1. Η Ευρώπθ
Παςχάλθσ Δάμδαλθσ
Επίκουροσ Αρςζνθσ

2. Περιεχόμενα
•
•
•
•
•
•
•
•
•
Ο οριηόντιοσ διαμελιςμόσ τθσ Ευρώπθσ
Ο κατακόρυφοσ διαμελιςμόσ τθσ Ευρώπθσ
Το κλίμα τθσ Ευρώπθσ και οι ανκρώπινεσ δραςτθριότθτεσ
Η χλωρίδα και θ πανίδα τθσ Ευρώπθσ
Οι κάτοικοι και τα κράτθ τθσ Ευρώπθσ
Πολιτιςτικά χαρακτθριςτικά των λαών τθσ Ευρώπθσ
Αξιοκζατα, μνθμεία και ιςτορικι ςυνζχεια των λαών τθσ Ευρώπθσ
Τομείσ παραγωγισ αγακών και παροχισ υπθρεςιών
Οι ςχζςεισ των κρατών τθσ Ευρώπθσ και θ Ευρωπαϊκι Ζνωςθ

3. Οριηόντιο διαμελιςμό ονομάηουμε τθ μορφολογία των ακτϊν και ςυγκεκριμζνα
τισ διαφορζσ που ζχουν ωσ προσ το μικοσ και το ςχιμα, δθλαδι κόλπουσ,
ακρωτιρια, χερςονιςουσ, νθςιά κ.λπ.
Θ Ευρϊπθ βρζχεται βόρεια από
το Βόρειο Παγωμζνο
Ωκεανό, δυτικά από τον
Ατλαντικό Ωκεανό, νότια από τθ
Μεςόγειο Κάλαςςα και
νοτιοδυτικά από τθ Μαφρθ
Κάλαςςα (Εφξεινο Πόντο).Ζχει
εκτεταμζνο μικοσ ακτϊν. Θ
ακτογραμμι τθσ είναι 77.902
χιλιόμετρα.
Οι ακτζσ τθσ Ευρϊπθσ
παρουςιάηουν ζντονο
διαμελιςμό, τον εντονότερο από
όλεσ τισ άλλεσ θπείρουσ. Οι
κόλποι, οι χερςόνθςοι, τα
ακρωτιρια και τα
νθςιά προςδίδουν ςτθν Ευρϊπθ
ξεχωριςτι ομορφιά.

4. Κατακόρυφοσ διαμελιςμόσ: θ μορφολογία μιασ περιοχισ και ςυγκεκριμζνα οι
διαφορζσ που παρατθροφνται ωσ προσ το υψόμετρο (οροςειρζσ, οροπζδια, πεδιάδεσ,
κοιλάδεσ κ.λπ.)
Θ Ευρϊπθ με βάςθ τθ μορφολογία του
εδάφουσ τθσ χωρίηεται ςε τρεισ
περιοχζσ (χάρτθσ), οι οποίεσ είναι οι
εξισ:
1. Ανατολικι περιοχι.
Είναι μία απζραντθ πεδινι ζκταςθ,
που ξεκινά από τθν Κεντρικι Ευρϊπθ
και καταλιγει ςτα Ουράλια Όρθ.
3. Νότια περιοχι.
Περιλαμβάνει τθ Χερςόνθςο του Αίμου, τθν
Αυςτρία, τθν Ελβετία, τθν Λταλικι και τθν Λβθρικι
Χερςόνθςο, οι οποίεσ ςχθματίςτθκαν γεωλογικά
πολφ αργότερα από τισ προθγοφμενεσ.
2. Βόρεια και Κεντροδυτικι περιοχι.
Περιλαμβάνει τθ ΢κανδιναβία, τθν
Αγγλία, τθν Λρλανδία, τισ Κάτω
Χϊρεσ, τθ Γαλλία και το κεντρικό
τμιμα τθσ Λβθρικισ χερςονιςου. ΢ε
αυτιν τθν περιοχι τα βουνά είναι
χαμθλά και περιβάλλονται από
εφφορεσ πεδιάδεσ, επειδι
δθμιουργικθκαν πριν από
εκατοντάδεσ εκατομμφρια ζτθ και θ
διάβρωςθ επζδραςε ςε αυτά όλο
αυτόν τον καιρό.

5. Γνωρίηουμε ότι θ Ευρϊπθ βρίςκεται ςτθ βόρεια εφκρατθ ηϊνθ και περιβάλλεται βόρεια,
δυτικά και νότια από κάλαςςα. Επομζνωσ, το κλίμα τθσ ςε γενικζσ γραμμζσ είναι
εφκρατο, εκτόσ από τισ βόρειεσ περιοχζσ τθσ θπείρου. Βζβαια το
κλίμα διαφοροποιείται από περιοχι ςε περιοχι. Επίςθσ ζχουμε μάκει ότι το κλίμα μιασ
περιοχισ εξαρτάται από το γεωγραφικό πλάτοσ, τθν απόςταςθ τθσ από τθ κάλαςςα, το
υψόμετρο και τισ ιδιαίτερεσ τοπικζσ ςυνκικεσ.
Ηϊνθ ωκεάνιου κλίματοσ : Θ ηϊνθ αυτι
δζχεται τθν επίδραςθ του Ατλαντικοφ
ωκεανοφ και ζχει ιπιουσ χειμϊνεσ, δροςερά
καλοκαίρια και πολλζσ βροχζσ.
Ηϊνθ θπειρωτικοφ κλίματοσ. Σθ ηϊνθ
αυτι επθρεάηουν οι ξθροί άνεμοι τθσ
Αςίασ, οι οποίοι το χειμϊνα είναι ψυχροί
και το καλοκαίρι κερμοί. Σο καλοκαίρι
παρατθροφνται οι περιςςότερεσ
βροχοπτϊςεισ.
Ηϊνθ μεταβατικοφ κλίματοσ. Σθ ηϊνθ αυτι αποτελοφν περιοχζσ
που βρίςκονται μακριά από τον Ατλαντικό ωκεανό, τθν Αςία και
τθ ΢αχάρα. Θ ηϊνθ μεταβατικοφ κλίματοσ δεν δζχεται τθν
επίδραςθ του ωκεανοφ, δεν επθρεάηεται από τουσ ξθροφσ
ανζμουσ τθσ Αςίασ, οφτε δζχεται τουσ κερμοφσ ανζμουσ τθσ
΢αχάρασ.

6. H Ευρϊπθ βρίςκεται ςτθ βόρεια εφκρατθ ηϊνθ και ζχει εφκρατο κλίμα. Αυτό το κλίμα
είναι που ζχει επιτρζψει να αναπτυχκοφν διάφορα είδθ φυςικισ βλάςτθςθσ, τα οποία
είχαμε αναφζρει ςε προθγοφμενο μάκθμα.
΢τθν εφκρατθ ηϊνθ και νότια τθσ τοφνδρασ(απαντάται ςτθ βόρεια ΢κανδιναβία
μόνο) ςυναντάμε τθν τάιγκα, δθλαδι δάςθ από κωνοφόρα δζντρα(πεφκα, ζλατα
κ.ά.) Σθν τάιγκα τθ ςυναντάμε ςε περιοχζσ με μεγάλο υψόμετρο.
Μετά τθν τάιγκα κυριαρχοφν τα φυλλοβόλα
δάςθ και οι ςτζπεσ, δθλαδι λιβάδια με ξθρό
κλίμα.
΢τθν εφκρατθ ηϊνθ αναπτφςςεται και
θ μεςογειακι βλάςτθςθ, που χαρακτθρίηεται
από μεικτά δάςθ, κάμνουσ, ελιζσ κλπ.
΢τθν Ευρϊπθ υπάρχουν πολλά και διαφορετικά
είδθ φυτϊν.
Ειδικότερα ςυναντάμε:
αυτοφυι, αυτά δθλαδι που φυτρϊνουν μόνα
τουσ
αυτά που τα ζφερε ο άνκρωποσ κατά τισ
εξερευνιςεισ και μετακινιςεισ του και
ενδθμικά, δθλαδι αυτά που βγαίνουν
ςυγκεκριμζνα ςε μια περιοχι λόγω ειδικϊν
κλιματολογικϊν ςυνκθκϊν

7. Θ Γθραιά Ιπειροσ, όπωσ αποκαλείται θ Ευρϊπθ, κατοικικθκε πριν από χιλιάδεσ
χρόνια. Με τισ αρχαιολογικζσ αναςκαφζσ ζχουν εντοπιςτεί πολλά ανκρωπολογικά
ευριματα ςε διάφορεσ περιοχζσ τθσ, όπωσ ςτα Πετράλωνα Χαλκιδικισ ςτθν Ελλάδα,
ςτο Νεάντερταλ τθσ Γερμανίασ, ςτο Κρομανιόν τθσ Γαλλίασ και άλλου. Οι άνκρωποι
αυτοί είναι οι πρόγονοι των ςθμερινϊν κατοίκων των κρατϊν τθσ Ευρϊπθσ.

8. Ασ κάνουμε ζνα υποκετικό ταξίδι διαςχίηοντασ τον Δοφναβθ από τισ πθγζσ του μζχρι
τισ εκβολζσ του. Κατά τθ διάρκεια του ταξιδιοφ ασ καταγράψουμε τα πολιτιςτικά
ςτοιχεία των λαϊν που κα ςυναντιςουμε (γλϊςςα, κρθςκεία, ιςτορικά ςτοιχεία κ.λπ.).
Πριν από τθ δόξα τθσ αρχαίασ Ελλάδασ και τθσ Ρϊμθσ, πριν από τισ πρϊτεσ πόλεισ
τθσ Μεςοποταμίασ και τουσ ναοφσ των Αιγυπτίων ςτον Νείλο, οι κάτοικοι
οικιςμϊν ςτα Βαλκάνια και τθν Κοιλάδα του Δοφναβθ ιταν μπροςτά από τθν
εποχι τουσ ςτισ τζχνεσ, τθν τεχνολογία και το εμπόριο.
Ζχουμε χαρακτθρίςει τθν Ευρϊπθ ωσ χερςόνθςο τθσ Ευραςίασ. Ωςτόςο τθν εξετάηουμε
ωσ ιπειρο όχι τόςο από γεωγραφικισ πλευράσ όςο λόγω τθσ ιςτορίασ και του
πολιτιςμοφ τθσ που παρουςιάηουν ςθμαντικό ενδιαφζρον. Θ Ευρϊπθ ενςωμάτωςε ςτον
αρχαίο ελλθνικό και ςτο ρωμαϊκό πολιτιςμό πολιτιςτικά ςτοιχεία που πιρε από τον
πολιτιςμό των λαϊν τθσ Αςίασ (Κίνα, Λνδία, Μεςοποταμία) και τθσ Αφρικισ (Αίγυπτοσ)
και δθμιοφργθςε τον ευρωπαϊκό πολιτιςμό. 0 πολιτιςμόσ αυτόσ εξελίχκθκε ςτο
πζραςμα των αιϊνων και πρόςφερε τα φϊτα τθσ παιδείασ, των επιςτθμϊν και των
τεχνϊν ςτον υπόλοιπο κόςμο.

9. Οι κάτοικοι τθσ «Γθραιάσ Θπείρου» παρατθρϊντασ τθν αρμονία, τθν ομορφιά και τθ ςοφία
τθσ φφςθσ δθμιοφργθςαν αξιόλογα υλικά και πνευματικά μνθμεία . Ζργα αρχιτεκτονικισ,
γλυπτικισ και ηωγραφικισ κοςμοφν ςχεδόν όλεσ τισ πόλεισ τθσ Ευρϊπθσ, πολλά από τα
οποία βρίςκονται ςε μεγάλεσ πινακοκικεσ και γνωςτά μουςεία.
Σα ζργα αυτά αποτελοφν επιτεφγματα μεγάλων ιςτορικϊν περιόδων, που ζηθςε θ ιπειροσ
μασ, ξεκινϊντασ από τθν Αρχαία Ελλάδα, τθ Ρωμαϊκι Αυτοκρατορία, το Μεςαίωνα, τθν
Αναγζννθςθ, το Διαφωτιςμό , τθ Γαλλικι Επανάςταςθ και φτάνοντασ μζχρι τθν Ευρϊπθ
του ςιμερα.
΢τθ διαμόρφωςθ του ευρωπαϊκοφ πολιτιςμοφ ςθμαντικό ρόλο διαδραμάτιςαν και τα
ςτοιχεία που ζφεραν οι Ευρωπαίοι από τισ εκςτρατείεσ και τα ταξίδια που ζκαναν ςτισ
άλλεσ θπείρουσ. Από τθν εκςτρατεία του Μεγάλου Αλεξάνδρου, κακϊσ και από τισ
εξερευνιςεισ των καλαςςοπόρων πολλά δθμιουργιματα κατοίκων των άλλων θπείρων
ιρκαν ςτθν Ευρϊπθ και ςυνζβαλαν ςτθν εξζλιξθ τθσ. Ο ευρωπαϊκόσ πολιτιςμόσ είναι
δθμιοφργθμα των Ευρωπαίων με τθ ςυμβολι όλων των κατοίκων του πλανιτθ μασ.

10. ΢τισ παρακάτω εικόνεσ παρουςιάηονται δραςτθριότθτεσ των Ευρωπαίων κατοίκων. Ασ
ςυηθτιςουμε ςε ποιεσ από αυτζσ ο άνκρωποσ χρθςιμοποιεί απευκείασ τουσ πόρουσ τθσ
φφςθσ και ςε ποιεσ επεξεργάηεται προϊόντα, τα οποία ιδθ ζχει παραγάγει.
Θ Ευρϊπθ περιλαμβάνει μερικζσ από τισ πιο ανεπτυγμζνεσ τεχνολογικά περιοχζσ του
πλανιτθ μασ. Εφαρμόηονται νζεσ μζκοδοι, με τισ οποίεσ καταπολεμϊνται οι αςκζνειεσ ςτα
ηϊα και ςτα φυτά και αυξάνεται θ ποςότθτα των παραγόμενων προϊόντων. Επίςθσ
ελαχιςτοποιείται ο χρόνοσ παραγωγισ των αγακϊν και βελτιϊνεται ςτο μζγιςτο δυνατό
βακμό θ παροχι υπθρεςιϊν.
Για τθν παραγωγι οριςμζνων προϊόντων θ τεχνολογία παρεμβαίνει και δθμιουργεί
ζντονο προβλθματιςμό. Σζτοια προϊόντα είναι τα μεταλλαγμζνα. Ασ ςυηθτιςουμε μαηί
για τα προϊόντα αυτά. Ασ προβλθματιςτοφμε για τα κετικά και τα αρνθτικά ςθμεία τουσ.

11. Στισ 7 Φεβρουαρίου 1992 με τθ Συνκικθ του Μάαςτριχτ θ Ε.Ο.Κ. αλλάηει όνομα και
διευρφνει τουσ ςτόχουσ τθσ. Τώρα ονομάηεται Ευρωπαϊκι Ζνωςθ (Ε.Ε.) και οι ςτόχοι τθσ
είναι πλζον και κοινωνικοί. Η προώκθςθ τθσ ειρινθσ, θ ςυνεργαςία και θ αλλθλοβοικεια
μεταξφ των λαών τθσ Ευρώπθσ και θ κακιζρωςθ των τεςςάρων ελευκεριών (ελεφκερθ
μετακίνθςθ προςώπων, ελεφκερθ δια κίνθςθ κεφαλαίων, προϊόντων και υπθρεςιών) είναι
βαςικζσ προτεραιότθτεσ τθσ Ζνωςθσ. Προαςπίηονται θ ελεφκερθ διεξαγωγι του διεκνοφσ
εμπορίου και θ ςυμμετοχι όλων των ανκρώπων ςτισ πολιτιςτικζσ και πολιτικζσ
δραςτθριότθτεσ.