2. tep :
• tep
tep (ton eşdeğer petrol) tüm enerji birimlerinin aynı
kategoride değerlendirilebilmesi için uluslar arası kabul
görmüş bir birim. Tüm enerji birimleri (kcal, joule, kWh,
vb.) TEP’e çevrilerek ifade ediliyor. Örneğin ;
1 tep = 41.855 Mj
1 tep = 10.000.000 kcal
1 tep = 11.626 kWh
2
4. ENERJİ YOĞUNLUĞU
• Enerji Yoğunluğu ;
“ Bir birim ürün (ya da hizmet) üretiminde
sarf edilen enerji bedelinin ürünün toplam
giderleri içindeki oranı ”
olarak tanımlanmaktadır.
Amaç, aynı ürünün elde edilebilmesi için gerekli
enerjiyi “etkin” bir kullanımla daha az tüketerek
“enerji yoğunluğu”nu azaltmak.
4
5. Enerji Yoğunluğu
GDP Tüketim Enerji yoğunluğu Kişi başına
Ülke (milyar $) (milyon TEP) (tüketim/GDP) Tüketim
(TEP/nüfus)
Japonya 5648,0 520,7 0,09 4,09
OECD 27880,9 8970 0,19 4,68
Yunanistan 144,8 28,7 0,20 2,62
ABD 8977,9 2281,5 0,25 7,98
Dünya 34399,8 10029,0 0,29 1,64
Türkiye 190,3 72,5 0,38 1,06
5
6. Kişi Başına Enerji Tüketimi - Enerji Yoğunluğu
0,6
POLONYA
0,5
Enerji Yoğunluğu
(TEP/1000 USD)
KANADA
0,4 MEKSİKA
Y. ZELLANDA
ABD
İNGİLTERE
0,3 TÜRKİYE
İSPANYA HOLLANDA
FRANSA
0,2
PORTEKİZ İSVEÇ
0,1 ALMANYA
İTALYA
JAPONYA
0 İSVİÇRE ve DANİMARKA
0 2 4 6 8 10
Kişi Başına Enerji Tüketimi (TEP/Kişi)
Türkiye’nin enerji yoğunluğunu düşürmesi ve gelişmiş ülkeler düzeyine
erişmesi için ok yönünde büyük çaba göstermesi gerekmektedir.
6
7. Enerji Verimliliği :
• Enerji Verimliliği; yaşam standardında, hizmet kalitesinde, üretim
miktarında düşüşe yol açmadan enerji tüketiminin
azaltılması/minimize edilmesidir. Yani bir işi daha az enerji
kullanarak yapabilmektir.
Enerji verimliliğini gösteren en önemli gösterge, enerji yoğunluğu/gayri safi
milli hasıla başına düşen enerji miktarıdır. Bu oran OECD ülkelerinde
ortalama 0.19 iken ülkemizde 0.38 çıvarındadır. Diğer bir deyişle, ülkemiz
enerjiyi OECD ülkelerine göre iki kat daha verimsiz kullanmakta daha
doğrusu savurmaktadır. Enerji savurganlığımız her yıl iki Keban Barajı
kuracak kadar paranın sokağa atıldığı anlamına gelmektedir. Dünya
ortalamasının çok üzerinde enerji kayıp+kaçağına (%20) sahip olan
ülkemizde, enerjinin %72’si ithal kaynaklardan elde edilirken, kıt enerjimizin
ülkemizde neden bu kadar pahalı olduğunun sebepleri ortaya çıkmaktadır.
7
8. Enerji Verimliliği
• Harcanan her birim enerjinin daha fazla hizmet
ve ürüne dönüşmesidir.
• Aynı ürün daha az enerji ile üretildiğinde bir
önceki duruma göre enerji tasarruf edilir.
• Tasarruf edilen enerji, diğer üretim/hizmetler
için yeni bir “Kaynak”tır.
• Enerji tasarrufu, enerji tedarik seçeneklerinin
en önde gelenidir.
8
9. Enerji verimliliği ile elde
edilebilecek yararlar
– İthal edilen enerji faturasında azalma sağlar,
– Üretici sanayi kuruluşlarının iç ve dış pazardaki rekabet şansını arttırır ve ürün
fiyatlarının düşmesine katkı sağlar,
– Binalardaki konfor şartlarını da iyileştirerek, ısıtma ve elektrik giderlerinin aile
veya işletme bütçesi içindeki oranında azalma sağlar,
– Sokak ve caddeler daha az enerji harcayarak daha iyi aydınlatılabilir,
– Daha az yakıtla, kişi yada kuruluşların cebinden daha az yakıt harcaması
yapmasını sağlar,
– Mevcut verimsiz sistemleri iyileştirmek ve Verimlilik sağlamak üzere yapılacak
üretim, Ar-Ge, montaj vb. çalışmalar için ciddi bir istihdam ve ticaret
potansiyeli yaratılmasına neden olur
– Özellikle metropollerde, ısınma ve ulaşım amaçlı kullanılan araçların atmosfere
yaydığı CO2, SO2 vb. zararlı gazlardaki azalma sayesinde çevre ve insan
sağlığına olumlu bir katkı sağlar,
– Ve en önemlisi Küresel ısınmaya ve dolayısıyla İklim Değişikliklerine karşı
alınabilecek Önlemler içinde en önemli argümandır.
9
10. Enerji Verimliliği kaçınılmaz bir zorunluluktur, Çünkü ;.!
Fosil (Kömür, petrol, DG) kaynaklar, bu denli yoğun
kullanıldığında yakın gelecekte tükenecek,
YE kaynakları henüz istenen düzeyde kullanılamıyor. Kullandığımız
enerjinin
Aşırı ve gereksiz talep, fiyatları artırıyor. “tümünü”
“Yarar”a
dönüştürmek
ithal Enerji bağımlılığı artıyor.
ZORUNDAYIZ
Ekolojik denge alarm veriyor.
Kaynak güvenliği, temiz çevre
Ve küresel ısınmaya dur demek için
10
11. Türkiye’nin 2020 Yılına Yönelik Tasarruf Potansiyelleri
Sektörlere Göre (2020 Yılı)
90
78,7 2020 yılı için tahmin edilen çevrim
80 kayıpları, bu günkü elektrik
10,5
tüketimimizin 4 katı olacak.
70
Termik santralların veya büyük ısı
60 üreten tesislerin atık ısısından 52,1
47,5 bölgesel konut veya sera
MTEP
50 ısıtmasında yararlanılabilir.
40 16,5 34
30
5
20
6,75
10 3,2
0
Sanayi Binalar Ulaşım Tarım P.Kimya Çevrim
2020 için yapılan senaryolara göre gerekecek 222 MTEP’lik birincil enerji talebini en
az % 15 azaltabilecek potansiyel var. Bu potansiyel, 2005 fiyatları ile yaklaşık 16,5
milyar YTL’lik bir tasarrufa eşdeğerdir.
11
12. • ETK Bakanimizin dunku acilis konusmalarinda
verdigi bilgiye gore ulkemizde yillik 42 Mtep, 80
Milyar kWh enerji tasarruf potansiyeli mevcut.
yani 1 yillik elektrik tuketimimizin neredeyse
yarisi…
• Bu tasarruf yapilabilse milyar dolarlik nukleer
santrallar da, sakincali diger yonleri bir yana en
azindan ekonomik yonuyle tartisma konusu
olamaz..
12
13. ENERJİ VERİMLİLİĞİ
ÇALIŞMALARI
•
Ülkemizde enerji verimliliği konusunda Elektrik İşleri Etüt
İdaresi (EİEİ) Genel Müdürlüğü uzun yıllardır üretkenliği
ve çevreyi gözeten verimlilikle birlikte, yüksek katma
değerli ürünlere yönelerek enerji yoğunluğunu 0.38’den
kısa vadede 0.25’e ve uzun vadede ise 0.15’e indirmeyi
hedef alan çalışmalar yapmaktadır. Bu amaca hizmet
edecek olan “enerji verimliliğinin artırılması” için genelde
yürütülen etüt, eğitim, bilinçlendirme, istatistik,
değerlendirme ve mevzuat geliştirme çalışmalarına
paralel olarak “Sanayi”de enerji verimliliğin artırılması için
de ayrıca, Japon Teknik İşbirliği Teşkilatı (JİCA) ile proje
yürütülmektedir.
13
14. Enerji Verimliliği Yasası :
18/04/2007 Tarih ve 5627 Sayılı
Enerji Verimliliği Kanunu
Resmi Gazete ;
Tarih : 02.05.2007
Sayı : 26510
14
15. Yasa’nın Enerji Sektöründeki Uygulamaları
Üretim, iletim, dağıtım tesislerinde ve açık alan
aydınlatmalarında verimliliğin artırılması
Talep Tarafı Yönetimi (Talebin
denetimi/azaltılması “DMS : Demand Side
Management”)
Termik santralların atık ısısından yararlanılması
Alternatif yakıt kullanımının özendirilmesi
Elektrik (ve ısı) üretiminde Yeni ve yenilenebilir
(Rüzgar, Güneş, Jeotermal, Biyogaz, Su,
15
Hidrojen) birincil kaynaklardan yararlanılması
16. Yasa’nın Ulaşım Sektöründeki Uygulamaları
Yerli araçlarda birim yakıt tüketiminin azaltılması
araçlarda verimlilik standardının yükseltilmesi
toplu taşımacılığın yaygınlaştırılması
gelişmiş trafik sinyalizasyon sistemleri
16
17. EİEİ’ce gerçekleştirilen Enerji Verimliliği
Çalışmalarının Sonuçları
ilk proje ile demir-çelik, alüminyum, tekstil ve cam fabrikalarında
yapılan etütler sonucunda 247.000 TEP karşılığı tasarruf potansiyeli
belirlenmiştir.
ikinci proje kapsamında, beş enerji yoğun sektörün 11 tesisi, üç
yabancı firma ile işbirliği yapılarak incelenmiş ve çalışmalar ile
toplam 294.000 TEP enerji tasarruf potansiyeli belirlenmiştir.
1991 Ocak ayında tamamlanan diğer bir proje çerçevesinde, demir-
çelik, kimya, çimento, elektro-metalurji, refrakter, seramik, bira ve
tekstil sektörlerindeki 15 fabrikada yıllık 426.000 TEP’lik enerji
tasarrufu potansiyelinin olduğu ortaya konmuştur.
17
18. SANAYİDE 1 MİLYAR $ ENERJİ TASARRUFU
ŞANSI VAR.
•
2003 yılı enerji tüketimi içinde %40, elektrik
tüketiminde %48 paya sahip olan sanayi
sektöründe yaklaşık %20-25 oranında enerji
tasarruf potansiyeli bulunmaktadır. Bunun
parasal değeride yıllık 1 milyar dolarlar
düzeyinde hesaplanmaktadır. Enerji yoğun
sektörlerde (demir-çelik, seramik, cam vs)
eğitim, etüt ve teknolojik iyileştirmelerle %20-
40’lara varan tasarrufun yapılabileceği tespit
edilmiştir.
18
19. KONUT/BİNALARDA 1.5 MİLYAR $
ENERJİ TASARRUFU OLANAĞI VAR.
•
Konutlarda tüketilen enerjinin %15’i elektrik, %85’i
ısıtma ve sıcak su amacıyla kullanılmaktadır. Binalarda
yaklaşık %30-50’lik enerji tasarruf potansiyeli mevcuttur.
Bununda parasal değeri yaklaşık 1-1.5 milyar doları
bulmaktadır.
• Binalara uygun ısıtma sistemleri seçimi, uygun tesisat ve
radyatör boyutları seçimi, gerekli yalıtımın yapılması ve
otomatik kontrolun kullanımı binalarda enerji
gereksinimini azaltmaktadır. Türkiye’nin güneş enerjisi
üretiminde dünyada 4. ve Avrupa’da 1. olması özellikle
su ısıtmada önemli bir enerji tasarrufu sağlamaktadır.
19
20. ELEKTRİKTE TASARRUF
• mevcut üretim tesislerinin işletmesinin ve
teknolojisinin iyileştirilmesi
• santrallerde iç tüketimi azaltmaya yönelik teknik
önlemlerle verimliliğinin arttırılması,
• iletim sisteminin optimum şartlarda işletilmesi,
• dağıtım sistemindeki kayıp ve kaçakların
azaltılması
• teknik kayıpların azaltılması
• Tüketimde; yüzlerce noktadaki kaybın veya
verimsiz kullanımın önüne geçilmesi
20
21. Evde EV
• Evlerimizde kullanılan Buzdolaplarının
verimliliğine ilişkin olarak ülkemizde
yapılan bir çalışma sonucuna göre, 1 yılda
1.363 GWh tasarruf sağlanması olanağı
var. Bu rakam yaklaşık 600.000 abonenin
1 yıllık elektrik tüketimine eşdeğerdir.
21
22. Binalarda EV
• Bina dış yüzeyinden oluşan ısı kayıplarının
azaltılması, ısıtma, havalandırma ve
iklimlendirme tesisatının iyileştirilmesi, kişilerde
EV bilinci oluşturulması ile ülkemiz enerji
potansiyeline önemli katkılar sağlanabilir. Bu
uygulamalarla yılda en az 7-8 MTEP
(parasal karşılığı yaklaşık 2 Milyar $ )
tasarruf sağlanması olanağı vardır.
22
24. DSM
• The IEA Demand-Side
Management Program is an
international collaboration of
18 countries
working together to develop and
promote opportunities
for demand-side management
Details on:
http://dsm.iea.org
24
25. Sonuç :
Sürdürülebilir kalkınma,
Daha az bağımlılık,
Yaşanabilir Çevre,
İnsanca Yaşam
…,,,
kısacası
GELECEĞİMİZ İÇİN
VERİMLİLİĞİ SEÇELİM..!
25
26. Son Söz :
“ROTASI BELLİ OLMAYAN GEMİYE HİÇBİR
RÜZGAR YARDIM ETMEZ..!”
Teşekkürler.
Not: Bu sunumda EİEİ ve EMO kaynaklarından yararlanılmıştır.
necati.ipek@emo.org.tr
26
