3. 1958 Ian DONALD vaø caùc coäng söï ñaõ SAÂ ca
saûn phuï ñaàu tieân nhöng hình aûnh khoâng roõ .
30 NAÊM PHAÙT TRIEÅN SAÂ SAÛN KHOA:
Thaäp nieân 70 : phaùt trieån SAÂ 2chieàu
Thaäp nieân 80 : phaùt trieån SAÂ Doppler,naêm
1983 duøng ñaàu doø aâm ñaïo
Thaäp nieân 90 :…… SAÂ 3 chieàu
2000 NAY : SAÂ 3 chieàu hình aûnh thöïc
( 3D REAL-TIME = 4D )
4. THÔØI KYØ NAØO KHI MANG THAI MAØ
CHUÙNG TA KHOÂNG NEÂN SIEÂU AÂM ?
Khoâng neân sieâu aâm trong 3 thaùng ñaàu cuûa
thai kyø ( tam caù nguyeät I )laø giai ñoaïn thaønh
laäp caùc cô quan ( organogenesis).
Ngoaïi tröø tröôøng hôïp thaáy coù daáu hieäu baát
thöôøng cuûa thai caàn sieâu aâm ñeå bieát thoâng tin
chính xaùc veà thai ñeå xöû trí .
5. TRONG THAI KYØ CHIA 2 GIAI
ÑOAÏN
EMBRYONIC PERIOD = TÖØ 6 -10 TUAÀN
( LMA)
FETAL PERIOD = 10 – 40 TUAÀN ( LMA)
6. TREÂN LAÂM SAØNG KHI THAÁY THAI TIEÁN
TRIEÅN BÌNH THÖÔØNG THÌ COÙ LYÙ DO GÌ
CAÀN PHAÛI SIEÂU AÂM KHOÂNG?
Caâu traû lôøi naøy hieân nay vaãn coøn ñang tranh
caõi vaø coøn tieáp tuïc thaåm ñònh :
- Coù ngöôøi cho raèng khoâng neân sieâu aâm.
- Nhoùm khaùc cho raèng caàn phaûi sieâu aâm; cho
duø tieán trieån laâm saøng coù veõ bình thöôøng,vì
sieâu aâm laø phöông tieän höõu hieäu nhaát vaø
cung caáp nhieàu thoâng tin nhaát cho chuùng ta
veà thai;
7. Coâng trình nghieân cöùu cuûa BUCHER treân
nhoùm 15.935 saûn phuï:
Nhoùm 7.992 theo phöông phaùp sieâu aâm taàm
soaùt thöôøng quy( Routine US)
Nhoùm 7.943 ngöôøi theo PP sieâu aâm coù choïn
löïa ( Selective US)
Nhaän thaáy nhoùm Routine US cho keát quaû
phaùt hieän ra DTBS sôùm vaø laøm giaûm tæ leä töû
vong chu sinh hôn laø US coù choïn löïa vaø ñöa
ra KL laø US taàm soaùt thöôøng quy raát höõu
hieäu trong vieäc phaùt hieän DTBS
8. TAÏI SAO CAÀN PHAÛI SIEÂU AÂM ÑOÁI VÔÙI TRÖÔØNG HÔÏP
MOÄT NGÖÔØI MANG THAI BÌNH THÖÔØNG KHOÂNG COÙ
BIEÅU HIEÄN GÌ LAÏ TREÂN LAÂM SAØNG?
1)-Vì 90% tröôøng hôïp DTBS khoâng thaáy coù bieåu
hieän ôû tieàn söû gia ñình+ hieám khi tìm ñöôïc nguyeân
nhaân ngöôøi meï tieáp xuùc vôùi yeáu toá gaây nguy cô cao
DTBS
2)- Coù nhieàu tröôøng hôïp DTBS maø treân laâm saøng
thaáy thai tieán trieån vaãn bình thöôøng.
3)- Tröôøng hôïp ña thai cuõng khoù bieát ñöôïc treân LS
4)-Coù moät soá tröôøng hôïp nhau tieàn ñaïo cuõng khoâng
thaáy coù trieäu chöùng laâm saøng
5)- Coù treân 50% ngöôøi meï khaüng ñònh mình nhôù
ngaøy kinh cuoái ,nhöng thöïc teá cho thaáy sai soá ñeán
2tuaàn leã so vôùi tuoåi thai xaùc ñònh baèng SAÂ.
9. KHOÂNG NEÂN CHÆ ÑÒNH BEÄNH NHAÂN
PHAÛI ÑI SIEÂU AÂM NGAY KHI LAÀN
THAÊM KHAÙM ÑAÀU TIEÂN?
Coù moät soá BS thöôøng cho ngöôøi meï ñi sieâu
aâm lieàn ngay laàn thaêm khaùm saûn ñaàu tieân,
thaät ra khoâng caàn phaûi sieâu aâm khi khoâng
thaáy coù bieåu hieän baát thöôøng gì treân laâm
saøng nhö : ra huyeát, ñau buïng nhieàu, thai
haønh nhieàu …
10. ROUTINE ANTENATAL DIAGNOSTIC
IMAGING WITH ULTRSOUND
Taïi caùc nöôùc nhö Canada, Anh quoác , Na uy Phaàn
Lan sieâu aâm luùc 16 -20 tuaàn
Taïi Phaùp vaø Ñöùc sieâu aâm 2 thôøi ñieåm laø 18 -22
tuaàn vaø 31 -33 tuaàn.
Thôøi gian gaàn ñaây nhieàu nôi aùp duïng theâm thôøi
ñieåm quan troïng laø luùc thai 11- 14 tuaàn ( ño NT)
Rieâng taïi USA caùc toå chöùc nhö American College
of OBS and GYN (ACOG)vaø AIUM , the American
Colege of Radiology (ACR) khoâng taùn thaønh
Routine Ultrasound Sreening, chæ neân SAÂ khi coù caùc
chæ ñònh caàn thieát ( Selective )
11. SELECTIVE ULTRASOUND
SAU ÑAÂY LAØ NHÖÕNG CHÆ ÑÒNH CAÀN THIEÁT
PHAÛI SIEÂU AÂM ÑÖÔÏC ÑÖA RA TRONG 1 HOÄI
NGHÒ ÔÛ USA, COÙ THEÅ XEM NHÖ LAØ TIEÂU
CHUAÅN ÑEÅ CHÆ ÑÒNH SAÂ HIEÄN NAY.
12. SELECTIVE ULTRASOUND
1. TÍNH TUOÅI THAI
2. ÑAÙNH GIAÙ SÖÏ TAÊNG TRÖÔÛNG THAI NHI
3. THAI COÙ RA HUYEÁT AÂM ÑAÏO
4. NGOÂI THAI
5. NGHI ÑA THAI
6. CHOÏC DOØ OÁI
7. BEÀ CAO TÖÛ CUNG KHOÂNG PHUØ HÔÏP
8. COÙ KHOÁI U ÔÛ VUØNG CHAÄU
9. NGHI THAI TRÖÙNG
10. HÔÛ COÅ TÖÛ CUNG
11. NGHI THAI NGOAØI TÖÛ CUNG
12. SIEÂU AÂM TRÔÏ GIUÙP THUÛ THUAÄT CHOÏC DOØ GAI
NHAU,FIV, TRUYEÀN DÒCH THAI NHI…
13. NGHI THAI LÖU
14. NGHI NGÔØ COÙ DÒ TAÄT TÖÛ CUNG
13. SELECTIVE US .( cont.)
15.XEM COØN VOØNG TRONG TÖÛ CUNG
16. THEO DOÕI SÖÏ RUÏNG TRÖÙNG
17. ÑO BPP
18. NGHI THIEÅU OÁI HAY ÑA OÁI
19. NGHI NHAU TROÙC SÔÙM
20.THEO DOÛI CHYEÅN DAÏ
21.TRÔÏ GIUÙP CHO XOAY THAI NGOAØI
22.ÖÔÙC TÍNH TROÏNG LÖÔÏNG THAI NHI
23.COÙ α –AFP BAÁT THÖÔØNG
24. TAÀM SOAÙT DÒ TAÄT THAI NHI
25.NHAU TIEÀN ÑAÏO
26. TIEÀN SÖÛ COÙ SANH CON DÒ TAÄT BAÅM SINH
27.THAI QUAÙ NGAØY
28.THEO DOÛI SÖÏ PHAÙT TRIEÅN THAI TRONG ÑA THAI.
14. CHÆ ÑÒNH SIEÂU AÂM ÑOÁI VÔÙI
TRÖÔØNG HÔÏP THAI < 18 TUAÀN
- Coù thaêm khaùm laâm saøng caån thaän (nghi coù
thai)
- Coù keát quaû XN thai (+)
- Coù trieäu chöùng maát kinh
- Coù caùc daáu hieäu baát thöôøngveà thai.
- Caàn xaùc ñònh laïi tuoåi thai neáu nghi ngôø beänh
nhaân nhôù ngaøy kinh choùt khoâng ñuùng.
15. SIEÂU AÂM THAI 18 - 22 TUAÀN
ÑOÙ LAØ THÔØI GIAN TOÁT NHAÁT :
1-Xaùc ñònh tuoåi thai chính xaùc.
2-Xaùc ñònh soá thai moät hay nhieàu thai .
3-Chaån ñoaùn Dò taät thai nhi.
4-Quan saùt vò trí baùnh nhau, baùo ñoäng coù
nguy cô bò nhau tieàn ñaïo .
5-Ñaùnh giaù löôïng nöôùc oái .
6- Tìm uxô TC hay u vuøng chaäu khaùc coù aûnh
höôûng ñeán thai trong luùc chuyeån daï khoâng?
16. SIEÂU AÂM THAI 32 -36 TUAÀN COÙ TAÀM
QUAN TROÏNG GÌ?
THEO WHO:
1- Xaùc ñònh thai nhi coù bò chaäm taêng tröôûng trong
TC (IUGR)
2- Khaûo saùt tìm caùc DTBS coù theå khoâng thaáy ôû caùc
laàn SA tröôùc.
3- Xaùc ñònh ngoâi thai.
4- Xaùc ñònh löôïng nöôùc oái ( ño chæ soá AFI)
5- Loaïi tröø caùc bieán chöùng neáu coù U xô TC hay U
nang BT .
17. CAÙCH TÍNH TUOÅI THAI THEO
SIEÂU AÂM
TÍNH TUOÅI THAI THEO PHOÂI THAI HOÏC
( EMBRYOLOGIC AGE) TÍNH TÖØ LUÙC TRÖÙNG
THUÏ TINH
□ TÍNH THEO SAÛN KHOA VAØ CHAÅN ÑOAÙN
HÌNH AÛNH TÖØ NGAØY KINH CUOÁI
(GESTATIONAL AGE) LÔÙN HÔN TUOÅI THAI
CUÛA PHOÂI HOÏC 2 TUAÀN.
( LAST MENTRUAL AGE = LMA vieát taét laø MA)
18. SIEÂU AÂM KHAÛO SAÙT THAI
3 THAÙNG ÑAÀU
TUÙI THAI
NANG NOAÕN HOAØNG ( YOLK SAC)
PHOÂI THAI VAØ MAØNG OÁI (AMNION)
DAÂY ROÁN VAØ NANG DAÂY ROÁN
CAÙC TRÖÔØNG HÔÏP BÌNH THÖÔØNG VAØ
BAÁT THÖÔØNG CUÛA THAI .
26. TUÙI THAI ( SAC )
NGÖÔÕNG SIEÂU AÂM NHÌN THAÁY TUÙI THAI :
QUA SIEÂU AÂM ÑAÀU DOØ AÂM ÑAÏO (TV)
SÔÙM NHAÁT VAØO NGAØY 34 ( LMA)
THOÂNG THÖÔØNG VAØO NGAØY THÖÙ 37 -38
NGAØY THÖÙ 23 ( LMA )TUÙI THAI= 0,1 mm
KHOÂNG THAÁY ÑÖÔÏC DÖÔÙI SAÂ.
NGAØY 25 -29 SAÂ CHÆ THAÁY COÙ VUØNG ECHO
DAÀY TRONG LÔÙP NOÄI MAÏC TAÊNG SINH.
27. YOLK SAC
LAØ CAÁU TRUÙC NHÌN THAÁY ÑAÀU TIEÂN
TRONG TUÙI THAI.
SAÂ BUÏNG NHÌN THAÁY YS TRONG TUÙI
THAI COÙ MSD = 20 mm.
SAÂ ÑAÀU DOØ AÂM ÑAÏO NHÌN THAÁY YS
TRONG TUÙI THAI COÙ MSD= 8mm
TÖØ 5 – 10 TUAÀN: PHAÛI < 5,6 mm
( MSD = Mean Sac Diameter = a+b+c/ 3)
28. YOLK SAC
NGÖÔÕNG SIEÂU AÂM ÑEÅ NHÌN
THAÁY YOLK SAC (QUA ÑAÀU
DOØ AÂM ÑAÏO):
TUÙI THAI > 3,7 mm
HCG > 1.900 UI / lít
TUOÅI THAI > 36 NGAØY
35. MAØNG TUÙI OÁI( AMNION)
1. Neáu SAÂ AÂÑ nhìn thaáy YS: luùc ñoù tuoåi thai laø 5,5
tuaàn vaø phoâi ñaõ coù CRL =2mm.
2. Maøng tuùi oái ( amnion) nhìn thaáy luùc thai 6
tuaàn,thaáy tröôùc khi thaáy phoâi thai .
3. Luùc thai 7 tuaàn tuùi oái caêng troøn ra, coøn thaáy roõ
maøng tuùi oái vaø maøng ñeäm (chorion) coøn taùch ra.
4. Maøng tuùi oái dính saùt vaøo maøng ñeäm khi tuoåi thai
ñöôïc 14-16 tuaàn.
38. PHOÂI THAI( EMBRYO)
SIEÂU AÂM ÑAÀU DOØ AÂM ÑAÏO:
KHAÛ NAÊNG SAÂ ñaàu doø aâm ñaïo thaáy ñöôïc
phoâi thai luùc CRL< 2mm
Thaáy tim thai luùc CRL= 2-4mm
RAGAVENDRA duøng oáng catheter ñöa ñaàu
doø aâm ñaïo qua oáng thoâng vaøo buoàng TC thaáy
ñöôïc phoâi vaø tim thai luùc phoâi coù CRL= 1,5
mm
41. PHOÂI THAI vaø TIM THAI
XAÙC ÑÒNH PHOÂI THAI COØN SOÁNG :
SAÂ BUÏNG : SAÂ buïng tim thai luoân luoân hieän
dieän khi thaáy ñöôïc phoâi thai.
SAÂ ÑAÀU DOØ AÂM ÑAÏO : thaáy tim thai luùc
phoâi coù CRL= 1,5 -3mm( theo taøi lieäu veà
phoâi hoïc) vaø phaûi thaáy ñöôïc tim thai 100%
ôû phoâi coù CRL = 4 - 4,9 mm.
59. DAÂY ROÁN VAØ NANG DAÂY ROÁN
Cuoái tuaàn 6 thaáy ñöôïc daây roán
Daây roán coù 2 ñoäng maïch ,1tónh maïch
Nang daây roán ( cord cyst )coù theå thaáy ôû 3
thaùng ñaàu :tuaàn 8 – 12
Neáu nang naøy toàn taïi qua 3 thaùng giöõa vaø
cuoái coù theå bò baát thöôøng nhieåm saéc theå.
74. CAÙCH TIEÂN LÖÔÏNG ÑAÙNH GIAÙ
TÌNH TRAÏNG THAI
TIEÂN LÖÔÏNG DÖÏA TREÂN:
1. HÌNH AÛNH CUÛA TUÙI THAI
2. TIM THAI HOAÏT ÑOÄNG RA SAO?
3. PHOÂI THAI .
4. HÌNH AÛNH MAØNG TUÙI OÁI vaø YOLK SAC
5. TRÒ SOÁ ß- hCG
6. COÙ XUAÁT HUYEÁT SAU MAØNG THAI ?
75. CAÙC YEÁU TOÁ DÖÏ ÑOAÙN
TÌNHTRAÏNG THAI SUY YEÁU
Khoâng thaáy tim thai
Yolk sac baát thöôøng
Hình daïng tuùi thai baát thöôøng
Maøng tuùi oái baát thöôøng
Tim thai bò chaäm laïi
Thieåu oái
ß-hCG thaáp hôn bình thöôøng
Bong maøng ñeäm thai( XH sau maøng thai)
76. KHAÛO SAÙT HÌNH AÛNH TUÙI THAI
CAÙC TRÖÔØNG HÔÏP DÖÏ HAÄU XAÁU :
SIEÂU AÂM BUÏNG 3,5 MHz :
MSD > 20 mm khoâng thaáy Yolk sac
MSD > 25 mm khoâng thaáy phoâi thai.
SIEÂU AÂM AÂM ÑAÏO ( ñaàu doø 7MHz ):
MSD > 8mm khoâng thaáy Yolk sac
MSD > 16 mm khoâng thaáy phoâi thai.
77. TUÙI THAI ( tieáp theo)
bôø vieàn tuùi thai meùo moù , khoâng ñeàu
Lôùp teá baøo nuoâi moûng < 2mm
Lôùp teá baøo nuoâi echo keùm <bt
tuùi thai naèm thaáp trong loøng töû cung
78. TIM THAI CHAÄM
Phoâi coù CRL < 5mm coù TT =100 nhòp/ph
coù tæ leä 11% thai hö
TOÙM LAÏI DÖÏ HAÄU XAÁU NEÁU:
Phoâi < 5 mm coù TT < 80 nhòp/ phuùt
Phoâi 5 - 9 mm TT < 100 nhòp /ph
Phoâi 10 - 15 mm TT < 110 nhòp /ph
79. HÌNH AÛNH MAØNG TUÙI OÁI +
YOLK SAC
DÖÏ HAÄU XAÁU:
1. Tuùi thai coù maøng tuùi oái , sau7 tuaàn khoâng thaáy
phoâi (tröùng troáng ?)
2. Maøng tuùi oái xeïp ,khoâng caêng troøn
3. Yolk sac voâi hoùa ,echo daày
4. Yolk sac < = 2mm (tuaàn 8-12)
5. Yolk sac khoâng thaáy ôû tuùi thai coù thaáy phoâi,hoaëc
coù MSD > 20 mm
6. Yolk sac lôùn > 5,6 mm (tuaàn 5 - tuaàn10)
7. Yolk sac lôùn baát thöôøng
83. T/D THAI COÙ XH AÂM ÑAÏO
75% khoâng coù XH
100 12 tieán trieån toát
thai 0,1 Mole
1saåy thai
25 % 1 GEU 13 TT(+)
coù XHAÂÑ 2 Tr. troáng
24 GIU 2 saåy thai
khoângtroïn
11 TT(-) 7 saåy troïn
84. DAÁU HIEÄU XUAÁT HUYEÁT SAU
MAØNG THAI
Neáu thai 10 -20 tuaàn tæ leä 50 % thai bò hö
Trong 3 thaùng ñaàu bò XH sau maøng thai coù
9,3 – 12,5% thai bò hö
Ño kích thöôùc khoái maùu tuï (quan troïng nhaát
ñeå tieân löôïng)
- neáu <1/3 - 1/2 chu vi = 9% hö thai
- neáu lôùn > 1/2 chu vi = 18.8 % hö thai
88. CAÙC BAÁT THÖÔØNG THAI TRONG
3 THAÙNG ÑAÀU (> 8 TUAÀN)
Tröùng troáng (blighted ovum)
Thai ngöøng phaùt trieån ( tim thai - )
Saåy thai troïn : töû cung troáng
Saåy thai khoâng troïn : coøn laïi 1 phaàn thai (
echo hoån hôïp=placenta +blood)
Thai ngoaøi töû cung ( GEU)
Thai tröùng (Mole)
Choriocarcinoma .
97. Tuùi thai giaû ( Nang tuyeán trong
tröôøng hôïp taêng sinh noäi maïc)
98. Tuùi thai giaû ( nang laïc tuyeán trong cô
TC naèm caùch xa noäi maïc)
102. Caùc tröôøng hôïp tuï dòch loøng TC
laàm vôùi tuùi thai
Chaûy maùu noäi maïc TC
Vieâm noäi maïc TC
Saåy thai khoâng troïn
Tuùi thai giaû trong GEU
Ung thö noäi maïc TC
Dòch tuï trong TC sau khi thuï thai
Taéc ngheõn coå TC do K hay thuû thuaät
105. KHAÛO SAÙT DÒ TAÄT THAI NHI
XEM SÖÏ PHAÙT TRIEÅN CUÛA PHOÂI THAI
PHAÛI NHAÄN BIEÁT CAÙC HÌNH AÛNH BAÁT
THÖÔØNG NHÖNG LAÏI LAØ BÌNH THÖÔØNG .
CHUÙ YÙ SÖÏ BAÁT TÖÔNG XÖÙNG GIÖÕA TUOÅI
THAI vaøØ CRL IUGR DTBS …
ÑO NUCHAL TRANSLUCENCY
106. CAÙC HÌNH AÛNH THAI TRONG 3
THAÙNG ÑAÀU COÙ THEÅ LAÀM DTBS
RHOMBENCEPHALON ôû phía sau naõo
THOAÙT VÒ BUÏNG sinh lyù (tuaàn 8-12 )
NANG NHOÛ ôû daây roán ( 2- 7mm ) tæ leä
< 1% thai ,thöôøng maát sau 12 tuaàn
108. NUCHAL TRANSLUCENCY
= Nuchal membrane
= Nuchal edema
=Collection of fluid in the nuchal region
- 1990 coù baùo caùo ñaàu tieân noùi veà NT coù lieân
heä ñeán baát thöôøng NST
- 1993 Johnson vaø coäng söï thaáy cystic
hygroma ôû 10 -14 tuaàn lieân heä 60% trisomy
21 ; coøn ôû 3 thaùng giöõa coù lieân heä ñeán HC
Turner.
109. NT (tieáp theo)
Ngöôøi ta khaûo cöùu treân 1273 tröôøng hôïp thai nhi coù
NT >= 3mm coù 86% tröôøng hôïp bò TRISOMY
(Tæ leä döông giaû = 4,5%)
Trong ñoù thai coù caùc dò taät :
Nhieàu nhaát laø dò taät tim maïch
Thoaùt vò cô hoaønh
Hôû thaønh buïng
Caùc hoäi chöùng : Noonan,Joubert,Apert…
NT > 5mm , tæ leä thai cheát laø 13%
113. CAÙC NGUYEÂN NHAÂN ÑAU BUÏNG
CAÁP TRONG 3 THAÙNG ÑAÀU
NGUYEÂN NHAÂN PHUÏ KHOA :
-Xoaén u nang buoàng tröùng
- hoaïi töû u xô töû cung
NGUYEÂN NHAÂN KHOÂNG THUOÄC PHUÏ KHOA:
- Vieâm tuùi maät caáp ( 50% ca coù soûi )
- Vieâm ñaøi beå thaän
- Taéc ruoät
- Vieâm ruoät thöøa.
119. SAÂ THAI 3 THAÙNG GIÖÕA
NEÁU ÑÖÔÏC ( bn khaù giaû) neân SAÂ vaøo luùc
thai 14 -16 tuaàn ,sau ñoù SAÂ laïi töø 22- 24 tuaàn
laø lyù töôûng nhaát ( vì coù nhieàu DTBS khoâng
thaáy luùc 16 -18 tuaàn sau ñoù môùi thaáy vaøo luùc
19- 20 tuaàn)
NEÁU CHÆ SAÂ 1 LAÀN THOÂI thì thôøi gian toát
nhaát laø 19 -20 tuaàn vì ñaây laø luùc toát nhaát
khaûo saùt cô theå hoïc thai nhi.
120. KHAÛO SAÙT HÌNH THAÙI HOÏC THAI NHI
MOÁI QUAN TAÂM LÔÙN NHAÁT CUÛA CHA MEÏ
CON MÌNH TRONG BUÏNG LAØ ÑÖÙA BEÙ COÙ
KHOÛE MAÏNH KHOÂNG ?
COÙ BÒ DÒ TAÄT GÌ KHOÂNG ?
MAËC DUØ CHA MEÏ ÑAÕ ÑÖÔÏC THOÂNG BAÙO
RAÈNG : SIEÂU AÂM CHÆ PHAÙT HIEÄN ÑÖÔÏC MOÄT
SOÁ CAÙC DTBS MAØ THOÂI NGÖÔØI TA VAÃN TIN
RAÈNG SAÂ LAØ PHÖÔNG TIEÄN CHÍNH ÑEÅ PHAÙT
HIEÄN RA HEÁT CAÙC DTBS VAØ CHO BIEÁT VEÀ
TÌNH TRAÏNG SÖÙC KHOÛE THAI NHI .
121. CAÙI NHÌN TOÂÛNG QUAÙT VEÀ DTBS
CAÙC DTBS CHÍNH ÑÖÔÏC PHAÙT HIEÄN
CHIEÁM TÆ LEÄ ÑEÁN 4 - 8% TREÛ EM TÖØ
LUÙC MÔÙI SINH RA 1 TUOÅI.
USA : DTBS laø nguyeân nhaân duy nhaát daån
ñeán töû vong cuûa treû em ( treân 21% nguyeân
nhaân cuûa töû vong TE) ngöôøi ta öôùc tính raèng
coù 100.000 ñeán 150.000 em sinh ra moåi naêm
vôùi DTBS,trong ñoù coù 8.000 em bò töû vong
trong voøng 1 naêm ñaàu cuûa cuoäc soáng (caùi giaù
phaûi traû cho vieäc trò lieäu caùc ca ñoù moåi naêm
laø 1,4 tyû USD )
122. THAI 19 TUAÀN ( Da moûng, thaáy roõ
caùc maïch maùu ôû da ñaàu …)
123. SIEÂU AÂM THAI TRONG 3 THAÙNG
GIÖÕA THAI KYØ
1) SOÁ THAI-NHAU-TUÙI OÁI ( neáu ña thai )
2) ÑO CAÙC THOÂNG SOÁ (=TÍNH TUOÅI THAI)
3) DÒ TAÄT BAÅM SINH
4) VÒ TRÍ BAÙNH NHAU ( phaân nhoùm neáu thaáy
nhau baùm thaáp )
5) XEM COÙ U XÔ T.C HAY U VUØNG CHAÄU .
124. SIEÂU AÂM THAI TRONG 3 THAÙNG
CUOÁI THAI KYØ.
THÔØI GIAN TOÁT NHAÁT TÖØ 32-36 TUAÀN
GIUÙP TA PHAÙT HIEÄN :
1. PHAÙT HIEÄNTHAI CHAÄM TAÊNG TRÖÔÛNG
TRONG TC( IUGR)
2. XEM COÙ DTBS NAØO KHOÂNG THAÁY ÑÖÔÏC
TRONG NHÖÕNG LAÀN SAÂ TRÖÔÙC
3. NGOÂI THAI
4. VÒ TRÍ NHAU BAÙM
5. LÖÔÏNG NÖÔÙC OÁI ( ÑO AFI)
6. KHAÛO SAÙT VUØNG COÅ TC .
125. VÒ TRÍ NHAU BAÙM
Khaûo saùt baùnh nhau raát quan troïng cho vieäc ñaùnh
giaù söùc khoûe thai nhi.
Cho saûn phuï uoáng nöôùc – nhòn tieåu,ñeå quan saùt roõ
vuøng phía treân coå töû cung.
Luùc thai 16 tuaàn NHAU chieám 1/2 dieän tích maët
trongTC ,cho neân vò trí meùp döôùi nhau thöôøng baùm
qua loå trong coå töû cung
Ñeán 36 -40 Tuaàn nhau chæ chieám 1/4 -1/3 dieän tích
maët trong TC, meùp döôùi di chuyeån leân treân.
126. NHAU BAÙM THAÁP
Khoaûng 40% tröôøng hôïp tröôùc luùc 20 tuaàn thaáy
nhau baùm thaáp( low lying) trong TC luùc ñoù khoâng
laø nhau tieàn ñaïo Vì sau ñoù meùp döôùi nhau seõ töø
töø di chuyeån leân treân do caùc NN:
1) Toác ñoä töû cung lôùn nhanh hôn baùnh nhau
2) Maïch maùu töû cung ôû vuøng eo ít hôn phía treân neân
baùnh nhau khoâng phaùt trieån nhieàu hôn phía treân.
129. PHAÂN NHOÙM NHAU BAÙM THAÁP
(chia Groupe tröôùc 28 tuaàn)
Trong 3 nhoùm :
1) NHOÙM I : raát ít khi thaønh nhau tieàn ñaïo
2) NHOÙM II : coù 40 % thaønh tieàn ñaïo
3) NHOÙM III : 80% thaønh nhau tieàn ñaïo
131. KHAÛO SAÙT VUØNG ÑAÀU
ÑAÀU LAØ VUØNG QUAN TROÏNG NHAÁT CUÛA THAI NHI .
ÑÖÔØNG KÍNH LÖÔÕNG ÑÆNH( BPD) LAØ SOÁ ÑO TIN
CAÄY NHAÁT ÑEÃ TÍNH TUOÅI THAI TÖØ 12 – 26 TUAÀN.
SIEÂU AÂM THAÁY ÑÖÔÏC ÑAÀU LUÙC PHOÂI THAI 8 TUAÀN
12 TUAÀN LUÙC VOØM SOÏ ÑOÙNG KÍN ; SIEÂU AÂM COÙ THEÅ
ÑAÙNH GIAÙ HOÄP SOÏ VAØ CAÁU TRUÙC NAÕO + ÑO BPD…
TÖØ 12 – 15 TUAÀN TAÁT CAÛ CAÙC CAÁU TRUÙC BEÂN
TRONG ÑAÀU ÑAÕ HOAØN CHÆNH TRÖØ RA - THEÅ CHAI
CON TAÈM TIEÅU NAÕO ( vermis)…
CAÁU TRUÙC THEÅ CHAI HOAØN CHÆNH LUÙC THAI 18 -20
TUAÀN KEÙO THEO SÖÏ HOAØN CHÆNH CAÁU TRUÙC VAÙCH
TRONG ( cavum septi pellucidi)
132. HÌNH AÛNH SIEÂU AÂM VUØNG ÑAÀU
TRONG 3 THAÙNG ÑAÀU :
1) 8 TUAÀN QUAN SAÙT THAÁY ÑAÀU
2) 10 -11 TUAÀN SÖÏ HOÙA VOÂI XÖÔNG ÑAÀU
3) 12 TUAÀN HOÄP SOÏ ÑOÙNG KÍN = ÑO ÑÖÔÏC
BPD ,HC ,OFD –THÔØI GIAN NAØY COÙ THEÅ
CHAÅN ÑOAÙN THAI VOÂ SOÏ.
4) NHÖNG 14 TUAÀN MÔÙI COÙ THEÅ KEÁT LUAÄN
CHÍNH XAÙC LAØ THAI VOÂ SOÏ
(ANENCEPHALY)
134. VUØNG ÑAÀU THAI NHI
SAU 18 TUAÀN GAÀN NHÖ TAÁT CAÛ CAÙC
CAÁUTRUÙC VUØNG ÑAÀU ÑEÀU HOAØN CHÆNH
NHÌN THAÁY ROÕ DÖÔÙI SIEÂU AÂM
THÖÏC HIEÄN 3 MAËT CAÉT QUAN TROÏNG NHAÁT
DÖÏA THEO ÑOÙ COÙ THEÅ PHAÙT HIEÄN 95% DÒ TAÄT
BAÅM SINH ÔÛ ÑAÀU :
MAËT CAÉT QUA ÑOÀI THÒ ( thalamic view)
MAËT CAÉT QUA NAÕO THAÁT(ventricular - -)
MAËT CAÉT QUA TIEÅU NAÕO (cerebellar view)
139. MAËT CAÉT QUA ÑOÀI THÒ
(THALAMIC VIEW )
THEO ÑÖÔØNG CAÉT A
DUØNG ÑEÅ ÑO BPD , OFD VAØ HC :
HC = ( BPD + OFD ) X 1,57
THAÁY ÑÖÔØNG GIÖÕA CHAÏY TÖØ VUØNG TRAÙN
ÑEÁN VUØNG CHAÅM (midline echo ) goàm :
- lieàm naõo ( falx cerebri) =1/3 tröôùc
- vaùch trong suoát (cavum septi pellucidi)
- Vuøng ñoài thò vaø naõo thaát III =1/3 giöõa
- Vuøng treân tieåu naõo (leàu tieåu naõo)=1/3 sau
142. MAËT CAÉT QUA NAÕO THAÁT
(VENTRICULAR VIEW)
PHÍA TREÂN ÑÖÔØNG CAÉT A ( xem hình)
2 NAÕO THAÁT BEÂN (vuøng quan troïng nhaát ñeå ñaùnh
giaù naõo thaát)
RAÕNH LIEÂN BAÙN CAÀU
( interhemispheric fissure )
SÖØNG SAU (atrium) CUÛA NAÕO THAÁT BEÂN (vuøng
laøm tieâu chuaån ñeå ño naõo thaát)
144. MAËT CAÉT QUA TIEÅU NAÕO
THEO ÑÖÔØNG CAÉT B
SÖØNG TRAÙN CUÛA NAÕO THAÁT BEÂN
VAÙCH TRONG SUOÁT
TIEÅU NAÕO
HOÁ SAU TIEÅU NAÕO( posterior fossa)
CYSTERNA MAGNA( giöõa tieåu naõo vaø
xöông chaåm) soá ño bình thöôøng <10mm Neáu
daõn nôû laø HC DANDY-WALKER . Neáu bò
heïp laïi laø HC. ARNOLD- CHIARI
147. HÌNH DAÙNG ÑAÀU (SHAPE)
BÌNH THÖÔØNG DAÏNG BAÀU DUÏC
CAÙC BAÁT THÖÔØNG :
COÙ DAÏNG TRAÙI CHANH ( lemon sign)
Hay ñi keøm daáu hieäu TRAÙI CHUOÁI
( banana sign) ôû tieåu naõo.
COÙ HÌNH DAÏNG TRAÙI DAÂU (strawberry)
COØ DAÏNG HÌNH TROØN( brachycephaly)
COÙ DAÏNG HÌNH DAØI (dolichocephaly)
148. CAÁU TAÏO VOÂI ÔÛ XÖÔNG ÑAÀU
BÌNH THÖÔØNGVOØM SOÏ (skull) lieân tuïc
KHOÂNG BÌNH THÖÔØNG neáu coù choå maát
voâi (poor mineralization) do taïo xöông baát
toaøn.
- Osteogenesis imperfecta
- Hypophosphatasia
THOAÙT VÒ NAÕO- MAØNG NAÕO
153. CAÙC ÑÖÔØNG KÍNH PHAÛI ÑO
3 THAÙNG GIÖÕA VAØ CUOÁI
CAÀN THIEÁT :
BPD ( ñöôøng kính löôõng ñænh)
OFD( ñöôøng kính chaåm traùn)
Kích thöôùc söøng chaåm (naõo thaát beân)
NUCHAL FOLD ( beà daày da gaùy )
NEÁU CAÀN COÙ THEÅ ÑO THEÂM :
Chieàu ngang cuûa tieåu naõo
Cysterna magna ( hoá lôùn sau tieåu naõo)
154. ÑO CHÆ SOÁ CI
CHÆ SOÁ ÑAÀU ( CEPHALIC INDEX)
CI = BPD/OFD
chæ soá CI < 70% = DOLICHOCEPHALY
- Ñaàu daøi thöôøng coù ngoâi moâng
- Coù dò taät baåm sinh …
chæ soá CI > 86% = BRACHYCEPHALY
- Ñaàu troøn thöôøng coù baát thöôøng NST
- nhaát laø trisomy 18 vaø 21
156. DÒCH NAÕO TUÛY (CSF)
DÒCH NAÕO TUÛY : sinh ra töø ñaùm roái maïch maïc
naõo thaát beân qua loå MONRO naõo thaát III
khe SYLVIUS naõo thaát IV loå MAGENDIE vaø
LUSCHKA qua hoá sau tieåu naõo chaïy voøng quanh
giöõa naõo vaø xöông soï.
KHI BÒ TAÉT NGHEÕN : daõn naûo thaát do caùc NN:
- 43% ôû khe Sylvius
- 38 % ôû ngoaøi caùc naõo thaát
- 13 % hoäi chöùng DANDY_WALKER
157. CAÙC CHÆ SOÁ CUÛA NAÕO THAÁT
Duøng ñeå ñaùnh giaù DAÕN NAÕO THAÁT vaø
NAÕO UÙNG THUÛY töø 14 -38 TUAÀN( theo
Cardoza)
Söøng chaåm ( sau) beà ngang< 10 mm
Bôø trong naõo thaát caùch ñaùm roái< 3mm
Söøng tröôùc ( ño 2 bôø ngoaøi) < 20 mm tröôùc
24 tuaàn
Tröôùc ñaây : ño Ventricle / Hemisphere
ratio (tuøy thuoäc vaøo tuoåi thai ).
159. TOÙM LAÏI CAÙC CAÁU TRUÙC PHAÛI
KHAÛO SAÙT KHI SAÂ VUØNG ÑAÀU
Hình daïng ñaàu( head shape)
Maät ñoä xöông ñaàu( bone density)
Naõo thaát (ventricle)
Vaùch trong (cavum septi pellucidi)
Ñoài thò (Thalamus)
Tieåu naõo vaø con taèm (vermis)
Hoá lôùn sau tieåu naõo(cysterna magna)
Beà daày da gaùy ( nuchal fold) 20 tuaàn
160. KHAÛO SAÙT COÄT SOÁNG(SPINE)
Coät soáng thaønh laäp töø ngoaïi phoâi baøo
Cuoán laïi vaø ñoùng kín dieãn ra töø ngaøy
thöù 30 - 42 ( trong voøng 12 ngaøy )
# CRL töø 1,2 mm ñeán 5 mm
QUAÙ TRÌNH ÑOÙNG KÍN KEÙO DAØI TÖØ
VUØNG COÅ CHAÄU
o DÒ TAÄT BAÅM SINH: ÑOÙNG KHOÂNG KÍN =
SPINA BIFIDA THÖÔØNG COÙ 2 CHOÅ (
Vuøng coå vaø vuøng chaäu )
164. VUØNG COÅ THAI NHI
VUØNG COÅ THAI NHI COÙ 3 BAÁT THÖÔØNG
PHAÛI BIEÁT ÑOÙ LAØ :
NUCHAL TRANSLUCENCY ( 11 -14W)
NUCHAL FOLD ( töø 14 – 20 TUAÀN)
CYSTIC HYGROMA
165. NUCHAL FOLD
= NUCHAL SKIN THICKNESS ( beà daày da
gaùy )= excess of soft tissue in the posterior
neck area .
Baùo caùo ñaàu tieân vaøo 1985 thaáy 6 ca DOWN
s. coù 2 ca daày da gaùy.
Ñeán naêm 1987 ngöôøi ta laïi phaùt hieän thaáy coù
21 thai nhi bò DOWN s.coù 9 ca daáy da gaùy (
42%)
166. Nuchal fold ( tieáp theo)
NGAØY NAY THEO TIEÂU CHUAÅN CUÛA GRAY vaø
CRANE quy ñònh NF laø:
14 - 18 tuaàn = Khoâng quaù 5 mm
18 – 20 tuaàn = Khoâng quaù 6 mm
Ñoä nhaïy cao 75% giöõa 14 - 21 tuaàn
Khò phaùt hieän thaáy NF daày > bt thì neân laøm
Amniocentesis Karyotype ,cho duø coù theå khoâng
phaùt hieän thaáy TRISOMY – Vì coù 1 soá tröôøng hôïp NF
daày sau ñoù trôû laïi bt; coù 1 soá ca bình thöôøng NF sau ñoù
laïi laø Trisomy.
167. KHAÛO SAÙT VUØNG NGÖÏC
3 THAÙNG GIÖÕA VAØ CUOÁI SAÂ COÙ THEÅ
PHAÂN BIEÄT ÑÖÔÏC VUØNG NGÖÏC VAØ
BUÏNG ( NHÔØ CÔ HOAØNH )
CÔ HOAØNH COÙ DAÏNG 1 LÔÙP MOÛNG
ECHO KEÙM NAÈM GIÖÕA PHOÅI VAØ GAN
HOAËC LAÙCH .
169. THEO CHIEÀU DOÏC : KHAÛO SAÙT NGÖÏC
TÖØ XÖÔNG ÑOØN CÔ HOAØNH
CHIEÀU NGANG : THÖÏC HIEÄN MAËT CAÉT 4
BUOÀNG TIM ( loaïi tröø ñöôïc 65% DTBS tim
maïch)
- XEM 2 BEÂN PHOÅI :coù ñoái xöùng 2 beân. caáu
truùc echo coù khoái u baát thöôøng ? Coù traøn dòch
maøng phoåi ?
- KHAÛO SAÙT TIM : kích thöôùc ( size)
vò trí ( location)
truïc tim = goùc 45 ñoä
170. TIM
BÌNH THÖÔØNG CHIEÁM ¼ -1/3 THEÅ TÍCH
LOÀNG NGÖÏC
CHIEÁM VUØNG 1/4 TRAÙI –TRÖÔÙC
LEÄCH BEÂN TRAÙI ÑÖÔØNG GIÖÕA
CHÆ COÙ R.ATRIUM vaø 1 vuøng nhoû RV leäch
qua phaûi ñöôøng giöõa.
MAËT CAÉT 4 BUOÀNG ÑO CHU VI NGÖÏC
( chest circumference) =TC
173. CHU VI NGÖÏC
CHU VI NGÖÏC (TC) ño khoâng nhö chu vi
buïng (AC) phaûi loaïi tröø phaàn da (coù theå do
edema )
Tính CHÆ SOÁ TC / AC chæ soá naøy ít khi thay
ñoåi theo tuoåi thai
Bình thöôøng > 80% ( töø 85 % – 89%) sau 20
tuaàn
Neáu < 80 % xem nhö THIEÅU SAÛN PHOÅI
THAI SEÕ CHEÁT SAU SANH.
208. LÒCH SÖÛ
1866 LANGDON DOWN moâ taû ñaàu tieân veà Trisomy 21
= da maát tính ñaøn hoài (loose skin) maët beït ( flat face)
muûi teït( small nose)…
1970 -1990 qua 2 thaäp nieân SAÂ saûn SAÂ khoù tìm?
1990 coù baùo caùo ñaàu tieân veà NUCHAL
TRANSLUCENCY daày leân coù lieân heä vôùi HC.Down
1993 JOHNSON vaø coäng söï ghi nhaän 60% tröôøng hôïp
NT cao vaøo thaùng thöù 3 cua thai kyø coù baát thöôøng
NST.Töø ñoù môùi phaùt hieän ra caùch ño NT + ñoä tuoåi cuûa
meï= phaùt hieän ñöôïc 75% HC.DOWN
+ Triple test = taêng tæ leä 85 -90%
ÑEÁN naêm 2001 + theâm khoâng thaáy xöông muûi vaøo luùc
11-14 tuaàn = taêng tæ leä 95%.
209. CHROMOSOMAL DEFECTS
Baát thöôøng NST = baát thöôøng veà soá löôïng vaø caáu truùc
NST chieám tæ leä 1/ 200 treû sinh ra
BAÁT THÖÔØNG SOÁ LÖÔÏNG NST trong soá ñoù TRISOMY
21 ( HC.DOWN) GAËP NHIEÀU NHAÁT : tæ leä 1/800 -1/1000
treû sinh ra.
XAÙC SUAÁT coù con bò TRI.21 THEO TUOÅI MEÏ :
1 / 1250 ôû ñoä tuoåi 25
1 / 1000 ôû ñoä tuoåi 30
1 / 400 ---------- 35
1 / 100 ------------- 40
1 / 30 ôû ñoä tuoåi 45.
BAÁT THÖÔØNG TRI. khaùc laø 18 (HC.EDWARD) VAØ 13
(HC.PATAU) ít gaëp hôn (tæ leä # 1/ 5.000) nhöng beänh lyù
naëng hôn vaø thöôøng töû vong trong voøng 1 naêm sau sinh.
210. THE TRIPLE TEST
Alpha-fetoprotein(AFP) taïo ra töø Yolk sac vaø
Gan thai nhi
uE 3 ( unconjugated Estriol) vaø h CG ñöôïc
taïo ra töø Nhau thai.
Soá löôïng caùc chaát naøy trong maùu Meï thay
ñoåi theo tuoåi thai
211. MATERNAL SERUM TEST
TRISOMY 21 : luùc thai 12 tuaàn tuoåi phaân
tích maùu meï cho thaáy ß-hCG cao hôn bình
thöôøng(2 x MoM) vaø PAPP-A thaáp hôn bình
thöôøng ( 0,5 x MoM)
TRISOMY 13 VAØ 18 : CAÛ 2 CHÆ SOÁ TREÂN
ÑEÀU GIAÛM
213. NUCHAL TRANSLUCENCY ( 2004)
DEFINITION = Nuchal translucency is the
sonographic appearance of subcutaneous
accumulation of fluid behind the fetal neck in the
first trimester of pregnancy.
The term translucency is used ,irrespective of
whether it is septated or not and whether it is
confined to the neck or envelopes the whole fetus.
During the second trimester ,the translucency
usually resolves and in a few cases,it evolves into
either nuchal edema or cystic hygromas with or
without generalized hydrops.
214. PATHOPHYSIOLOGY of
INCREASED NT
Cardiac dysfunction
Venous congestion in the head and neck
Altered composition of the extracellular
matrix
Failure of the lymphatic drainage
Fetal anemia
Fetal hypoproteinemia
Fetal infection
215. NUCHAL TRANSLUCENCY
THICKNESS
NUCHAL EDEMA NUCHAL CYSTIC
HYGROMA
NUCHAL EDEMA : > 3 mm ( 11 -13W6d)
1/3 trong soá ñoù coù baát thöôøng NST ( 75% tri 21 vaø
18)+ 2/3 chromosomally normal fetuses –nhöng
trong ñoù phaàn lôùn coù DTBS : cardiovascular defect
pulmonary defects; skeletal dysplasias; congenital
infection +hematological disorders.
NUCHAL CYSTIC HYGROMA: 75% Trong soá ñoù
coù baát thöôøng NST ( 95% laø HC . TURNER)
216. CAÙCH ÑO NT
MAÙY SAÂ = Good quality ( 30 .000 -50.000 Euro)
phaûi coù cheá ñoä Video -loop.
Ñaàu doø buïng hay aâm ñao ñeàu duøng ñöôïc , nhöng
qua aâm ñaïo thì toát hôn.
CRL = 45 – 84 mm
Ñöôøng caét thaúng doïc giöõa thai nhi (mid-sagital)
Fetus phoùng to = ¾ maøn hình ñaït ñoä chính xaùc
sao cho di chuyeån thöôùc ño ñöôïc 0,1- 0,2mm
Naèm saáp toát hôn naèm ngöõa , neáu thai nhi naèm ngöõa
phaûi chôø luùc thai nhi naåy leân ,neáu khoâng thì phaûi
voå nheï vaøo buïng meï hay baûo ngöôøi meï ho vaøi tieáng
cho thai naåy leân taùch rôøi maøng tuùi oái ( amnion) ôû
phía sau ra khoûi da coå .
217. CAÙCH ÑO ( tieáp theo)
Tö theá thai nhi phaûi ôû neutral position ( neáu
ñaàu cuùi gaäp laïi thì NT giaûm 0,4 mm/ neáu
ngöõa ra quaù thì NT taêng 0,6 mm).
Daây roán coù theå ôû phía sau vuøng coå 5 -10%
ca taêng NT leân sai leäch coù theå ñeán 0,8 mm
.
Thöïc hieän nhieàu pheùp ño treân cuøng 1 maët
caét laáy NT laø soá ño lôùn nhaát.
219. KHOÂNG NHÌN THAÁY XÖÔNG MUÛI
(Absence of fetal nasal bone)
Down ñaõ nhaän xeùt töø 1866 muûi teït ôû TRI.21
2001 FARKAS vaø coäng söï ghi nhaän thaáy
>50% ca HC.DOWN khoâng nhìn thaáy xöông
muûi ( ôû nhöõng thai nhi bò cheát – phaân tích
Karyotype TRI.21 thaáy xöông muûi khoâng coù
hoaëc thieåu saûn ( Absence or hypoplasia)
2004 NICOLAIDES
