 tuoi, sinh tai Minxca; thu

Boi dw&ng to chat bam sinh tie nhien cho trd
do nLFO-c cpng hoa Belarut; ca hai da nhieu Ian doat giai
thu'd'ng cao trong cac cupc thi am nhac tam qu6c gia do
Belarut to c h i p c (c6 ca thi sinh nu'O'c khac). Du'gc blet, ngay tip
khi con la nhOng thai nhi, cac chau da du'p'c "tam" trong ccn
mu'a dan tam thap luc cua me H6 Thu Hoai, can bp nhac vien
Ha Npi. Tat nhien, khong the loai tri> su' dam me kh6 luyen
cua Van, Thu, sy quan tam tao dieu kien cua bo me, si/ day
bao tan tinh cua thay V.X.Khadan6p, ngu'ai Xanh-Petecbua,
hien dang s6ng va lam viec tai Belarut. Se con la qua sam khi
khang dinh hai chau se la nh&ng tai nang tu'O'ng lai cua d§t
nu'O'c, nhu-ng chung ta c6 quyen dat len doi vai manh de cua
hai chau hai chO: Hy vpng!
"Cupc thi dan Ac-ccpc-de-6ng qu6c t d " la mot cupc thi
CO quy mo Ian va rat kho. Ban giam khao la nhOng ngu'O'i
nghiem khic. Da c6 den hai cupc thi ma khcng c6 giai nhlit.
Nam 2000 cau be Li Van Dich, 18 tuoi, den {(y Tham Quyen
da gianh du'p'c giai nhSt ma trcng vong 15 nam khong c6 ai
gianh du'p'c giai nay. Day la Ian dau tien ngu'O'i Trung Hoa
gianh giai thu^ang Ian cao quy. Li Van Dich la chang thanh
nien tre tuoi nhat gianh du'p'c huy chu'ang vang trcng suot 70
nam di§n ra cupc thi dan Ac-cooc-de-6ng nay.
Theo hoi LPC cua me cau - ba Tru'ang Tieu Lo, thi khi
con nho ba da rat thich am nhac va mua. Khi mang thai, ba
thu'cyng nghe mpt s6 ban nhac cc dien, ban nhac ma ba nghe
nhieu nhat la "Lu'ang San Ba - True Anh Dai". Li Van Djch ke
thCfa niem dam me am nhac do cua me, sau khi sinh, tai nang
am nhac c u a u a u ngay cang the hien ro rang han, va SLP tien
bp ngay cang nhanh. Khi tron mpt tupi, cau c6 the hat rat hay
bai hat "Tra ve nha me", ngpai ra, cau cung rat cc cam tinh
doi vai cac loai nhac cu.
Nam 1987, Li Van Dich day 5 tuoi, cau tham gia cupc
thi dan Ac-cppc-de-cng danh cho thieu nhi do tinh TIP Xuyen
to chLPc va gianh giai nhat. Do chinh la Ian dau tien cau du'p'c
the nghiem tieng v6 tay vi SLP thanh cong.
Thien tai tu- dau tai - • > » • * * -11-
Nhic nha kinh dien
Nghien CLPU mai day chirng minh, thai nhi khong phai bi
tach biet hoan toan vai the giai ben ngoai, hoan canh ben
ngoai hay hoat dpng cua chinh ban than ngu'ai me, lap mang
ben ngpai - nai bap ve thai nhi cung cc the anh hu'c-ng den
thai nhi. Ngu'ai me ngpai viec phai hap thu d§y du du-ang chat
ccn cln phai duy tri trang thai tam li that thcai mai va tien
hanh nhipng kich thich phu hp'p vai thai nhi, nhu' vay mai cc
the dam bac giup cho thai nhi phat trien khoe manh.
Rit nhieu nha nghien CLFU anh hu'ang cua moi tru'ang
th§ giai ben ngoai doi vai thai nhi. Ngu'ai me buon ba, lo ling,
vui ve hay dau buon se nay sinh nhOng phan LFng rat nhay
cam, sy nhanh cham hay to nho cua lai noi cung c6 the gay
nen nhOng thay doi hoat dpng cua thai nhi. Nhu-ng trang thai
tinh thin khcng tot nhu' lo ling, lo sp", tijc gian... cc the gay
nen mpt Ipat cac bien dci sinh li, anh hu'ang nghiem trpng den
mpi tryang s6ng cua thai nhi. Ngu'ai xu'a thu'cyng chp rang da
ccn la nai bap ve thai tru'ac nhOng tra ngai, nhu'ng chc den
nay da phat hien ra, ngu'ai me mang thai hip thu nhOng chit
CP dpc hai nhu' hut thuoc, uong thuoc... cung nhu' kich thich
than kinh va tam li, deu c6 the thong qua mau cua ngu'ai me,,
sau do vac da con, cuong ron va du'p'c truyen vao thai nhi,
cho nen, ngu'ai me khi mang thai cin phai giu' cho minh trang
thai tinh than t6t, giup cho thai nhi c6 mpt mpi tru'ang hoan
hao phat trien khoe manh. Day la mpt trpng nhu-ng npi dung
can thi§t trong viec giao due thai nhi.
Mpt chuyen gia tam li hpc MT chc rang nnCpng ba me
mang thai nen hat chc thai nhi nghe nhu'ng bai hat dan ca. Khi
bo me hat nhCpng bai "bai ca thai" do, t h i thai nhi se nay sinh
nhOng phu-ang thiFC hoat dpng rit dac biet. Ong ccn neu ro,*
rit nhieu b6 me c6 the dung nhCnng am thanh nay l a m cho
nhOng can noi loan khong yen cua thai nhi on djnh tra lai. Bo
me hao ton nhieu thai gian cho cong viec nay cung la rit xCrng
dang.

Boidwang to Chatham sinh tienhien cho tre " ' ' -'f2- '
Thai nhi khong the chiu dup-c s y day d6 nghiem khic,
neu du'O'c day do t6t, phu hgp, no c6 the tao nen nhOng anh
hwang nhat djnh d6i vo-i s y phat trien ve the chit, tinh each,
tri tue. T r y a c mat, gio-i y hoc, gio-i giao due, giai tarn li hoe
dang nghien CLPU "giai doan giao due manh nha", bao gom
giao due thai nhi, giao due tre sc sinh. De eo du'O'c nhu'ng dipa
eon khoe manh, thong minh, xin mpi ngu'cxi hay tao cho eon
minh s y giao due hoan hao ngay ti> khi con n i m trong bung
me. ~iu
Dac diem cua tre nhan du'O'c s y giao due
klii con la thai nhi
Theo ket qua nghien CLPU, mot dipa tre nhan dycye s y
giao due thai nhi C O nhOng dac diem sau:
- Sam CO the giao tiep vo-i moi ngu'ai: tre sa sinh sau
khi ra 6ac 2-3 ngay la c6 the mo- chiee mieng nho xiu
cua minh de giao tiep vai ngwai Ian, khoang 20 ngay eo the
treu dua, sau 2 thang la eo t h i nhan ra cha me, sau ba thang
CO the nghe hieu du^gc ten cua minh.
- Biet phat am tu-o-ng doi sam: chi c i n sau 2 thang la c6
the phat ra vai nguyen am, 4 thang thi eo the phat ra vai phu
am, nhOng am thanh du^ac phat ra trong khoang 5-6 thang da
CO the bieu dat y nghTa nhat dinh.
- Hieu du'gc ngon ngO tu-ang doi sam: sau 4 thang c6
the nhan biet du'gc mot so do vat, 6-7 thang nhan biet du'gc
tay, mieng, hoa qua, binh sO-a... ngoai ra, con h i l u du'gc y
nghTa cua tu' "khong". No eon eo the hieu du'gc eu' chi ngon
ngy, biet lam mot so dong tac nhu': "xin chao", "tarn biet",
"cam o-n", s 6 m hieu du'gc each the hien tinh cam cua ngu'O'i
khae, cho nen sam the hien ra nhOng net thong minh, dang
yeu.
- Sam biet noi. Sau khoang 9-10 thang se biet du'ac
muc dich cua viee goi bo me, neu nhu' sau khi khong t i l p tue
Thien tai tir dau t&i -13'
tien hanh ren luyen phat am va nhan biet vat thi anh hu'ang
cua giao due thai nhi sau 6-7 thang se bi xoa het. NhO-ng tre
nhan du'gc s y giao due thai nhi khi a trong bung me va khi la
tre sa sinh thi khi du'gc khoang 20 thang eo the doe thuoe lai
vai bai hat va vai eon so, Ian len di hoc se dat du'gc thanh tich
tu'ang doi cao. -n
Tien de giao due thai nhi
Nhieu ngu'O'i cho r i n g giao due thai nhi chinh la ti§n
hanh giao due doi vai thai nhi. Oieu nay khong chinh xac, bai
vi thai nhi n§m trong bung me ehu'a the eo kha nang hoc tap.
Giao due thai nhi a day la djnh hu;ang nhu'ng phu'ang phap
kich dpng giup d a cho s y phat then cua te bao v6 nao cua
thai nhi. Theo khoa hoc thi te bao nao cua eon ngu'O'i du'gc
phat trien ngay trong thai ki bao thai, trong cae giai doan sau
thi cae te bao do thu'ang se thoai hoa dan di, ehi> khong the
tang len dyge. Do do, tien d§ cua giao due thai nhi chinh la
lam cho thai nhi cam nhan du'gc nhan t6 moi tru'cyng ben
ngoai. Muon lam tot viee nay, d i u tien phai hieu bi§t mot chut
ve qua trinh phat then cua thai nhi.
B i t dau mang bau cho den khi thai d y g c 2 thang, cot
song b i t dau hinh thanh.
Khi thai nhi bu'ae sang tuan thtf 8, da cua thai nhi b i t
dau CO cam giac, tien hanh kich thich doi vai da thi c6 the lam
cho nao bp phat trien.
Khi mang b l u du'gc 2 thang thi thai a trong bung me se
hoat dpng gan giong nhu' la bai.
Khi thai du'gc 3 thang, thai nhi biet mut cae ngon tay,
ehi can cham vao mieng, cho du la canh tay hay la cuong r6n
thai nhi deu c6 the mut.
Khi thai nhi du'gc 4 thang, tai eua no da nghe du'gc am
thanh ben ngoai, nghe phai cae am thanh Ian no se giat minh.
Khi thai nhi du'gc 5 thang, b i t dau c6 nang lye ghi nha,
nhieu Ian nghe tieng me, eo the phan biet du'gc vai cae loai

Boi dw&ng to chat bam sinh tir nhien cho tre
am thanh khac. Do vay, tu" khic c6 dycyc cam giac an toan.
Khi thai nhi quen vai thoi quen mut ngon tay, chi can mut
dLfp-c ngon tay thi ngay lap ttpc rat cham chi tlep tuc hanh
dpng, nhy the dang nem hipcng vi cua ngon tay. Than va gan
bat diu hoat dong thong qua du'ang rupt non va tieu ngay
trong bong nu'O'c.
Khi thai nhi du'O'c 6 thang thi bit dau c6 khipu giac: Thai
nhi ngiii du'p-c mui me! Me thu'dng thay thai dong day rat
manh, do la do thai dung chan dap, sy van dong manh me
cua chan lam cho nu^ac trong bung bj dao dong, tCf do kich
thich len da cua thai nhi, kich dong do du'p'c truyen len nao,
thuc day sy phat trien.
Khi thai du'O'c 7 thang, thai nhi c6 kha nang nhin sy vat,
va phan anh ra ngoai nhOng thai do yeu ghet doi vai am thanh
ben ngoai.
Khi thai nhi 8 thang, da phan biet du'gc do cao thap,
hay to nho cua am thanh. He th6ng vi giac cua thai nhi cung
rit phat trien. Thai bit dau bi6t khang cy bang each dap rat
manh me.
Thai du'p'c 8 thang, tinh than cua me cung c6 anh
hu^ang d4n thai nhi. Nhieu chuyen gia cho rang, thai nhi va me
CO quan he trao doi tinh cam, cung nhau hu'o-ng thu niem vui
va tinh yeu.
Giao due am nhae eho thai nhi
Trong nhieu phu-ang phap giao due thai nhi thi giao due
am nhae cho thai nhi la pho bien nhat va la mot trong nhOng
bien phap hu-u hieu nhat. Giao due am nhae eho thai nhi
khong ehi la eo the thuc day sy phat trien mat the lye ma eon
CO tac dung thuc day sy phat then tinh than cua thai nhi, hen
nu'a no con b6i du'ang tai nang am nhae eho tre. Mot benh
vien cua Uc sau khi ti§n hanh theo doi viec giao due thai nhi
eho 35 ba me, bang each ngay nao cung nghe mot ban nhae
Thien tai tir dau tai
nhe. Ket qua la trong so nhOng tre do du'p'c sinh ra thi c6 den
6 dipa tro" thanh nha scan nhae, 2 tra thanh dien vien mua,
eon nhOng tre khac cung thong minh hen nhCpng tre cung
trang lipa.
Nam 1985, cae nha nghien CLPU khoa hoe Trung Qu6c
bit dau tien hanh phan tich tinh hinh day am nhae cho cac em
nho SO" sinh. Ket qua cho thay, nhOng tre so sinh du'O'c day do
ti> khi con la thai nhi eo kha nang gioi hen cac tre khong du'O'c
giao due thai nhi rat nhieu. Trong to cac em du^gc day do khi
eon nim trong bung me thi cac em nho thich ca hat nhay mua
chiem 73%, cao gip 3-4 Ian so cac em khong du'O'c day khi
con la thai nhi. Nghien CLFU con eho thay so dong cac em
du'O'c day d5 khi eon la thai nhi eo tri tue hen hin cac em binh
thu'O'ng kia.
Day am nhae eho thai nhi c6 Ipi doi vai tinh than va the
lye cua thai nhi va eho ca cac ba me. Day nhae eho thai nhi eo
the cai thien du'p'c tinh trang tam li khong t6t cua ngu'O'i me,
va truyen nhOng thong tin den thai nhi, lu'u lai trong thai nhi
nhOng an tu'gng sau sic va hai hoa. Am nhae vui ve se kich
thich C O quan than kinh thinh giac cua thai nhi va cua ca ba
me, giup eho ca the me tiet ra mot so kich to c6 Ip'i cho SLFC
khoe, va thuc day sy phat then cua thai nhi.
Nhu'ng khong phai tat ca cac loai am nhae deu c6 Ip'i
cho thai nhi, ehi khi am nhae phu hp-p vei me va thai nhi mai
CO the du'p'c gpi la am nhae giao due thai nhi. Am nhae giao
due thai nhi eo hai loaj: Mot loai la danh eho me nghe, loai nay
thu'O'ng la em diu, yen tmh, ehu y§u la not 66 va not mi. Mot
loai khac danh cho thai nhi nghe thu'O'ng la nhe nhang, thoai
mai, song dong, thanh thoat.... not do la ehu y§u. Ou'ang
nhien la vei m6i ngu'O'i thi se eo sy khac nhau. Vi du, thai nhi
ma dap yeu thi nen ehpn nhae s6ng dong, hoae nhOng ban
nhae eo diln c6 tiet tau nhe nhang, nhCrng dieu van, hay
nhOng bai dan ca. Hien nay tren thj tru'cyng eo ban rat nhieu
loai bang dTa chuyen danh cho giao due thai nhi.

Boi du^ng to chat bam sinh tie nhien cho tre
NhOng phuang phap giao due thai nhi thu'O'ng du-cyc si>
dung trong thye te la: ma nhae cho cae ba me nghe. Hai la,
sau khi thai nhi du^gc 5 thang tuoi, dem bang nhac phu hcyp
vai thai nhi vao mot chiec dai nho dat each bung me khoang
20 cm, am lu'gng can phu hap, thcyi gian khong du^gc qua dai,
khoang ti> 5-10 phut. M6i ngay quy djnh thai gian ma va Ian
ma.
Khi cae ba me thye hien giao due am nhac cho eon thi
tot nhat la phai nhap vao sac thai tinh cam phong phu. Vi du
nhu- y tha y hpa, gio hoa trang tuyet, hinh anh cu the sinh
dpng lam lay dpng long ngu'ai hinh thanh trong nao bp. Vi nhu^
bau trai cao rpng mot mau ngpc bich, hay ang may tring bay
liJng la, mot buoi ehieu eo anh hoang hon dep, mot ru'ng true
xanh bat ngan, hay mot khe suoi nuâc chay nhe nhang hay la
anh trang yen tTnh, ngu'ai me tre a ben canh chiec noi, trong
chiec noi xinh xan c6 mot dija be dang yeu thpng minh,"hinh
anh am nhac" trong giao due thai nhi, giup cho me va be du^gc
d^m etiim trong SLF hu'ang thu nghe thuat ky dieu.
Theo quan sat thijc nghiem, khi nghe ban nhac quen
thupe, rat nhieu tre sa sinh chan tay cung cu" dpng c6 nhjp
dieu va cu-ai mpt nu eu'ai thoai mai, hien tCr.
Neu me tij hat cho con nghe, thi hieu qua giao due cho
thai nhi cang tot, lai me hat khong chi giup cho eon c6 du-gc
sy thoa man ve phu'ang dien tinh cam ma han n&a nhQ'ng
Chan dpng vat jy nhe nhang cojiet tau do eon san sinh ra sy
thoa man ve cam giae. Co rahu'.ng.laaime mang bau thu-ang
xuyen hat, thai nhi du-gc ren luyef=>-nhtF-vay, khi chao dai da
bieu hien nang lye "nhan biet" rat tot. VI nhu' khi ba me hat
mot bai hat ma tre nam trong bung^tJa nghe quen, thi tre
khong ehi biet hua tay, s§c thai yeu thich ma con rat hao hCpc
muon tim epi nguon am thanh. Lai me hat c6 y nghTa dac biet
doi vai thai nhi, khong c6 bat ky riipt dan nhac hay bang dTa
nhac nao thay the du'ge.
Thien tai tip dau t&i -17-
Khong nen ky vong qua cao doi vai
viec giao due thai nhi ^ ''^f
Khi me mang bau, viec giao due thai nhi khong nen ky
vpng qua cao hoac la non nong, vi du khi tien hanh giao due
ve ngon ngCp, thai gian de tai nghe vao phan bung phai tu'ang
rfAi |pii do la each tang cuâng boi duâng nang lye ngon ngu'
doi vai thai nhi. Thye ra nhu" vay lai rat d l lam thai nhi thay
chan ghet, nham chan. Tham chi eon eo thai dp phan cam va
cpi ngon ngO la ke thu.
Bat ky viec gi cung eo han dp cua no, neu vu'gt qua thi
se gay nen tac dung hoan toan trai ngu-gc. Neu hanh dpng
khong phu hgp, e rang thai nhi khong nhOng khong nhan
du'gc Igi ich ma con c6 hai. Do vay, khi ngyai me tien hanh
giao due thai nhi vai con minh thi khong nhOng khong nen
vu'gt qua giai han ma cung khong the coi thu'ang. *
Oe con minh eo the phat then thanh mpt dipa tre khoe
manh va thong minh, la nguyen vpng cua tat ca mpi nguâi lam
cha me. Giap due thai nhi c6 the eo tac dung giup cho bo me
thyc hien nguyen vpng do. Vi giup cho viec giao due thai nhi
tien hanh mpt each dung d i n , giup ehp thai nhi nhan du'gc
anh hu'ang tot, ngu'ai me mang thai can cham chi hpc tap tri
thCpc giao due thai nhi, n i m vCrng phu'ang phap dung dan giao
due thai nhi. IVIe va thai nhi cung nhau phoi hgp, cung hgp tac,
giao due trong moi trtfang yui ve, giup cho thai nhi phat then
tam ly vr. the lye rr aiMjêWlt^tJnfi^.H BINH THUAN
Ckn quan tarn phat hien tai nang bam sinh cua tre
Ke chuyen danh nhan
Leonardo Vinci la mpt hpa sT tai hoa thai ky van hoa
Phue hu'ng a chau Au. Bo ong chinh la ngu'ai da kip thai phat
hien ra tai nang cua eon va cung tao ra nhQ'ng dieu kien tot
nhat de phat huy het tai nang hoi hpa cho con.

Boi dwang to chat bam sinh tu- nhien cho tre v.ftt uSsf. <*#8»nT
Nam 1452, ong sinh ra a vung Florenxc, niFac Y, gan
thj tran Vinci. B6 la mot luat SLP. Me la mot nong dan. Sau khi
ong Vinci sinh khong lau, b6 me ong li hon, ong tru'ang thanh
dirai SLF nuoi du'c-ng cua b6.
Cy iLPa tuoi nhi dong, cau da rit thich canh sac ty nhien,
va rat c6 hipng thu vo-i mon hoi hoa, c6 luc mot minh ngoi tren
tham CO, cau dung ca tam hon de thu-o-ng thipc canh sic hoa
la. Cau rat thich thu chui vao cac hang dong de kham pha bi
mat ben trong. Moi Ian ti> trong hang dong chui ra, cau thu-cyng
dem theo vai dong vat nho, dem ve nha quan sat rit ky lu'&ng,
va du^a theo hinh dang nhu'ng dong vat do de ve, dan dan cau
ve cang ngay cang dep, nhan dan a thi trin goi cau la hoa sT
nhf.
Mot hom, CO ong 6" xom ben, cam mot mieng g6, du'a
cho Biailuo va noi: "Xin ong bao cau hoa sT nhi nha ong ve
mot cai gi do len tam go nay". Ong lap tipc dong y. Nhu'ng
khong bk vi nguyen nhan gi ong lai khong noi cho con trai.
Vai ngay sau, Vinci phat hien ra tam go, lien bao nhin va cu'a
thanh mot cai la chan. Lam xong cai la chin, thiy be mat cua
no con nhieu ch5 trong, cam giac la thieu cai gi do, nghT di
nghT lai, c|u lien ve len do mot vai dong vat quen thupc. Va
du'a cho bo xem. Bo cau thay ben tren be mat lai c6 ran, dai,
bu'am, ngoai ra con c6 mot so con khong ro la con gi. Ket cau
bLPC tranh hgp ly, hinh anh song dong giong nhu' that. Ong
Biailuo rat vui ve, va quyet djnh ung ho con hoc nghe thuat va
day con traith'fnhrhoa sT. - . / „ . . .
Nha Boan 4ihaxij:i6Ui£ag,-ri9^^ Mozart du-gc coi la
"than dongV Rit nhieti tac phav cua ong cho den nay vin
du-o-c moi ngu-o-i yei^thichva b^e«~€l^©fl-..Thanh tich cua Mozart
khong tach ro-i SLT day bao cua cha. Khi Mozart m& tuoi, bo
cua ong phat hien ra ong hay ngoi yen lang va rat thich thu
xem chi gai danh dan, the la bo bit dau tien hanh day nhac
cho con trai.
Bo cua Mozart la Apoli rit coi trong viec day do con cai
ngay ti> nho. Mac du ong cho rang con trai minh c6 to chit am
Thien tai tCr dau t&i >-n^ Ar*;-> ofr -19 - o bB
nhac u'u tu, nhu'ng ma khong nghiem khic luyen tap thi cung
khong the thanh tai nang. Cho nen b i t dau tCf khi 4 tuoi, ong
bit dau day con trai choi du'o-ng elm va keo dan violong. 'j
Trong qua trinh day Mozart hoc nhac, Apoli rit tuan thu
nguyen tic. Thoi gian dau chi day nhOng ban nhgc den gian,
nhu'ng kha nang ti^p thu cua Mozart rit tot, c6 rit nhieu ban
nhac chi nghe mot lln la nho-. Ong so" ganh nang hoc tap cua
con qua nang, nen ong khong day con sang tac ca khuc qua
sam. Nhu'ng len 5 tuoi Mozart da bit dau ngoi ben canh cha
xem cha sang tac va cung bit dau hoc sang tac.
Mot Ian cha cua Mozart va mot ngu'O-i ban bu-o-c vao
phong cua cau va thay con trai dang tap trung viet cai gi do
tren khuon nhac. Ong da hoi: "Mozart - con viet cai gi vay?",
va tien tay cam luon ta gily ma Mozart dang viet len xem. Hoa
ra la con trai dang viet mot ban hoa tlu dan du'cng cam, ma
viet hoan toan phu ho-p quy tic! Cha Mozart c6 y dua: "Ban
nhac nay khong the diln tlu du-ac, con biet chip?". Mozart rit
tLPC gian noi: "Con biet, ban nhac nay khong can phai chinh
si>a gi tru'O'c khi di§n tlu". Bo cau ngac nhien chang biet noi gi
nOa. ^
Tai nang thien bam ve am nhac cua con trai da khien
ngu-cyi cha si>ng sot. Ong bit dau day con luyen tap mot so
ban nhac kho hen. Mozart to ra thong minh va rit chju kho
hoc tap, khi nh&ng dipa tre khac di chai, cau khong chci dan
thi sang tac nhac. Mot dipa tre 5, 6 tuoi ma suot ngay say me
vai am nhac nhu* mot ngu'O-i lo-n thi/c thu.
Mua thu nam 1761, ong dit hai chj em Mozart len
thanh pho bieu diln. Khi do Mozart mai 6 tuoi. Do-t bieu dien
nay rit thanh cong. Sau do ong con du-a haj chj em di bieu
dien a Dire, Phap, Anh, Ha Lan, Thuy ST... Moi no-i ma ho den
deu nhan du>gc sii danh gia cao cua cong chung. Trong
chuyen lu'u dien lln nay, Mozart da bpc 16 ro nhu'ng khuyet
diem cua minh. Mac du Mozart the hien xult sic tai nang
thien bam v4 am nhac, nhu'ng do chu-a du'gc giao due pho
thong mot each bai ban, cho nen nin tang van hoa con rat

Boi die&ng to chat bam sinh tu- nhien cho tre
kern. Sau chuy§n ILPU dien do, cha cua Mozart bit dau tien
hanh day do con trai minh mot each c6 he th6ng, d i u tien la
day chO Latinh roi la chiJ Y, Phap, Anh.
Do yeu cau nghiem khic cua bo, cpng vo-i si/ no Itrc
cua chinh ban than, cuoi cung Mozart da tra thanh nha soan
nhac noi tieng va c6 cong hien to Ion cho nen am nhac the
gio-i.
Nhdc nho* kinh dien
V i n de dat ra a day la al thong minh hay a! khong
thong minh. Khac nhau a ch5 thong minh 6" phu-ang dien
nao? Va thong minh nhu" the nao? M5i du-a tre la mot ca the
dac biet, deu c6 mot hay nhieu ban nang dac biet hay to chat
dac biet, tri tue c6 nh&ng mat yeu va mat manh, c6 nghTa la
no-i tai nang bam sinh tiem an, dang chcy chung ta kho-i day,
lam cha me dieu dau tien la phai dac biet tin tu-ang nhOng tai
nang va biet khci day nhO-ng ITnh vyc noi troi §y.
Loai hinh tai nang thien bam
Ket qua nghien CLPU khoa hoc cho thay, tre em sau khi
sinh CO rat nhieu tai nang bam sinh tren nhieu phuâng dien.
Chung ta can tim hieu ro cac loai hinh tai nang thien bam.
Tai nang thien bam am nhac: Khi tre hat giai dieu mot
each chinh xac, am sic ngpt ngao, khong gia tao, binh
thu'cyng rat thich cac nhac cu, va khi nghe mot ban nhac c6
the phan biet du-gc trong do c6 nhOng loai nhac cu nao, c6 the
phat bieu binh luan v l mot so am huông va am nhac.
Tai nang logic: Tre con biet neu ra cac loai cau hoi nhu':
"Luc nao bat dau", binh thu'ang rat gioi phan tich cac loai va
thy ti/ ngu'cyi, sir viec, sy vat va du-a ra y kien chinh xac ve
van d§ kinh te gia dinh ngoai ra con c6 ke hoach phu ho-p vcyi
so tien cua ban than.
Co kha nang nhan biet ban than:
Thien tai tCr dau tai -21-
C6 kha nang ket ho-p giO-a Icyi noi, hanh dpng vai tinh
cam.
Lam bat CLP viec gi deu c6 the du-a ra nhu'ng nhan xet
mang tinh di/ cam, c6 nh&ng phan doan chinh xac d6i vai
viec lam. i
Kha nang nhin nhan ngu'O'i khac:
Tre con c6 the chii y d§n nhCpng thay doi tinh cam cua
nhO-ng ngu-o-i xung quanh, va the hien nh&ng phan Cpng cua
minh.
Thich bat chu-o-c Icyi noi va hanh vi cua nguô-i khac.
Bo me cin chu y quan sat cac tai nang (kha nang bam
sinh) v6n c6 cua con minh. Neu con ban c6 mot trong cac tai
nang nhu' tren, thi can kip thai day d6, chi hu-o-ng tao dieu kien
tot nhat giup cho con ban tru-ang thanh.
Lam the nao de phat hien
tai nang bam sinh cua tre?
Bo me can hoc each phat hien con cai c6 tai nang bam
sinh hay khong trong mot so ITnh vyc. Neu con ban c6 tai
nang bam sinh ve mot ITnh vu-c nao do, no se the hien a ch5
CO cam hLfng lau dai doi vai mot cai gi do. Cho du gap kho
khan thi ty ban than cung biet each khic phuc.
Trong ITnh virc ma dCfa tre von c6 tai nang bam sinh thi
no se the hien mot thai dp phan tich, ly giai cac van 6h, the
hien su- thau hieu mot each sau s§e doi vo-i sy v|t. Cung c6
thg noi cung no lye nhu- nhau trong mot so tinh huong, thi ITnh
vyc nay nhyng dCpa tre c6 nang khieu bao gio- cung thu duô-c
thanh tich cao ho-n nhu'ng tre c6 nang khieu a ITnh vyc khac
va cung c6 u'u the hen doi vai nhOng du-a cung trang li>a.
Mozart khi con nho cung chi ngoi mot ben xem b6 day chj gai
chci dan du-cng cam, ma cung biet chci dan. Dieu nay noi len

Boi dw&ng to chat bam sinh tie nhien cho tre -22-
ring kha nang ITnh hoi nhCpng tiet tau am nhac la rat tot, la do
CO tai nang tiem an.
Khi di>a tre a vao nhiJng ITnh VLFC ma c6 yu the thi
thu'ong bieu hien ra bang mot kha nang sang tao rat tot. Vi du
nhu" con ban blnh thu-cyng rat thich nglm nhOng ngoi nha,
nhOng ci>a so de xay dyng, m6i Ian nhu- vay no c6 the lip dat
dygc rat nhi^u kieu nha khac nhau, tham chl ngay ca nhO-ng
kieu dang chu'a he nhin thay trong cuoc s6ng, ngay ca luc tay
ve tuy tien cung ggi ra mot ngoi nha trong tu-ong tu-gng. Do
chinh la nhOng bieu hien v§ kha nang sang tao cua tre.
Danh cho con ban nhCnng co" hoi thip SLFC
Khong nen dung con mit cua ngu'oi Ion bit con cai
phai chap nhan mot ITnh vi/c ma ngu'oi Ion da lya chpn ti>
som, ma nen tao nhieu di4u kien va co hoi 6- nhieu ITnh VLFC
de thCp SLPC. Hien nay, c6 rat nhieu phu huynh xem nhe hoac la
can ban khong hieu du'oc dac diem nang lu-c tri tue cua con
minh, hoac la lay mong muon cua minh hoac la mu quang, bit
con vao hoc lop nay lop kia. Dieu do se day con ban vao hoc
mot ITnh vi/c ma do lai la diem yeu cua dCpa tre, ket qua la lam
cho ca b6 me va con tre deu met moi. Da ton cong SLFC, dang
tiec hon nfra la lai lam thui chpt tai nang bam sinh cua con.
Neu bo me gianh cho con cai nhieu co hoi de thCF SLFC va li/a
chpn, con ban se li/a chpn nhOng ITnh VLFC ma chung c6 u^^u
th§, ma mot khi da co hCFng thu tLFC la da gop phan ni>a vao
thanh cong. SLF thanh cong trong ITnh VLFC nay, co tac dung rat
Ion giup tre co du'oc su- ty tin va long say me hpc tap.
Quan sat ty my va thau hilu con
Bo me can kien tri quan sat con cai, biet du-gc nhu'ng
dac diem, so thich, hCrng thu cua chung, khong nen vpi vang
1
Thien tai tCr dau tai • 23-
hu'ong dao viec lya chpn cua con cai, khong nen dung each
nhin gia tri cua minh truyen ba va day bao con, khong nen ap
dat mpi hanh vi cua minh la nhOng hanh vi chuan myc. Dieu
quan trpng la khong nen coi con cai la phien ban cua minh,
d e m nhCFng ky vpng, u-oc mu6n hay ly tu'ong chu'a thyc hien
du'gc gLFi g i m vao con, ma quen rang moi dCFa tre la mot ca
the dpc lap. Dong thoi nen danh cho con cai nhieu co hoi thCp
SLFC, voi thai dp tich CLFC, quan sat, ghi nho.
Phai het SLFC chu y mat tich eye cua tre bing each ghi
lai u-u diem va so tru'ong cua chung. Nhu-ng ngu'oi quen biet,
doi khi hp lai phat hien ra nhu-ng dac diem cua con cai ma eac
bae phu huynh khong chu y. Hay hoi tham cac thiy co giao vi
hp CO the phat hien ra cac bieu hien ma tre khong bpc 16 tru-oc
cha me. Bang nh&ng quan sat va tim hieu cin than, nhat djnh
ban se phat hien ra kha nang bam sinh cua con nninh, sau do
tang cu'ong b6i du-ong, nhit dinh se thu du'gc ket qua dang
mCFng. Viec phat hien va boi du'ong kha nang b i m sinh hoan
toan khong c6 nghTa la coi nhe cong viec boi du'ong cac to
chat, cac mat khac, ma ngu'gc lai, cam giac thanh dat o mot
ITnh vyc nao do se cang thuc day sy phat triln cac mat khac
cua tre, giup chung dat du'gc sy phat then toan dien cac to
chit.
Thai ky dac biet cua tre
Nghien CLFU cua cac nha giao due hpc da chCFng minh
rang 5 nam d i u doi la thoi ky dac biet trong giai doan tru-ong
thanh cua tre. Mot so tre da co bieu hien nhay cam dac biet ya
tinh hieu ky doi voi mot so ITnh vyc nao do. Cha me phai nlm^
bit kjp tho-i so thich dac biet cua tre roi sau do than^trpng, ti
mi b6i du'ong, dan dit, lam vay se thu du^gc ket qua bat ngo.
Sopanh - "thi nhan" cua pi-a-no, co cha va me deu la
nhLFng ngu'oi ham me am nhac. Ngay ti> nho Sopanh da ehju
anh hu'ong cua song than, nen dac biet say me am nhac. Ban

Boi dLP&ng to chat bam sinh ty nhien cho tre - 24 -
dau, cha me Sopanh khong muon cho cau hoc am nhac,
nhung CLP nghe tieng nhac la Sopanh lal khoc. Mai bon tuoi
Sopanh da doi chi day chai pi-a-no. Cha me nhan ra con minh
CO nang khieu bam sinh ve am nhac, do do da dong y de ong
chjnh thCpc theo hoc pi-a-no 6- mot thay giao khi ong mo-i bon
tuoi. Sopanh hoc rat nhanh va nhanh chong tro- thanh thin
dong.^Khi mu'6'i chin tuoi ong da sang tac ban "Hgp t l u pi-a-
no" noi tieng.
Neu cha me nao cung lam du'p'c giong nhu- cha me cua
Sopanh, kjp thai nim bit du'p-c nang khieu bam sinh cua con
minh va din dit dung hu'ang thi se ma ra mot loi di thuan Ip-i
cho con minh thanh tai. Vi vay, cac bac cha me phai biet each
nIm bat du'gc khu VLPC nhay cam cua con cai qua nhCpng cau
hoi ma chung dat ra hoac qua sy bieu 16 tinh cam, qua hanh
dong, ngon ngu' hang ngay cua chung; giup chung tim du-ac
con du'ang thanh dat.
Nhan ra nang khieu bam sinh tiF thich
Sa thich cua tre chinh la diem loe sang trong nang
khieu bam sinh cua chung. Mai bon tuoi Bethoven da thich
chai tren cac phim dan. Ong noi Bethoven da kip thai bit
du'ac diem sang nay va boi du-ang cho Bethoven mot each c6
myc dich. Ket qua la Bethoven da bu'ac len san khiu bieu
diin khi mai tam tuoi, va cuoi cung tra thanh mot nha soan
nhac giao hu'ang noi tieng the giai.
Hang ngay, cha me cin ti mi quan sat xem con cai c6
hay dat ra nhOng cau hoi ve mot ITnh vu-c nao khong? Lieu no
CO Cham chu nghe giang giai ve mot ITnh vyc nao khong?
Hoac la no c6 thich thu khi noi ve mot vin de cua mot ITnh vyc
nao khong? Lieu no c6 chu dong tham gia hoac quan sat mot
loai hoat dong nao khong? Co chuyen tam vao lam thi nghiem
ve mot ITnh vyc nao khong? Co thu-ang xuyen mua sach va
ve mot ITnh vyc nao khong? Co dac biet quy trong mot vat nao
Thien tai tCe dau tai -25-
khong v.v.. Ngoai ra phai thu'ang xuyen lien lac vai cac thay
CO giao a tru'ong va cung vui chai, cung di dao, cung di du Ijch
vai tre, do cung la ca hoi d§ dang phat hien ra sa thich va
niem say me cua tre. n
Phat hien nang khieu bam sinh tiF hanh dong ^
Trong cuoc song hang ngay, cac bac phu huynh nen
thu'ang xuyen chu y quan sat sir nhay ben cua tre. Nhay ben
trong nh&ng phat hien xult sic, han hin nhCrng dira tre cung
tuoi khac trong mot ITnh vi/c hoat dong nao do, chi cIn noi qua
la hieu ngay mot so ki§n thCrc, d i di vao dau 6c, tinh tich eye
va tinh chu dong trong hoc tap cao. Nlu tre biet noi s6'm, tri
nha ng6n ngu' tot, ctr mo' mieng la thao thao bit tuyet, thich
ke chuyen, dieu 66 chtpng to dCra tre nay c6 nang khilu bim
sinh ve ngon ngu'. N§u tre thich nghe tieng_e6i tau thuyen
hoac c6i xe, hoc mot bai hat m6'i mot each de dang, di§u d6
c6 nghTa la n6 e6 nang khigu bIm sinh ve am nhac. Neu tre
thich dat ra nhi^u cau hoi khac nhau, say me cac tri thipc
thuoc ITnh vyc thien van, ITnh vyc dja ly va ITnh vyc ty nhien,
dieu d6 c6 nghTa la n6 c6 tri tu'O'ng tu'p-ng. Neu tre so-m c6 kha
nang lam cac dong tac van dong, nIm bit cac dung cu the
due mot each thanh thue, di§u d6 c6 nghTa la n6 c6 nang
khieu bam sinh van dong hai hoa can doi. Neu tre c6 kha nang
quan sat nhyng thay doi nho cua ngu'6'i khac, de dang nhan
ra cac nhan vat chinh, phan dien trong khi xem phim, xem tivi
hoac khi doc sach, dieu d6 c6 nghTa la no c6 nang khieu bIm
sinh ve mat quan ly.
Nhan biet nang khieu bam sinh qua tinh each
Theo nghien CLFU cua cac nha khoa hoc OLPC, ca tinh
cua tre cung la "binh phong" bieu hien ro rang nang khieu bIm

Boi dLr&ng to chat bam sinh tie nhiin cho trd -26-
sinh cua c h u n g . Hai mLrci nam trLPO-c, chuyen gia cua tru'cyng
dai hoc Mixiegen da tien hanh dieu tra b l n g ban cau hoi doi
v a i 125 ba m e c6 con ti> ba d § n mu'O'i tuoi. Can CLP vao thai dp
ma tre bieu hien khi ngu'ai khac doi xi> phan biet de phan loai
va tien hanh nghien CLPU doi chieu v a i tinh hinh hien nay cho
thay dLPa tre m a CLP bi ngu'O'i khac phu nhan y kien cua minh la
khoc se CO tinh cam m e m y^u, nhay cam, sau nay da so
Chung se tro- thanh ngu'O'i c6 tai nang v l nghe thuat. Chuyen
gia giai thich ring: nhC^ng dtpa tre nhu' vay khi tru-o-ng thanh
the giai noi tam se v6 cung phong phu. Con nhOng dipa tre to
ra rat tif tin, sau nay tru'ang thanh c6 the se tra thanh quan
toa, tro" thanh phong vien hoac tra thanh luat su'. Con nhC^ng
dipa khong can suy nghT nhieu, bupt mieng ra la noi, hung hon
chLPng minh thai do dung din cua minh, sau nay rat d l tra
thanh cac nha lanh dao hoac cac nha quan ly cua cac bp
phan.
Boi du'O'ng sau khi lot long,
tilp thu hipo'ng din cua thiy day noi tilng
Ke chuyen danh nhan
Cau chuyen thii nhat:
Bethoven sinh ngay 16 thang 12 nam 1770 a Bon-
thanh pho nho ben ba song Ranh, each bien giai nu'ac Phap
khong xa. Ch?^ ^ mot ca sT cua dan nhac cung dinh, me la dau
bep, ong npi la nhac tru'o-ng dan nhac cung dinh thanh pho
Bon.
Ngay tu' nho Bethoven da to ra c6 tai nang ve am nhac.
Sau khi thay ro nang khieu am nhac cua con, cha quyet tarn
boi du'O'ng cho con tra thanh mot nha sang tac loai hinh nhac
Mozart dac biet. Khi thay minh khong du trinh dp de day con
nu-a, cha lien mai Haidan- nha scan nhac noi tieng hang diu
tai lani thay day cho Bethoven. Neu khong c6 tinh than thep,
yeu cau nghiem khac va tac phong lam viec can than cua
Thien tai tCr dau tai -27-
ngu-ai cha ay thi khong the c6 Bethoven- mot cay dai thu trong
ITnh vi/c am nhac c6 dien, khong the c6 Bethoven- mot ngu'O'i
thiy vT dai khai sinh dong nhac lang man.
Cau chuyen thCr hai:
Cha cua Ocy Vanhxi- ong Biailuo rat coi trong vai tro hif-
ang din cua thay day. Nam 1466, ong da cung con den
Foluolunsa tim Luoji-ao- mot nha dieu khic, mot hoa sT da
thanh danh. Biailuo da du'a con tai do tim Luoji-ao de noi ro y
djnh cua minh va cung giai thieu qua ve tinh hinh cua Da
Vanhxi. Luji-ao thiy Da Vanhxi vLPa c6 tai hpi hoa lai vCra c6
quyet tam nen Luoji-ao da nhan Da Vanhxi lam hpc tro. Ke tCp
do, du'ai sy day bao nhiet tinh cua hoa sT Luoji-ao, va vai sy
can cu hpc hoi, kho luyen cua minh, cuoi cung Da Vanhxi da
tra thanh mot hoa sT noi tieng the giai.
Cau chuyen thij ba:
Nam 2000, Ly Van Djch cua Trung Quoc lai mot Ian
nOa gianh du'P'c vong nguyet que - Huy chu-ang vang giai ma
rpng "Pi-a-no Sopanh quoc te " ma trong suot mu'O'i lam nam
chu'a ai biet den.
Luc bay tuoi Ly Van Dich chai ac-cooc-de-6ng. Cung
vai sy tien bp nhanh ve am nhac, chi§c ac-cooc-de-6ng thai
tha l u cua Van Djch cung du'P'c doi thanh mot chiec Ian han.
Doi vai mot du'a tre chu'a dly bay tuoi thi khoi lu'p'ng cua
chiec dan do la rat nang. Dieu lam Van Dich kho nao han nu'a
la thai tiet a Trung Khanh rat oi bCpc, thu'ang chi danh vai khuc
la ngyc tru'O'c non nat cua em lai nong bipc, ti>ng mang rom
noi do rye. Ly Van Djch van xin me: "Lieu c6 the d§ con danh
mot chi§c dan khong nang cung khong nong khong? " Cha
khong noi cau nao nhu-ng trong long thi v6 cung dau xot, sau
vai Ian ban bac, cha me da quy§t dinh de Ly Van Dich chuyen
sang hpc pi-a-no.
Khi do tong thu nhap cua ca bo lln me Ly Van Dich
mai du'pc han 200 dong nhan dan te mu6n mua mot chiec
dan pi-a-no cu cung mat han 4000 dong. Me cua Ly Van Dich
n

Boi dwang to chat bam sinh tie nhien cho tre -28-
noi rang: "Nam do cung vu-a may b6 Van Dich chuyen nganh
bo dpi, phi chuyen nganh da dung de mua dan pi-a-no ".
Nang khieu bam sinh ve nghe thuat cua Van Djch bat
dau du'p'c phat huy. Em da hoc ba thang pi-a-no a Cung thieu
nien thanh pho Trung Khanh. Thay giao noi vo-i bo me em:
"Kha nang ITnh hoi cua con trai ong ba rat tot, ong ba nen mcyj
cho chau mot thay gioi ". Ly Van Djch da den nha thay Dan
Chieu NghTa- thay day pi-a-no noi tieng cua tru'ang trung hoc
tryc thuoc Hoc vien am nhac tinh Ti> Xuyen de hoc (pi-a-no).
H i n g ngay Van Djch CLP phai di ve giOa Thanh 0 6 va
Trung Khanh vai me. Cong viec hoc dan pi-a-no rat vat va,
nhu'ng vi khong t h l bo be bai v a tren io-p, the la Van Oich phai
lam bai tap tren tau, on cac chiJ da hoc trong long ban tay.
Co nhan noi: "Thay t6t at c6 tro gioi". Du'ai s y hu'O'ng
d i n cua giao sw Dan, tu" mot dCpa tre c6 nang khieu bam sinh
ve nghe thuat Van Djch da dan tra thanh mot nghe sT chci pi-
a-no gioi.
Nam 1993, Ly Van Djch da gianh du^ac giai nhat trong
cupc thi dan pi-a-no danh cho thi§u nien to chCfc kn d i u tien
a Trung Khanh. Nam 1994, anh gianh du'gc giai nhat cuoc thi
pi-a-no thanh thieu nien toan quoc. Cung nam do, 66 dau
bang vao tru-ang trung hoc tryc thuoc Hoc vien am nhac TLP
Xuyen.
Nam 1995, giao su' Dan da nhan Icyi mo-i va to-i tru-cyng
nghe thuat Tham Quyen day hoc. Chuyen Van Dich nen di
hay nen a lai da lien quan tai s y thay doi cua ca gia dinh. Bo
me anh vari M'-JV^t tam la thay Dan di dau thi Van Djch se theo
ta. Chlnh vi vay ma me cua Van Djch- ba Tru'ong Tieu Lo
da phai bo viec de theo anh den Tham Quyen nuoi anh an
hoc.
Doi vo-i nhieu tre hoc pi-a-no, thi q u y l t tam cua cha me
luon la nghj lye cua cac con. Ba Tru-o-ng Tieu Lo noi: "Moi Ian
cung con luyen dan, toi deu nghe rat cham chu. Moi ngay
cung con luyen nam sau tieng nhu^ng toi khong cam thay met
moi. Chung toi da lya chon con du'ang nay thi chung toi
Thien tai tie dau t&i -29-
khong ho then vo-i nhOng gi ma minh da bo ra." Co the chinh
tinh kien tri cua Tru^o-ng Tieu Lo da khien Van Djch phai kham
phuc, va nghe Icyi mp.
Mot ngay cuoi tuan, c6 ngu'O'i than sap den nha Van
Djch. Anh xin me: "Hom nay cho con nghi tap dan nhe".
Nhu^ng Tru'cng Tieu L6 nghiem k h i c noi: "NhCnng gi da len ke
hoach thi nhat djnh phai lam, khong du'p'c thay doi mot each
tuy tien." The la hp lui lai thai gian di chai. Van Djch b i t dau
tap dan va hoan thanh bai tap tru'O'C mot tieng so vai binh
thu-ang. Sau do mai cung ngu'O'i nha di chci vui ve. Tru'cng
Tieu Lo nghT rang cung giong nhu' nhOng dipa tre khac, luc
nao Van Djch cung can ngu'O'i Ian n h i c nha. Nhu'ng dieu
thuoc ve nguyen t i c thi khong nen thoa hiep, neu khong khi
tre da hinh thanh thoi quen xau roi thi kho ma sCpa doi du'p'c niJa.
Van Dich cung rat hieu me, anh noi: "That ra me quan the la
dung, hang ngay toi chi can hoan thanh nhiem vu hpc tap la toi
CO the lam nhu'ng viec ma toi thich nhu': xem tivi, danh bong ban
- nhOng viec ma me toi chya bao gia can thiep."
Nhac nha kinh dien
Cha me nao ma c h i n g muon con cai gioi giang han
ngu'O'i? Theo thong ke cho t h l y , CLF mu'ai tre thi c6 mpt dtpa
CO dieu kien vu'p't trpi len ve mpt ITnh v y c nao do. Cac nha di
truyen hpc cho ring, thien tai du'p'c sinh ra a bat c(y gia dinh
nao, dac biet la a nhu'ng gia dinh tri thCfc va c6 tinh than sang
tao cai mai.
Danh gia dung nang khieu bam sinh cua con cai
Co mpt so tre to ra rat ngoan c6 doi vai nhOng s y viec
ma chung cam thay thich thu, c6 khi chung khang khang doi
ngu'O'i khac phai thoa man yeu cau cua minh. Co tre thich loi
keo s y chu y cua ngu'O'i khac b i n g mpi each. Neu a nha hoac
a tru'ang chung khong the thu hut du'p'c s y quan tam cua cha

Boi dw&ng to chat bam sinh tu- nhien cho tre mvmKi, -30-
me hoac thay c6 thi chung se dung moi bien phap de thu hut
sir chu y cua ngu'O'i khac. Va chung luon bj ngu'O'i Ian hieu
lam do la chung ' V c n g bu'O'ng, pha bmh". Neu ngu'O'i Ian
khong XLF s y kheo leo vai nhCVng dtpa tre nay thi rlit c6 the se
lam can tra s y phat then nang khieu bam sinh cua chung, va
cuoi cung nang khieu do se bi mat dan. Cho nen cac bac phu
huynh va thay c6 giao phai lam du-cyc nhOng dieu sau:
Phai giao due tre mot each c6 he thong.
De cho s y hipng thu cua tre du'p'c phat then theo t y
nhien. Khong nen lay y chi cua mlnh de ap dat cho tre.
Boi du'ong de tre c6 du'p'c tinh t y tin vCpng chac,
thu-cyng xuyen bleu du'cng nhOng diem xuat sac cua tre, dong
thai khong du'gc quen n h i c nha chung.
M6i ngu'O'i deu c6 mot s a tru'ang rieng.
Khi noi chuyen vai tre phai chu y hoi tre y kien cua no
ve s y viec du'p'c nhac den.
Khong nen dat ra nhO-ng quy djnh cipng n h i c doi vai
tre. Phai het SLFC ton trpng ca tinh cua tre.
Hieu, ton trpng s y ham hieu biet, tinh hieu ky cua tre,
dong thai tich eye bu'O'ng d i n nhieu han cho tre.
Khong du'p'c de tre xa rai tap the. Ren cho tre y thCpc
ton trpng l l n nhau khi chung song cung ngu'O'i khac.
Tao khong khi thoai mai, ket ban vai cac cha me c6
kinh nghiem giao due con cai thanh dat, giao lu'u trao doi "bi
quyet" day con cai.
NhOng dilu cin tranh
ThiF nh^t
Tuy tre c6 bieu hien nang khieu bam sinh ve mot so
ITnh v y c nao do nhu-ng khong co nghTa la tre se thich phat
trien theo bu'O'ng do. Vi nhu', co bac cha me phat hien ra r i n g
con minh c6 cam nhan ve am nhac kha tot, the la bat dau day
con'hpc pi-a-no. Va cuoi tuan nao no cung phai di hoc pi-a-no.
Thien tai tCedau t&i ^ * , » ^ - . . . . .
Hang ngay di hpc ve deu phai luyen dan. S y say me cua tre
t y nhien tra thanh mot s y kho sai, thai gian vui chai bj han
che. Nen da d i n tai chuyen tre sinh ra ac cam Ian vai pi-a-no.
Lam nhu' vay la phan khoa hpc hoan toan. Vi the nhat dinh
khong du'p'c cu'ang bCpc tre, phai de cho thien tinh cua tre phat
then ty do, de cho s y say me dich thyc la niem say me chif
khong phai la ky nang.
Thiphai
Co mot so cha me lam viec khong co ke hoach, khong
kien djnh. Va cung nhu' vay doi vai nhOng viec cua con cai.
Nay thay pi-a-no hay lien bat con hpc pi-a-no, mai thay sao
thjnh hanh lien bat con hpc thoi sao, ket qua la cuoi cung con
minh chang hpc du'p'c gi.
Thip ba
Hien nay, nhOng ong bo ba me c6 tinh n h i n nai cang
ngay cang it, ma cac ong b6 ba me sot rupt muon an xoi cang
ngay cang nhieu. Tat ca hp deu mong muon con cai minh sau
mot ngay tra nen hieu biet; sau mot tuan la c6 the lam du'p'c
rat nhieu viec, do la each lam nong vpi, an xoi, se d i n tai s y
that bai cua giao due.
De thien tai la ket qua cua SLF nghiep giao due j
Ke chuyen danh nhan
Nam 1800, a Hale, giap vai thon Luohe a nu'ac OLPC,
CO mot disa tre du'p'c sinh ra bi coi la dan dpn. Ten cua no la
Weite. Ong Kaer Weite bo cua Weite la mot ngwal co nhu'ng y
kien rat doe dao. Ong co mot niem tin la phai bat dau day cho
tre tu" thai ky sa sinh. Neu cu' tiep tuc kien tri thi mot di^a tre
binh thu'ang cung co the tra thanh mot ngu'O'i xuat chung.
Ong ti§n hanh giang day Weite theo ke hoach cua minh mot
each den nai den chon, ket qua la khong lau sau dira tre bj coi

Boi dwang to chat bam sinh tie nhien cho tre -32
la ngoc nghech va bj mpl nguai xa lanh do da lam cho hang
xom lang gieng phai nhin bing mot con mit khac han. Khi
mo-i tam chin tuoi Weite da bi§t si> dung thanh thao sau thiF
ngon ngO do la tilng DLFC, tieng Phap, tieng Italia, tieng
Latinh, tieng Anh, tieng Hilap va thong hieu dong vat hoc, thy'c
vat hoc, vat ly hoc, hoa hoc, va toan hoc. Nam Weite chin tuoi,
ong da danh du'gc hoc vi tien sT ve phap lugt. Khi chya to-i
mu'O'i bon tuoi da du-p-c trao hoc vi tien sT triet hoc, hai nam
sau lai danh du'gc hoc vj tien sT luat hoc va du'p'C nhan vao
lam giao su- day phap luat 6" tru'cyng dai hoc Beclin.
Nhipng nguyen tic va phu'O'ng phap tien hanh day tre
sb-m ma Kaer Weite ap dung vai con minh deu du'O'c viet
trong cuon sach c6 nhan de: Giao due cua Kaer Weite. Kaer
Weite noi:
Thai ky sc sinh phan LPng cua Weite rat cham chap, no
to ra eye ky dan don. Toi khong c6 each nao giau noi noi buon
rau cua ngu'O'i cha. Toi da tCpng keu len: "Sao lai gay ra nghiep
chu-ang gi the nay! Tai sao thu^gng de lai cho toi mot du-a eon
ngoc nghech den the chCp?" NhOng nguâi hang xom cua toi
thu'cyng khuyen toi khong nen qua dau buon. Ho la nhu-ng
ngu-o-i tot bung, nhu-ng qua that trong long ho lai cho rang no
la mot ngu'O'i mie benh ngu dan, ho-n nOa hp con ngam lo
buon cho tu^cng lai cua no va hoan canh cua chung toi.
Mac du rit bu6n nhu'ng toi khong tuyet vpng. Toi phai
lam h§t trach nhiem cua mot nguâi lam bo, toi phai lam het
kha nang cua minh de cho eon toi eo du'p'c mot dieu kien giao
due tot nhat.
Khi do mot s6 ngu'O'i cho ring: "Doi vai eon cai ma noi,
cai quan trpng nhit la nang khieu bam sinh chip khong phai la
giao due. Du c6 c6 ging tien hanh giao due the nao di chang
nOa thi tac dung mang lai cung rat han che."
Toi cho ring, dieu quan trpng anh hu-ang tai sy tru'ang
thanh cua tre la giao due ehtp khong phai la nang khieu bam
sinh.
Thien tai tie dau tai -33-
Cuoi cung con cai tra thanh thien tai hay chi la mot ke
tim thu'cyng, dieu do khong phu thupc vao sy Ian nho, nhieu it
cua nang khieu bam sinh, m.a quan trpng la phu thupc vao sy
day bao a giai doan tu" khi mai sinh ra cho tai khi no du'O'c 5,
6 tuoi. Dung la tre c6 sy khac biet ve nang khieu bam sinh,
nhu'ng sy khac biet nay lai chi c6 giai han. Theo toi, khong chi
nhOng dipa tre mai chao dai da c6 ngay nang khieu bam sinh
ma ca nhipng dCra tre sinh ra eo kha nang rit binh thu'cyng, chi
can
du'p'c giao due dung each la cung eo the tra thanh mot .ngu'ai
xuat sac.
Do sy day bao tan tinh cua toi, khong bao lau sau dipa
con "ng6e nghech" ban dau cua toi da lam chan dpng ca lang.
Weite ien 4, 5 tuoi, cau da vu'p't len rat nhilu so vai nhOng
dLFa ban cung lija v§ mpi mat.
Toi luon vOng tin ring ehi can du'p'c giao due dung
each thi phan Ian tre deu c6 the tra thanh nhOng nguâi phi
pham. Thye te eupe dai con trai toi la mot minh ehCpng.
Nhu'ng toi khong chic ring tat ca nhOng ngu'ai van
dung phu'ang phap cua toi thi nhIt dinh se gat hai du'ge
nhOng thanh eong nhu' toi. Han nOa, cijng khong nhat thiet la
CLF bit nhOng dipa tre khac deu phai nhan sy giao due nhu'
con trai toi. Nhu'ng toi tin ring, bat CLP ai si> dung phu'ang
phap giao due cua toi thi ngu'ai do nhat djnh se dat du'p'c
nhu'ng thanh eong nhu' y muon.
Nh^c nho- kinh dien
Chuyen nay ggi cho chung ta nhieu dieu: Chi can day
bao dung each thi nhOng dira tre, bao gom ca nhOng difa eo
thien chat khong tot, deu eo the tru'ong thanh. Sy day bao cua
Kaer Weite doi vai con minh a dau the ky XIX da chipng to
dieu nay, va qua trinh tru'ang thanh cua rat nhieu ngu'ai tai
cung chLPng minh di§u do.
Moi thai ky khac nhau, sy phat then dai nao cua tre a
eac ITnh vyc khac nhau se manh yeu khac nhau, do do viec

Boi dir&ng to chat bam sinh ty nhien cho tre - 3 4 - ^
phat trien cac nang ILFC deu c6 cac giai doan chu yeu khac
nhau. Trong moi giai doan do dipa tre de dang tiep thu mot
ITnh vyc tri thiFC nao do. Neu bo & ca hoi thl viec tiep thu se
tro" nen rat kho khan. Khi mm sinh ra, dpng vat c6 hien twcfng
"ghi khic" trong mot khoang thai gian ngan, c6 the "ghi nho""
mot so vat hoac hinh thanh phan Cpng c6 dieu kien thong qua
moi tru-cyng hoc tap dac biet. Vi du nhu": Neu con vjt vCra chui
ra khoi tripng luc nao cung c6 dtpa tre ben canh, no se t y a n g
r^ng dtpa tre do la me cua minh, lau dan no se tra nen quyen
luyen vai dCpa tre. Trong khoang thai gian ti> mu^ai ba d§n
mu^ai sau tieng khi na ra, a chu vit nho se xay ra hien
tu'p'ng "ghi khac", nhyng sau hai tieng thi hien tu'P'ng do khong
the xay ra nOa. Hien tu'P'ng do du'gc quyet dinh bdt cau
cua dai nao. Neu may ngay sau khi mah con de khong 6"
ben me thi sau nay no se khong the hoa vao dan du'p'c nOa,
no se chi chay di lung tung thoi. Neu sau khi sinh may tuan ma
chim non khong sinh hoat cung dan, mai mai no se khong the
cat len tieng hot hay. Tien sT di truyen hoc Qiaozhi Piter- hieu
tru'ccng tien nhiem cua tru'ong dai hoc Chicago, ngu'ai da tCrng
nhan giai Nobel, noi: "Chung ta cung nhu" nhOng con vat khac,
ngay trong tho-i ky dau cua cupc song phai bu'ac vao hoc tap
ngay... Khong nhu'ng the, viec hoc tap a thai ky dau con quan
trong hen r i t nhieu so vai nhOng gi ma chung ta tu'ang tu'P'ng
tru'ac day."
Cac nha nghien CLPU cho r i n g a thai ky dau, dai nao
cua tre ton tai mot loai ca che nao do lam cho tre d§ dang
hoan thanh mot phu'ang thipc hoc tap nao do trong mot
khoang thai gian n h i t djnh. Neu trong khoang thai gian ngan
nay neu khong c6 bien phap kich thich manh tu'ang Cpng de
thiic day no, sau nay c6 dung cung bien phap kich thich nhu'
the thi cung kho ma tien hanh du'pc bai hoc do.
Vi du nhu': trong thai ky phat trien cua bao thai, c6 mot
giai doan quan trong, khi bao thai dang phat then rat de chju
ton hai do nhOng vat pham doc hai va benh tat ben ngoai
mang lai. Neu trong ba thang dSu cua thai ky mang thai ma bi
Thien tai tie dau tai -"^ r • ^ • J , -35-
benh sai may ngay, c6 the bao thai se bi ton hai, tham chi con
gay ra hien tu'P'ng dj dang. Nhu'ng neu sau ba thang, ba me
CO mac cung loai benh do thi SLFC anh hu'ang cua benh tai bao
thai da yeu di rat nhi§u.
Sau den mu'ai hai thang ke tip khi chao dai, do la thai
ky quan trong de bo me va nhOng ngu'ai cham soc tao lap m6i
quan he quyen luyen vai tre. Trong thai ky nay, neu mang tre
di giFi nha tre, hoac bo me thu-ang xuyen di xa deu anh hu'ang
tai quan he cua bo me vai difa tre.
Giai doan tru'ac khi tre mu'ai den mu'ai hai tuoi la giai
doan thuan lai de tre hoc ngon ngO. Neu bo la giai doan nay
thi tre chi c6 the hoc mot ngon ngu' mai thong qua each djch
hoac bang each "hoc ngon ngO gian tiep". Va se kho khan han
rat nhieu so vai hoc tieng me de. Giao su' Maria Mengtailengli
cho rang bon den nam tuoi la tho-i ky tre de dang hoc doc, hoc
Viet va hoc dem, do do khong du'ac coi nhe ni§m say me va
kha nang biet doc tru'ac tuoi di hoc cua tre, neu khong se anh
hu'ang den dpng ca ham hieu biet va kha nang hoc tap cua
tre.
Chung ta cung biet rang tinh mem deo, d§ uon nan
trong dai nao cua tre la rat cao. NhOng tri thtpc tre da hoc
du'ac a giai dogn dau, cho du sau khi tru'ang thanh khong the
nha du'ac mot each ro rang thi nhiJng tri thipc do mai mai van
ton tai trong dau 6c cua no. Neu trung tam ngon ngu' trong dai
nao cua tre khong may bi ton hai thi no van c6 the hoc noi lai
duac, vi: trong vong may thang sau dai nao cua no lai c6 the
san sinh mot trung khu ngon ngO khac. Neu trung khu ngon
ngiJ cua ngu'ai tru'ang thanh bi ton hai thi se rat kho khoi phuc
lai, vi dai nao cua ngu'ai tru'ang thanh da m i t tinh dan hoi.

Boi dLPcmg to chat bam sinh tie nhien cho tre ' ' - 36 - **
Tranh thu bdi dLFO-ng kha nang ngon ngCF
cho tre ngay tip nho
0 ; fix chuyen danh nhan
Da so nhO-ng ngu'O'i da tC^ng hoc tieng Anh deu biet
cuon {(y dien Anh ngO do Website bien soan, do la mot trong
nhOng cuon {(r dien Anh ngO noi tilng nhat tren the giai. Noi
tai CO" SO" mang lai thanh cong cua Website khong the khong
noi den si/ day bao trong thcyi ky dau cua cac thanh vien trong
gia dlnh doi vai ong.
Nam 1785, Website sinh ra tai thanh pho Hatefude- thu
phu cua Kang-nie-xia-ge-zhou nu'O'c My. Cha Website da lap
mot ke hoach giao due giau SLPC sang tao, manh bao cho dipa
con vnao 6aa minh. Ke hoach do da du'O'c cac thanh
vien trong gia dinh ung hp ti> dau den cuoi.
Theo ke hoach cua ngu'O'i cha Website, trong gia dinh
bo chf du'O'c noi tieng Anh, me chi du'O'c noi tieng Phap, con
ong noi chi dung tieng Du'c noi chuyen, khong du'gc SCF dung
cac loai ngon ngO khac. Gia dinh con chu y thue mot ngu'O'i
bao m l u ngu'O'i B i c Au va quy dinh ba ay cung chi du'O'c dung
tieng cua nu'6'c do de noi chuyen. TLF nho, bo, me, ong va bao
mau da dung bon ngon ngCp khac nhau de noi chuyen vai
Website. Ro rang la Website da nam d y g c ngon ngO cua bon
nu'6'c do mot each de dang. Mai den khi Website Ian len, ong
b i t dau tiep xuc vai hang xom lang gi§ng xung quanh, Ong da
rat nghi nga khi thay nhOng ngu'O'i quanh minh deu chi noi
tieng Anh, bai vi ong luon nghT r§ng tren the giai moi ngu'O'i
deu SLP dung nhOng ngon ngu' khac nhau khi noi chuyen.
Cuoi cung ke hoach giao due cua bo Website da d a m
hoa ket trai. Sau khi tot nghiep dai hoc Yelu, Website v6 cung
thuan Igi khi lam cong tac giang day, lam phong vien, lam nha
phap luat hoc va lam nha ngon ngu' hoc. Nam 25 tuoi ong da
bien soan cuon sach giao khoa tieng Anh gom ba bo phan cau
thanh do la: {(y ghep, ngu' phap va bai khoa. Cuoi dai ong
hoan thanh cong tac bien soan cuon "TLP dien ti§ng Anh".
Thien tai tir dau t&i -37-
N h i c nho" kinh di§n
Ngon ngu' la phu'ang tien de loai ngu'O'i hieu bi^t Ian
nhau, dong thai cung la ca sa de tiep thu kien thifc va hoc
cac ky nang khac. Su' phat then kha nang ngon ngu' the hien
to chat tong hgp cua tre, no la ket qua cua SLP ren luyen lau
dai, du'ai nhieu hinh thipc va b i n g nhieu con du-ang. Viec b6i
dang kha nang ngon ngu' do la mot trong nhOng noi dung
quan trong trong giai doan giao due dau tien. Cong tac bdi
du'ang kha nang ngon ngu' phai du'gc b i t dau tien hanh tCr
nho.
Luyen tap bat chu'O'C ngu'O'i khac noi -
Bat chu-ae ngu'O'i khac noi chuyen la s y m a dau cho
viec nam chac ngon ngu' cua tre. Bat ke ngu'O'i lam cha lam
me nao d§u da du'gc ehi>ng kiln nhOng d i l u nay: Khi bi bo
tap noi con minh da hoc du'gc each noi chuyen thong qua viec
bat chu'O'C ngu'O'i Ian noi chuyen. Thi/c ra vai tro cua viec bat
chu'ac ngu'O'i khac noi chuyen khong chi giai han a do ma no
con CO vai tro quan trong trong viec nang cao kha nang nghe,
nha cua tre.
Doc di doc lai, noi di noi lai se giup tre ghi k h i c sau sac
them tinh chinh xac cua tri nha va an tu'gng doi vai cac thong
tin. Bat chu'ac noi chuyen c6 the nang cao kha nang nha cho
tre. Han nOa, viec nang cao kha nang nghe nha cung chinh la
ca sa dam bao cho tre nha du'gc nhOng thong tin dai. Cac
nghien ciju cho thay: dCfa tre bay tuoi chn dat du'gc trinh do
ke lai chinh xac tam tu' thi mai chtpng minh du'gc r i n g no c6
kha nang ti§p nhan cac thong tin kha dai b i n g thinh giac.
Khi Tieu Phi da di hoc roi me cau mai phat hien ra rang
dCra con thong minh, lanh Igi cua minh lai c6 mot nhu'gc diem
v6 cung nguy hiem, do la: khong nha du'gc hoac khong nha
d u g c het nhOng noi dung ma thay giao giang; thu'ang xuyen
quen lam bai tap ma thay giao dan mieng ve nha. Cha me chi

Boi dLP&ng to chat bam sinh tir nhien cho tre ' ^ ' - '38 -
con each bo ra mot lyp-ng thcyi gian Ian de day them cho Tieu
Phi, nhyng Tieu Phi v i n khong nho- du'p'c cac cong viec va
cu6i cung van khong du'O'c cai thien. Cha me Tieu Phi ngo"
rang tri tue cua cau c6 v I n de, nhu'ng qua kiem tra cho t h i y tri
tue cua Tieu Phi hoan toan binh thuâng, con nang lye thinh
giac cua cau, dac biet la nang li/c nghe nha cua cau chi
tu'cng du'cpng vai nang lye cua mot dipa tre nam tuoi. B e giai
quyet tinh trang do, cae ehuyen gia da lap mot ke hoach ren
luyen nang li/c nghe nhcc cho T i l u Phi, trong do eo mot noi
dung quan trpng, do la luyen tap noi theo nguâi khac.
Phu huynh noi mot ti> hoac mot cau, sau do de tre mo
phong noi theo. Roi dan dan tang dp dai cua tu", cua cau. Vi
du noi: Toi nhin thayi nhin thay mot con ch6i nhin thay
mot eon cho va mot eon meoi nhin thay mot con cho va
mot con meo dang van nhau. Cung c6 the de tre mo phong ke
mot cau ehuyen ma no nghe du'O'c de nang cao kha nang
nghe nho" cua no. Viec lya chpn ehuyen ke cung phai tuan
theo trinh t y tCf ngan d i n dai. Han the nOa, giong nhu' thong
tin ma mot tro chai ehuyen tai cung giup ich rat nhieu cho tre
trong viec cham chu nghe, nha chinh xac va bieu dat chinh
xae bang ngon ngu'.
Hay de tre nha lai va ke lai mot each chinh xac cac
thong tin ma no nghe du'p'c tru'ae day, nhu' vay se ren luyen
cho tre each duy tri nghe nha va s y chinh xae cua tri nha. Cu
the la: Noi cho tre nghe mot cau dan gian: "Tru'a hom nay c6
Ly se den nha ta". Mot phut sau do hoi lai tre: "Me vCra noi vai
eon ehuyen gi nhi?" Cha tai khi tre quen vai hoat dpng do roi,
hay keo dai thai gian nha lai, vi du: noi xong nam phut, ni>a
tieng hoac u&a ngay mai bao tre noi lai nhOng gi ma minh da
noi. Sau khi tre nha dyp'c nhOng cau dan gian, c6 the tang
dan dp dai va tinh phirc tap cua noi dung noi.
1 1
Thien tai tir 6au tai -39-
Cho tre mot moi triyang ngon ngu' tot
Binh thuâng thi kha nang ngon ngu' cua tre b i t ngu6n
ti> cha me, nhyng moi tru'ang ngon ngO cung c6 vai tro v6
eung quan trpng trong s y phat trien ngon ngO cua tre. Cha me
va thay eo can phai tao ra mot moi tru'ang thoai mai, soi noi,
vui nhpn de tre du'p'c song trong khong khi ma no yeu thich.
0 6 nhu- vay tre mai vui ve noi ehuyen, trao doi vai ban va tiep
thu s y huan luyen ve ngon ngO cua ban.
Tai sao kha nang ngon ngu' cua tre
lai Cham phat trien?
Theo hoc gia Nguyin Hien Le thi tre con la ea mot the
giai bi mat: du'ai 1 tuoi, chuâ bilt noi, chi bieu 16 cam xuc, y
muon, b i n g nu cu'oi, tieng khoe, kho doan djnh; 2, 3 tuoi n6
n6i tuy gpi la soi nhu'ng ng6n ngu' van kh6ng e6 y nghTa khac
ng6n ngu' cua ta nen nhieu khi ta hieu lam, lai them phan Cfng
cua tre moi dCra moi khac, moi giai doan mpt khac dung nhu-
nhieu bac cha me thu'ang ea cam: "Kh6ng b i l t dau ma lln!".
Nha tam ly hpe cho rang kha nang ng6n ngCp cua tre
phat then nhanh hay cham, dac biet la kha nang ng6n ngy
triju tu'p'ng la mpt diem quan trpng trong s y phat then tri tue
cua tre. De tranh cho tri tue tre phat then cham thi phai tranh
de tre a trong moi tru'ang van hoa kh6ng e6 Ip-i. M6i tru'ang
van hoa kh6ng e6 Ip-i la nguyen nhan lam cho kha nang ng6n
ngCp cua tre phat trien cham. Nhin chung, e6 m§y tru'ang hp-p
xay ra doi vai m6i tru'ang van hoa nhu' sau:
Gia dinh thieu cac do vat can thiet de tre e6 the dung
ng6n ngiJ bieu dat n6, vi nhu': may m6e, tranh anh, d6 chai...
it c6 ea hpi de ngu'ai Ian giao lu'u vai tre bang ngon
ngCF. Ngon ngCF dung de giao ti§p vai tre qua ngan gpn, thilu
chinh xac, khong ro rang, mpt s6 mat nhu': xu'ng h6, chu de.

Boi dirang to chat bam sinh ty nhien cho tre ' » ' -40-
tinh tiet... khong the phan chia chinh xac 6wac, tham chi con
sal sot.
misi^i' Ngon ngO ma cha me dung chu yeu la de bieu 16 tinh
cam hoac de di6u khien hanh vi cua tre, chip kh6ng phai la de
lam phu'cng tien giao lu'u vo-i tre (dat ten, so sanh, glai thich,
gan loc, phan hoa).
Tre hl§m c6 c c hoi hoc tap va bieu dat ng6n ngO mot
each chinh xac. Phat am va ngO phap cua tre khong nhan
du^gc s y phan hoi va kh6ng du'O'c si>a chOa kip tho'i.
So vo-i nhO-ng dipa tre c6 SLPC tru'O'ng thanh kha t6t va
CO kha nang ng6n ngu' kha tot thi nhOng dipa tre thuoc loai
nay nen dung hinh thi>c phi ngon ngO nhu^: bp mat bieu cam,
ci> chi (lam phu'ang tien) giao tiep nhieu han. Khi da vao hoc
thi su- thieu s6t nay cang boc 16 ro rang. Doi vo-i chung viec
hpc tieng va viec nSm cac kien thijc khac deu bat Igi. Vi vay,
can phai coi trong c6ng tac boi du'O'ng kha nang ngon ngO cho
tre.
De cho tre tham gia vao cac buoi giao IIFU
Tao CO" hoi cho tre tiep xuc, hpc tap, chci dua vui ve vo'i
nhi6u ban thupc nhi§u tuyp ngu'O'i khac nhau, tham gia vao
hoat dpng vai ngu-ai khac, tip d6 phat hien ra so- thich mo-i cua
minh, cung la tao cho tre c6 nhieu c c hpi hen de phat trien
ti§m nang cua minh. Nhu^ng cha me tuyet doi kh6ng nen noi
cho con biet r§ng vi no khong c6 so" tru'O'ng a ITnh vyc do nen
no phai hpc tap nguai khac.
Vi du nhu': "Luc nao may cung nghjch ngp'm, di dpc
sach cung chi di, hay hpc tap chi may ay!" Nhu- vay nhat dinh
se mang lai ket qua hoan toan trai ngu'p-c. Cha me c6 the noi
t h i nay: "Chung ta di xem chi dang lam gi nhe? Chi dang dpc
sach, nao md'i chi ke cho chung ta nghe mot cau chuyen trong
sach du'p'c kh6ng?" Tre con luon thich nghe chuyen, cho- to-i
khi chung phat hien ra nhOng dieu huyen dieu cua sach chung
Thien tai tCr dau t&i •% -i^p.te ff'ifed V:-x'm M w^f^-^ B
se t y giac dpc. Nhu' t h i thi niem say me va tam nhin cua tre
t y nhien du'p'c mo' rpng, so' thich hoac kha nang tiem an cua
tre se du'p'c kich thich.
Dya vao tinh each cua tre d§ lap ^
phu'O'ng hiFOTig giao due ^
Ke chuyen danh nhan
Vp' chong T6ng Gia Thu sinh sau ngu'O'i con ca trai l i n
gai. Ba ngu-oi con gai cua hp la Tong Ai Linh, Tong Khanh
Linh, Tong My Linh, deu c6 dja vi dac biet trong giai doan Ijch
si> can dai Trung Quoc.
Tong Gia Thu di theo each mang cua T6n Trung Sen.
Tru'O'c het, 6ng di tien phong trong viec xoa bo s y han che cua
che dp phong kiln trong gia dinh minh, de cho ba con gai cua
minh du'p'c may m§n-tru'O'ng thanh mot each khoe manh trong
m6i tru'O'ng dan chu, binh dang, t i l n bp.
T6ng Ai Linh va T i n g My Linh c6 tu- chat thong minh,
gan da, x6ng xao, khi m&m tuoi, Tong Gia Thu da cho hp
d i n hpc 6' tru'ong" npi tru nH sinh. T i n g Khanh Linh cung
th6ng minh nhu' chi va em gai cua minh nhu-ng c6 lai khong
gan da, x6ng xao nhu" ehj va em. Khi bay tuoi, b l c6 cho c6
d i n tru'O'ng nu' sinh Trung Tay. Khi T i n g Ai Linh maa tuoi,
CO du'p'c di My du hpc va t i n g Ai Linh tro" thanh mot trong
nhu'ng nCp sinh di My hpc s6'm nhat trong giai doan lich su' can
dai Trung Q u i c .
Nam 1908, vp' chong T i n g Thj cung mot luc lai cho
T i n g Khanh Linh va T i n g My Linh di My hpc. Khi do T i n g My
Linh mo'i 11 tuli. Do t u l i con nho nen c6 dang ky la sinh vien
dac biet cua tru'O'ng nu' sinh Weisilia. T i n g Gia Thu da di dau
trong viec giao due ba con a tho'i ky dau, di dau trong viec t i l p
thu nen giao due phu'cng Tay, di dau trong viec cho con gai di
hpc dai hpc.

Boi dwang to chat bam sinh tie nhien cho tre -42-
T6ng Ai Linh rat c6 tai trong ITnh v y c bieu d i i n va am
nhac. Vp" chong Tong Gia Thu da c6 gang het su-c de chung
SLFC bieu d i l n vai con gai ca. NliOng buoi chi§u, Tong phu
nhan thu'dng chai dan pi-a-no, m i y anh chj em cung vay
quanh nghe hai b6 con Tong Gia Thu va T6ng Ai Linh hat. Im
lang ling nghe bai dan ca mien nam nu'oc My du'gc giong hat
cao trong cua bo c i t len theo tieng dan, tu" tan day long cua
may anh chi em hp tr6i day s y ngy&ng mo va tinh yeu thycng
nong nan doi vai cha me minh.
Tong Khanh Linh ban tinh can than, c h i c c h i n , hay rut
re, e then. Luc 6" cung vcci cac anh chi em, c6 luon la mot
ngycyi diem dam nha nhan. Nhu'ng Tong Gia Thu da tao ra
moi tru'cyng va khong khi song hoa dong vui ve cho cac con,
cung nham de bo sung nhOng mat tot cho tinh each cua Tong
Khanh Linh. Mot Ian, cac anh chj em chci tro chai keo xe tay,
Tong Ai Linh dong vai phu xe, T6ng Khanh Linh dong vai
khach di xe, cac em trai, em gai vui mipng nhay mua d phia
sau. Dung luc dang chci vui, khong nga "phu xe" dung su'c
keo manh qua, hai tay mat dieu khien lai lam hanh khach vang
di mat. "Phu xe" nga ngycyi ra, nga ngac dtpng nhin, chj biet
minh da gay hoa, "hanh khach" vi>a dau v y a thay am LPC, mat
xj ra. Tong Gia Thu biet chuyen do, ong hien tu' noi vai Tong
Ai Linh: "Chai cung phai c6 chyng myc, "lam phu xe tay"
khong the chi dung het SLPC dau! Lam hanh khach bj thyang
thi sao CO the kiem tien d y g c ? " Ai Linh cyai gu'cyng gao. Tong
Gia Thu vi>a cyai vi>a noi: "Hanh khach" cua chung ta khoan
hong dp Iwcfng lai kien c y a n g dung cam nhw vay thi that la phi
thyang!" Khanh Linh nhan 6wac lai khen ngp'i va c6 vu cua
cha nen noi bu-c tCpc trong long da tan bien het. Sau nay Ian
len Khanh Linh that e y da tra thanh mot ngyai con gai vCra c6
long nhan ai va long khoan dung cao ca, lai v y a dam dau
tranh vai the li/c tan bao.
Thien tai tip dau tai ' -43-
Nhlc nho- kinh dien
Tinh each la mot hinh thipc dac tru'ng tam ly kha on
djnh, no bieu hien hanh vi, thai dp cua con ngu'ai nhu": tru trCf
khong quyet doan, kien cu'ang, nhu nhu'p'c..., no la bp phan
cau thanh v6 cung quan trong cua ca tinh. Tinh each con
ngyai 6wac hinh thanh dan d i n trong thyc tien dai song xa
hoi, khi da du'gc hinh thanh r6i thi kha on djnh. Nhu'ng tinh
each con ngu'ai cung khong phai la bat bien. Tinh each cung
nhw khi chat, deu c6 tinh mem deo nhat dinh. Co the phan
tinh each cua tre ra lam ba loai: d i kich dong, de gian han,
thich ey tuyet.
Khi xac djnh tinh each cua con, cac bac phu huynh can
dac biet ehu y: nhOng bi§u hien nhat thai, n g l u nhien khong
the eoi la mot dac tryng tinh each cua con ngyai; chi nhiJng
bieu hien lap di lap lai, c6 tinh ban chat mai du'p'c coi la mot
dac tru'ng tinh each. Dae diem tinh each cua tre luon luon
khong rd rang, khong dien hinh va con c6 chut ngay tha, chu-a
thanh n i p . Do do, ngay trong thai ky tre con tha au, cha me
can phai ehu y boi du-ang ngay net tinh each tot dep cho
chung.
Tinh each cua tre tuy chu'a du'p'c hinh thanh d l y du
nhyng s y khae biet ve tinh each cua nhOng dtpa tre khac
nhau cung du'p'c bieu hien kha ro rang. ^
Su> hinh thanh khi chat va tinh each cua tre :
S y hinh thanh tinh each va khi c h i t cua con ngycyi la
mot qua trinh phat trien khong ngyng, trang thai tam ly cua tre
nho la hinh thye s a khai cua s y chin muoi ve tam ly. Tuy khi
c h i t va tinh each cua tre c6 quan he n h i t dinh vai to c h i t b i m
sinh, nhu'ng hoan toan khong c6 nghla la v y a sinh ra tre da
hinh thanh ngay khi c h i t va tinh each ro rang va on djnh ma
no d i n dan dyp-c hinh thanh trong suot thai ky dai cua cupc
song thyc te sau nay. Thai ky tre con la giai doan khai dau

Boi dirang to chat bam sinh tie nhien cho tre -44- Thien tai tCr dau t&i -45-
cua su" hinh thanh khi chat va tinh each, dong thcyi cung la giai
doan v6 cung quan trpng, c6 tac dung rat lo-n doi vo-i viec hinh
thanh khi chat va tinh each tot dep eua tre. Moi dipa tre deu
song trong mot hoan canh gia dinh khae nhau, ma sy tot xau
eua hoan canh gia dinh (bao g6m dac truing npi tam eua cac
thanh vien trong gia dinh) tryc tiep anh hu-ang den viec hinh
thanh khi chat va tinh each tot eua tre. Xa hoi cung c6 anh
hu'ang rat Ian ddi y&c hinh thanh khi chat, tinh each eua
tre, trong do, ngu'O'i c6 anh hyang to Ian la ngu'di tre thu'dng
xuyen tiep xuc. Do do, trong giai doan hinh thanh khi chat tinh
each eua tre, cha me phai dac biet quan tam giup 6& tre phan
biet ro chan, thien, my va gia, ac, xau. Cung vai sy tru'dng
thanh eua tre, cha me phai tan dung thai cc boi du'&ng de tre
ty dieu tiet mot each tich eye khi chat, tinh each eua minh, de
khi chit va tinh each eua tre ngay mot hoan thien.
ma lya chon phu'cng phapthich hgp, tuan ty tien hanh ti>ng
bu-ac, khong du-cyc nong voi, tranh cho tre chiu SLPC ep tinh
than vaac cam. t:fv m q'l:^: K>'.ne;>, nay lor: •
4 li C.J Vi «
Giao due phai ton trong dac diem
khi chat rieng cua tre
De CO" the va tinh than eua tre phat then lanh manh, cha
me phai nlm du'p'c nhQ'ng tri thire ve cac loai hinh khi chat
eua tre, va can CLP vao dac diem khi chit eua con minh de day
do. Vi du, dac diem eua nhOng dija tre "u-cyt at" la "cham
chap", doi vai nhOng di>a tre nay can eo nhOng lai chi dan va
giup 6& chinh xac. Khi tre lam tot mot viec gl, nhat dinh phai
CO vu, tan thu-dng no, d6ng thai, du-a ra yeu eau cao han,
nhu": "Neu nhanh han mot chut thi cang tot". Yeu eau eua cha
me doi vai con cai khong nen qua cao cung khong nen qua
thap, lay nhQ'ng thip ma tre c6 gang la c6 the lam du'p'c lam
tieu ehuan, sau do dan dan nang cao yeu elu. Bat luan tre
thupc loai hinh khi chit nao deu c6 mat tich eye va mat tieu
eye, muc dich giao due la phai phat huy mat tich eye, khle
phuc mat tieu eye. Phu'ang phap giao due eua cha me la rat
quan trong, nhit djnh phai can CLP dac diem khi chit eua tre

i
h?'- ire' r si
Chu'cng II
Ton trong so' thich
- £ " hiFng thu cua tre
hinh thanh sau nay
Tuc ngO noi rang: NgiFcyi c6 tai thi a dau cung chang lo
khong c6 dat dung v6, de thich Cpng du'p'c vo-i xa hoi day canh
tranh trong tu'ang lai, cha me thu'cyng hy vong con cai ngoai
doc sach ra con c6 the hoc duâc mot sa tru'cyng dac biet nao
do. Xu§t phat ti> suy nghT nay, cac bac phu huynh khong tiec
tien bac va thai gian de boi du'ang hi/ng thu va so- thich cua
con cai. Chung ta v i n thu-cyng thay cac bac phu huynh tat bat
du'a con den cac lap hoc boi duâng.
Nhu'ng thu-o-ng thu'cyng sy viec lai khong nhu' y muon.
Rat nhieu dCna tre khong nhOng khong bieu 16 tai nang thien
bam hen ngu'ai ma con to ra chong d6i kjch liet vo-i nhiJng gl
Chung duâc hoc. So" dl c6 chuyen nhu' vay la vi khi cha me
bit con cai minh hoc cai nay cai no, rat it khi chu y tai hipng
thu cua con. HCrng thu tat nhien c6 the nuoi du'ang, nhyng
nuoi du-ang hCfng thu se kho khan hen nhieu so vo-i phat trien
hCpng thu.
Ton cong ton SLPC de lam cho con c6 hipng thu vai thCp
v6n no khong c6 hipng thu khong bing d i n dat kheo leo, bo
them nhilu tam huylt vao nhCrng viec tre cam thay hipng thu.
Chi can scf thich cua tre la lanh manh thi hay ung ho no. Cho
du ti> nay tro- di khong the lay no lam ke sinh nhai, nhu-ng c6
Ton trong s& thich, hCeng thu cua tre.. -47-
the dung no de dieu hoa cuoc song khong phai cung rat tot
sao? Qua du-a chu'a chin da hai thi khong the ngot du'p'c, viec
gi ma cu'&ng ep thi khong the c6 k i t qua tot dep, hay ton
trong sy lya chon cua tre.
Ton trong khong han che s d thich cua tre ^
Chuyen ke danh nhan f
Vi du 1
Nam 1845, Auguste Rodin tron 5 tuoi, do thong minh
hen ngu'O'i du'p'c bo me gCri hoc tai mot tru'cyng Kito giao each
nha khong xa, nhu'ng Rodin khong c6 mot chut hipng thu nao
doi vei sach ton giao, ma ong lai v6 cung thich hoi hpa.
Mot hom, me Rodin nhat du-pc mot d6ng giay bo, Rodin
sau khi lam phang tCrng ta giay, da ve len do rat nhieu nhO'ng
bLPC tranh. Ke tCf do Rodin thu'ang ve hinh dang con ngu-ai,
can phong va dpng vat.
Mot Ian, Rodin phat hien canh chan b6 minh c6 mot ta
giay, cau lien nam sap xuong dung but ve hinh chiec giay da
cua bo. Bo tLFC gian quat: "Hpc nhu- the nay khong tot, con
dang lam cai tro gi the!"
Rodin bj mot tran don han the con phai hCpa sau nay se
Cham chi hpc hanh, khong du'pc tilp tuc ve nCpa.
Ke t i j do, a nha Rodin khong dam ve nCâ, nhu'ng khi ra
ngoai, du la a tren du'ang hay tren tu'ang ong deu thich ve len
do vai net.
Khi Rodin 9 tuoi, ket qua hpc tap v i n khong c6 gi tien
trien. Bo danh du'a den hpc tai ngoi tru'cyng do chu cua Rodjn
lap ra. Sau 4 nam hpc, thanh tich hpc tap cua Rodin v i n
khong c6 gi kha quan, nhu'ng nhCrng bipc tranh cau ve thi cac
thiy CO deu kinh ngac.
Bat diu mat niem tin vao con, ngu'O'i b6 quylt dinh cho
Rodin di lam. Tru'ac y chi kien tri hpc ve cua Robin, bo cau

Thien tai tCe dau t&i -48-
Ton trong s& thich, hieng thu cua tre.. •49-
danh dong y cho con dang tuyen vao mot trLFcyng my thuat hoc
mien phi. Qua nhien cau da dau vao hoc tru'O-ng my thuat
cong nghe nay. Thay day phac hoa, khi xem bai tap cua Rodin
da v6 cung mi^ng ro', va nhiet tlnh chi din cho cau. "Nhat djnh
con phai nha ky, khong nhCVng cin phai hoc each ve mo
phong, ma con can phai hoc each ve qua tri nho"."
Rodin nhff kT nhOng io-i thay day, cau^ve ra tat ca
nhO-ng dang ve cua bo minh thu'cyng ngay khi bo tCpc gian, va
da nhan du'gc an ngc?"!cua thay giao. „,,,^',
Ket thuc gicy phac hoa, la den gio- hoc ve tranh sen
dau. Doi voi mot gia dlnh ngheo kho nhu^ nha Rodin thi day
qua la mot vin de kho, thuoc mau va vai ve phai tieu mot
khoan tien Ian, Rodin danh doi sang hoc dieu khic, bai vl tai
lieu de hoc dieu khac la go va dat set, nhUng thip khong phai
mat tien mua.
Oe khong tang them ganh nang cho gia dlnh, Rodin
VLPa hoc VLFa lam cong nhan tap vy, tha lam trang SLPC, C6 khi
con phu giup cho cac nha dieu khic. Nho- vay, cau da tich luy
du-gc rat nhieu tai lieu tho.
Sau nay, cuoi cung ong da sang tao ra rat nhieu tac
pham dieu khac noi tieng, tra thanh nha dieu khic noi ti§ng.
Vl du 2
Dang hoc da lap 3, Yiyintang, dai su' tranh biem hoa, vi
lam benh nen phai nghi hoc. The la, ong lien lay nhCrng tranh
biem hoa da su'u tap du'gc tru'oc do, mo phong lai, trong tranh
ve gi thi ong ve cai do. "0, ve giong nhu' that!"- lai khen cua
bo lam ong cam thay nhu- noi dau benh tat giam di rat nhieu,
han the ong cang ve cang me. Ci> the, trong thai gian du'ang
benh, ong da mieu ta than thai, bieu 16 tinh cam cua cac nhan
vat khac nhau sinh dong nhu- that.
Co mot Ian, thay trong quyen "Hoa bao Tho-i sy", dang
nhOng tac pham tranh biem hoa cua^ cong nhan, quan giai
phong, hoc sinh ong da bj me hoac. Ong suy ngam va sang
tac du'gc ba bipc tranh roi gi>i cho toa scan. Khong nga du'gc
dang ngay, nhOng tac pham biem hoa do da no phat phao
khdi dau cho nhCi'ng sang tac cua ong va CLF the phat trien
khong dCrng lai du'gc
Nam 1953, ong di^ng tru'ac hai sy lya chpn, mot la
dang ky thi dai hoc, hai la lam bien tap vien tranh bilm hoa
cho Tan Hoa Nhat bao cua Blc Kinh. Trong dau ong chi c6
tranh biem hoa, ong lien quyet djnh tuan theo cam giac cua
ban than, chon lam bien tap vien. Bo me tuy hy vong con trai
se vao dai hoc, sau do tim mot nghe nghiep tot, nhu'ng thay
hijng thii cua con doi vai tranh biem hoa sau sac nhu- vay, hp
danh chon chat y nguyen sau tan day long. Bai vi hp hieu mot
dao ly ro rang: mot viec ta phai thich thu no thi mai c6 the lam
!au b^n, lam du'gc lau bin roi mai mong thanh cong. Hp chi
noi: "Da la lya chpn thi khong du'gc hoi han!" The la, chang
thanh nien vai deo hanh ly kien dinh ma vui ve mot minh den
Bac Kinh, bu-ac vao con du-ang nghe thuat tranh biem hoa.
Trong qua trinh tru'O-ng thanh cua minh, ong c6 mot
kinh nghiem, ong noi tranh biem hoa vCpa mang niem vui den
cho con ngu'ai, vCra mang tai cho con ngu'ai tri tue.
Nhac nha kinh dien
Tre tuy nho, nhu'ng cung c6 tu' tu'ang va tinh cam tu'ai
tre va hoat bat, c6 hipng thu va sa thich rieng. Cha me phai
doi xu' cong bang vai chung.
Bao ve hCnng thu cua tre
Hipng thu cua tre c6 nhu'ng dac diem sau:
Mang dac diem tuoi tac nhat dinh. Vi nhu' tre khoang
mot tuoi thich xe giay, con tre 2, 3 tuoi lai thich nghjch nu-ac.
Bieu hien tinh bat 6n nhat dinh. HCrng thu cua tre c6 luc
thay doi theo thai gian, nhu'ng thtp khong lau tru'ac con rat
hu-ng thu, bay gia da trd thanh "thCp ylu", nhu'dng ch5 cho
"'u'ng thtp khac hifng thu han.

Thien tai tu' dau t&i
Tinh mem deo c6 han. V i n thuang nghe thiy cha me
than phien ring, con cua toi cai gi cung thich, nhung lai khong
htpng thu hoc hanh. That ra khong phai the, chi can c6
phLFong phap d i n dat thich hgp, se tai tao va bien doi 6wo'C
hipng thu cua tre a mCfc dp nao do.
Co tinh rong rai. Tu' mot goc dp nao do ma noi, hCpng
thu cua tre cung gi6ng nhu" da day cua tre, sinh ra da du^gc
chuan bj tot de tiep nhan bat CLP thu'C pham gi, chi la do chju
tac dpng ngam ngam cua moi tru^ang ngoai canh trong mot
thai gian dai ma hiFng thu doi vo-i nhCrng sy viec khac nhau
bieu hien khac nhau ma thoi.
Cha me phai chap nhan mot sy that: hCpng thu cua tre
hoan toan khac hipng thu cua ngu-cyi Ian, hai iipa tuoi hoan
toan dpc lap vai nhau. Cho du hipng thu cua tre c6 ve gian
den, au trT, chung ta cung khong the vi the ma khong chu y tai
sy ton tai cua no. Ngu'O'i Ian phai chu dpng tich eye tiep nhan
hLPng thu cua tre, ton trpng hCnng thu cua tre, chip khong phai
ap dat hipng thu cua minh len ban than tre, han the nen tich
eye tao dieu kien va khong gian nhat dinh, khich le tre phat
trien hipng thu cua ban than chung. Tren thye te, ton trpng
h i j n g thu cua tre chinh la lam cho tre vui ve, phat then h i j n g
thu cua tre chinh la da tao cho tre manh d i t mau ma de chung
tru-ang thanh. Day la l i vat tot nhat ma chung ta ban tang cho
tre.
HCpng thu cua tre la cua cai v6 cung quy bau. Bao ve
hCpng thu cua tre la de phat then va tan dung no du'p'c tot han.
Viec khong ton trpng va han che du'ai bat ky hinh thipc nao
hoac vai thai dp phu djnh deu khong c6 Ip"! cho viec bao ve
hipng thu cua tre, cung nhu" viec khai thae hipng thu cua tre
mot each qua mCpc du'ai bat ky hinh thCpc nao cung deu la chi
biet nhin tru'ae m i t ma khong tinh ehuyen lau dai, deu la
nhOng hanh vi v6 trach nhiem. Giong nhu- nhOng thCp chung ta
thich an, hang ngay chung ta deu an, bCra nao cung an, cuoi
cung cung se c6 luc chang cam thly mui vj gi ngon nCpa.
Ton trong s& thich, hCeng thu cua tre.. -51 -
HLPng thu la sy yeu thich va chu dpng quan tam den
mot so sy vat nao do trong boi canh cupc song tu'ang doi
rpng. Thu vi la phu'ang thipc tot nhat hap dan tre chu y den,
ma vui ve la lieu thuoc on djnh duy tri hipng thu cua tre. .i--.
Nim lay hai mat xich nay la da n i m du'p'c chia khoa de
nuoi du'ang hipng thu cho tre. Khong nen khien tre tra thanh
con thoi giiJa v6 van nhOng hipng thu khac nhau, nhu" vay tre
se tiep nhan khong kjp, met moi vi Cpng pho. Khong nen nghT
ring hu-ng thu cua tre chi trong mot dem se khai hoa ket trai,
cung dCrng cho ring "nhOng can thjnh no" se c6 Ip-i cho viec
nuoi du'ang hCpng thu cua tre, ngu'p'c lai, no se pha tan hCpng
thu cua tre.
Nuoi diFang tinh lau ben cua htpng thu, s a thich ^
Oieu lam rat nhieu bac phu huynh dau dau nhipc 6c la:
con minh tap danh dan mai du'p'c hai ngay ru'ai thi da khong
buon tap nu-a, hoc mua bale mai du'p'c may bai da khong chJu
hpc tiep, con khi hpc ve tranh thi chu'a kjp hpc het nhOng dieu
ca ban nhat thi da buong xuoi.
Tru-ac viec tre khong c6 sy chu tam ben bi, thieu dpng
lyc nhu' the nay, phu huynh nen lam the nao?
Phai so sanh can ke sa thich vai trinh dp, tuoi tac cua
tre CO tu'ang dong khong. Qua kho hoac qua dan gian deu
khong phu hp'p, qua kho d l khien tre sp" kho khan ma mat het
hipng thu, qua dan gian lai de khien tre cam thay khong c6
thach thLFC ma mat di hipng thu.
Phai CO ging nIm bat sa thich cua tre, cha me nen
cung hpc de d§ dang han trong viec phu dao cho con, neu
ban thyc sy khong biet thi khong sao, nhu'ng phai tao cho
minh mot sa thich, vi nhu' dpc sach, roi tiep tuc duy tri no, tCp
do ma lam gu'ang cho tre.
Khi tre nhut chi hoac chan chu'ang, nen tgo cho chung
CO ca hpi tha long hp'p ly, tuy nhien cuoi cung v i n phai thong

Thien tai tCe dau t&i .52-
qua dpng vien va giam sat doc thuc tre duy tri s a thich cua
chung. Cach lam nay khong chi de tre hoc du'p'c mot so"
tru'cyng nao do, ma con tang them s y n h i n nai va ben bi. Khi
chung nan long th6i chi, SLF ung dung cua ban se phu^cng hai
den mot vai pham c h i t bam sinh cua chung.
Kinh nghiem cua cac bac phu huynh
Thip nh§t
Dwal day la cau chuyen cua mot bac phu huynh:
Hien nay, toi da su'u tap du'O'c mot horn phuc trang bup
be lam ti> nhOng mieng vai vun du mau s i c , nhieu Ian don do
phe lieu toi deu khong n h i n tam vLFt chung di. M6i Ian, thay
d6ng do chci do, trong dau toi lai hien len canh tu'p'ng dipa
con gai be bong nam do cham chu khau ao cho bup be: dau
tien no chon trong nhOng t i m vai bay d l y tren giu'cyng mot
mieng vai hoa roi the khoac len ngu'cyi con bup be, t i l p do
b i n g SLf tu'O'ng tu'gng cua minh no c i t thanh ti>ng manh, t i l n
hanh khau mot each dan gian bang dpng tac khong kheo l l m ,
sau do can than mac the cho bup be, lai cm ra sCpa lai nhOng
ch5 khong vCra, roi the mac lai va nhin n g l m ky cang, cho den
khi cu'O'i hai long. Sau khi t y minh n g l m nghia thu'dng thtpc,
no lai b i t dau dat li/a chpn vai r6i c i t may mai.
Trong mot thai gian tu-cng doi dai, may quan ao cho
bup be tro" thanh niem vui va npi dung quan trong trong cupc
song nhCrng nam nien thi§u cua con gai toi. Khi da di hpc, m5i
Ian vao ngay nghi, no v i n loi ra mot d6ng vai ngoi nghich ca
ngay. S y hi^ng chi nay c6 nhien c6 the duy chi den luc no tot
nghiep tieu hpc. Sau nay cung vai s y tang len cua tuoi tac,
trang phuc lam ra cung dan dan dep han, c6 khi con biet dung
sp'i len dan khan quang c6 va ao khoac vai cho bup be.
Cho du s a thich nay cua dCra tre thu'ang lam dao Ion
giu'ang chieu va can phong, han nOa khi da di hpc s y nhiet
tinh cua dCra tre giam di nhieu, nhu-ng chung ta vai tu" each
Ton trong s& thich, hCrng thu cua tre.. -53-
lam cha me lai chu'a he oan trach va ngan chan. Ngu'p'c lai,
me cua no con nhieu l l n l l y nhOng mieng vai hoa vun vat a
ch6 thp" may, khong ngi>ng lam phong phu han kho nguyen
lieu may ao cua con gai khien no vui mi>ng khon siet.
S y dong y n g l m va s y ung hp cua chung ta, tuy chi la
xuat phat tu' each nghT: tre eo the tmh lang, khong gay them
phien phLFC r i c r6i cho ngu^ai Ian la tot roi, nhu'ng ve sau mai
phat hien ra, trong cac tro chai va lao dpng thye hanh nay dau
6c va tay chan cua tre deu boat dpng, khong ehi tang them
nang lye hoat dpng cua tay chan, phat trien tu' duy sang tao,
ma eon nuoi du'ang nhOng thoi quen tot nhu' s y chuyen tam
chu y, can than khi lam viec, dong thai hun due hCrng thu tham
my. Thanh tich hpc tap a tieu hpc, pho thong, dai hpc cua dipa
be gai d§u rat x u l t s i c . May ma chung ta da khong can thiep
tho bao them, neu khong, se la mot sai lam trong viec giao
due gia dinh.
Hien nhien, nhOng s a thich khae nhau cua tre hoae eo
ich cho SLPC khoe cua tre hoae eo ich cho s y phat then tri tue,
hoae CO ich cho s y hinh thanh ca tinh, hoae eo ich cho viec
ren luyen tinh net. LTae muon con tra thanh ngu-ai c6 tai cua
cac bac phu huynh ehi eo the dyp'c toai nguyen khi hp ton
trpng va phat then s a thich chinh dang cua con cai.
ThLP hai
Du'ai day la lai cua mot ngu'cyi cao tuoi:
Toi CO mot chau trai va mot chau gai, luc nho mot dCpa
hpc dan violong, mot di^a hpc dan ty ba. Bo me chung bat an
bat mac, bo tien mua dan, mai thay day. Ngu'cyi me theo nghe
thiet ke kien true con cham ehi hpc va nghien cCfu khuon nhae,
tham ehi bo ca an ehi de phu dao cho hai dCpa. Sang s a m
hang ngay me chung phai gpi chung day luyen dan. NhCpng
diFa tre eon dang m a m a mang mang, phung pha phung phju,
nhu'ng me chung CLF ep chung hpc.
Oe gay hu'ng phan cho chung hpc dan, ba me li§n hipa
vai Chung: chi can hpc danh dan that gioi, nghi he ba se cho di

Thien tai tie6au tai v * - : - ^ ^ ^ : ^ . ^54.
Bac Kinh chci. Nghi he qua nhien chung du'O'c di Bac Kinh,
nhu'ng lai nay sinh mot so vlec khac kern theo, du-a chau trai
noi, chi can mang theo chiec dan violong len tau la no se
khong di nOa; mac du ba me khuyen giai the nao cung khong
du'O'c, ba me danh phai nhu-gng bo, dipa chau trai thoat khoi
viec hoc dan.
Ve sau, chau trai va chau gai dan dan Ian len, chau trai
thich thao lip cac do dien trong nha, bo me no khong phat
hien ra day mai la sa thich cua no. Qua nhien, dipa chau trai
vLPa vao cap hai da rat hiFng thu vai mon vat ly, hen nOa con
to ra CO nang khieu ky la trong ITnh vyc nay. No ixo thanh dai
bieu cua tiet hoc, ban be gpi no la "tieu bac hoc", sau khi t6t
nghiep vai thanh tich xuat s i c no da thi d6 vao mot tru'cyng dai
hoc danh tieng cua My.
Co the thay chung ta khong nen tuy tien uon nan hipng
thu cua tre, lam cha me chi c6 the dya theo do ma hu'O'ng
dSn, tuan theo no ma phat then, neu khong se khong dat
du'gc muc dich tham chi con giet ch§t tai nang cua tre a cac
^mat khac.
V C c hoi tru'O'ng thanh la 6" ben canh bo me
Chuyen ke danh nhan
Bill Gates sinh ra trong mot gia dinh luat su" va giao
vien, bo cua ong rit chu y den sy phat then va nuoi du'&ng tri
tue cua ong.
Luc ba, bon tuoi, m6i khi di ra ngoai me thu-cyng mang
ong ben minh, khi ba of tru'cyng giang d a y mon lich su' Seatle
va a Vien bao tang, ong thu'o-ng phai ngoi 6" vj tn sau cung
cua lap hoc, cho du ong la mot dCra tre hieu dong, nhu-ng
trong lap ong to ra con chuyen tarn cham chi han cac hoc sinh
khac. Ong u'a thich doc sach y nho, ma la doc sach cua
ngu'ai Ian. 0" nha minh, ong tuy thich doc nhOng cuon sach
do bo su'u tap.
Ton trong sa thich, hCrng thu cua tre.. -55-
Khi 7 tuoi, sach ma ong thich dpc nhit la Bach khoa
thu- the giai toan tap. Ong thu'ang doc lien may tieng dong ho^,
dpc tCrng t i j , tCrng chu' mot, tu' dau den cuoi. Bo me con c6
gang tao mpi ca hpi cho ong, de ong c6 the tang them ki§n
thLPC, phong phu them kinh nghiem song cua ban than. Lan
len, bo me dong vien ong tham gia cac boat dong da ngoai
cua thieu sinh quan, khi s6ng chung vai nhCfng dCra tre khac,
ong luon tao du'p'c nhOng tinh ban tot dep.
TLF ngay Bill Gates bu'ac chan vao phong may tinh cua
tru'cyng trung hpc Ho Tan, chiec may tinh nhu' c6 mot ma lye
hap dan ghe gam. 15 tuoi, ong da tra thanh nha bien scan
thnh ty dj thu'ang phCpc tap cho mot cong ty thong tin.
Mua xuan nam 1973, ong 66 vao tru'cyng dai hpc Oxfort,
thu'ang lam viec d phong may tinh suot ngay suot dem.
Bu'ac vao thap nien 80 cua th§ ky 20, IBM bat dau tim
kiem doi tac lam an. Mai ti^p chuyen vdi ong du'p'c 5 phut,
ngu'ai cua IBM da cho rang day la mot trong nhiJng ngu'cyi
xuat s i c nhit ma hp dang can. /§ sau, ong t y viet mot tac
pham noi tieng ve cupc ddi minh.
Nhic nho- kinh dien
Ca hpi de tre tru'O'ng thanh khong phai la mot cau noi
suong. Viec chu y phat hien va n i m chac thai ca, ca hpi
tru'O'ng thanh cua tre la bon phan cua cha me.
IVIuc dich cua giao due
Phu huynh nao cung tran day ky vpng v§ sy tru'O'ng
thanh cua con cai , nhin thay con cai cua ngu-di khac to ra
xuat sic, mot s6 phu huynh thu-dng phan nan con cai cua
minh cai gi cung kem. Lam nhu' vay chi uong cong v6 ich.
Tren thyc t l , mdi 6(ya tre deu c6 tai nang tiem an, ke ca tre bi
coi la thieu nang. Tim ra va phat huy tiem nang dac thu cua
ban than tre de dat nen mong vC^ng chic cho sy thanh dat cua

Thien tai tie dau t&i -56-
tre sau nay, do mai la viec ma m5i bac phu huynh nen d6c
SLFC lam.
MUG dich cua giao due khong chi la lam cho tre khong
ngipng tich luy tri thipc, boi du'&ng nang lu'c, ma con phai khien
tre CO c c hoi giai thoat nang lu'cyng ban than. Co mot cau tuc
ngO noi r i n g : "Co hoc van ma khong biet each thi tho", tao co"
hoi cho tre chinh la cha me khong du'O'c tra thanh vat can han
che tre phat huy nang ILFC, du la v6 y thuFC.
( Tao c c hoi cho tre• •
Co mot hoc sinh tieu hoc, ngay thu'ang rat thich chd tac
d6 chci, CLP CO thai gian la nam trong phong nghich mai, hy
vpng bo me se thu-ang thiPc nhCrng do ehci do minh lam ra.
Dieu dang tiee la, m5i Ian c6 be tree tac pham len tyo'ng, bo
me lai rat bye minh b i t phai lay xuong, bai vi nha vCfa mo-i
du'p'C si>a chUa. Co mot kn co be cung b6 me den nha ngu'O-i
khae chci, ho phat hien phong 6" cua ngu^ai ban bai tri rat mai
la, ben hoi nhOng do nho nhat treo tren tu'cxng kia mua 6" dau,
ngu-cyi ban noi deu la do t y anh lam ra. Bo me khong ngat lai
khen chung. Dipa be lien noi vai bo me no co the trang tri nha
minh con dep hen nhieu. Bo me ban tin ban nghi, nhu-ng dong
y cho CO be thip. Sau vai tuan, khi dura tre dem nhOng do thu
cong ma no day cong ch§ tao treo len, bo me no kinh ngae.
Khi da hieu ro sa thich cua con, cha me nen tao cho
con nhieu co hoi luyen tap them. Vi du: khi to chLFc sinh nhat,
dpng vien tre bieu dien mot tiet mue, moi tuan mot buoi toi doc
cho no nghe nhOng doan van ngan va phat bieu cam tu'ang...
dong thai tao ea hoi cho no phu giup minh lam nhOng viec ma
no CO kha nang lam, nhu' ri>a bat, lau nha, thu quan ao v.v...
DCra tre cang lam se cang thanh thuc, cang t i / tin. Co mot s6
phu huynh khong bao gia sai con lam viec nha, nhat quyet t y
lam; che tre khong bilt mua do, di>t khoat t y minh di mua
lau d i n , tre sinh ra lu'ai bieng, chi biet ngoi cha hu'ang thanh
Ton trong s& thich, hCpng thu cua tre.. -57-
qua, chon vui het tai nang thien bam cua ban than. Cho nen,
khi cha me phan nan con cai lu'O'i bieng, cung nen t y hoi
minh, phai chang da thi§u s y n h i n nai doi vai eon, vipt h§t
nhOng ea hoi the hien cua con cai.
•4
)
Quan diem cua cac chuyen gia giao due i
Trong mot Ian nghien CLFU thao luan mang tinh quoe gia
xung quanh van de "de hoe sinh tra thanh chu nhan cua lap
hoe hien dai", cac chuyen gia tham gia hoi nghj cho rang, sang
tao ea hoi cho tre the hien minh la trach nhiem khong the choi
tLP cua giao vien va phu huynh.
Cac chuyen gia cho rang, mong muon du^p-c the hien
minh thi bat ke ai cung co, ngay ea nhOng hoc sinh thanh tich
hoc tap con kem, nhu-ng chung chae c h i n deu co dac thu
hoac s a trLrang tiem an rieng, viec giup chung phat hien va
the hien sa tru-ang cua minh se tao cho chung ea hoi boi
du'&ng pham c h i t t y lap, t y tin. Robert Dawin la nha sinh vat
hoc noi tieng, khi chu-a tron 10 tuoi, du^o-c bo giao cho mot can
phong nho trong vu'an hoa de lam thi nghiem hoa hoc. M i y ai
biet do chinh la nen mong vOng c h i c cho s y phat trien sau
nay cua Dawin!
Lap hoc la vu dai xa hoi thu nho ma hoc sinh phai dat
b y a c dau tien tru'ac khi bu-ac len vu dai xa hoi Ian. Vu dai thu
nho nay la ea hoi cho m6i hoc sinh the hien, no co tac dung
quan trong d6i vai s y phat trien sau nay cua tre. Do do, chu
nhiem lap nen tao ea hoi cho hoc sinh, dac biet la nhyng hpc
sinh nhut nhat t y ti cam nhan du'O'c niem vui chien t h i n g . Neu
CO hoc sinh vi thanh tich hpc tap khong t6t l l m ma t y ti, len
lap khong dam phat bieu, lai con gap tra ngai trong quan he
giao tiep vai ban be, nhu'ng thanh tich the due lai rat tot, giao
vien nen thu-ang xuyen bieu du'ang thanh tich the due cua hoc
sinh nay tru'ac mat e a lap, va dong vien em dung cam tranh
c y lam can bo lap. Ket qua hoe sinh nay lam can bp lap rat

Thien tai tCp dau t&i
xult sac, da lay lai tiF tin, thanh tich hoc tap cung ti§n bp han,
gianh du'gc SLH ton trong cua ban hoc, phu huynh tu" do cung
nhin con bing anh mat khac. - ' ' t i S ' i '
Cac chuyen gia con cho rang, tao moi tru-cyng tarn ly
binh ding, ton trong Ian nhau d nha tru'cyng va gia dinh la dac
biet quan trong khi mu6n khich le nhOng hoc sinh kem tien bp
nhu'ng lai thong minh va boat bat, luc nao cung muon bieu
hien minh, neu mot mirc kim nen chung, se chi lam tang them
tarn ly phan nghich. Neu ton trpng va tin nhiem chung, chung
CO the se c6 nhiing bieu hien xuat sic. Co mot hpc sinh vi
danh nhau vai mot hpc sinh gioi, cha me nhieu Ian mang mo
no v6 tich si/, giao vien cho rang y thCrc tiem an ve viec danh
nhau cua dira tre c6 kha nang la de lam ngu'cyi khac chu y den
minh. Th§ la trong mot lln thi keo co to chCrc a tru'ang, giao
vien c6 y cho hpc sinh nay phu trach cong viec to chipc. Vi la
lln diu tien lam mot viec Ian cho lap, hpc sinh nay rat c6
ging, horn sau da c6 ngay danh sach cac van dpng vien, lai
con to chLPC hai Ian tap huan. Do chuan bi tot, lap hp da gianh
giai nhat. Thong qua boat dpng do, cau hpc sinh nay nhan ra
ring chinh minh la mot thanh vien quan trpng cua tap the lap,
y thLFC ky luat da nay sinh. Cac ban hpc cung thay doi each
nhin doi vai cau, bau cau lam uy vien ky luat cua lap. TCr do
cau khong chi khic phuc du^p'c tat danh nhau, ma con c6
nhieu tien bp trong hpc tap.
Hoat dong cung vai tre
Chuyen ke danh nhan
Dai kien tu'ang the giai Gary Kaxparov, luc 22 tuoi da
; tra thanh quan quan ca tu'ang quoc te tre nhit the giai, la ky
tai trongjich sCr ca tu'ang quoc te. Ngoai kha nang noi du'p'c
15 thLF tieng, anh con la nha so hpc, chuyen gia may tinh, va
la ngu'ai viet bai djnh ky cho tap chi pho Wall cua Newyork.
Ton trong s& thich, hCrng thu cua tre.. VA't ufeTi - 59 -
Luc 7 tuoi, bo khong may qua dai, tCr do, me tra thanh ngu'ai
dat dan qua trinh tru-ang thanh cua Gary Kaxparov.
Trong ti/ truyen Tuoi the bi§n dong, ong kit luan:
hirng thu doi vai ca tu'ang thai tha lu cua minh la do quan
sat ngu'ai me chai ccy, do du'p'c me c6 vu the hien ban than
mot each manh me, dieu nay c6 tac dung then chot doi vai
viec tra thanh dai su' ca tu'ang quoc te cua anh. Ban be anh
tCrng mieu ta me cua anh nhu' sau: "Moi Ian anh thi danh ca,
me deu phai din tan nai thi dau, bai vi ba la tham mu'u
tru'ang cua anh. Anh rat can sy hien dien cua me, anh can
biet me dang a dau." ;
Nh^c nho" kinh dien
Nghien CLPU lich si> tru'ang thanh cua cac nhan vat kiet
xuat, trong thanh cong cua hp, c6 mot nhan to khong the coi
nhe: hp c6 mot ngu'ai b6 hoac ngu'ai me rit gioi giao due con
cai. Lam thi nao c6 the tra thanh bac cha, me gioi giao due
con cai? Chi dtra vao viec nghiem khIc quan giao hoac mot
mifc bieu du'ang deu khong phai la bien phap hay. Gioi giao
due eon cai phai la ngu'ai sang tao ra moi tru'ang va ca hpi
cung hoat dpng vai eon. Lp-i dung cuoi tuan, ngay nghi, cung
con di cCra hang, dao cong vien, hoac di dao trong rCrng, lu'u
tam den nhCrng hang hoa, sach va, canh vat, v.v...ma tre thich
thu. Ngoai ra, nen cung viet chO', ve tranh, dpc sach, lam thu
cong, SLJpa chOa do dung hang ngay cung vai tre, quan sat
du'p'c the giai npi tam cua tre, cung tre hu'ang thu niem vui, tu'
"6 phat hien va boi du'ang hirng thu sa thich cua lie.
Kem cap them khi tre nghjch ngcym
Chuyen k§ danh nhan
Tran frung VT, chuyen gia khoa xu'ang, ngoai khoa
hien vi noi tilng quoc te, vien sy Vien Khoa hpc Trung Quoc,

Thiên tài từ đâu tới (nxb văn hóa thông tin 2006) đại dương, 336 trang

Thiên tài từ đâu tới (nxb văn hóa thông tin 2006) đại dương, 336 trang

Recommended

Recommended

More Related Content

What's hot

What's hot (15)

More from thuvienso24h

More from thuvienso24h (20)

Thiên tài từ đâu tới (nxb văn hóa thông tin 2006) đại dương, 336 trang