1. ÁÎÄËÎÃÛÍ ËÀÂËÀÕ, ÃÀÐÛÍ ÀÂËÀÃÀ
Í¿¿ð õóóäàñ
ÇÀÌ
Áîäëîãûí òóõàéä Энд дарна уу
t
ÕÓÐ
Íýð òîìü¸î Энд дарна уу
Ä
ÕÓÃÀÖÀ
À
Õýìæèõ íýãæ Энд дарна уу
Õºäºë㺺íèé õýëáýð¿¿ä Энд дарна уу
Áîäîõ àðãà÷ëàë Энд дарна уу
Áàãøèéí òàíèëöóóëãà

2. Ãàðûí àâëàãà àøèãëàõ
çààâàð÷ëàãàà
¯çýõèéã õ¿ññýí õóóäñàà ñîíãîîä äàðààðàé.
Í¿¿ð õóóäàñ ðóó áóöààä îðîõ áîë
Äàðààãèéí õóóäñàíä îðîõ áîë

3. Íýãýýñ íºãººä øèëæèõ ¿éëä òóóëñàí çàì,
çàðöóóëñàí õóðä, õóãàöààíû
õàìààðëóóäûã òîîöîîëîí áîäîõûã
õºäºë㺺íèé áîäëîãî ãýæ îéëãîæ áîëîõ þì.

7. Õºäºë㺺íèé áîäëîãîíä ÇÀÌ, ÕÓÐÄ, ÕÓÃÀÖÀÀ
ãýñýí íýð òîìü¸î áàéíãà õýðýãëýãääýã.
ÇÀÌ — Àìüòàí, þìíû ÿâàõ çîð÷èõîä çîðèóëàãäñàí þì.
Õºäºë㺺íèé áîäëîãîíä: Þìñûí õîîðîíäûí çàé ãýæ îéëãîíî.
Çàìûã ëàòèí ―S ― ¿ñãýýð òýìäýãëýí ―ýñ ― ãýæ óíøèíà.
ÕÓÐÄ — Àëèâ ¿éë õºäºë㺺íèé ò¿ðãýíèé õýì.
Õºäºë㺺íèé áîäëîãîíä : Íýãæ õóãàöààíä òóóîàõ çàìûí õýìæýýã õóðä ãýæ
Õóðäûã ëàòèí ― V ― ¿ñãýýð òýìäýãëýí ―âè‖ ãýæ óíøèíà îéëãîíî.
ÕÓÃÀÖÀÀ — ¯éë àæèëä ºäºð õîíîã, öàã áîëçîæ õýìæýýëñýí õýìæ¿¿ð .
Õºäºë㺺íèé áîäëîãîíä: Çàìûãçàéã òóóëñàí öàãèéã õýõýìæ¿¿ð ãýæ îéëãîíî.
Õóãàöààã ëàòèí ― t ― ¿ñãýýð òýìäýãëýí, ―òý‖ ãýæ óíøèíà.
íýð

8. Çàìûí óðòûã îëîõäîî õóðäûã çýðöóóëñàí õóãàöààíä íü ¿ðæ¿¿ëíý.
ÇÀÌ = ÕÓÐÄ * ÕÓÃÀÖÀÀ
S = V * t
Õóðäûã îëîõäîî òóóëñàí çàìûí óðòûã ÿâñàí õóãàöààíä õóâààíà.
ÕÓÐÄ = ÇÀÌ : ÕÓÃÀÖÀÀ
V = S : t
Õóãàöààã îëîõäîî òóóëñàí çàìûí õýìæýýã õóðäûí õýìæýýíä õóâààíà.
ÕÓÃÀÖÀÀ = ÇÀÌ : ÕÓÐÄ
t = S : V
Òîìü¸î

9. ÕÝÌÆÈÕ ÍÝÃÆ
Çàìûã êèëîìåòð -êì
ìåòð – ì
Óðòûí õýìæ¿¿ð ñàíòèìåòð – ñì
äåöèìåòð -äì õýìæèæ òýìäýãëýäýã.
Õóãàöààã 1 öàã - ö
1 ìèíóò – ìèí
Õóãàöààíû õýìæ¿¿ð 1 ñåêóíä – ñåê õýìæèæ òýìäýãëýäýã.
Õóðäûã êèëîìåòð öàã- êì ö
ìåòð ñåêóíä - ìñåê
õóãàöààíû õýìæ¿¿ðýýð õýìæèæ òýìäýãëýäýã.
Õýìæ¿¿ð

10. ժĪËêªÍÈÉ ÕÝËÁÝЯ¯Ä
Óëòàëöàõ õºäºë㺺íèé áîäëîãî
Ýñðýã ç¿ãò õºäëºõ õºäºë㺺í
Ýñðýã ç¿ãò ÿâæ áóé õî¸ð ìàøèí öàã òóòàìä õóðäíûõàà íèéëáýðýýð õîëäíî.
S1 + S2 = ( V1 + V2 ) * t
Çàìûí óðò= Õóðäíû íèéëáýð * õóãàöàà
Ýñðýã ç¿ãò õºäºëñºí õî¸ð ìàøèíû õóðäíû íèéëáýðèéã òýäãýýðèéí çýðýã ÿâñàí
õóãàöààãààð ¿ðæ¿¿ëýõýä õîîðîíäîõ çàé ãàðíà.
S1 + S2 = ( V1 + V2) * t
Çàìûí óðò = Õóðäíû íèéëáýð * õóãàöàà
Õººöºëäºõ õºäºë㺺í
Õîîðîíäîõ çàéã õóðäíû çºð¿¿íä õóâààõàä ã¿éöýõ õóãàöàà ãàðíà.
S1+ S2 : (V1-V2) = t
Õîîðîíäûí çàé : Õóðäíû çºð¿¿= ÿéöýõ õóãàöàà
õýëáýð

11. Угталцах хөдөлгөөний бодлого:
Хоорондоо 520км зайтай хоёр газраас нэгэн зэрэг угталцан
гарсан хоёр ìашин 4 цаг яваад уулзав. Нэг нь цагт 60 км
хурдтай бол нөгөө машины õурдыг ол.
1-ð Машин 2 -ð Ìàøèí
Çàì. S = ? 240 êì Çàì.S. =? 280 êì
Õóðä V.=60 êìö Õóðä.V. =? 70 êìö
Õóãàöàà t. =4 öàã Õóãàöàà.t. =4 öàã
Õîîðîíäûí çàé S1+ S2= 520êì
1-ð ìàøèíû ÿâñàí çàìûã îëú¸.
S= V * t
S = 60 êìö * 4öàã=240 êì
Çàìûí íèéëáýðýýñ 1-ð ìàøèíû çàìûã õàñàõàä 2-ð ìàøèíû çàì ãàðíà
520êì-240êì=280êì
V= S: t
V= 280êì : 4öàã=70 êì öàã
Àðãà÷ëàë

12. Ýñðýã ç¿ã õºäëºõ õºäºë㺺íèé áîäëîãî :
Íýã õîòîîñ õºäºëñºí ñóóäëûí ãàëò òýðýã öàãò 62êì õóðäòàéãààð 2öàã
ÿâñàíû äàðàà òýð õîòîîñ öàãò 40êì õóðäòàé à÷ààíû ãàëò òýðýã ýñðýã
ç¿ãò õºäºëæýý. À÷ààíû ãàëò òýðýã õºä뺺ä 3öàã ºíãºðºõºä ñóóäëûí ãàëò
òýðýãíýýñ õýäýí êèëîìåòýð çàéòàé áàéõ âý?
1 ãàëò òýðýã 2 ãàëò òýðýã
çàì s = ? 124êì çàìs = ? 120êì
õóðäv= 62 êìö õóðäv= 40 êìö
õóãàöàà t = 2 öàã õóãàöààt= 3 öàã
Õîîðîíäûí çàé S1+S2= ?
S= V * t S= V * t
S= 62 êìö * 2öàã =124 êì S= 40êìö * 3öàã= 120êì
Õîîðîíäûí çàé 124êì+ 120êì = 244êì
Àðãà÷ëàë

13. Ñóìûí òºâººñ öàãò 60êì õóðäòàé ìàøèí , àéìãèéí òºâººñ öàãò 35 êì
õóðäòàé àâòîáóñ íýã ç¿ã ÷èãëýí õîò ðóó çýðýã ãàð÷ýý. 7öàãèéí
äàðàà òýä õîòîä çýðýã õ¿ðñýí áîë ñóìààñ àéìãèéí òºâ õ¿ðòýë õýäýí
êèëîìåòð âý?
Ñóìûí òºâ
Àéìãèéí òºâ ÀÂÒÎÁÓÑ
ÌÀØÈÍ
ÇÀÌ - ? ÇÀÌ - ?
ÕÓÐÄ - 60 êì/ö ÕÓÐÄ - 35 êì/ö
ÕÓÃÀÖÀÀ - 7 ÕÓÃÀÖÀÀ - 7öàã
öàã
Ìàøèíû ÿâñàí çàì = õóðä * õóãàöàà Àâòîáóñíû ÿâñàí çàì= õóðä * õóãàöàà
ÇÀÌ /S/ = 60 êì/ö * 7 öàã ÇÀÌ /S/ = 35 êì/ö * 7 öàã
ÇÀÌ /S/ = 420 êì ÇÀÌ /S/ = 245 êì
ÑÓÌÛÍ ÒªÂªªÑ õîò õ¿ðòýëõ çàì 420êì
ÀÉÌÃÈÉÍ ÒªÂªªÑ õîò õ¿ðòýëõ çàì 245 êì
ÇÀÌÛÍ ÇªÐ¯¯ 175 êì çàì íü ñóìààñ àéìãèéí òºâ õ¿ðòýëõ çàì

14. Òàíèëöóóëãà
Óðãèéí îâîã: ÁÎÐÆÈÃÎÍ
Îâîã íýð: Íÿìäàâàà ̺íõñ¿ðýí
Òºãññºí ñóðãóóëü: Óëààíáààòàð õîò
ÓÁÈÑ-èéí Áàãøèéí êîëëåæ
Ìýðãýæèë: Ìîíãîë õýë óðàí çîõèîë,
Áàãà àíãèéí áàãø
Áîëîâñðîëûí çýðýã: Áàêëàâðü
Àæèëëàñàí æèë: 9 äàõü æèëäýý
Ìýðãýæëèéí çýðýã: Çààõ àðãà÷