SlideShare a Scribd company logo
1 of 19
Download to read offline
Janusz Kusociński
Patron
Szkoły Podstawowej nr 1
w Bolesławcu
Janusz Kusociński
Janusz Tadeusz Kusociński
(pseudonim Kusy) urodził się
15 stycznia 1907 w Warszawie, w
wielodzietnej rodzinie Klemensa i
Zofii Śmiechowskiej, zginął 20
albo 21 czerwca 1940 w
Palmirach.
Uczęszczał do prywatnej szkoły
powszechnej im. Nawrockiego w
Warszawie. Dojeżdżał tam koleją
z Ołtarzewa, gdzie rodzice
posiadali małe gospodarstwo
ogrodnicze. Po ukończeniu nauki
w tej szkole rodzice zdecydowali,
że mały Janusz będzie dalej
uczęszczał do szkoły ogrodniczej.
Młode lata
W roku 1937 otrzymał świadectwo
dojrzałości a w roku 1938 został
absolwentem Centralnego Instytutu
Wychowania Fizycznego w Warszawie.
Kusociński pasjonował się wówczas piłką
nożną i grywał jako zawodnik w klubach
„Ożarowianka” czy „Józefowianka”.
Trafił też do robotniczego klubu
sportowego „Ruch”, a później do klubu
„Sarmata”.
Podczas zawodów lekkoatletycznych, na
których Kusociński kibicował swemu
klubowi, zabrakło zawodnika i poproszono
Kusocińskiego o zastępstwo.
Bieg na 800 metrów i start w sztafecie
5x1000 m zakończył się sukcesem.
Sukcesy utwierdziły go w przekonaniu, że
powinien zostać biegaczem.
Upór i systematyczne treningi, które
pochłaniały sporo godzin przynosiły coraz
lepsze efekty.
Mistrzostwo Polski
Pierwszym trenerem Kusocińskiego był Estończyk
Aleksander Klumberg.
Podstawą treningu była gimnastyka, która była
głównym elementem w przygotowaniach fińskich
biegaczy stanowiących światową czołówkę.
Kusociński był prekursorem tzw. interwałowej
metody treningowej w Polsce.
W 1928 R. „Kusy” przeniósł się do
„Warszawianki”.
W nowym klubie otoczony był serdeczną
przyjacielską atmosferą, szczególnie ze strony
Feliksa Żubera i Aleksandra Szenajcha,
znakomitego sprintera i rekordzisty Polski.
Pierwszym występem w barwach
narodowych były dla niego zawody z
Czechosłowacją w Pradze 16 i 17 września
1928 r.
Odniósł tam wspaniałe zwycięstwo i pobił
rekord Polski.
Jako jedyny zawodnik biegł w czapeczce, którą
uważał za talizman.
Najszybszy ogrodnik
Pod koniec 1928 r. został
powołany do wojska, ale nie
zaprzestawał treningów i nadal
brał udział w zawodach.
Nie odnosił już jednak takich
sukcesów, za to jego sportowy
rywal Stanisław Petkiewicz piął
się coraz wyżej.
Po wyjściu z wojska kapral
rezerwy podjął sezonową pracę,
jako ogrodnik w Łazienkach.
Od 1 grudnia 1931 r. objął tę
posadę na stałe i otrzymał tam
mieszkanie.
Rekordy świata
Rok 1931 przyniósł liczne
sukcesy i był pod
względem liczby startów
(43) oraz zwycięstw (w
kraju i zagranicą)
rekordowy.
Dalszą konsekwencją
gigantycznej pracy
treningowej "Kusego" były
już w roku olimpijskim
(1932) dwa rekordy
świata (3000 m. i 4 mile)
na długich dystansach.
Igrzyska olimpijskie
W 1932 r. odbyły się X Igrzyska
Olimpijskie w Los Angeles.
Ekipa polska składała się z siedmiu
lekkoatletów, sześciu szermierzy i
siedmiu wioślarzy.
J. Kusociński został mistrzem
olimpijskim w biegu na 10 000 m i
rekordzistą świata na 3000 m.
Kusociński chciał się wycofać z dalszych
występów, ale dowiedział się, że do
Warszawy przybędzie biegacz fiński Iso-
Hollo, by pokonać, Kusocińskiego w
biegach na 5000 i 10 000 m.
Zawody skończyły się jednak
zwycięstwem Kusocińskiego, co
przełamało hegemonię
długodystansowców fińskich.
Kontuzja
Biegi coraz bardziej
utrudniała mu poważna
kontuzja kolana.
W 1936 r poddał się
zabiegowi i w XI Olimpiadzie
w Berlinie nie wziął udziału.
Stan zdrowia nie pozwalał
Kusocińskiemu trenować.
Postanowił więc
kontynuować naukę w szkole
średniej.
Jesienią 1937 r. złożył
egzaminy maturalne w
gimnazjum im. Stefana
Batorego.
Powrót na bieżnię
Powrócił na bieżnię w 1937 r.,
rok później startował już w
mistrzostwach Polski (przegrał
ze swoim następcą J. Noji
bieg na 5000 m), by w
sezonie 1939 ku zaskoczeniu
wszystkich (25 startów),
powrócić triumfalnie do grona
krajowych mistrzów
i rekordzistów (dwukrotnie
poprawiony rekord na 5000
m. w Helsinkach i
Sztokholmie).
Wrzesień 1939
Na bieżnię powrócił 24 lipca 1938
r. i bieg ukończył jako drugi.
Pasmo sukcesów przerwał
wybuch drugiej wojny światowej.
1 września 1939 r. kapral
Kusociński nie został objęty
mobilizacją.
Udał się jednak do cytadeli, gdzie
formował się drugi rzut 21 pułku
piechoty.
W walkach na Sadybie Kusociński
został dwukrotnie ranny.
Za swą postawę został
odznaczony Krzyżem
Walecznych.
Okupacja
W czasie okupacji zaczął
pracować jako kelner w
gospodzie sportowców „Pod
kogutem”.
26 marca 1940 roku został
aresztowany i przewieziony do
więzienia na ulicę
Rakowiecką, gdzie był
brutalnie przesłuchiwany.
Dnia 21 czerwca 1940 r.
został rozstrzelany w
Palmirach.
Memoriał
Dla uczczenia
pamięci
Kusocińskiego
corocznie odbywają
się zawody
lekkoatletyczne –
MEMORIAŁ im.
JANUSZA
KUSOCIŃSKIEGO.
Osiągnięcia sportowe
Złoty medal w biegu na 10000 m na Letnich Igrzyskach Olimpijskich w 1932
r. w Los Angeles
Srebrny medal i 2. miejsce w biegu na 5000 m na Mistrzostwach Europy w
1934 r.
Rekord świata w biegu na 3000 m - 8.18.8 (1932 Antwerpia)
Rekord świata w biegu na 4 mile - 19.02.6 (1932 Poznań),
5. miejsce w biegu na 1500 m na Mistrzostwach Europy w 1934 r.
1. miejsce w biegu na 1500 m na Mistrzostwach Polski w 1930 i 1931 r.
1. miejsce w biegu na 5000 m na Mistrzostwach Polski w 1928, 1930 i 1931 r.
1. miejsce w biegu na 10000 m na Mistrzostwach Polski w 1939 r.
16-krotny reprezentant Polski w meczach międzypaństwowych w latach 1928-1939
(31 startów - 25 zwycięstw indywidualnych),
25-krotny rekordzista Polski (1000, 1500, 2000, 3000, 5000, 10000 m oraz w
sztafecie olimpijskiej i 4x1500 m).
10-krotnie triumfował w mistrzostwach kraju: 800 m (1932), 1500 m (1930, 1931),
5000 m (1928, 1930, 1931), 10000 m (1939), biegi przełajowe (1928, 1930, 1931).
Nasz patron
Dzień 8 grudnia 1994 roku,
to moment przyjęcia przez
naszą szkołę imienia
Janusza Kusocińskiego.
Był to dla nas dzień
niezwykle uroczysty i
wyjątkowy.
Nadał nowy kierunek wielu
podejmowanym przez nas
działaniom
wychowawczym, którym
przyświeca sylwetka tego
wielkiego sportowca,
żołnierza i patrioty.
Nasze symbole
Nasze symbole
Nasze tradycje
Do zadań, które wkomponowane zostały
jako stałe elementy tradycji szkoły
należą:
Listopadowy Halowy Memoriał im.
Janusza Kusocińskiego.
Dzień Sportu w szkole 1 czerwca.
Omawianie na lekcjach
wychowawczych i języka polskiego
biografii „ Kusego” oraz utworów jemu
poświęconych.
Konkursy, popularyzujące sylwetkę
Janusza Kusocińskiego.
Zbiory biblioteczne
Materiały różne:
kartoteka tekstowa zawierająca kserokopie artykułów i fragmentów książek
o Januszu Kusocińskim,
kserokopie fotografii,
materiały wystawowe,
prace uczniów i nauczycieli,
scenariusze turnieju "Sprawny jak Kusy",
scenariusze konkursów.
Źródła zdjęć i informacji:
•Kusociński Janusz: Od palanta do
olimpiady i w kilka lat później. Zebrał
i uzupełnił pamiętnik Kazimierz
Gryżewski. Warszawa 1957
•Bogdan Tuszyński: Ostatnie okrążenie
„Kusego”. Warszawa, 1990
•Sławni Polacy. Sportowcy.
Podsiedlik – Raniowski i
Spółka.Poznań, 2000
•Encyklopedia sławnych Polaków.
Podsiedlik– Raniowski i Spółka.
Poznań

More Related Content

What's hot

Pierwsza pomoc w pigułce
Pierwsza pomoc w pigułcePierwsza pomoc w pigułce
Pierwsza pomoc w pigułce
Rafal
 
Fryderyk chopin prezentacja
Fryderyk chopin   prezentacjaFryderyk chopin   prezentacja
Fryderyk chopin prezentacja
Cristek Kielb
 
London History
London  HistoryLondon  History
London History
hlwmedia
 
Fryderyk Chopin
Fryderyk  ChopinFryderyk  Chopin
Fryderyk Chopin
Teresa
 

What's hot (14)

Zwierzęta afryki
Zwierzęta  afrykiZwierzęta  afryki
Zwierzęta afryki
 
Budowa miesni
Budowa miesniBudowa miesni
Budowa miesni
 
Prezentacja Syzyfowe prace
Prezentacja Syzyfowe pracePrezentacja Syzyfowe prace
Prezentacja Syzyfowe prace
 
Kubuś puchatek
Kubuś puchatekKubuś puchatek
Kubuś puchatek
 
Londyn
LondynLondyn
Londyn
 
Pierwsza pomoc w pigułce
Pierwsza pomoc w pigułcePierwsza pomoc w pigułce
Pierwsza pomoc w pigułce
 
Europejski tydzień świadomości dysleksji 2020
Europejski tydzień świadomości dysleksji 2020Europejski tydzień świadomości dysleksji 2020
Europejski tydzień świadomości dysleksji 2020
 
A trip to...Amsterdam
A  trip  to...AmsterdamA  trip  to...Amsterdam
A trip to...Amsterdam
 
Fryderyk chopin prezentacja
Fryderyk chopin   prezentacjaFryderyk chopin   prezentacja
Fryderyk chopin prezentacja
 
Elżbieta II prezentacja
Elżbieta II prezentacjaElżbieta II prezentacja
Elżbieta II prezentacja
 
London History
London  HistoryLondon  History
London History
 
Kazimierz wielki prezentacja
Kazimierz wielki prezentacjaKazimierz wielki prezentacja
Kazimierz wielki prezentacja
 
Fryderyk Chopin
Fryderyk  ChopinFryderyk  Chopin
Fryderyk Chopin
 
Rozpoznawanie osiągnięć rozwojowych w poszczególnych etapach życia dziecka
Rozpoznawanie osiągnięć rozwojowych w poszczególnych etapach życia dzieckaRozpoznawanie osiągnięć rozwojowych w poszczególnych etapach życia dziecka
Rozpoznawanie osiągnięć rozwojowych w poszczególnych etapach życia dziecka
 

Similar to Janusz Kusociński (16)

kusy
kusykusy
kusy
 
Olimpijczycy B&O 2c
Olimpijczycy B&O 2cOlimpijczycy B&O 2c
Olimpijczycy B&O 2c
 
Olimpijczycy B&O 2c
Olimpijczycy B&O 2cOlimpijczycy B&O 2c
Olimpijczycy B&O 2c
 
Ulica janusza kusocińskiego
Ulica janusza kusocińskiegoUlica janusza kusocińskiego
Ulica janusza kusocińskiego
 
Reprezentacja Polski
Reprezentacja PolskiReprezentacja Polski
Reprezentacja Polski
 
Prezentacja na olimpijskim szlaku aktualne
Prezentacja na olimpijskim szlaku aktualnePrezentacja na olimpijskim szlaku aktualne
Prezentacja na olimpijskim szlaku aktualne
 
Moja szkola
Moja szkolaMoja szkola
Moja szkola
 
Piłka wodna 2013
Piłka wodna 2013Piłka wodna 2013
Piłka wodna 2013
 
Sławni rosjanie
Sławni rosjanieSławni rosjanie
Sławni rosjanie
 
Prezentacja na olimpijskim szlaku. Aktualizacja 09 2019
Prezentacja na olimpijskim szlaku. Aktualizacja  09 2019Prezentacja na olimpijskim szlaku. Aktualizacja  09 2019
Prezentacja na olimpijskim szlaku. Aktualizacja 09 2019
 
C:\Fake Path\Polscy Olimpijczycy 2010
C:\Fake Path\Polscy Olimpijczycy 2010C:\Fake Path\Polscy Olimpijczycy 2010
C:\Fake Path\Polscy Olimpijczycy 2010
 
Polscy Olimpijczycy 2010
Polscy Olimpijczycy 2010Polscy Olimpijczycy 2010
Polscy Olimpijczycy 2010
 
C:\Fake Path\Polscy Olimpijczycy 2010
C:\Fake Path\Polscy Olimpijczycy 2010C:\Fake Path\Polscy Olimpijczycy 2010
C:\Fake Path\Polscy Olimpijczycy 2010
 
Prezentacja - Soczi
Prezentacja - SocziPrezentacja - Soczi
Prezentacja - Soczi
 
Ksiazka olimpia kolo a5 (2)
Ksiazka olimpia kolo a5 (2)Ksiazka olimpia kolo a5 (2)
Ksiazka olimpia kolo a5 (2)
 
Powstanie Warszawskie IIIB
Powstanie Warszawskie IIIBPowstanie Warszawskie IIIB
Powstanie Warszawskie IIIB
 

More from Teresa Prokowska (20)

Nagrodzeni sp1
Nagrodzeni sp1Nagrodzeni sp1
Nagrodzeni sp1
 
Sp1 2019/2020
Sp1 2019/2020Sp1 2019/2020
Sp1 2019/2020
 
Sp1 rok szkolny 2019/2020
Sp1 rok szkolny 2019/2020Sp1 rok szkolny 2019/2020
Sp1 rok szkolny 2019/2020
 
Wiosna w poezji
Wiosna w poezjiWiosna w poezji
Wiosna w poezji
 
Jesien w poezji
Jesien w poezjiJesien w poezji
Jesien w poezji
 
Ksiazki
KsiazkiKsiazki
Ksiazki
 
James Matthew Barrie
James Matthew BarrieJames Matthew Barrie
James Matthew Barrie
 
Grabowski
GrabowskiGrabowski
Grabowski
 
Adam Bahdaj
Adam BahdajAdam Bahdaj
Adam Bahdaj
 
SP1
SP1SP1
SP1
 
Basnie
BasnieBasnie
Basnie
 
Blingee
BlingeeBlingee
Blingee
 
Szkola rok 18_19
Szkola rok 18_19Szkola rok 18_19
Szkola rok 18_19
 
Monografia 2007 17
Monografia 2007 17Monografia 2007 17
Monografia 2007 17
 
Word clouds
Word cloudsWord clouds
Word clouds
 
Photo collage
Photo collagePhoto collage
Photo collage
 
Misie w bibliotece
Misie w biblioteceMisie w bibliotece
Misie w bibliotece
 
Konkurs lapbook
Konkurs lapbookKonkurs lapbook
Konkurs lapbook
 
Konkurs
KonkursKonkurs
Konkurs
 
Drzewko
DrzewkoDrzewko
Drzewko
 

Janusz Kusociński

  • 2. Janusz Kusociński Janusz Tadeusz Kusociński (pseudonim Kusy) urodził się 15 stycznia 1907 w Warszawie, w wielodzietnej rodzinie Klemensa i Zofii Śmiechowskiej, zginął 20 albo 21 czerwca 1940 w Palmirach. Uczęszczał do prywatnej szkoły powszechnej im. Nawrockiego w Warszawie. Dojeżdżał tam koleją z Ołtarzewa, gdzie rodzice posiadali małe gospodarstwo ogrodnicze. Po ukończeniu nauki w tej szkole rodzice zdecydowali, że mały Janusz będzie dalej uczęszczał do szkoły ogrodniczej.
  • 3. Młode lata W roku 1937 otrzymał świadectwo dojrzałości a w roku 1938 został absolwentem Centralnego Instytutu Wychowania Fizycznego w Warszawie. Kusociński pasjonował się wówczas piłką nożną i grywał jako zawodnik w klubach „Ożarowianka” czy „Józefowianka”. Trafił też do robotniczego klubu sportowego „Ruch”, a później do klubu „Sarmata”. Podczas zawodów lekkoatletycznych, na których Kusociński kibicował swemu klubowi, zabrakło zawodnika i poproszono Kusocińskiego o zastępstwo. Bieg na 800 metrów i start w sztafecie 5x1000 m zakończył się sukcesem. Sukcesy utwierdziły go w przekonaniu, że powinien zostać biegaczem. Upór i systematyczne treningi, które pochłaniały sporo godzin przynosiły coraz lepsze efekty.
  • 4. Mistrzostwo Polski Pierwszym trenerem Kusocińskiego był Estończyk Aleksander Klumberg. Podstawą treningu była gimnastyka, która była głównym elementem w przygotowaniach fińskich biegaczy stanowiących światową czołówkę. Kusociński był prekursorem tzw. interwałowej metody treningowej w Polsce. W 1928 R. „Kusy” przeniósł się do „Warszawianki”. W nowym klubie otoczony był serdeczną przyjacielską atmosferą, szczególnie ze strony Feliksa Żubera i Aleksandra Szenajcha, znakomitego sprintera i rekordzisty Polski. Pierwszym występem w barwach narodowych były dla niego zawody z Czechosłowacją w Pradze 16 i 17 września 1928 r. Odniósł tam wspaniałe zwycięstwo i pobił rekord Polski. Jako jedyny zawodnik biegł w czapeczce, którą uważał za talizman.
  • 5. Najszybszy ogrodnik Pod koniec 1928 r. został powołany do wojska, ale nie zaprzestawał treningów i nadal brał udział w zawodach. Nie odnosił już jednak takich sukcesów, za to jego sportowy rywal Stanisław Petkiewicz piął się coraz wyżej. Po wyjściu z wojska kapral rezerwy podjął sezonową pracę, jako ogrodnik w Łazienkach. Od 1 grudnia 1931 r. objął tę posadę na stałe i otrzymał tam mieszkanie.
  • 6. Rekordy świata Rok 1931 przyniósł liczne sukcesy i był pod względem liczby startów (43) oraz zwycięstw (w kraju i zagranicą) rekordowy. Dalszą konsekwencją gigantycznej pracy treningowej "Kusego" były już w roku olimpijskim (1932) dwa rekordy świata (3000 m. i 4 mile) na długich dystansach.
  • 7. Igrzyska olimpijskie W 1932 r. odbyły się X Igrzyska Olimpijskie w Los Angeles. Ekipa polska składała się z siedmiu lekkoatletów, sześciu szermierzy i siedmiu wioślarzy. J. Kusociński został mistrzem olimpijskim w biegu na 10 000 m i rekordzistą świata na 3000 m. Kusociński chciał się wycofać z dalszych występów, ale dowiedział się, że do Warszawy przybędzie biegacz fiński Iso- Hollo, by pokonać, Kusocińskiego w biegach na 5000 i 10 000 m. Zawody skończyły się jednak zwycięstwem Kusocińskiego, co przełamało hegemonię długodystansowców fińskich.
  • 8. Kontuzja Biegi coraz bardziej utrudniała mu poważna kontuzja kolana. W 1936 r poddał się zabiegowi i w XI Olimpiadzie w Berlinie nie wziął udziału. Stan zdrowia nie pozwalał Kusocińskiemu trenować. Postanowił więc kontynuować naukę w szkole średniej. Jesienią 1937 r. złożył egzaminy maturalne w gimnazjum im. Stefana Batorego.
  • 9. Powrót na bieżnię Powrócił na bieżnię w 1937 r., rok później startował już w mistrzostwach Polski (przegrał ze swoim następcą J. Noji bieg na 5000 m), by w sezonie 1939 ku zaskoczeniu wszystkich (25 startów), powrócić triumfalnie do grona krajowych mistrzów i rekordzistów (dwukrotnie poprawiony rekord na 5000 m. w Helsinkach i Sztokholmie).
  • 10. Wrzesień 1939 Na bieżnię powrócił 24 lipca 1938 r. i bieg ukończył jako drugi. Pasmo sukcesów przerwał wybuch drugiej wojny światowej. 1 września 1939 r. kapral Kusociński nie został objęty mobilizacją. Udał się jednak do cytadeli, gdzie formował się drugi rzut 21 pułku piechoty. W walkach na Sadybie Kusociński został dwukrotnie ranny. Za swą postawę został odznaczony Krzyżem Walecznych.
  • 11. Okupacja W czasie okupacji zaczął pracować jako kelner w gospodzie sportowców „Pod kogutem”. 26 marca 1940 roku został aresztowany i przewieziony do więzienia na ulicę Rakowiecką, gdzie był brutalnie przesłuchiwany. Dnia 21 czerwca 1940 r. został rozstrzelany w Palmirach.
  • 12. Memoriał Dla uczczenia pamięci Kusocińskiego corocznie odbywają się zawody lekkoatletyczne – MEMORIAŁ im. JANUSZA KUSOCIŃSKIEGO.
  • 13. Osiągnięcia sportowe Złoty medal w biegu na 10000 m na Letnich Igrzyskach Olimpijskich w 1932 r. w Los Angeles Srebrny medal i 2. miejsce w biegu na 5000 m na Mistrzostwach Europy w 1934 r. Rekord świata w biegu na 3000 m - 8.18.8 (1932 Antwerpia) Rekord świata w biegu na 4 mile - 19.02.6 (1932 Poznań), 5. miejsce w biegu na 1500 m na Mistrzostwach Europy w 1934 r. 1. miejsce w biegu na 1500 m na Mistrzostwach Polski w 1930 i 1931 r. 1. miejsce w biegu na 5000 m na Mistrzostwach Polski w 1928, 1930 i 1931 r. 1. miejsce w biegu na 10000 m na Mistrzostwach Polski w 1939 r. 16-krotny reprezentant Polski w meczach międzypaństwowych w latach 1928-1939 (31 startów - 25 zwycięstw indywidualnych), 25-krotny rekordzista Polski (1000, 1500, 2000, 3000, 5000, 10000 m oraz w sztafecie olimpijskiej i 4x1500 m). 10-krotnie triumfował w mistrzostwach kraju: 800 m (1932), 1500 m (1930, 1931), 5000 m (1928, 1930, 1931), 10000 m (1939), biegi przełajowe (1928, 1930, 1931).
  • 14. Nasz patron Dzień 8 grudnia 1994 roku, to moment przyjęcia przez naszą szkołę imienia Janusza Kusocińskiego. Był to dla nas dzień niezwykle uroczysty i wyjątkowy. Nadał nowy kierunek wielu podejmowanym przez nas działaniom wychowawczym, którym przyświeca sylwetka tego wielkiego sportowca, żołnierza i patrioty.
  • 17. Nasze tradycje Do zadań, które wkomponowane zostały jako stałe elementy tradycji szkoły należą: Listopadowy Halowy Memoriał im. Janusza Kusocińskiego. Dzień Sportu w szkole 1 czerwca. Omawianie na lekcjach wychowawczych i języka polskiego biografii „ Kusego” oraz utworów jemu poświęconych. Konkursy, popularyzujące sylwetkę Janusza Kusocińskiego.
  • 18. Zbiory biblioteczne Materiały różne: kartoteka tekstowa zawierająca kserokopie artykułów i fragmentów książek o Januszu Kusocińskim, kserokopie fotografii, materiały wystawowe, prace uczniów i nauczycieli, scenariusze turnieju "Sprawny jak Kusy", scenariusze konkursów.
  • 19. Źródła zdjęć i informacji: •Kusociński Janusz: Od palanta do olimpiady i w kilka lat później. Zebrał i uzupełnił pamiętnik Kazimierz Gryżewski. Warszawa 1957 •Bogdan Tuszyński: Ostatnie okrążenie „Kusego”. Warszawa, 1990 •Sławni Polacy. Sportowcy. Podsiedlik – Raniowski i Spółka.Poznań, 2000 •Encyklopedia sławnych Polaków. Podsiedlik– Raniowski i Spółka. Poznań