Παρουσίαση εισήγησης σε συνέδριο Ομίλου Μαρξιστικών Ερευνών, Ιν. Δ.Μπάτσης, Συλλ. Γ.Κορδάτος Στ. Μαυρουδέας

1. Η Ευρωπαϊκή Ένωςη απζναντι ςτην Ελλάδα:
Επιςτημονικζσ και Πολιτικζσ Προβληματικζσ
Ινςτιτοφτο Κοινωνικϊν Ερευνϊν Δημήτρησ Μπάτςησ
Όμιλοι Επαναςτατικήσ Θεωρίασ
Όμιλοσ Μαρξιςτικϊν Ερευνϊν
Σφλλογοσ Μαρξιςτικήσ Σκζψησ «Γιάννησ Κορδάτοσ»
Πάντειο Πανεπιςτήμιο
Αμφιθζατρο Σάκη Καράγιωργα ΙΙ
17-18-19 Ιανουαρίου 2014
«Για μία εναλλακτική οικονομική ςτρατηγική ενάντια
ςτη ςτρατηγική του μνημονίου»
Σταφροσ Μαυρουδζασ
Τμ. Οικονομικϊν
Παν. Μακεδονίασ
Web: http://stavrosmavroudeas.wordpress.com

2. Αρκτικόλεξα
ΔΕ: Δθμοςιονομικό Ζλλειμμα
ΔΝΣ: Διεκνζσ Νομιςματικό Ταμείο
ΕΙΣ΢: Ζλλειμμα Ιςοηυγίου Τρεχουςϊν Συναλλαγϊν
ΕΕ: Ευρωπαϊκι Ζνωςθ
ΕΚΣ: Ευρωπαϊκι Κεντρικι Τράπεηα
ΕΜ΢: Ευρωπαϊκόσ Μθχανιςμόσ Στακερότθτασ (European Stability Mechanism - ESM)
ΕΟΚ: Ευρωπαϊκι Οικονομικι Κοινότθτα
ΕΣΧ΢: Ευρωπαϊκό Ταμείο Χρθματοπιςτωτικισ Στακερότθτασ (European Financial
Stability Facility - EFSF)
ΜΚΕ: Μοναδιαίο Κόςτοσ Εργαςίασ
ΟΝΕ: Οικονομικι και Νομιςματικι Ζνωςθ
Ο΢Κ: Οργανικι Σφνκεςθ του Κεφαλαίου
ΠΚ: Ποςοςτό Κζρδουσ
ΠΣΠΚ: Πτωτικι Τάςθ του Ποςοςτοφ Κζρδουσ
ΠΔΠ: Πρόγραμμα Δομικισ Προςαρμογισ (Structural Adjustment Programme)
ΠΙΣ: Πρωτοβουλία Ιδιωτικοφ Τομζα (Private Sector Initiative – PSI)
ΠΟΠ: Πρόγραμμα Οικονομικισ Προςαρμογισ (Economic Adjustment Programme)

3. 1. Ο χαρακτιρασ τθσ ελλθνικισ κρίςθσ
• 3 ανταγωνιςτικζσ ομάδεσ ερμθνείασ:
(1) Ορθόδοξεσ ερμηνείεσ:
 Κρίςθ χρζουσ (βάςθ θ ΥΔΕ (ΔΕ & ΕΙΤΣ))
υπερβολικζσ μιςκολογικζσ αυξιςεισ (ΜΚΕ)
↑ΔΕ → ↑ ΕΙΤΣ
↑ ΕΙΤΣ
 Άςχετθ με τθν παγκ. κρίςθ 2007-8 (που είναι απλά
χρθματοπιςτωτικι κρίςθ)/ θ ελλθν. κρίςθ ςυνδζεται με τθν παγκ.
κρίςθ μόνο εξωγενϊσ (επιδείνωςθ διεκνοφσ οικον. περιβάλλοντοσ).
 Αίτια: ςφάλματα πολιτικισ και όχι δομικά και ςυςτθμικά αίτια
Παραγνϊριςθ παραγωγ. δομισ

4. (2) Ετερόδοξεσ ερμηνείεσ:
 Κρίςθ χρζουσ που προζρχεται είτε από ΔΕ είτε από ΕΙΤΣ
 Υιοκζτθςθ τθσ εςφαλμζνθσ κ. «χρθματιςτικοποίθςθσ» (το ΠΚ και θ
παραγωγ. δομι δεν παίηει κανζνα ρόλο) που δεν ευςτακεί οφτε
αναλυτικά αλλά οφτε εμπειρικά (τόςο διεκνϊσ όςο και ιδιαίτερα
ςτθν Ελλάδα)
 Αποδοχι είτε τθσ Ορκόδοξθσ κ. ΜΚΕ (Λαπαβίτςασ) είτε τθσ
Ορκόδοξθσ κ. «καλϊν ανιςορροπιϊν (ΕΙΤΣ)» και τθσ «ιςχυρισ
Ελλάδασ» (Μθλιόσ).
 Εγκλωβίηονται εςφαλμζνα ςτα πλαίςια τθσ ΥΔΕ (υιοκετϊντασ τον
ζνα ι τον άλλο πόλο τθσ)
 Δεν βλζπουν ςχζςεισ ιμπεριαλιςτικισ εκμετάλλευςθσ (Μθλιόσ) ι
βλζπουν τζτοιεσ μερκαντιλιςτικζσ (ΟΝΕ) και όχι καπιταλιςτικζσ
(ευρεία άνιςθ ανταλλαγι λόγω διαφορετικϊν ΟΣΚ).
 Συμπλζουν με τθν Ορκοδοξία ότι θ παγκ. οικον. κρίςθ είναι απλά
χρθματοπιςτωτικι

5.  Εςτιάηουν ςτα χρθματοοικονομικά ηθτιματα και ςτθν ΟΝΕ και
παραγνωρίηουν τθν ςφαίρα τθσ παραγωγισ
 Επικεντρϊνουν ςτθν ΟΝΕ (υποςτθρίηοντασ είτε τθν ζξοδο από αυτι
είτε τθν προοδευτικι αναμόρφωςθ τθσ) και αγνοοφν τον ςυνολικό
χαρακτιρα και ρόλο τθσ ΕΕ (π.χ. θ βαςικι επιδείνωςθ των Όρων
Εμπορίου ζγινε με τθν Κοινι Αγορά ενϊ θ ΟΝΕ είχε μικρι μόνο
επίπτωςθ/ αγνοοφν τθν αποδιάρκρωςθ τθσ παραγωγ. δομισ τθ
ελλθνικισ οικονομίασ κλπ.).
 Δίνουν «αδφναμεσ» δομικζσ ερμθνείεσ τθσ ελλθνικισ κρίςθσ κακϊσ
αγνοοφν τθν ςφαίρα τθσ παραγωγισ (και το ΠΚ) και δεν
αναγνωρίηουν (ουςιαςτικά) ςυςτθμικά δομικά αίτια/ αντικζτωσ
εςτιάηουν κυρίωσ ςτισ χρθματοοικονομικζσ ςχζςεισ (ςφαίρα τθσ
κυκλοφορίασ) και μόνο εκεί μπορεί να διακρίνουν «μεςοπρόκεςμα»
δομικά αίτια (π.χ. ΟΝΕ ι/και νεοφιλελευκεριςμόσ).
 Περιορίηονται ςτθν αναηιτθςθ λφςεων ςτα πλαίςια του
καπιταλιςτικοφ ςυςτιματοσ.

6. (3) Μαρξιςτικζσ ερμηνείεσ:
 Πολφ πιο εφςτοχα από τισ προθγοφμενεσ, δίνουν μία ιςχυρι
δομικι ερμθνεία τθσ Ελλ. κρίςθσ αναγνωρίηοντασ ςυςτθμικά
δομικά αίτια (φκίνουςα κερδοφορία και ςυνακόλουκθ
υπερςυςςϊρευςθ του Κ) και εςτιάηοντασ ιδιαίτερα ςτθ ςφαίρα
τθσ παραγωγισ.
 2 δομικζσ ςυνιςτϊςεσ:
(a) «εςωτερικι»: θ παγκ. κρίςθ του 2007-8 είναι κρίςθ a-la-Marx
(ΠΤΠΚ) ςτθν οποία ςυμμετζχει και ο Ελλθν. καπιταλιςμόσ:
φκίνουςα κερδοφορία του ελλθν. Κ.,
(b) «εξωτερικι»: ο ελλθν. καπιταλιςμόσ υπόκειται ςε
ιμπεριαλιςτικι εκμετάλλευςθ (που μειϊνει τθν κερδοφορία
του) από τουσ καπιταλιςμοφσ του ευρω-κζντρου λόγω
«ευρείασ άνιςθσ ανταλλαγισ» (λόγω διαφορετικϊν ΟΣΚ). Από
εδϊ,
μεταξφ
άλλων,
προκφπτει
θ
φκίνουςα
ανταγωνιςτικότθτα
 Τα ΔΕ και ΕΙΤΣ είναι παράγωγα και όχι αίτια τθσ κρίςθσ.

7. Κρίςθ φκίνουςασ κερδοφορίασ 1973
Κφματα καπιταλ. Αναδιαρκρϊςεων:
*Αφξθςθ εκμετάλλευςθσ (πος. Υπεραξίασ αλλά ανεπαρκισ απαξίωςθ
υπερςυςςωρευμζνων κεφαλαίων) → ανεπαρκισ ανάκαμψθ του ΠΚ]
Φυγι προσ τα εμπροσ μζςω τθσ ςφαίρασ τθσ κυκλοφορίασ:
Εντατικοποίθςθ διαδικαςιϊν πλαςματικοφ Κ («χρθματιςτικοποίθςθ»)
*ςχετικά περιοριςμζνθ ςτθν Ελλάδα+ & «τεχνθτι μεγζκυνςθ»
(πιςτωτικι επζκταςθ, ΟΑ 2004, ιμπεριαλιςτικά κζρδθ από Βαλκάνια)
Κρίςθ φκίνουςασ κερδοφορίασ & υπερςυςςϊρευςθσ του 2007-8
Συντονιςμόσ εκν. οικον. κφκλων & κατάρρευςθ ιμπεριαλιςτικϊν
κερδϊν (λόγω υποχϊρθςθσ Βαλκανικϊν οικονομιϊν)

8. • Στθν παραπάνω κατά βάςθ «εςωτερικι» διάςταςθ» προςτίκεται θ
«εξωτερικι» διάςταςθ:
Κρίςθ 2007-8
Όξυνςθ ιμπεριαλιςτικϊν ανταγωνιςμϊν
ΕΕ: λιγότερο επεκτατικι νομιςματικι πολιτικι & δθμοςιονομικι
πολιτικι (με πολφ γριγορθ περιςτολι τθσ βϋ) vs ΗΠΑ & «νεοαναδυόμενεσ» οικονομίεσ
+
«Κινεηοποίθςθ» ευρω-περιφζρειασ
΢φγκρουςθ με άλλουσ διεκνείσ ιμπεριαλιςτικοφσ πόλουσ και κατ’
αρχιν ιττα τθσ ΕΕ
Κρίςθ ευρωηϊνθσ:
Επίκεντρο οι χϊρεσ τθσ ευρω-περιφζρειασ

9. ΢υςχζτις
Αίτια κρίςθσ
Αναλυτικό
θ με
ΠΚ
ΒΝΠ
ΤΔΕ
πλαίςιο
παγκ.
κριςθ
Ορκόδοξεσ
εξωτερικι
ερμθνείεσ
Σφάλματα
πολιτικισ, Σχζςεισ ανταλλαγισ όχι
ναι
ναι
ναι
Μικτζσ
ειδικά ελλθνικά δομικά και
προβλιματα
χρθματοπιςτωτικό
ςφςτθμα
Ριηοςπαςτικζσ
Μικτζσ
«ρθχά» δομικά αίτια Σχζςεισ ανταλλαγισ όχι
ερμθνείεσ
απαντιςεισ
(νεοφιλελευκεριςμόσ,
και
απαντιςεισ
ΟΝΕ)
χρθματοπιςτωτικό
(είτε το ΔΕ είτε
ςφςτθμα
το ΕΙΠ)
Μαρξιςτικζσ
ερμθνείεσ
εςωτερικι
«βακειά» δομικά αίτια Συνολικό κφκλωμα ναι
Ανιςομζρει
όχι, τα δίδυμα
(δομικι καπιταλιςτικι του κεφαλαίου
α
ελλείμματα
κρίςθ)
κεφαλαίου
είναι
αποτελζςματα

10. 2. 2+ 2 εναλλακτικά ςενάρια για τθν ζξοδο τθσ
ελλθνικισ οικονομίασ από τθν κρίςθ
Κφριο κριτιριο διάκριςθσ τουσ: θ ςτάςθ απζναντι
ςτθν ΕΕ/ΟΝΕ.
Λόγοσ επιλογισ αυτοφ του κριτθρίου: το ηιτθμα τθσ
ςχζςθσ με τθν ευρωπαϊκι ενοποίθςθ κακορίηει
αποφαςιςτικά τθν πορεία τθσ Ελλάδασ από τθ
δεκαετία του 1980 και μετά.
Θ Ευρωπαϊκι «Μεγάλθ Ιδζα» του ελλθν.
καπιταλιςμοφ και θ αποτυχία τθσ

12. Μνθμονιακι ςτρατθγικι:
• προσ όφελοσ του Κ
• αποτυγχάνει ςυςτθματικά όχι επειδι είναι
εςφαλμζνθ (από τθν ςκοπιά τθσ)
αλλά
επειδι είναι υπερβολικά φιλόδοξθ και παραβιάηει
επικίνδυνα τα ιςτορικά κοινωνικά, οικονομικά και
πολιτικά όρια του ελλθν. καπιταλιςμοφ

13. • Η ςτρατθγικι τθσ διαπραγμάτευςθσ εντόσ τθσ ΟΝΕ με
αναδιάρκρωςθ του χρζουσ
Θ εναλλακτικι αυτι πρόταςθ ζχει τα ακόλουκα βαςικά ςθμεία.
•
•
•
•
•
•
(1) διατιρθςθ του ενόσ ςκζλουσ τθσ Μνθμονιακισ ςτρατθγικισ (δανειακζσ ςυμβάςεισ)
(2) αλλαγι του δεφτερου ςκζλουσ (πολιτικϊν λιτότθτασ και μεγάλου τμιματοσ των
δομικϊν αλλαγϊν που υπαγορεφει θ Μνθμονιακι ςτρατθγικι)
ςκζλοσ των δανειακϊν ςυμβάςεων: προτείνεται μία περιοριςμζνθ χρονικά ανάπαυλα
ςτθν εξυπθρζτθςθ του χρζουσ ενϊ οι δόςεισ των δανειακϊν ςυμβάςεων κα
ςυνεχίςουν να εκταμιεφονται. Θ ανάπαυλα αυτι κα διαρκζςει μζχρι να ανακάμψει θ
ελλθνικι οικονομία και να επιτφχει κετικοφσ ρυκμοφσ μεγζκυνςθσ (π.χ. «ριτρα
ανάπτυξθσ»). Συνικωσ δεν διευκρινίηεται εάν θ ςυςςϊρευςθ τόκων (και άρα θ
διόγκωςθ του χρζουσ) κα ςυνεχίηεται ςτθ διάρκεια των περιόδων ανάπαυλασ. Στισ πιο
ρθξικζλευκεσ εκδοχζσ τθσ: ςυναινετικό περαιτζρω «κοφρεμα» του ελλθνικοφ χρζουσ.
Εςωτ. Οικον. Πολιτικι: θ κατάργθςθ των προ-κυκλικϊν πολιτικϊν λιτότθτασ Κεχνςιανζσ
αντι-κυκλικζσ πολιτικζσ (βελτίωςθ κάποιων κατϊτερων μιςκολογικϊν κλιμακίων
(ελάχιςτοσ μιςκόσ κλπ.) και εργαςιακϊν ρυκμίςεων (νομοκεςία για απολφςεισ κλπ.) και
ία λελογιςμζνθ χρθςιμοποίθςθ του Προγράμματοσ Δθμοςίων Επενδφςεων (ΠΔΕ)).
ςυηθτά μία ςειρά δομικζσ αλλαγζσ ςτθν ελλθνικι οικονομία: Οι διάφορεσ εκδοχζσ
αυτισ τθσ εναλλακτικισ διαφζρουν αρκετά – ι είναι κολζσ – όςον αφορά τισ δομικζσ
αλλαγζσ αυτζσ οι οποίεσ μπορζι να κυμαίνονται από ιπιεσ παραλλαγζσ των
προβλεπόμενων από τα ΠΟΠ δομικϊν αλλαγϊν μζχρι πιο ριηοςπαςτικζσ προτάςεισ.
Τζλοσ, δθμιουργία ενόσ ευρωπαϊκοφ πλαιςίου βοθκείασ για τθν αναςυγκρότθςθ τθσ
οικονομία (φιλόδοξεσ παραλλαγζσ: ευρωπαϊκό «ςχζδιο Μάρςαλ», ςεμνζσ παραλλαγζσ:
ευρφτερθ και με χαλαρότερουσ όρουσ χριςθ των υπαρχόντων ευρωπαϊκϊν πλαιςίων
(π.χ. ΕΣΠΑ).

14. • Ανζφικτοσ ςυμβιβαςμόσ: Θ λογικι τθσ προ-κυκλικισ αναδιάρκρωςθσ είναι
εντελϊσ αντίκετθ με αυτι τθσ αντι-κυκλικισ αναδιάρκρωςθσ και δεν
μποροφν να ςυμβιϊςουν. Θ αντι-κυκλικι αναδιάρκρωςθ απαιτεί πολφ
περιςςότερο χρόνο και ζχει αμφίβολα αποτελζςματα. Αντικζτωσ, θ προκυκλικι αναδιάρκρωςθ απθχεί τθν ίδια τθν βακφτερθ λογικι του
καπιταλιςτικοφ ςυςτιματοσ. Θ περίπτωςθ τθσ αντι-κυκλικισ και
επεκτατικισ αναδιάρκρωςθσ δοκιμάςκθκε ςτθν Ελλάδα μετά τθν κρίςθ του
1973 με οικτρά – από τθν ςκοπιά του ςυςτιματοσ – αποτελζςματα. Ο
βαςικόσ λόγοσ τθσ αποτυχίασ τθσ ιταν ότι μία καπιταλιςτικι κρίςθ
υπερςυςςϊρευςθσ δεν αντιμετωπίηεται με επιπλζον ενίςχυςθ τθσ
ςυςςϊρευςθσ κεφαλαίου ακόμθ και αν αυτό ςυνοδευκεί με πολιτικι
λιτότθτασ ζναντι τθσ εργαςίασ. Μόνο όταν υπάρξει απαξίωςθ των
υπερςυςςωρευμζνων κεφαλαίων μπορεί να ξαναρχίςει μία ςχετικά
βιϊςιμθ φάςθ ςυςςϊρευςθσ (και ςυνεπϊσ οικονομικισ μεγζκυνςθσ). Το
παράδειγμα τθσ μεταπολεμικισ «χρυςισ εποχισ» - τόςο ςτθ Δφςθ όςο και
ςτθν Ελλάδα – είναι χαρακτθριςτικό. Οι επεκτατικζσ μακροοικονομικζσ
πολιτικζσ πζτυχαν να πυροδοτιςουν μία ςχετικά μακρά περίοδο υψθλι
μεγζκυνςθσ ακριβϊσ γιατί είχε προχπάρξει θ καταςτροφι κεφαλαίων ςτθ
διάρκεια του πολζμου (και θ αντίςτοιχθ πεικάρχθςθ και εντατικοποίθςθ
τθσ εργαςίασ). Θ μόνθ περίπτωςθ να «μπολιαςκοφν» οι δφο αυτζσ
αντίκετεσ λογικζσ είναι εάν θ προ-κυκλικι αναδιάρκρωςθ ζχει εν πολλοίσ
επιτφχει οπότε κα ζχει τθν πολυτζλεια να υιοκετιςει μζτρα και ιδζεσ μίασ
πιο επεκτατικισ οικονομικισ πολιτικισ.

15. • Σοβαρά τεχνικά προβλιματα και ανακολουκίεσ αυτισ τθσ εναλλακτικισ
ςτρατθγικισ. Ενδεικτικά, οι όροι του ΕΣΠΑ ζχουν ιδθ ςιωπθρά
χαλαρϊςει εξαιρετικά (π.χ. φψοσ και χρόνοσ καταβολισ τθσ εκνικισ
ςυμμετοχισ, ελλθνικό μερίδιο του ΕΣΠΑ) αλλά θ απορροφθτικότθτα –
δθλαδι θ πρακτικι χριςθ του – είναι οικτρι. Το βαςικό αίτιο γι’ αυτό
είναι ότι ςε ςυνκικεσ βακειάσ φφεςθσ τα ιδιωτικά κεφάλαια είναι
εξαιρετικά διςτακτικά να επενδφςουν ακόμθ και με εξωφρενικά
προνομιακοφσ όρουσ.
• Θ πιο ςθμαντικι αδυναμία αυτισ τθσ ςτρατθγικισ όμωσ αφορά το βακφ
δομικό πρόβλθμα τθσ παραγωγικισ δομισ τθσ ελλθνικισ οικονομίασ. Θ
Μνθμονιακι ςτρατθγικι προτείνει μία αναδιάρκρωςθ τθσ με βάςθ τθν
λογικι τθσ «κινεηοποίθςθσ». Θ εναλλακτικι ςτρατθγικισ τθσ
επαναδιαπραγμάτευςθσ του Μνθμονίου δεν ζχει μία ςυγκροτθμζνθ
πρόταςθ επ’ αυτοφ.
• Παλιότερα, θ ςτρατθγικι αυτι πρότεινε επίςθσ τον μθχανιςμό των
«ευρω-ομολόγων». Δθλαδι τον κοινό δανειςμό όλων των χωρϊν τθσ
ΟΝΕ ζτςι ϊςτε να επιτφχουν χαμθλότερα επιτόκια. Θ ιδζα αυτι
απορρίφκθκε από τισ χϊρεσ του ευρω-κζντρου κακϊσ κα επιβάρυνε τουσ
όρουσ δανειςμοφ τουσ (πρακτικά ζχουν αρνθτικά επιτόκια). Επίςθσ, είναι
εν μζρει αδιάφοροσ για τισ χϊρεσ που ζχουν υπαχκεί ςε Μνθμόνια
κακϊσ ακόμθ και το επιτόκιο του «ευρω-ομολόγου» κα είναι υψθλότερο
από αυτό των δανείων από τθν τρόικα.

16. Η ςτρατθγικι τθσ εξόδου από τθν ΟΝΕ με παραμονι εντόσ τθσ ΕΕ και
αναδιάρκρωςθ του χρζουσ
• Δφο παραλλαγζσ: (α) ςυγκρουςιακι ζξοδο από τθν ΟΝΕ και (β)
ςυναινετικι ζξοδο από τθν ΟΝΕ.
• Μονιρθσ λογικι: Θεωρεί ότι θ ζξοδοσ από τθν ΟΝΕ κα ξαναδϊςει τα
εργαλεία τθσ νομιςματικισ και ςυναλλαγματικισ πολιτικισ ςτθ
χϊρα. Με τον τρόπο αυτό – και μζςω τθσ ανταγωνιςτικισ
υποτίμθςθσ – κα βελτιωκεί θ ανταγωνιςτικότθτα των διεκνϊσ
εμπορεφςιμων ελλθνικϊν προϊόντων και ςυνεπϊσ το εμπορικό
ιςοηφγιο και κατ’ επζκταςθ το ιςοηφγιο εξωτερικϊν τρεχουςϊν
ςυναλλαγϊν. Επίςθσ, θ διαδικαςία αυτι, λόγω αφξθςθσ τθσ τιμισ
των ειςαγόμενων προϊόντων, κα οδθγιςει ςε μία οριςμζνθ
παραγωγικι αναςυγκρότθςθ τθσ ελλθνικισ οικονομίασ κακϊσ κα
υπάρξει υποκατάςταςθ ειςαγωγϊν (δθλαδι κα αναπτυχκοφν
εγχϊριεσ διαδικαςίεσ παραγωγισ των ειςαγόμενων προϊόντων). Το
πρϊτο ςκζλοσ τθσ (θ βελτίωςθ τθσ ανταγωνιςτικότθτασ μζςω
υποτίμθςθσ) είναι από μόνο του εξαιρετικά ευάλωτο.

17. • Για να υπάρξει μία ουςιαςτικι και βιϊςιμθ αφξθςθ τθσ
ανταγωνιςτικότθτασ δεν αρκεί θ ςυναλλαγματικι
υποτίμθςθ που από μόνθ τθσ ζχει μόνο βραχφβια
αποτελζςματα. Μία ςοβαρι βελτίωςθ τθσ
ανταγωνιςτικότθτασ απαιτεί βακιζσ αλλαγζσ ςτθν
παραγωγικι δομι τθσ οικονομίασ. Για παράδειγμα, με τθν
υπάρχουςα δομι εξαγωγικϊν προϊόντων κάτι τζτοιο είναι
εξαιρετικά προβλθματικό κακϊσ ο μεγάλοσ όγκοσ τουσ (π.χ.
πετρελαιοειδι) εξαρτάται από ειςαγωγζσ ενδιάμεςων
προϊόντων. Στο ςθμείο αυτό ζρχεται να απαντιςει το
δεφτερο ςκζλοσ αυτισ τθσ ςτρατθγικισ (δθλαδι θ
υποκατάςταςθ ειςαγωγϊν). Όμωσ εδϊ προκφπτει ζνα
ςθμαντικό ηιτθμα. Αν θ διαδικαςία αυτι αφεκεί ςτθν
ιδιωτικι πρωτοβουλία είναι εξαιρετικά αργι και αμφίβολθ
όςον αφορά το βάκοσ και τθν ζκταςθ. Αν προωκθκεί μζςω
του κρατικοφ παρεμβατιςμοφ αυτό απαιτεί οικονομικό
ςχεδιαςμό και ιςχυρζσ διακριτζσ βιομθχανικζσ πολιτικζσ που
απαγορεφονται ςτα πλαίςια τθσ ευρωπαϊκισ Κοινισ Αγοράσ.

18. • Συνεπϊσ, θ βαςικι αδυναμία τθσ ςτρατθγικισ
αυτισ είναι ότι παραγνωρίηει το βακφ δομικό
πρόβλθμα τθσ ελλθνικισ οικονομίασ και
προςπακεί να το αντιμετωπίςει εμμζςωσ μζςω
του νομιςματικοφ βραχίονα. Στθν ςυναινετικι
εκδοχι τθσ θ αναγκαία αναδιάρκρωςθ προςκροφει
ςτισ κεςμικζσ απαγορεφςεισ και ςτα πλαίςια τθσ
ΕΕ. Στθν ςυγκρουςιακι παραλλαγι τθσ οδθγεί
αναγκαςτικά ςτθν ςυνολικι ζξοδο και από τθν ΟΝΕ
και από τθν ΕΕ. Αυτό το ςυνεπακόλουκο θ δεφτερθ
αυτι εκδοχι είτε το παραγνωρίηει είτε το
υπεκφεφγει. Το αποτζλεςμα είναι το οικονομικό
ςχζδιο τθσ να είναι ελλιπζσ και μθ-ρεαλιςτικό.

19. • Ζνα ιδιαίτερο πρόβλθμα:
Θ ζξοδοσ από τθν ΟΝΕ κατ’ εντολι του ευρωκζντρου (π.χ. ςχζδιο Deutsche Bank, προτάςεισ
Πιςςαρίδθ):
Καταςτροφικό για τα λαϊκά ςυμφζροντα (διπλι
υποτίμθςθ: εςωτ. & εξωτ. ςε βάροσ τουσ)
Υπαγωγι τθσ χϊρασ και τυπικά ςε μία ζξωτ. Ηϊνθ
αυξθμζνθσ εξάρτθςθσ από το ευρω-κζντρο

20. 3. Η ςτρατθγικι τθσ αποδζςμευςθσ από τθν ΕΕ
 αναγνϊριςθ των βακιϊν δομικϊν προβλθμάτων τθσ
παραγωγικισ δομισ τθσ ελλθνικισ οικονομίασ
 ςτα πλαίςια τθσ ευρωπαϊκισ ιμπεριαλιςτικισ ενοποίθςθσ
δεν υπάρχουν κετικζσ προοπτικζσ για τθν Ελλάδα
 υιοκζτθςθ ενόσ υποδείγματοσ αυτόκεντρθσ ανάπτυξθσ τθσ
ελλθνικισ οικονομίασ προσ όφελοσ των λαϊκϊν
ςυμφερόντων και ςε ςοςιαλιςτικι κατεφκυνςθ
 Μία εκνικι οικονομία που να ζχει εςωτερικι ςυνοχι (και
ιδιαίτερα ιςχυρζσ διακλαδικζσ διαςυνδζςεισ προσ τα
εμπρόσ και προσ τα πίςω), να λειτουργεί με κριτιριο τισ
δικζσ τθσ ανάγκεσ και να ακολουκιςει μία αυτοτελι και
διακριτικι εξωτερικι οικονομικι πολιτικι.
 Αυτόσ ο ςτρατθγικόσ ςτόχοσ δεν χωρά μζςα ςτα πλαίςια
τθσ ΕΕ (και όχι απλά τθσ ΟΝΕ).
 Πρόγραμμα βραχυπρόκεςμων και μακροπρόκεςμων
αξόνων.

21.  Βραχυπρόκεςμοι άξονεσ:
(1) Ζξοδοσ από τθν ΕΕ (και ςυνεπϊσ και από τθν ΟΝΕ) για να γίνει
δυνατι θ υλοποίθςθ του προγράμματοσ αυτοφ.
(2) Αρνθςθ πλθρωμϊν και μονομερισ διαγραφι του εξωτερικοφ
χρζουσ.
(3) Επιβολι ελζγχων ςτθν κίνθςθ των κεφαλαίων ζτςι ϊςτε να
αποτραπεί θ φυγι κεφαλαίων ςτο εξωτερικό.
(4) Εκνικοποίθςθ του τραπεηικοφ ςυςτιματοσ.
(4) ΢φςτθμα προοδευτικισ φορολογίασ για να εξευρεκοφν πόροι από
τθν φορολόγθςθ του ειςοδιματοσ και του πλοφτου του κεφαλαίου) με
τθν ταυτόχρονθ πάταξθ τθσ φοροδιαφυγισ και φοροαποφυγισ του
κεφαλαίου και των ανϊτερων ειςοδθματικά ςτρωμάτων.
(5) Ελεγχόμενθ διολίςκθςθ τθσ ιςοτιμίασ του νομίςματοσ μαηί με ζνα
ςφςτθμα ελζγχου των τιμϊν (αποφυγι πλθκωριςτικϊν αυξιςεων).
Αξιοποίθςθ άλλων εργαλείων (π.χ. ςφςτθμα πολλαπλϊν
ςυναλλαγματικϊν ιςοτιμιϊν, εμπορικζσ ςυναλλαγζσ barter, currency
swaps κλπ.).

22. • Ο κακοριςτικόσ όμωσ μακροπρόκεςμοσ πυλϊνασ
του είναι θ ςχεδιαςμζνθ παραγωγικι
αναδιάρκρωςθ τθσ οικονομίασ που μπορεί να γίνει
μόνο με κοινωνικι ιδιοκτθςία και ζλεγχο των
βαςικϊν οικονομικϊν κλάδων.
• Αυτι θ ςχεδιαςμζνθ παραγωγικι αναδιάρκρωςθ
προχποκζτει αλλά και ςυνεπάγεται ανάλογθ
βιομθχανικι πολιτικι (δθμιουργίασ, προςταςίασ
και ςτιριξθσ ςυγκεκριμζνων κλάδων) και εμπορικι
πολιτικι.