1. ΠΡΟΤΥΠΟ ΠΕΙΡΑΜΑΤΙΚΟ ΓΥΜΝΑΣΙΟ ΕΥΑΓΓΕΛΙΚΗΣ
ΣΧΟΛΗΣ ΣΜΥΡΝΗΣ
Εργασία στο μάθημα της Βιολογίας με
τίτλο:
Το απολιθωμένο δάσος της
Λέσβου
Σχολικό έτος: 2011 - 2012
Στέλλα Καλαφατέλη Γ1
2. Λίγα λόγια για το δάσος
Το Απολιθωμένο δάσος της Λέσβου είναι το μεγαλύτερο από τα δύο σημαντικά
απολιθωμένα δάση στον κόσμο (το άλλο είναι το απολιθωμένο δασικό εθνικό
πάρκο στην Αριζόνα) και έχει υποδειχθεί ως προστατευμένο φυσικό μνημείο.
Η περιοχή που εσωκλείεται από τα χωριά Ερεσός, Άντισσα και Σίγρι έχει
πολλούς απολιθωμένους κορμούς δέντρων. Μεμονωμένα απολιθώματα
βρίσκονται και σε πολλά άλλα μέρη του νησιού, συμπεριλαμβανομένων των
χωριών Μόλυβος, Πολιχνίτος, Πλωμάρι και Ακράσι.
Ο σχηματισμός του απολιθωμένου δάσους σχετίζεται με την έντονη ηφαιστειακή
δραστηριότητα που έλαβε χώρα στη Λέσβο κατά το τέλος του Ολιγοκαίνου (36,6
εκατ. έτη πριν) μέχρι το μέσο Μειόκαινο(23 εκατ. έτη πριν). Η δραστηριότητα
αυτή δημιούργησε, εκτός από λάβα, ηφαιστειακή σποδό (στάχτη), με συνέπεια
την κάλυψη της χλωρίδας στην περιοχή, και μάλιστα σε ιδιαίτερα σύντομο
χρονικό διάστημα. Η κάλυψη αυτή είχε ως συνέπεια την απομόνωση των
οργανικών υλικών της χλωρίδας από την ατμόσφαιρα. Η ηφαιστειακή
δραστηριότητα ακολουθήθηκε από τη δημιουργία υδροθερμικών διαλυμάτων,
πλούσιων σε διοξείδιο του πυριτίου (SiO2). Τα διαλύματα αυτά εμπότισαν τη
σποδό που είχε καλύψει τους κορμούς των δένδρων, σηματοδοτώντας την
έναρξη της απολίθωσής τους, καθώς η οργανική ύλη των κορμών σταδιακά
αντικαταστάθηκε από το διοξείδιο του πυριτίου. Η διαγένεση, όπως ονομάζεται
αυτή η διαδικασία, έγινε υπό σχεδόν ιδανικές συνθήκες. Το υλικό απολίθωσης
είναι οπάλιος (μοναδικό απολιθωμένο δάσος από αυτό το υλικό παγκοσμίως)
ενώ τα μορφολογικά χαρακτηριστικά των κορμών, όπως οι ετήσιοι δακτύλιοι, οι
ανωμαλίες του εξωτερικού φλοιού κτλ. είναι διατηρημένα σε άριστη κατάσταση.
3. Χλωρίδα του
απολιθωμένου δάσους
Τα απολιθωμένα φυτά του δάσους περιλαμβάνουν κωνοφόρα, αγγειόσπερμα –
ανθοφόρα φυτά, και λίγα πτεριδόφυτα. Τα κωνοφόρα περιλαμβάνουν προγονικές
μορφές του πεύκου, του κυπαρισσιού, του τάξου και άλλων σπάνιων ειδών των
οποίων δεν υπάρχουν σύγχρονοι απόγονοι. Πολλοί απολιθωμένοι κορμοί ανήκουν σε
προγονικές μορφές του σύγχρονου είδους Σεκόια η αειθαλής που φύεται στις δυτικές
ακτές των Ηνωμένων Πολιτειών. Έχουν προσδιορισθεί επίσης πρωτοπευκίδες, που
αποτελούν προγονική μορφή του σύγχρονου πεύκου, κυπαρισσίδες και το σπάνιο
κωνοφόρο Κουνιχάμια η μειοκαινική. Σημαντικό μέρος στη σύνθεση του δάσους παίζει
και το είδος πεύκη η παράδοξη, που προσδιορίστηκε σε αυτό το πάρκο. Αυτό το είδος
έχει το χαρακτηριστικό ότι συνδυάζει τόσο χαρακτηριστικά ελάτου, όσο και πεύκου. Τα
αγγειόσπερμα – ανθοφόρα φυτά περιλαμβάνουν αντιπρόσωπους των ειδών Λεύκα,
Δάφνη, Κανελλόδενδρο, Πλάτανος, Δρυς, Οξιά, Φοίνικας ,Σκλήθρο, Βάτος, Σφένδαμος
και Καρυδιά. Επίσης έχουν προσδιοριστεί πολλά είδη φοινικίδων.
4. Χλωρίδα του
απολιθωμένου δάσους
Από τις ερευνητικές εργασίες του Μουσείου Φυσικής Ιστορίας Απολιθωμένου δάσους
Λέσβου τα τελευταία δέκα χρόνια στη περιοχή του Απολιθωμένου Δάσους έχουν
αποκαλυφθεί διαφορετικές ζώνες βλάστησης, συνθέτοντας έτσι την εικόνα της
βλάστησης που επικρατούσε στην περιοχή πριν από 20 εκατομμύρια χρόνια. Η
σύνθεση της απολιθωμένης χλωρίδας δείχνει ότι το απολιθωμένο δάσος της Λέσβου
αναπτύχθηκε σε υποτροπικό κλίμα το οποίο μεταβαλλόταν απότομα σε ηπειρωτικό
θερμό, με χαρακτήρα χλωρίδας υποτροπικής ζώνης της Νοτιοανατολικής Ασίας ή της
Αμερικής. Πλέον η βλάστηση του Δάσους στο Πάρκο εμφανίζεται πιο πλούσια και με
μεγαλύτερη ποικιλία. Αυτό συμβαίνει διότι η περιοχή διαθέτει περίφραξη με
αποτέλεσμα τα φυτά να είναι προστατευμένα από την βόσκηση και τις πυρκαγιές.
Μερικά από τα είδη που συναντώνται είναι ρίγανη, σπαράγγια, αγριαχλάδια, αστοιβές,
ροδοδάφνες και γεώφυτα. Στο χώρο του Πάρκου έχουν φυτευτεί και άλλα είδη φυτών
αλλά και πεύκα για να μπορεί ο επισκέπτης να συγκρίνει την αλλαγή των δέντρων
πριν 20.000.000 χρόνια μέχρι και σήμερα.
5. Πανίδα του απολιθωμένου
δάσους Λέσβου
Οι ερευνητικές εργασίες, που πραγματοποιήθηκαν από το
Μουσείο Φυσικής Ιστορίας Απολιθωμένου Δάσους Λέσβου το
1999 στην περιοχή του Γαβαθά Άντισσας, έφεραν στο φως τα
οστά του πρώτου ζώου που βρέθηκε μέχρι σήμερα στην περιοχή
του Απολιθωμένου Δάσους. Τα ευρήματα ανήκουν σε μεγάλο
προβοσκιδωτό, προγονική μορφή των σημερινών ελεφάντων. Η
μελέτη του περιβάλλοντος της περιοχής πιστοποίησε ότι, το ζώο
αυτό ζούσε στις παρυφές του Απολιθωμένου Δάσους κοντά σε
μια μεγάλη λίμνη που υπήρχε εκεί πριν 20 περίπου εκατομμύρια
χρόνια και τρεφόταν από την πλούσια βλάστηση του
υποτροπικού δάσους. Όταν πέθανε, ο σκελετός του
μεταφέρθηκε μέσα στη λίμνη και απολιθώθηκε εξαιτίας της
κάλυψής του από τα ιζήματα της λίμνης. Τα απολιθώματα του
αποτελούν σπανιότατο εύρημα, αφού μέχρι σήμερα έχουν
εντοπισθεί ελάχιστα δείγματα μεγάλων σπονδυλόζωων ηλικίας
Κατωτέρου Μειόκαινου όχι μόνο στον ελληνικό, αλλά και στον
ευρωπαϊκό χώρο.
6. Πανίδα του απολιθωμένου
δάσους Λέσβου
Αντίθετα, η πανίδα σήμερα συμπεριλαμβάνει πολλά σποροφάγα, εντομοφάγα
και αρπακτικά πτηνά, λαγούς, ποντικούς και βραχοποντικούς, χελώνες, σαύρες
και φίδια. Ανάμεσα στα πουλιά ξεχωρίζει το απειλούμενο είδος
σμυρνοχελίδονο που είναι από τα λίγα πτηνά που είναι ενδημικά της
Μεσογείου. Απο τις σαύρες ξεχωρίζουν το κροκοδειλάκι και ο οφίσωψ που
απαντώνται από την Ευρώπη μόνο στην Ελλάδα.
7. Το Μουσείο Φυσικής Ιστορίας του
απολιθωμένου δάσους Λέσβου
Το Μουσείο Φυσικής Ιστορίας Απολιθωμένου Δάσους Λέσβου ιδρύθηκε το 1994 και
βρίσκεται στο Σίγρι, στο δυτικό άκρο της Λέσβου. Η δημιουργία του Μουσείου
συγχρηματοδοτήθηκε από την Ελληνική πολιτεία και την Ευρωπαϊκή Ένωση. Έχει έκταση
1.597 τετραγωνικά μέτρα. Το Μουσείο λειτουργεί με τις προδιαγραφές ενός σύγχρονου
Μουσείου του 21ου αιώνα. Διαθέτει την πιο πλήρη συλλογή απολιθωμένων φυτών στην
Ελλάδα, με επίκεντρο τα σημαντικότερα απολιθώματα του Απολιθωμένου Δάσους Λέσβου,
και παρουσιάζει για πρώτη φορά ολοκληρωμένα μοναδικά απολιθώματα που φέρουν στο
φως οι συνεχής ανασκαφές. Πρόκειται για μονώροφο αρχιτεκτονικό οικοδόμημα που
χαρακτηριστικό της εξωτερικής του όψης είναι η λιθοδομή από γκρίζα λάβα, υλικό που
κυριαρχεί στην περιοχή. Η κεντρική είσοδος του κτηρίου οδηγεί τον επισκέπτη του Μουσείου
σε ένα ευρύχωρο προθάλαμο. Στη νότια πλευρά του κτηρίου βρίσκονται οι μόνιμοι
εκθεσιακοί χώροι, ενώ στη βόρεια πλευρά ο επισκέπτης συναντά την αίθουσα
οπτικοαουστικών μέσων, τους χώρους διοίκησης, την αίθουσα περιοδικών εκθέσεων, τη
βιβλιοθήκη και τα εργαστήρια έρευνας και συντήρησης των απολιθωμάτων. Παράλληλα
διαθέτει οργανωμένα ερευνητικά εργαστήρια για την υλοποίηση ερευνητικών δράσεων.
Επίσης, διαθέτει υπαίθριο αμφιθέατρο 400 θέσεων, όπου πραγματοποιούνται ποικίλες
πολιτιστικές εκδηλώσεις και θεατρικές παραστάσεις. Η αίθουσα οπτικοαουστικών μέσων ,
δυναμικότητας 100 θέσεων, διαθέτει σύγχρονο εξοπλισμό και σύστημα ταυτόχρονης
μετάφρασης δύο γλωσσών με στόχο την εξυπηρέτηση επιστημονικών συναντήσεων και
μικρών συνεδρίων. Η αίθουσα περιοδικών εκθέσεων και εκπαιδευτικών προγραμμάτων
φιλοξενεί ,συχνά , περιοδικές θεματικές εκθέσεις κατά την καλοκαιρινή περίοδο, ενώ το
υπόλοιπο διάστημα χρησιμοποιείται για την πραγματοποίηση εκπαιδευτικών
προγραμμάτων. Η βιβλιοθήκη στεγάζεται δίπλα στην αίθουσα περιοδικών εκθέσεων και
φιλοξενεί σημαντικό αριθμό βιβλίων, επιστημονικών εκδόσεων χαρτών.
