So tu vi duoi mat khoa hoc

SOÁ TÖÛ VI DÖÔÙI MAÉT KHOA HOÏC – Haø Thuùc Hoàng 1
Haø – Thuùc – Hoàng
Vu Thieân
NGUYEÃN ÑAÉC LOÄC
SOÁ TÖÛ VI DÖÔÙI MAÉT KHOA HOÏC
HOÀNG
XUAÁT BAÛN
CUØNG MOÄT TAÙC GIAÛ
1945 – Ngöôøi meï (Baûn dòch cuoán La Meøre cuûa Pearl Buck)
1949 – Ñaùnh Taøi Sæu sao cho ñöôïc (Nghieân cöùu)
1955 – Saùch töï hoïc chöõ Haùn (Chöa xuaát baûn)
1956 – Luïc Quaùi (Truyeän daøi)
1959 – Consideørations sur la Theùorie d’Einstein
(Etudes scientifiques)
1966 – Loi Equilibre (Theùorie scientifique)
Coå thi (dòch thô coå chöõ Haùn) Chöa xuaát baûn
TAÙC GIAÛ TRI AÂN
Cuoán saùch naøy aán haønh ñöôïc laø nhôø raát nhieàu ôû söï yeåm trôï cuûa Phuû Quoác vuï
Khanh ñaëc traùch vaên hoaù, vaäy traân troïng xin
Cuï Coá Quoác – Vuï – Khanh MAI THOÏ TRUYEÀN nhaän nôi ñaây loøng tri aân saâu xa
cuûa taùc giaû.
Saigon 1973
Töïa
VU THIEÂN NGUYEÃN ÑAÉC LOÄC LAØ BAÄC ÑAØN ANH cuûa toâi veà moïi phöông dieän: tuoåi
trôøi, tuoåi caùch maïng, söï hoïc vaán …… vaø, neáu caàn, cuõng neân nhaéc raèng vaøo khoaûng 1957, khi toâi laø
thieáu uùy trong Quaân ñoäi QGVN thì anh laø trung taù. Nhö vaäy, toâi khoâng theå vieän lyù leõ naøo ñeå
“daùm” vieát töïa cho taùc phaåm cuûa anh.
Ngoaøi moät lyù leõ khaù ngöôïc ñôøi: VU THIEÂN duø ñaõ laø só quan cao caáp khi quaân ñoäi ta coøn ôû
trong giai ñoaïn hình thaønh, laø moät ngöôøi ít hoaït ñoäng – vì ít tham voïng? – vaø ít noùi hôn hoaït ñoäng,
ít noùi hôn vieát, ít vieát hôn nghó. anh nghó nhieàu maø khoâng chòu vieát. Trong khi ñoù thì toâi nghó ñöôïc
ñieàu gì voäi vieát ngay ñieàu ñoù ra, vaø in ngay thaønh saùch. Baïn ñoïc vì theá maø bieát teân toâi tröôùc teân
anh. Nhaän vieát töïa cho saùch cuûa VU THIEÂN chính laø lôïi duïng caùi theá “ñöôïc bieát ñeán tröôùc” ñeå giôùi
thieäu moät taùc phaåm maø baïn caàn phaûi ñoïc.
Lyù leõ thöù hai laø moät ñieàu caàn noùi veà taùc giaû. Cuoán “Soá Töû vi döôùi maét Khoa Hoïc” naøy
khoâng phaûi laø taùc phaåm ñaàu cuûa anh. Hôn 10 naêm tröôùc, anh ñaõ vieát – vaø toâi ñaõ coù haân haïnh giôùi
thieäu treân nguyeät san Vaên Höõu soá 2 – moät cuoán nhaän ñònh vaø pheâ bình lyù thuyeát Töông quan cuûa

Anh-sten. Sau ñoù anh laïi vieát moät cuoán nöõa cuõng veà lyù thuyeát toaùn hoïc. Caû hai cuoán cuøng khoâng
ñöôïc nhaø xuaát baûn naøo nhaän in, neân caû hai chæ ñöôïc trình baøy baèng roâ – neâ – oâ, ñeå göûi moät soá nhoû
baïn höõu.
Vaäy ñaây laø taùc phaåm thöù ba cuûa VU THIEÂN Nguyeãn Ñaéc Loäc. Cuoán naøy thì ñöôïc in, vì noù
coù nhieàu phaàn deã hieåu, ñi lieàn vôùi nhieàu phaàn khoù hieåu. Toâi thuù thaät coù nhieàu ñoaïn toâi khoâng hieåu
ñöôïc chuùt naøo, nhö nhöõng ñoaïn noùi veà thieân vaên hoïc. Toâi khoâng hieåu, nhöng chính ñoù laïi laø nhöõng
höùng khôûi cuûa toâi: taùc giaû, duø muoán duø khoâng, ñang ñi vaøo con ñöôøng hoaø hôïp tö töôûng Ñoâng
phöông vôùi khoa hoïc Taây phöông.
Baïn ñoïc thaân meán cuûa toâi ñeàu bieát nhöõng “laàn moø muø loaø” vaø nhöõng “ngaãu nhieân coù chæ
huy” naøo ñaõ ñöa daét toâi ñeán vieäc laäp thuyeát. Thuyeát Taân Trung Dung, maø theo ñoù thì coå nhaân
Ñoâng phöông khoâng ñaït tôùi nhöõng tieán boä veà khoa hoïc vaø kyõ thuaät nhö Taây phöông, aáy laø vì khoâng
muoán chöù khoâng phaûi khoâng bieát. Coå nhaân Ñoâng phöông töø choái coâng vieäc phaân tích vì ñaõ thöïc
hieän ñöôïc coâng vieäc toång hôïp cao ñoä. Vaø coå nhaân Ñoâng phöông giôùi haïn söï hoïc vì sôùm hieåu raèng
“hoïc maø khoâng hanh” seõ ñöa nhaân loaïi ñeán trieàn mieân tai kieáp.
Ñoù laø nguyeân nhaân cuûa traïng thaùi huyeàn aûo cuûa kieán thöùc cuûa Ñoâng phöông, moät traïng thaùi
ñoøi hoûi raát nhieàu noå löïc ôû haäu theá, neáu coù ngöôøi muoán theo caùi “ñaïo” hoïc taâm truyeàn. Ngöôøi thôøi
xöa nhö muoán tung kieán thöùc ra giöõa cuoäc ñôøi maø ñeå maëc cho ai muoán hieåu theá naøo thì hieåu –
ñuùng cuõng toát, maø sai cuõng khoâng sao. Ñoái vôùi caùi chí höôùng uyeân aùo ñoù, chuùng ta khoâng theå laøm
gì khaùc hôn laø moãi ngöôøi tìm hieåu moät phaàn.
VU THIEÂN Nguyeãn Ñaéc Loäc ñaõ nhaän cho anh phaàn khoù nhaát, khoâng nhöõng vì cao nhaát, maø
coøn vì chính anh seõ coá gaéng ñaët song song hai phöông trôøi hoïc hoûi Ñoâng, Taây. Vì ñaõ ñeán luùc chuùng
ta coù theå coù moät caùi “hanh” cho söï hoïc, neân tö töôûng cuûa tieàn nhaân chuùng ta cuõng ñeán luùc ñöôïc
phaân tích theo phöông phaùp thöïc nghieäm. Ñem thieân vaên hoïc vaøo lyù soá Ñoâng phöông laø chaáp nhaän
moät thaùch ñoá lôùn lao maø moät ñôøi suy tö cuûa taùc giaû, theo toâi nghó, chæ ñoái öùng ñöôïc moät phaàn. Ñöôïc
nhö theá ñaõ laø nhieàu laém.
Vì taùc giaû, cuøng vôùi toâi, ñaõ coù nieàm tin töôûng raèng taâm hoàn cuûa con ngöôøi Ñoâng AÙ chuùng ta
ñaõ ñöôïc thaùo khoaùn, thì trong chaúng bao laâu, chuùng ta seõ töø caùi caên baûn baùc hoïc cuûa tieàn nhaân maø
laøm nhöõng “böôùc nhaûy voït” baèng nhöõng coâng trình saùng taïo hay khaùm phaù khoa hoïc. Ñieàu caàn
nhaát laø phaûi coù söï môû ñaàu. Phaûi coù nhöõng ngöôøi ñi nhöõng böôùc ñaàu vaát vaû.
VU THIEÂN Nguyeãn Ñaéc Loäc laø moät trong nhöõng ngöôøi ñi böôùc ñaàu vaát vaû ñoù. Toâi thaønh
taâm caàu mong raèng baïn ñoïc seõ chòu mua vaø chòu ñoïc taùc phaåm naøy cuûa anh. Khoâng phaûi chæ vôùi laù
soá cuûa mình hay cuûa vôï con mình trong tay, vöøa giôû saùch vöøa tìm caùch phoûng ñoaùn yù nghóa cuûa
ngoâi sao naøy, taùc duïng cuûa boä sao noï. Maø ñeå ñi xa hôn, ñeán söï möôøng töôïng ñöôïc con ñöôøng giaêng
maéc töø soá kieáp con ngöôøi ñeán söï vaän haønh cuûa nhöûng ngoâi sao, ñeán söï tieáp noái cuûa ngaøy thaùng.
Toâi coøn nhôù, vaøo giöõa muøa möa naêm 1960, toâi ñang laøm vieäc ñaéc löïc ôû toaø soaïn baùo Vaên
Höõu, boãng moät hoâm anh ñeán chôi, caàm laù soá cuûa toâi leân tay roài baâng khuaâng noùi moät mình: “Anh
chaøng naøy boû vieäc ñeán nôi roài… Saùt, Phaù, Tham, ñaày ñuû taøi naêng, gan goùc vaø tham voïng. Nhöng laïc
maát Lieâm Trinh laø thieáu söï toan tính, thaän troïng. Laïi theâm coù Ñieáu Khaùch Khoác Hö (vaân vaân), anh
seõ töùc giaän vì moät caâu noùi maø boû tôø baùo naøy. Trong voøng 5 ngaøy nöõa”. Anh noùi theá roài töø bieät, roài
ñi xa luoân, maõi taùm naêm sau toâi môùi ñöôïc gaëp laïi. Ñeå noùi cho anh bieát, ñuùng 5 ngaøy troøn, toâi ñang
noùi chuyeän baèng ñieän thoaïi raát vui vôùi oâng Nguyeãn Duy Mieãn, Vaên hoaù Vuï tröôûng, Chuû nhieäm tôø

Vaên Höõu, thì boãng nhieân oâng Mieãn traùch toâi moät ñieàu gì ñoù, vaø toâi vaëc laïi oâng moät caâu, roài ñaäp
com-bi-neâ xuoáng maùy, chaám döùt luoân nhieäm vuï chuû buùt cuûa chính mình.
Töø baáy giôø, toâi nhieàu laàn thuùc duïc VU THIEÂN Nguyeãn Ñaéc Loäc vieát saùch veà khoa Töû vi.
Vaø ñoù chính laø lyù leõ sau cuøng noù khoâng töø choái khi taùc giaû yeâu caàu toâi vieát töïa cho cuoán saùch naøy.
Saigon, Phuù Nhuaän ngaøy 14 thaùng 3, 1973
NGUYEÃN MAÏNH COÂN
Töïa
Tòch mòch ñaêng tieàn khaùn coå thö
Daï thaâm nhaân tónh duïc nhaân tö
Hoài töôûng vaõng nieân dö nguõ thaäp
Kyû lao taâm tri tieän haø nhö
Ma chieát löôõng hoài tri höõu meänh,
Phuø traàm kyû ñoä, thöùc thôøi cô
Thaønh baïi khôûi ö taøi khaû lieäu
Vaän thôøi duy ñònh taïi thieân thö.
Vu Thieân
Nghóa
Tòch mòch beân ñeøn ñoïc coå thö,
Ñeâm vaéng canh taøn, nghó vaån vô.
Nhôù laïi naêm möôi naêm coù leõ
Hoaøi bao taâm trí ñeå roài nhö
Maøi ruûa vaøi phen, hay coù soá.
Noåi chìm maáy ñoä, bieát thôøi cô.
Thaønh baïi haù do taøi lieäu ñöôïc,
Vaän thôøi ñaõ ñònh taïi thieân thö,
Dòch
Cuûa DIEÂN SÔN
Tröôùc ñeøn ñoïc saùch ngöôøi xöa,
Ñeâm thanh caûnh tónh loøng thö thaùi nhaøn.
Gaãm xem naêm chuïc naêm tröôøng,
Toån bao taâm trí, daõ traøng cuõng nhö.
Noåi chìm môùi bieát thôøi cô,

Duøi maøi caøng laém, caøng chua cay nhieàu.
Vieäc ñôøi thaønh baïi duø sao,
Toaøn do Thieân meänh, taøi naøo ích chi.
MAÁY LÔØI NOÙI ÑAÀU
Ñaây laø moät quyeån saùch thuoäc veà loaïi nghieân cöùu. Khaùc haún caùc saùch baèng chöõ Haùn, hay
chöõ Vieät ñaõ xuaát baûn, maø haàu heát ñeàu coù duïng yù daïy ngöôøi ta caùch laáy vaø ñoaùn soá Töû Vi.
Saùch naøy coù muïc ñích chính laø tìm hieåu khoa lyù soá naøy ñeå ñònh xem giaù trò cuûa noù ñöôïc laø
bao, vaø nhaát laø ñeå bieát caùch ñoaùn caùc laù soá sao cho ít sai laàm.
Ngöôøi ñaët ra khoa naøy, ñaõ baèng caùc teân sao giaûn dò, nhö Thieân Hình chæ söï hình khaéc, Hoaù
Khoa chæ söï ñoã ñaït v.v…… vaø baèng caùch duøng ngaøy thoâng thöôøng nhö ngaøy moàng 8 thaùng 7 thay cho
ngaøy AÁt Söûu thaùng Canh Thaân v.v…… ñeå cho nhöõng ngöôøi ít hoïc, bình daân ai cuõng coù theå laáy ñöôïc
moät laù soá cho chính mình hay caùc ngöôøi thaân thuoäc moät caùch deã daøng; vaø ai caàm moät laù soá töû vi
xem, cuõng coù theå ñoaùn sô qua ñöôïc vaøi ñieàu chính, khoâng maáy sai laàm.
Nhôø söï phoå thoâng hoaù aáy, vaø nhaát laø söï ñuùng nhieàu sai ít cuûa töû vi, neân soá töû vi ñaõ ñöôïc phoå
bieán moät caùch heát söùc roäng raõi trong quaàn chuùng Vieät Nam.
Caùc ngöôøi tin töû vi raát nhieàu, vì ñaõ töøng thaáy öùng nghieäm cho chính baûn thaân mình nhieàu
laàn; caùc ngöôøi thích xem soá töû vi cuõng laém, neân caùc ngöôøi goïi laø Thaày töôùng soá ñöôïc saûn xuaát ra
khaù nhieàu vaø caùc ngöôøi dòch saùch Töû vi töø Haùn vaên ra Vieät vaên cuõng laém, Khoa töû vi coù theå noùi ñaõ
thònh haønh taïi Vieät Nam moät caùch gaàn nhö moät phong traøo thònh haønh ñeán noãi coù keû ñaõ duøng chöõ
töû vi thay cho chöõ soá meänh, ñeå vieát baùo, in saùch noùi veà soá töû vi cuûa caùc baïn haøng tuaàn, haøng ngaøy.
Ñoù laø moät ñieàu ñaùng tieác, ñaõ laøm giaûm giaù trò cuûa Khoa Lyù soá naøy ñeán möùc ñoä thaáp nhaát,
ñoàng loaïi noù vôùi nhöõng chuyeän ñoàng boùng, meâ tín dò ñoan.
Saùch naøy khoâng phaûi laø loaïi saùch keå treân, cuõng khoâng phaûi laø loaïi saùch laáy soá nhö ñaõ noùi;
neân taát nhieân coù theå seõ laøm thaát voïng nhöõng ai muoán tìm hieåu moät caùch deã daøng veà töû vi khi ñoïc
saùch naøy.
Moät khoa lyù soá ñoaùn ñöôïc ñònh meänh moät caùch khaù chính xaùc, taát nhieân phaûi laø moät khoa
hoïc cöïc kyø khoù maø chæ nhöõng baäc kyø taøi coù hoïc thöùc uyeân thaùm ñeán cöïc ñieåm môùi saùng taïo ra noåi.
Ñaâu coù phaûi laø moät chuyeän ñôn giaûn ñeå chuùng ta coù theå chæ hoïc qua maø hieåu noåi.
Muoán giaûi thích moät caùch phoå thoâng hoaù khoa lyù – soá naøy, duø chæ giaûi thích moät vaøi phaàn
nhoû, cuõng phaûi vieát nhöõng cuoán saùch daày haøng ngaøn trang maø coøn sôï raèng chöa ñuû.
Moät vaøi traêm trang giaáy ñaâu coù theå noùi ñöôïc nhöõng gì ñeå ai ai cuõng coù theå hieåu ñöôïc.
Taùc giaû thaät ñaõ e ngaïi nhieàu khi ñaët buùt vieát ra saùch, nhöõng coâng phu mình ñaõ nghieân cöùu,
ñaõ suy nghieäm bao nhieâu naêm veà Töû Vi.
Vieát thaønh saùch roài, cho xuaát baûn laïi caøng laøm cho taùc giaû ngaàn ngaïi nhieàu hôn nöõa.
Vì vaäy khi ñang vieát nhöõng gioøng chöõ naøy taùc giaû thaät khoâng bieát cuoán saùch naøy seõ coù ra
ñôøi hay khoâng, vaø bao giôø môùi ra ñôøi.

Vieát ñaây môùi coù chæ laø coå ñoäng caùc keát quaû cuûa coâng trình nghieân cöùu laïi moät caùch vaén taét,
haàu ghi cheùp laïi cho haäu theá, giuùp caùc ngöôøi sau ñôõ phaûi ñi laïi moät quaõng ñöôøng daøi, maø coâng cuoäc
tìm hieåu soá Töû vi baét buoäc phaûi ñi qua.
Noùi theá ñeå ñoäc giaû hieåu ngay raèng nhöõng ñieàu ghi trong phaàn nghieân cöùu cuûa saùch naøy môùi
chæ laø moät phaàn raát nhoû cuûa vieäc tìm hieåu khoa hoïc, huyeàn bí naøy vaäy.
Ñaõ goïi laø saùch nghieân cöùu, vôùi muïc ñích chính laø nhö vaäy, ñaùng leõ saùch chæ coù phaàn nghieân
cöùu giaûi thích ñoù thoâi.
Nhöng vì saùch vieát cho ñaïi chuùng, cho taát caû nhöõng ai, duø chöa bí6t soá Töû Vi laø gì, neân
tröôùc khi ñi vaøo phaàn nghieân cöùu taùc giaû ñaõ phaûi cuõng coù moät phaàn noùi veà caùch laáy vaø ñoaùn soá Töû
Vi, maø ñoäc giaû coù theå tìm thaáy ôû baát cöù saùch naøo khaùc.
Vieäc dieãn laïi moät caùch raát vaén taét phaàn naøy, tuy ñoái vôùi nhöõng ai ñaõ bieát soá Töû Vi coù theå
coi nhö thöøa nhöng söï thaät neáu ñoäc giaû muoán hieåu caùc ñoaïn sau moät caùch deã daøng thì caàn phaûi ñoïc
qua phaàn naøy moät laàn, vì caàn phaûi coù phuø hôïp trong vieäc duøng danh töø vaø lieân tuïc trong vieäc giaûi
thích thì yù nghóa cuûa caùc luaän lyù trình baøy môùi roõ raøng minh baïch.
Ñoù laø moät ñieàu taát yeáu, cuûa caùc saùch nghieân cöùu veà khoa hoïc vaäy. Ngoaøi lyù do taát yeáu aáy,
phaàn “laáy vaø ñoaùn soá Töû Vi” coøn coù duïng yù giuùp caùc ñoäc giaû chöa bieát soá Töû Vi, coù theå theo ñoù
maø laáy soá an sao vaø ñoaùn soá moät caùch ñaày ñuû, khoûi phaûi ñoïc caùc saùch khaùc veà Töû Vi.
Vì nhöõng leõ treân, neân cuoán saùch naøy ñöôïc trình baøy thaønh ba phaàn, moãi phaàn goïc laø moät
quyeån nhö sau ñaây:
QUYEÅN NHAÁT: Ñaïi Cöông
Chöông I : Lyù soá vaø ñònh meänh
Chöông II : Caùc khoa lyù soá
Chöông III : Vaøi ñieàu caàn bieát ñeå hieåu Töû Vi
Phaàn 1: Thieân vaên hoïc vaø thôøi gian
a) Döông lòch
b) Aâm lòch
Phaàn 2: Kinh dòch vaø AÂm döông
a) Aâm döông
b) Baùt quaùi
Phaàn 3: Vuõ truï vaø Nguõ haønh
a) Nguõ haønh vaø thôøi gian
b) Nguõ haønh naïp aâm
QUYEÅN NHÌ: Laáy vaø ñoaùn soá Töû Vi.
Chöông I : Laáy soá Töû Vi
Chöông II : Ñoaùn soá Töû Vi

a) Caùch ñoaùn
b) Vaøi baøi phuù
QUYEÅN BA: Phaàn nghieân cöùu
Chöông I : Muïc ñích Phöông phaùp vaø Lôïi ích
Chöông II : Lyù do cuûa thieân baøn vaø 12 cung
Chöông III : YÙ nghóa cuûa caùc sao
Phaàn 1 : __ Chính tinh
2 : __ Voûng traøng sinh
3 : __ Voøng loäc toàn
4 : __ Sao aâm döông
5 : __ Töù saùt vaø Luïc baïi
6 : __ Töù hoaù
7 : Baøng tinh (Hình Dieâu
Maõ Ñaøo)
8 : __ Tuaàn trieät
9 : __ Ñaïi tieåu haïn
Chöông IV : Keát luaän
Ñoïc qua phaàn chia muïc, ñoäc giaû chaéc ñaõ thaáy khaù naëng neà.
Taùc giaû mong raèng, ñoïc töø töø ñoäc giaû seõ khoâng thaáy naûn chí, vaø chaéc chaén khi ñoïc xong
cuoán saùch, seõ phaûi than:
“Trôøi! Môùi ít quaù ñaõ nghieân cöùu ñöôïc gì ñaâu?”
“Coøn bao nhieâu vaán ñeà quan troïng khaùc nhö nguõ haønh cuûa caùc sao, nam baéc ñaåu laø theá naøo,
sao hôïp tuoåi, caùch cuïc, kî tuoåi vaø v.v…… quan troïng bieát maáy maø ñaõ thaáy noùi gì ñaâu?”
ñöôïc nghe ñoäc giaû noùi moät caâu nhö vaäy thì taùc giaû ñaõ voâ cuøng haøi loøng vì ñaõ thaønh coâng
moät phaàn naøo trong coâng cuoäc tröôøng kyø nghieân cöùu maáy möôi naêm trôøi roài vaäy.
Saigon, le 9 Avril 1972.
QUYEÅN NHAÁT
ÑAÏI CÖÔNG
Quyeån Ñaïi Cöông noùi bao quaùt veà nhöõng vaán ñeà caàn thieát cho söï hieåu caùc phaàn sau:
Phaàn naøy tuy laø phuï, nhöng khoâng coù khoâng ñöôïc.
Nhöõng vaán ñeà keå sô löôïc trong phaàn naøy, moãi vaán ñeà laø caû moät khoa hoïc.
Nay phaûi trình baøy moät caùch thaät vaén taét laïi, taùc giaû e raèng thieáu soùt quaù nhieàu, nhöõng ñoäc
giaû chöa töøng bieát veà vaán ñeà naøo chaéc seõ thaáy hôi khoù hieåu. Song taùc giaû khoâng bieát laøm sao hôn.

Chæ daùm mong quyù vò naøo coù chuû taâm nghieân cöùu veà Töû Vi, seõ töï tìm laáy nhöõng taøi lieäu
saùch vôû lieân quan ñeán caùc vaán ñeà keå treân, ñeå tìm hieåu theâm cho kyõ, thì söï tìm toøi nghieân cöùu Töû Vi
môùi coù keát quaû vaø lyù thuù ñöôïc.
Hieåu lôø môø veà aâm döông, nguõ haønh, vuõ truï v.v…… chæ coù theå ñöa ta ñeán nhöõng sai laàm traàm
troïng nhö moät soá raát ñoâng caùc thaày töôùng soá xöa vaø nay.
CHÖÔNG I
LYÙ SOÁ VAØ ÑÒNH MEÄNH
Ai ñaõ tin lyù soá taát nhieân laø ngöôøi tin ôû soá maïng. Tin ôû soá maïng töùc laø tin coù tieàn ñònh.
1) ÑÒNH MAÏNG
Tieàn ñònh laø moät lyù thuyeát cho raèng taát caû moïi söï treân ñôøi ñieàu ñaõ ñöôïc ñònh tröôùc.
Duø laø vieäc lôùn nhö traùi bom nguyeân töû noå ôû Hiroshima, cho ñeán vieäc nhoû nhö chieác laù ruïng,
taát caû ñeàu ñaõ ñöôïc ñònh tröôùc, vaø chæ ñôïi cho ñeán ñuùng giôø aáy phuùt aáy laø xaåy ra.
Ngöôøi ñoâng phöông chuùng ta phaàn ñoâng ñeàu tin ôû thuyeát tieàn ñònh.
Cung oaùn ngaâm khuùc ñaõ coù caâu:
“Veû chi aên uoáng söï thöôøng
Cuõng coøn tieàn ñònh khaù thöông loï laø”
Chuùng ta xöa tin ôû tieàn ñònh, vì chuùng ta tin ôû “Trôøi”. Oâng trôøi töùc “Taïo hoaù” laø moät ñaáng
thieâng lieâng taïo ra vuõ truï cuøng muoân vaät, coù quyeàn löïc toái thöôïng, ñieàu khieån taát caû söï sinh hoaù
bieán chuyeån di ñoäng cuûa vaïn vaät, töø khoaùng vaät voâ tri nhö hoøn ñaù, gioøng nöôùc ñeán thöïc vaät nhö
caây coû, cho ñeán ñoäng vaät nhö con kieán con ngöôøi.
Ngöôøi ta laáy vôï giaøu, laøm quan to hay ñi aên cöôùp ñeàu laø do soá trôøi, töùc laø trôøi ñaõ ñònh cho
con ngöôøi aáy soá phaän nhö vaäy.
Loøng tin töôûng ôû moät ñaáng toái cao cai quaûn toaøn theå trong vuõ truï aáy, tuy veà phöông dieän lyù
thuyeát coù theå coi nhö laø caên baûn cuûa söï tin coù tieàn ñònh, nhöng thöïc ra neáu khoâng coù nhöõng söï vieäc
nhöõng kinh nghieäm soáng maø con ngöôøi ñöôïc thaáy taän maét, ñöôïc bieát chaéc chaén vì ñaõ xaåy ra cho
chính baûn thaân mình thì chöa chaéc loøng tin tieàn ñònh ôû ngöôøi phöông ñoâng ñaõ maõnh lieät vaø saâu roäng
ñeán khaép caû quaàn chuùng nhö vaäy ñöôïc.
Töø keû cöïc ngu si ñeán nhöõng ngöôøi coù hoïc thöùc, töø keû ngheøo xô xaùc ñeán nhöõng oâng Cöï phuù,
töø ngöôøi daân queøn ñeán oâng Quan, ai naáy ñeàu tin chaéc laø moïi vieäc ñeàu ñaõ ñöôïc tieàn ñònh caû.
Töø choã tin tieàn ñònh ñeán choã tin vaøo soá maïng, con ngöôøi ñoâng phöông chuùng ta ñöùng tröôùc
moïi vieäc xaåy ra duø ñoät ngoät ñeán ñaâu, cuõng coù moät thaùi ñoä raát bình thaûn, chaáp nhaän taát caû, vì cho
raèng ñoù laø soá trôøi.
Ngöôøi phöông Taây coù keû cho raèng ñaây laø moät thaùi ñoä cuûa nhaø trieát hoïc (Philosophique)
duøng ñeå ñoái phoù vôùi vieäc ñôøi.
Thaùi ñoä aáy ñaõ ñöôïc taäp thaønh thoùi quen vaø ñaõ bieán ra thaønh caù tính cuûa daân toäc ñoâng
phöông.
Nghó nhö vaäy töùc laø chöa hieåu ngöôøi ñoâng phöông vaäy.

Thöïc ra neáu ngöôøi phöông ñoâng coù theå bình thaûn chaáp nhaän nhöõng vieäc ñau buoàn xaåy ñeán
cho mình thì laø vì hoï ñaõ tin töôûng saét ñaù raèng ñoù laø soá trôøi. Trôøi ñaõ an baøi nhö vaäy roài, thì than khoùc
ñau thöông hôøn giaän gì ñi nöõa cuõng laø voâ lyù caû.
Ngöôøi phöông Taây, nhaát laø ngöôøi thôøi nay, maëc daàu cuõng coù Toân giaùo coù loøng tin, nhöng
khoâng tin laø coù tieàn ñònh.
Soáng moät caùch thöïc teá, hoï cuõng suy tö moät caùch thöïc teá, neân duø tin laø coù chuùa trôøi, nhöõng
ngöôøi tín ñoà laïi tin raèng neáu caàu xin chuùa ban phöôùc cho, thì chuùa coù theå laøm cho hoï ngheøo thaønh
ra giaøu, oám ñau thaønh khoeû maïnh, vaø ñaùng leõ phaûi cheát, laïi soáng theâm ñöôïc vaøi naêm.
Keû coù hoïc thì phaàn ñoâng, tröôùc nhöõng söï thaønh coâng röïc rôõ vaø tieán trieån mau leï cuûa khoa
vaät lyù maáy theà kyû gaàn ñaây, ñaõ ñeå cho tö töôûng quaù thieân veà vaät chaát thöïc teá maø sao laõng phaàn tinh
thaàn, ñeå ñeán noãi khoâng coøn coù loøng tin nöõa. Ngay toân giaùo thöôïng ñeá hay chuùa trôøi ñoái vôùi hoï, coøn
chaéc chaén laø khoâng coù, noùi gì ñeán tieàn ñònh, quaù mô hoà.
Vaø khi moät söï vieäc quaù ñoät ngoät xaåy ñeán, tæ nhö môùi thoaùt cheát treân chieác maùy bay ngoä naïn
vì hoâm ñoù ñaõ döøng laïi ñeå mua moät boù hoa neân tôùi saân bay chaäm moät chuùt, thì neáu ngöôøi ñoâng
phöông tin raèng vì soá chöa cheát, neân Trôøi ñaõ xeáp ñaët cho mình laøm moät vieäc thaät voâ lyù maø thöôøng
nhaät khoâng bao giôø laøm ñeå thoaùt cheát, thì ngöôøi Taây phöông traùi laïi cho raèng ñoù laø moät caùi may
trong nhieàu caùi ruûi, nhö khoa tính phaàn chaéc (Caleul de probabiliteù) ñaõ coù noùi ñeán roài. Ngöôøi
phöông taây cho chuùng ta laø fataliste tin ôû ñònh meänh. Vaø hoï laø deùterminisme, nhöõng ngöôøi tin ôû
chuû nghóa deùterminisme, nhaát ñònh deùterminisme laø chuû thuyeát ñöôïc ñaët thaønh teân töø Descartes
moät trieát hoïc gia thôøi theá kyû thöù 17.
Nguyeân lyù caên baûn cuûa chuû thuyeát naøy laø:
“Moät hieän töôïng vaät lyù, caùch bieät hoaøn toaøn vôùi ngoaïi vaät, neáu caùc söï kieän tieân khôûi gaây ra
hieän töôïng ñoù gioáng in nhau khoâng thay ñoåi, thì caùc bieán chuyeån veà sau cuûa hieän töôïng cuõng
khoâng thay ñoåi, duø xaûy ra nhieàu laàn ôû ñaâu vaø baát cöù luùc naøo”.
Noùi roäng ra, chung cho moïi vaán ñeà, khoâng cöù rieâng gì cho vaät lyù, thì chuû thuyeát
deùterminisme coù theå dieãn taû baèng caâu “Nhöõng nguyeân do gioáng nhau ñöa ñeán caùc haäu quaû gioáng
nhau” (Les meømes causes drod uisent les meùmes effets).
Luaät “nhaân quaû” cuûa Phaät giaùo, nhaân naøo quaû naáy, cuõng laø moät hình thöùc khaùc cuûa chuû
thuyeát deùterminisme vaäy.
Trôû laïi vôùi vaät lyù hoïc nhö ta laáy moät hoøn bi ñeå treân moät khuoân maët phaúng nhaün vaø cheânh
cheách, hoøn bi ñoù seõ laên töø cao xuoáng thaáp theo moät ñöôøng thaúng nhaát ñònh, vaø 3 giaây ñoàng hoà sau
môùi ñi heát moät khoaûng ñöôøng daøi laø 3 thöôùc taây.
Hieän töôïng ñaây laø 1 hoøn bi troøn, naëng 3 gram laên treân moät maët phaúng ñeå cheách 5 ñoä ñoái vôùi
maët daøi.
Söï kieän tieân khôûi ñaây laø vieäc ta ñeå hoøn bi leân maët phaúng roài buoâng tay ra cho noù töï do laên
theo söùc huùt cuûa quaû ñaát.
Neáu laøm ñi laøm laïi nhieàu laàn hieän töôïng ñoù maø khoâng thay ñoåi söï kieän tieân khôûi, töùc laø ñaët
hoøn bi leân maët phaúng roài nhaác tay leân, thì bao giôø söï vieäc cuõng seõ bieán chuyeån y nhö vaäy, nghóa laø
hoøn bi vaãn laên theo con ñöôøng cuõ vôùi toác ñoä nhö treân vaø cöù ñuùng 3 giaây laø ñi ñöôïc 3 thöôùc.

Neáu ta thay ñoåi söï kieän tieân khôûi baèng caùch aán cheùo hoøn bi ñi theo moät höôùng naøo ñoù vôùi
moät söùc maïnh tyû duï laø baèng 10 gram, hoøn bi seõ ñi theo moät con ñöôøng voøng khaùc ñeå laên xuoáng
doác.
Neáu söï kieän sau naøy ñöôïc giöõ nguyeân caùc laàn sau, thì hoøn bi cuõng seõ cöù laên ñuùng theo
ñöôøng ñaõ vaïch aáy, vôùi toác ñoä töøng luùc y nhö keå treân.
Nguyeân lyù caên baûn ñoù ñöôïc chuùng ta chaáp nhaän moät caùch deã daøng, vì hôïp lyù quaù.
Xöa nay chöa thaáy coù ai cho raèng nguyeân lyù aáy sai.
Nguyeân lyù aáy laø caên baûn cho chuû thuyeát deùterminisme, vaø nhôø noù maø khoa hoïc ñaõ tieán trieån mau
leï, caùc nhaø baùc hoïc coù nieàm tin chaéc chaén, ñeå vaïch nhöõng ñöôøng loái cho coâng cuoäc nghieân cöùu cuûa
mình.
Chuû thuyeát deùterminisme maø ta dòch laø thuyeát: “nhaát ñònh” nhö vaäy chính laø chuû thuyeát lyù
luaän caên baûn cuûa KHOA HOÏC vaäy.
Vôùi chuû thuyeát nhö vaäy, ngöôøi phöông taây tin raèng: “Coù ñi thì phaûi ñeán, coù hoïc thì phaûi ñoã,
coù caàn cuø laøm aên thì môùi giaøu” chöù khoâng theå noùi: “Ñi ra chôï ñaây nhöng chöa chaéc ñaõ ñeân chôï,
hoïc gioûi ñaáy nhöng thi chöa chaéc ñaõ ñoã, vaø chaêm chæ ñaáy nhöng chöa chaéc ñaõ giaøu”, nhö ngöôøi
phöông ñoâng thöôøng tin, vì ñaõ nghó: “khoâng coù soá ñoã ñaït thì hoïc maáy roài cuõng khoâng ñoã, khoâng coù
soá giaøu thì laøm sao cuõng khoâng giaøu”.
Noùi nhö vaäy coù nghóa laø ngöôøi phöông ñoâng chuùng ta khi ñaõ tin ôû soá trôøi, ôû tieàn ñònh laø baùc
boû chuû thuyeát “nhaát ñònh” chaêng?
Cöù phieán dieän maø troøng thì coù veû nhö theá thaät, nhöng suy xeùt saâu theâm moät chuùt ta môùi
thaáy thuyeát tieàn ñònh chính laø thuyeát “nhaát ñònh” vaäy.
Ví duï ta thöû theo doõi moät hoøn ñaù ôû treân ñænh nuùi Taûn Vieân töø ñôøi vua Huøng Vöông. Hoøn ñaù
ñoù bò giaù baõo, nöôùc cuoán vaø söùc naëng ñaõ laên töø treân nuùi xuoáng ñeán suoái, vaø ñeán ñôøi vua Leâ ñaõ
chaåy ñeán soâng Ñaø, roài ñôøi vua Nguyeãn ñeán Haùt Giang, vaø nay naèm beân bôø soâng Hoàng Haø, ôû moät
laøng gaàn cöûa Luoäc. Noùi tæ duï theá ñeå lyù luaän cho deã.
Nhö hoøn ñaù ñang ôû ven nuùi, ñöùng vöõng ñöôïc cho ñeán khi gioù thoåi bay caùt ôû quanh chaân ñi,
naèm trô treân söôøn doác khoâng coù gì ngaên caûn môùi laên ñi. Laên ñeán moät buïi coû bò caûn laïi naèm ñoù.
Cho ñeán moät ngaøy möa to, ñaát muûn, coû bò böùt goác, ñaù naëng laïi laên cho ñeán suoái.
Suoái chaûy löõng lôø, ñaù naèm yeân roài moãi naêm möa luõ ñaù caùt caây coái theo gioøng ñoå xuoáng aøo
aøo loâi keùo hoøn ñaù ñi moät quaõng, daàn daàn cho ñeán soâng v.v……
Söï kieän tieân khôûi cuûa moïi bieán chuyeån laøm di ñoäng hoøn ñaù coù theå noùi laø gioù, laø möa, laø
nöôùc luõ vaân vaân.
Khi söï kieän xaåy ra, laø hoøn ñaù di ñoäng theo con ñöôøng do ngoaïi caûnh ñaõ daønh cho noù.
Neáu chæ xeùt rieâng hieän töôïng cuûa hoøn ñaù, ta khoâng coù theå noùi raèng khi ñôøi Huøng Vöông noù
naèm treân nuùi Taûn, thì taát nhieân ñeán baây giôø noù phaûi naèm beân bôø soâng ôû Cöûa Luoäc, nhö ñaõ ñònh
tröôùc theo tieàn ñònh ñöôïc, vì caùc söï kieän tieân khôûi gaây ra söï di ñoäng cuûa hoøn ñaù coù theå, khoâng xaåy
ra ñuùng giôø aáy vôùi söùc maïnh nhö theá vaân vaân, vaø vì thöû côn baõo ñaàu tieân laøm hoøn ñaù laên xuoáng
doác chæ xaåy ra chaäm moät phuùt hay gioù thoåi leäch ñi chieàu khaùc moät chuùt, thì taát caû haønh trình veà sau
naøy cuûa noù seõ khoâng bieát ra sao, vaø giôø ñaây noù naèm ñaâu.

Nhöng neáu ta xeùt laïi ñeán caû caùc söï kieän tieân khôûi nhö côn gioù, gioøng nöôùc vaân vaân, nghóa laø
xeùt töøng phaân töû nöôùc, phaân töû khoâng khí, nguyeân ôû ñaâu tuï hoäi vôùi nhau ra sao ñeå hôïp thaønh gioù
thaønh baõo thaønh nöôùc möa nöôùc chaûy, thì ta seõ thaáy raèng ñem aùp duïng thuyeát “nhaát ñònh” vaøo cho
töøng phaân töû aáy thì ta seõ thaáy raèng nhaát ñònh ngaøy giôø aáy ôû choã aáy treân nuùi Taûn phaûi coù côn gioù
thoåi theo chieàu aáy maïnh ngaàn aáy, ñeå ñuû thoåi bay heát caùt cho hoøn ñaù trô ra, ñeå noù phaûi laên ñi trong
moät ngoaïi caûnh cuõng ñöôïc daøn xeáp tröôùc nhö theá vì nhöõng lyù do töông töï, ñeå cho hieän töôïng xaåy ra
ñuùng luùc, ñuùng nhö ta ñaõ noùi.
Nhö vaäy thì söï vieäc hoøn ñaù ngaøy giôø naøy naèm beân cöûa Luoäc laø moät vieäc ñaõ ñöôïc ñònh töø
tröôùc, khi maø ta bieát ñôøi Huøng Vöông noù naèm treân nuùi Taûn.
Söï tieàn ñònh ñoù, ta coù theå bieát tröôùc ñöôïc, neáu ta bieát vaø tính ñöôïc taát caû nhöõng söï tieân khôûi
ñaõ laàn löôït xaûy ra cho moãi laàn di ñoäng, vaø nhaát laø bieát ñöôïc taát caû caùc ngoaïi caûnh nôi xaûy ra di
ñoäng ñeå bieát ñöôïc ñöôøng loái cuûa chaëng ñöôøng.
Laáy tæ duï moät hoøn ñaù ñeå ñoäc giaû thaáy raèng vaán ñeà tieàn ñònh duø phöùc taïp ñeán ñaâu cuõng chæ laø
keát quaû cuûa luaät taïo hoùa aùp duïng ñuùng nhö chuû thuyeát nhaát ñònh maø thoâi. Tin chuû thuyeát “nhaát
ñònh” laø ñuùng, thì phaûi tin laø moïi vieäc treân ñôøi ñeàu coù tieàn ñònh caû.
Vì quaû ñòa caàu ta goàm coù bao nhieâu phaân töû vaät chaát, thì taát caû caùc phaân töû aáy, khoâng tröø
moät phaân töû naøo, duø ôû treân trôøi hay giöõa loøng ñaát, ñeàu phaûi bieán chuyeån ñuùng theo luaät ñònh ñuùng
nhö chuû thuyeát nhaát ñònh vaäy.
Vaø nhö vaäy coù nghóa laø 1.000 naêm veà tröôùc phaân töû naøo ôû ñaâu döôùi hình thöùc naøo, thì ngaøy
nay, giôø phuùt naøy baét buoäc phaûi ôû ñaâu döôùi traïng thaùi naøo ñuùng nhö hieän traïng ñòa caàu giôø phuùt aáy
vaäy.
Neáu ta khoâng theå tính tröôùc ñöôïc, duø chæ rieâng cho moät vaät nhoû moïn nhö haït caùt, thì chæ vì
leõ vaán ñeà phöùc taïp quaù maø thoâi.
Nhöng neáu vöôït ra khoûi ñòa caàu, laáy thaùi döông heä laøm hieän töôïng thì ta seõ thaáy vaán ñeà
ñöôïc ñôn giaûn hoùa ñeán cöïc ñoä, caùc hieän vaät chæ coøn laø moät vaøi khoái naëng khoâng thay ñoåi nhö maët
trôøi maët traêng vaø maáy haønh tinh thoâi, vaø luaät taïo hoùa laøm ñoäng löïc cho hieän töôïng cuõng chæ coøn coù
moät, laø luaät töông haáp (loi d’attraction universelle), cho neân khi moät giôø naøo ta bieát ñöôïc söï kieän
tieân khôûi laø khoái naøo ñöùng choã naøo trong vuõ truï, chuùng ta ñaõ coù theå tính tröôùc ñöôïc haøng maáy traêm
maáy ngaøn naêm sau sau khoái naøo ñöùng ôû ñaâu moät caùch thaät chính xaùc.
Ngaøy giôø naøo coù nhaät thöïc, nguyeät thöïc ñeàu tính tröôùc ñöôïc chaúng haïn. Ñoù laø moät tæ duï
minh chöùng moät caùch roõ reät nhaát luaät tieàn ñònh, maø chính chuû thuyeát nhaát ñònh goïi laø KHOA HOÏC
ñaõ ñöôïc duøng ñeå giaûi thích.
Nhö vaäy tin tieàn ñònh khoâng phaûi laø phaûn khoa hoïc, maø chính laø KHOA HOÏC vaäy.
Nhöng nhöõng ñieàu noùi treân ñaây neáu ñuùng thì chæ ñuùng vôùi caùc vaät voâ tri, nhö hoøn ñaù nhö
phaân töû nöôùc maø thoâi.
Caùc vaät voâ tri naøy chæ bieát yø ra tuaân theo luaät taïo hoùa, cho neân môùi bieán chuyeån ñuùng theo
moät ñöôøng loái, khoâng coù theå töï mình thay ñoåi ñöôïc.
Coøn ñoái vôùi sinh vaät, nhaát laø vôùi ñoäng vaät coù yù chí, coù theå töï yù laøm thay ñoåi caùc söï kieän tieân
khôûi baát cöù luùc naøo, vaø coù theå noùi laø luoân luoân, thì taát nhieân caùc hieän töôïng seõ ñoåi thay, vaø khoâng
coøn coù gì tieàn ñònh caû.

Baûo raèng giôø naøy Oâng Baù cheát, vì oâng bò xe caùn, nhöng neáu oâng Baù hoâm ñoù khoâng ñi ra
ñöôøng thì xe naøo caùn ñöôïc oâng, vaø qua giôø ñoù oâng vaãn coøn soáng.
Ñoù laø lyù luaän cuûa ngöôøi phöông taây vaø döïa vaøo ñoù hoï tin töôûng maõnh lieät raèng khoâng theå
naøo coù tieàn ñònh ñöôïc.
Ngöôøi phöông taây nhaän thaáy raèng con ngöôøi hay con choù, coù yù muoán vaø coù theå haønh ñoäng
theo yù muoán cuûa mình ñöôïc, cho neân môùi lyù luaän nhö treân vaø do ñoù ñöa ñeán loøng tin ôû rieâng mình,
ñôøi mình laø do mình ñònh ñoaït khoâng coù soá maïng naøo heát vaø caû ngoïai caûnh vì söï coù maët cuûa con
ngöôøi treân ñòa caàu, cuõng maát ñi tính caùch tieàn ñònh cuûa noù luoân.
Nhöng neáu suy kyõ saâu hôn moät chuùt ta môùi thaáy ñaáy cuõng chæ laø phieán dieän maø thoâi.
Neáu muoán giaûi thích cho cuøng lyù ñeå ñaùnh ñoå lyù luaän treân coù leõ phaûi caû moät trieát thuyeát môùi
laøm noåi.
Laøm ñöôïc theá, coù leõ caùc quan nieäm nhaân sinh, caùc haønh ñoäng cuûa nhaân loaïi seõ hoaøn toaøn
thay ñoåi.
Keû vieát saùch naøy dó nhieân khoâng daùm coù tham voïng aáy vaø duø coù taát nhieân cuõng khoâng sao
laøm noåi duø laø moät phaàn nhoû.
Cho neân ôû ñaây taùc giaû chæ ñöa ra moät vaøi nhaän xeùt nhoû, ñeå hy voïng nhöõng ai voán tin ôû tieàn
ñònh coù theå yeân loøng khoûi bò lyù luaän treân mang söï nghi ngôø ñeán vôùi trí oùc, ñeå roài coù thaùi ñoä chaúng
bieát tin beân naøo nöõa vaäy.
Nhaän xeùt aáy nhö sau.
Tröôùc heát chuùng ta chaáp nhaän raèng caùc ñoäng vaät nhaát laø con ngöôøi coù khaû naêng haønh ñoäng
theo yù muoán cuûa mình, chöù khoâng hoøan toøan thuï ñoäng, di ñoäng hay bieán chuyeån tuøy theo hoaøn
caûnh aûnh höôûng beân ngoaøi, nhö nhöõng vaät voâ tri.
Ñoù laø tính caùch ñaëc bieät trôøi phuù cho caùc ñoäng vaät, tính caùch maø ta goïi laø yù muoán hay yù chí
ñeå tieän cho vieäc bieän luaän sau ñaây.
Söï coù yù muoán vaø khaû naêng haønh ñoäng theo yù muoán ñoù ñaõ khieán con ngöôøi khaùc caùc vaät voâ
tri, vaø thoaùt ra khoûi luaät “nhaát ñònh” cuûa taïo hoùa, ñeå töï taïo cho mình moät cuoäc ñôøi theo yù mình.
Ñoù laø moät söï thaät khoâng ai choái caõi ñöôïc.
Nhöng treân thöïc teá, neáu ta nhaän xeùt moïi haønh ñoäng cuûa con ngöôøi, moïi bieán chuyeån trong
cuoäc ñôøi cuûa nhieàu ngöôøi, ta seõ thaáy ngay raèng maëc duø coù khaû naêng “muoán”, ngöôøi ta ñaõ khoâng
haønh ñoäng moät caùch böøa baõi maâu thuaãn phi lyù maø ai ai cuõng hình nhö chæ “muoán” theo moät ñöôøng
höôùng hay quy luaät naøo ñoù thoâi.
Ñoù laïi laø moät söï thaät khaùc.
Ñeå tìm hieåu taïi sao con ngöôøi laïi xöû söï nhö töø boû caùi quyeàn löïc ñaëc bieät laø taïo hoùa ñaõ ban
cho aáy, chuùng ta caàn phaân taùch vaán ñeà ra töøng maûnh töøng phaàn, nhaän xeùt moãi maûnh moãi phaàn döôùi
nhieàu khía caïnh khaùc nhau, roài môùi coù theå toång hôïp laïi ñeå ñ ñeán moät keát luaän naøo.
Phöông phaùp tìm hieåu aáy laø phöông phaùp khoa hoïc nhaát vaø ñaùng tin hôn caû. Nhöng tieác thay
ñoøi hoûi nhieàu chuyeän daøi gioøng quaù, maø phaïm vi baøi khaùi luaän naøy khoâng cho pheùp chuùng ta.

Vì vaäy ôû ñaây taùc giaû ñeå vaén taét vaán ñeà ñaõ ñi ngöôïc laïi, nghóa laø trình baøy keát luaän tröôùc ñeå
roài baèng moät vaøi tæ duï kieåu maãu chöùng minh söï xaùc thöïc cuûa vaøi phaàn chính caáu thaønh keát luaän
treân.
Keát luaän aáy nhö sau:
“YÙ muoán cuûa con ngöôøi tuy laø hoaøn toaøn töï do treân lyù thuyeát nhöng trong thöïc teá ñaõ leä
thuoäc raát nhieàu vaøo nhöõng söï kieän noäi ngoïai caûnh trong hieän taøi vaø quaù khöù, vaø ñaõ thu7c söï bieán yù
muoán ñoù thaønh moät coâng cuï cuûa chuû thuyeát nhaát ñònh (deùterminisme), moät trung gian ñeå chæ thò
cho caáp döôùi thi haønh meänh leänh cuûa caáp treân maø thoâi.
Söï leä thuoäc ñoù coù theå chöùng minh qua vaøi tæ duï keå sau ñaây.
Leä thuoäc theå xaùc. YÙù muoán cuûa ta leä thuoäc theå xaùc raát nhieàu. Hoaëc vì lyù do sinh lyù: Ñoùi thì ta
töï nhieân muoán aên. Buïng ñaày quaù töï nhieân ta muoán ñi caàu. Ñi xa moûi töï nhieân ta muoán ngoài nghæ,
thaáy ngöôøi ñaøn baø kheâu gôïi töï nhieân ta muoán vaân vaân.
Hoaëc vì lyù do phaûn öùng töï veä. Caàm hoøn than ñoû thaáy noùng töï nhieân ta muoán vöùt hoøn than
ñi. Laën döôùi nöôùc laâu ngoäp thôû töï nhieân ta muoán ngoi leân treân maët nöôùc v.v……
Leä thuoäc ngoaïi caûnh. Yù muoán cuûa ta cuõng leä thuoäc ngoaïi caûnh raát nhieàu. Ñang ñi chôi maùt,
thaáy côn möa töï nhieân ta muoán tìm choã aån. Döï moät böõa tieäc maø coù nhieàu keû kieâu caêng töï nhieân ta
muoán boû ra veà.
Leä thuoäc quaù khöù. YÙ muoán cuûa ta cuõng leä thuoäc quaù khöù nöõa.
Ñaõ töøng cheát ñuoái huït luùc nhoû, ta khoâng muoán chôi gaàn soâng, hay bôi thuyeàn. Ñaõ coù giaùo
duïc cuûa gia ñình ta khoâng muoán giao du vôùi nhöõng phöôøng voâ laïi v.v……
Ta coù theå keå raát nhieàu loaïi leä thuoäc khaùc vaø leä thuoäc caøng nhieàu thì töï do cuûa yù muoán caøng
thu heïp laïi.
Nhöng trong moïi leä thuoäc thì coù leä thuoäc baûn chaát cuûa chính töøng ngöôøi, leä thuoäc hoaøn caûnh
hieän ñaïi, vaø nhaát laø leä thuoäc nhaân tính trôøi phuù cho loaøi ngöôøi laø aûnh höôûng maïnh hôn caû.
Baûn chaát cuûa moät ngöôøi tham lam, seõ khieán cho ngöôøi ñoù suoát ñôøi chæ “muoán” coù cho thaät
nhieàu, vaø taát caû nhöõng haønh vi quan troïng cuûa anh ñeàu laø do ñoäng löïc muoán coù nhieàu naøy maø ra
caû.
Hoaøn caûnh hieän ñaïi ví thöû ñang chieán tranh, ñaõ laøm cho con ngöôøi thaønh ích ky, luoân luoân
chæ muoán giöõ phaàn chaéc cho mình tröôùc, vaø ít coù ai muoán xöû söï ñaïo ñöùc nhö luùc thöôøng.
Hai leä thuoäc treân coù theå noùi ñaõ thu heïp yù muoán cuûa con ngöôøi laïi thaønh moät con ñöôøng khaù
nhoû roài. Hieän töôïng ñôøi ngöôøi tuy chöa ñeán noãi bieán thaønh moät ñöôøng nhoû nhaát ñònh, nhöng con
ngöôøi tuy vaãn coøn vuøng vaãy ñöôïc vôùi ít nhieàu töï do nhöng töï do ñoù ñaõ haïn cheá raát nhieàu.
Ta coù theå ví hieän töôïng ñoù nhö moät con thuyeàn nhoû xuoâi moät gioøng soâng lôùn. Con thuyeàn
vaãn coù theå cheøo ngang cheøo doïc treân soâng, tuy vaãn phaûi xuoâi theo gioøng nöôùc daàn daàn.
Vôùi leä thuoäc thöù ba maø ta goïi laø nhaân tính, thì gioøng soâng naøy ta seõ thaáy thu heïp laïi raát
nhieàu.
Nhaân tính laø tính trôøi phuù cho con ngöôøi.

Ngöôøi ta ai cuõng thích muøi thôm gheùt muøi thoái, ai cuõng thích aên mieáng ngon, ôû nhaø laàu laáy
vôï ñeïp.
Ai cuõng thích ñöôïc ngöôøi mình yeâu yeâu mình. Ai cuõng thích coù uy quyeàn lôùn nhieàu ngöôøi
sôï. Ai cuõng thích höôûng thuï hôn vaát vaû. Ai cuõng muoán haïi keû mình gheùt cho haû giaän. Ai cuõng muoán
nghe haùt hay chôi caûnh ñeïp. Ai cuõng muoán coù nhöõng vaät mình thích vaø cöù theá keå maõi ta seõ thaáy caùi
nhaân tính, ñaâc bieät naøy cuûa con ngöôøi raát daøi.
Nhöõng caùi thích vaø gheùt naøy moãi caùi ñònh moät thaùi ñoä roõ reät cho yù muoán cuûa con ngöôøi.
Con ngöôøi caøng thích nhieàu thöù, thì yù muoán caøng thu heïp, vaø treân thöïc teá, ta coù theå noùi
khoâng sai maáy raèng, con soâng bieåu töôïng cho yù muoán cuûa con ngöôøi treân gioøng ñôøi vöøa keå treân,
thöïc söï ñoái vôùi moät soá ngöôøi raát ñoâng, ñaõ thu heïp laïi thaønh moät gioøng soâng nhoû, maø yù muoán cuûa
con ngöôøi, mang tieáng laø töï do, ñaõ bieán thaønh moät loaïi yù muoán nhaát ñònh, giuùp cho cuoäc ñôøi cuûa
töøng ngöôøi bieán chuyeån, gaàn nhö hoaøn toaøn theo chuû thuyeát nhaát ñònh (deùterminisme) cuûa khoa vaät
lyù hoïc.
Chuû thuyeát aáy goïi laø tieàn ñònh ñoái vôùi con ngöôøi (fatalisme).
Ta noùi laø tieàn ñònh vì bao nhieâu yeáu toá ñònh ñöôøng ñi cho yù chí cuûa con ngöôøi keå treân nhö
Baåm tính, hoaøn caûnh, nhaân tính, taát caû nhöõng caùi ñoù, trôøi ñaõ phuù cho töøng ngöôøi ngay töø khi vöøa
sinh ra ñôøi, ñaõ ñònh tröôùc caû, khoâng khaùc gì caùc söï kieän tieân khôûi cuûa töøng hieän töôïng vaät lyù vaäy.
Cho neân duø laø vôùi con ngöôøi hay vôùi caùc ñoäng vaät khaùc ta coù theå noùi moïi vieäc treân ñôøi ñeàu
ñaõ ñöôïc ñònh tröôùc caû, vaø thuyeát ñònh maïng khoâng phaûi laø khoâng coù lyù.
2) LYÙ SOÁ
Khi ñaõ tin ôû ñònh maïng ngöôøi ta taát nhieân tìm moïi caùch ñeå ñoaùn tröôùc töông lai.
Khoa thieân vaên hoïc thôøi xöa ñöôïc hình thaønh cuõng laø do leõ aáy. Nhìn ngaém traêng sao, laø coát
ñeå bieát tröôùc thôøi tieát, noùng laïnh, naéng möa, haàu aùp duïng vaøo coâng vieäc canh noâng, ngö muïc vaø
nhöõng vieäc khaùc ôû ñôøi.
Thieân vaên hoïc ñaõ thaønh coâng moät phaàn naøo trong coâng vieäc tieân tri ñoù.
Thaønh coâng ñöôïc laø nhôø ôû choã, luaät “nhaát ñònh” ñaây aùp duïng cho caùc vaät voâ tri, nhö ta ñaõ
noùi ôû treân.
Vôùi con ngöôøi, tuy ta bieát roõ laø moät vaät coù yù chí, coù khaû naêng haønh ñoäng theo yù mình,
nhöng coå nhaân vì tin töôûng maõnh lieät ôû luaät tieàn ñònh, nghó raèng cuoäc ñôøi cuûa moãi ngöôøi chaéc chaén
cuõng ñaõ ñöôïc ñònh tröôùc nhö muoân vaät khaùc trong vuõ truï, neân ñaõ khoâng chuøn böôùc tröôùc caùc khoù
khaên, ñeå coá coâng tìm cho ñöôïc caùch tính tröôùc töông lai cho töøng ngöôøi.
Khoa lyù soá phaùt sinh töø ñoù. Muoán tính tröôùc cuoäc ñôøi cuûa moät ngöôøi töø luùc ra ñôøi cho ñeán
luùc cheát, ta phaûi döïa vaøo caùc söï kieän tieân khôûi laø leõ ñöông nhieân.
Caùc söï kieän tieân khôûi naøy laø “luùc” ta sinh ra ñôøi.
Caû 2 neàn vaên hoaù AÙ vaø AÂu thôøi xöa tuy laø caùch bieät nhau, khoâng moät chuùt lieân laïc, song ñaõ
cuøng ñoàng yù vôùi nhau treân ñieåm ñoù.

Söï gioáng nhau ñoù baét nguoàn töø choã coå nhaân cho raèng con ngöôøi moät vaät nhoû trong vuõ truï,
soáng treân maët ñòa caàu laøm sao thoaùt khoûi aûnh höôûng cuûa caùc vì tinh tuù. Theá maø aûnh höôûng ñoù maïnh
nhaát laø ôû luùc con ngöôøi vöøa loït khoûi loøng meï, vì tröôùc ñoù cô theå coøn ôû trong u toái, ñöôïc ngöôøi meï
bao boïc, coøn thuaàn tuùy nhö moät tôø giaáy traéng tinh, bao aûnh höôûng beân ngoaøi cuûa vuõ truï ñeàu ñaõ
ñöôïc ngöôøi meï ñoùn nhaän laáy taát caû, thai nhi hoaøn toaøn nhö trong traéng noùi veà phöông dieän ngoaïi
caûnh.
Loït vaøo trong theá gian naøy roài, aûnh höôûng cuûa vuõ truï, nghóa laø cuûa ñòa caàu, cuûa maët traêng,
maët trôøi cuûa tinh tuù v.v……, seõ luoân luoân bao truøm laáy nhöõng ñoäng löïc bieán ñoåi cuoäc ñôøi cuûa noù cho
ñeán khi cheát.
Nhöng aûnh höôûng maïnh nhaát maø ñöùa treû nhaän ñöôïc, laø aûnh höôûng cuûa vuõ truï luùc noù vöøa loït
loøng meï. Thaân hình khoâng daáu veát cuûa ñöùa nhoû, laàn ñaàu tieân thu nhaän laáy aûnh höôûng naøy, seõ in
hình ñoäng löc ñoù saâu vaøo trong cô theå, chaúng khaùc naøo nhö moät caùi khuoân maø ta duøng ñeå ñuùc ñoå
ñoàng, khoái ñoàng loûng voâ hình töø trong loø loït ra rôi vaøo trong khuoân ñaát, seõ töø ñoù mang hình caùi
khuoân ñoù suoát ñôøi.
Ñieàu kieän tieân khôûi laø moät caùi khuoân ñuùc chuoâng, thì khoái ñoàng seõ soáng treân ñôøi döôùi hình
thöùc caùi chuoâng, ñöôïc ngöôøi ta toân thôø trong ñình chuøa.
Ñieàu kieän tieân khôûi laø moät caùi khuoân ñuùc noài, thì khoái ñoàng seõ soáng treân ñôøi döôùi hình thöùc
caùi noài ñöôïc ngöôøi ta ñoát ñít ngaøy ñeâm ñeå naáu côm.
Noùi ví nhö vaäy laø ñeå ñoäc giaû nhaän thöùc roõ, taïi sao caùc khoa lyù soá ñeàu laáy ñieàu kieän tieân
khôûi laø luùc con ngöôøi vöøa loït loøng meï, chöù khoâng phaûi laø luùc maø baøo thai ñöôïc caáu thaønh töø 9
thaùng tröôùc, khi maø ngöôøi ñaøn oâng laøm cho ngöôøi ñaøn baø thuï thai.
Caùc vua chuùa beân Taàu ñôøi xöa, coù leä sai noäi giaùm ghi roõ ngaøy giôø luùc nhaø vua aên naèm vôùi
hoaøng haäu hay phi taàn, vieäc ghi ñoù coù muïc ñích ñeå kieåm toaùn laïi sau naøy khi ngöôøi ñaøn baø sinh con
trai, xem ñöùa treû ñoù coù chaéc laø con vua khoâng hay laø coù theå nghi ngôø laø con moät oâng quan naøo
khaùc.
Vieäc ghi cheùp giôø aân aùi chæ coù coâng duïng aáy.
Coøn vieäc xem soá maïng ñöùa treû aáy ra sao, laø phaûi döïa vaøo luùc noù sinh ra ñôøi.
Vieäc choïn aûnh höôûng cuûa vuõ truï luùc con ngöôøi sinh ra ñôøi laøm söï kieän tieân khôûi ñònh ñoaït
caû cuoäc ñôøi ngöôøi aáy, nhö vaäy coù theå coi nhö laø hôïp lyù.
Nhöng thaät söï caùc söï kieän tieân khôûi aáy coù ñònh ñoaït ñöôïc heát moïi vieäc seõ xaåy ra trong ñôøi
cuûa con ngöôøi khoâng thì chuùng ta chæ coù theå keát luaän ñöôïc ñieàu ñoù sau raát nhieàu kinh nghieäm ñaõ
ghi nhaän ñöôïc cho raát nhieàu ngöôøi.
Coå nhaân xöa luùc môùi ñaët ra caùc khoa lyù soá chaéc ñaõ vöøa ñöùng treân caên baûn lyù thuyeát maø vöøa
phaûi döïa vaøo nhöõng traéc nghieäm raát nhieàu ñôøi.
Traéc nghieäm coù thaáy ñuùng nhieàu laàn, cho nhieàu ngöôøi, moät ñieåm lyù thuyeát môùi ñöôïc coi laø
coù giaù trò, vaø ñöôïc choïn laøm phöông phaùp laáy soá.
Thí duï ñaøn oâng sinh naêm döông môùi hôïp lyù, sinh naêm aâm thöôøng coù tính uûy mò nhö ñaøn baø.
Ñaøn baø sinh naêm döông laïi thöôøng coù tính cöông nghò nhö ñaøn oâng. Ñoù laø moät ñieåm lyù thuyeát.

Ñieåm lyù thuyeát aáy neáu ñaõ ñöôïc choïn laøm moät ñieåm trong vieäc laäp laù soá, laø vì ñem aùp duïng
vaøo cho haøng vaïn vaïn ngöôøi ta thaáy phaàn ñoâng laø ñuùng.
Moät ñieåm lyù thuyeát, hai ñieåm lyù thuyeát, roài daàn daàn nhieàu ñieåm lyù thuyeát, töø ñôøi noï ñeán ñôøi
kia ñöôïc caùc nhaø lyù soá ñaët ra vaø traéc nghieäm nhieàu laàn cho thaáy ñuùng, môùi giöõ laïi ñeå laäp thaønh moät
khoa lyù soá.
Caùc khoa lyù soá naøy sau khi ñaõ thaønh hình laïi ñöôïc caùc haäu sinh tieáp tuïc traéc nghieäm maõi ñeå
söûa ñoåi theâm bôùt maõi cho thaáy thaät ñuùng môùi chaáp nhaän haún, vaø löu truyeàn laïi cho caùc ñôøi sau.
Ôû taây phöông nhö caùc nöôùc AÛ raäp, Trung Ñoâng v.v…… ñeàu coù nhieàu phöông phaùp laáy soá, goïi
laø “horoscope” cho töøng ngöôøi.
Caùc horoscope naøy ñôn giaûn hôn caùc khoa lyù soá AÙ ñoâng, vì ch3 döïa vaøo “thaùng” ñeå ñònh soá.
Beân Trung Hoa traùi laïi, nhôø ôû thieân vaên hoïc khaù cao ngay töø thôøi coå xöa, theâm vôùi trieát
thuyeát “dòch kinh” bao truøm vuõ trò hoïc, ñöôïc ai naáy ñeàu chaáp nhaän vaø nghieân cöùu hoïc taäp kyõ, neân
khoa lyù soá môû mang raát nhieàu.
Chaéc chaén töø xöa tôùi nay phaûi coù ñeán vaøi chuïc khoa lyù soá ñaõ ñöôïc thaønh hình, vaø ngaøy nay
neáu chuùng ta chæ coøn duøng coù vaøi khoa thì chæ vì caùc khoa naøy ñaõ ñöôïc thöïc teá chöùng nhaän laø ñuùng
hôn caû.
Khoâng keå nhöõng khoa nhoû, nhö tinh nieân vi coát nguyeät vi bì, hay cho naêm thaùng ngaøy giôø
moãi thöù coù trò soá laø bao nhieâu roài toång coäng, hay laáy daây ño caùc ñoát ngoùn tay v.v…… ñeå bieát ñaïi theå
cuoäc ñôøi cuûa con ngöôøi, caùc khoa lyù soá coù laáy thaønh laù soá cho töøng ngöôøi, ñeå troâng ñoù maø ñoaùn
tröôùc moïi vieäc, thì chuùng ta chæ coøn thöôøng aùp duïng coù maáy khoa laø soá Haø Laïc, soá Töû Bình vaø soá
Töû Vi.
Soá Haø Laïc döïa vaøo 64 queû kinh dòch ñoåi ngaøy giôø sinh tính ra 2 queû cho töøng ngöôøi. Moät
queû Tieân thieân vaø moät queû Haäu thieân.
Ngöôøi ñoaùn chæ vieäc troâng vaøo 2 queû ñoù maø suy ñoaùn ra moïi vieäc, caùc thaêng traàm hoaï phuùc
suoát caû ñôøi.
Khoa naøy gaàn vôùi moân boùi toaùn theo kinh dòch, vaø ngöôøi ñoaùn taát nhieân phaûi tröôùc heát laø
ngöôøi ñaõ hoïc vaø thoâng hieåu kinh dòch.
Kinh dòch voán laø moät khoa trieát hoïc khoù, ít ngöôøi hieåu thaáu ñaùo, neân soá Haø Laïc ít ngöôøi
duøng.
Soá Töû Bình, ñöôïc ñaët ra do Lyù Hö Trung töø ñôøi Ñöôøng, nhöng ñeán ñôøi Toáng, Uyeân Haûi Töû
Bình nghieân cöùu phoå bieán nhieàu neân quen goïi teân oâng ta.
Ñôøi nhaø Minh coù Löu Baù OÂn töôùng quoác Vaïn duïc Ngoâ vaø ñôøi nhaø Thanh coù Traàn Toá Yeâm
vieát saùch daïy veà soá naøy.
Xem nhö vaäy soá Töû Bình khoâng phaûi laø khoâng coù giaù trò.
Soá naøy döïa vaøo taùm chöõ can chi cuûa naêm thaùng ngaøy giôø roài duøng aâm döông nguõ haønh cuûa
taùm chöõ ñoù phoái hôïp laïi vôùi nhau maø xem caùch cuïc sinh hoaù ra sao ñeå ñoaùn phuù quyù thoï yeåu cho
caû ñôøi.

Loaïi soá naøy raát thònh haønh beân Trung Hoa, nhöng ôû Vieät Nam ít ngöôøi laáy, vì caàn phaûi bieát
caû can chi cuûa ngaøy laø ñieàu maø phaûi coù lòch 100 naêm “Baùch chung kinh” raát baát tieän.
Soá Töû Vi thì truyeàn laïi laø do oâng Traàn Ñoaøn cuoái ñôøi Ñöôøng laøm ra.
Soá naøy cuõng do naêm thaùng ngaøy giôø maø tính, nhöng ñöôïc ñieåm lôïi laø khoâng caàn bieát can chi
cuûa ngaøy, maø chæ bieát ngaøy maáy thaùng maáy laø ñuû, cho neân raát tieän cho caùc ngöôøi laáy soá phaàn ñoâng
thôøi xöa laø caùc oâng thaày boùi muø, coù theå baám soá ngay treân baøn tay sau khi bieát ngaøy sinh thaùng ñeû,
khoûi caàn tra “Baùch chung kinh” ñeå kieám can chi cuûa ngaøy.
Soá Töû Vi laïi raát thònh haønh vì lyù do ñaõ ñöôïc bình daân hoaù, bieán caùc queû caùc haøo kinh dòch ra
thaønh nhöõng teân sao, nghe teân cuõng töï noù cho ta bieát sô sô yù nghóa ra sao roài.
Caùc saùch vôû noùi veà Töû Vi thì coù cuoán Töû Vi ñaïi toaøn maø caùc cuï xöa cheùp tay laïi truyeàn cho
nhau, cuøng caùc baøi phuù noâm vaø Haùn vaên cuûa nhöõng ngöôøi hoïc Töû Vi sau naøy laøm ra vaø truyeàn laïi.
Saùch in thì môùi thaáy coù cuoán Töû Vi ñaåu soá caûi löông, xuaát baûn ôû beân Taàu vaøi chuïc naêm tröôùc ñaây,
vaø caùc saùch Vieät vaên trích dòch ôû cuoán naøy maø ra. Môùi ñaây saùch chöõ Haùn thaáy coù theâm hai quyeån
nöõa.
Vieäc hoïc Töû Vi vì vaäy raát khoù, caùc saùch baèng chöõ Haùn, do caùc nhaø nho ghi cheùp thôøi xöa
phaàn ñoâng ñeàu thaá laïc hay maát heát vì cuoäc chieán hai möôi maáy naêm qua, neân muoán nghieân cöùu Töû
Vi ngaøy nay taøi lieäu thaät ít oûi, söï laàm laãn taát nhieân phaûi coù, nhöng cuõng may laø caùc ñieåm chính
duøng ñeå laáy moät laù soá vaø ñoaùn sô sô haõy coøn, neân vì nhaän thaáy khoa lyù soá naøy coù nhieàu ñieåm raát
ñuùng, soá ngöôøi hoïc Töû Vi coøn coù nhieàu, vaø soá Töû Vi coøn soáng ñöôïc trong quaàn chuùng Vieät Nam.
Söï ñuùng cuûa soá Töû Vi laø moät ñieåm quan troïng chöùng toû cho ta thaáy roõ laø con ngöôøi coù soá
maïng, vaø thuyeàt tieàn ñònh chaúng laàm.
CHÖÔNG II
VAØI ÑIEÀU CAÀN BIEÁT
Ñeå laäp thaønh moät laù soá Töû Vi vaø ñeå ñoaùn sô sô vaøi ñieàu chính cho moät laù soá, ñoäc giaû thaät
khoâng caàn ñeán nhöõng ñieàu trình baày trong chöông naøy.
Nhöng muoán hieåu soá Töû Vi, ñeå ñoaùn cho ñuùng hay khoâng sai laàm nhieàu, vaø nhaát laø muoán
nghieân cöùu veà khoa lyù soá naøy ñeå goùp phaàn boài ñaép cho moät khoa maø mình thích, thì baét buoäc ñoäc
giaû neáu chöa bieát veà caùc vaán ñeà noùi döôùi ñaây phaûi ñoïc kyõ caû chöông naøy.
Noùi ñoïc kyõ vì ñaây chæ laø nhöõng kieán thöùc ñöôïc coâ ñoïng vaø ñôn giaûn laïi ñeán möùc toái ña cuûa
nhöõng khoa hoïc cöïc kyø khoù khaên, phöùc taïp vaø roäng raõi.
Coâ ñoïng nhö theá naøy maø ñaõ chieám quaù nhieàu cuûa cuoán saùch roài, taùc giaû khoâng theå trình baày
daøi hôn nöõa. Neáu thaáy hoaëc coù choã naøo toái nghóa hay quaù vaén taét sô löôïc maø ñoäc giaû caàn bieát nhieàu
hôn nöõa xin tra cöùu caùc saùch lieân heä vaäy.
Vì khoa soá Töû Vi ñöôïc ñaët ra treân neàn taûng: “aûnh höôûng cuûa vuõ truï ñoái vôùi con ngöôøi” neân
caùc ñieàu caàn bieát, ñeå hieåu khoa naøy ít ra cuõng phaûi goàm coù caùc vaán ñeà sau ñaây:
Thieân vaên hoïc vaø thôøi gian
Dòch kinh vaø aâm döông

Vuõ truï vaø Nguõ haønh.
Vì vaäy döôùi ñaây seõ noùi sô löôïc caùc vaán ñeà trong ba phaàn nhö sau.
PHAÀN THÖÙ NHAÁT
THIEÂN VAÊN HOÏC VAØ THÔØI GIAN
A) Thieân Vaên:
Thieân Vaên hoïc maø ta noùi ñaây khoâng phaûi laø khoa Thieân Vaên coå beân Trung Hoa, xem tinh tuù
maø bieát vaän haïn quoác – gia, bieát maát muøa ñöôïc muøa, bieát vò vua naøo saép baêng haø, nhö thöôøng thaáy
noùi ñeán trong caùc tieåu thuyeát Taàu.
Thieân Vaên ñaây laø khoa vuõ truï hoïc hieän ñaïi, trình baày theo khoa hoïc taây phöông.
Vuõ truï ta ñang ôû ñaây laø moät khoâng gian meânh moâng khoâng bôø beán, maø trong ñoù ôû raûi raùc
caùc vì sao, ta goïi laø tinh tuù.
Caùc tinh tuù naøy laø nhöõng khoái löûa khoång loà, ôû caùch xa nhau töøng khoaûng caùch thaät xa.
Tinh tuù ôû gaàn ta nhaát laø maët trôøi töùc Thaùi döông.
Maët trôøi laø moät khoái löûa troøn nhö quaû caàu luùc naøo cuõng chaùy vaø nhieät ñoä cöïc cao, ñeán hôn
7000o
C, ñöôøng baùn kính baèng 100 laàn ñöôøng baùn kình ñòa caàu.
Vì thöû R laø ñöôøng baùn kính cuûa ñòa caàu thì RS = 109 R.
Quanh maët trôøi coù nhieàu haønh tinh xoay, maø lôùn nhaát coù 7 laø ñòa caàu vaø 6 haønh tinh khaùc.
Taát caû ñöôïc goïi laø thaùi döông heä quyõ ñaïo cuûa caùc haønh tinh naøy ñeàu laø nhöõng hình ellipse
(hình troøn keùo daøi ra moät chuùt) ôû treân nhöõng maët phaúng hôi sai leäch nhau moät chuùt nhöng taát caû
ñeàu nhö ôû caû treân moät caùi maâm M xoay quanh maët trôøi ñaët ôû giöõa. Hình veõ ñaây chæ ñaïi khaùi vò trí
caùc haønh tinh ñoù.
Töø trong ra ngoaøi laø Thuyû Kim Ñòa Hoaû Moäc Thoå
Nhöõng haønh tinh naøy goàm coù tính töø gaàn maët trôøi nhaát ñeán xa daàn:
r – laø chæ ñöôøng baùn kính cuûa haønh tinh
d – khoaûng caùch töø haønh tinh ñeán maët trôøi
R: baùn kính ñòa caàu = 6.370km
D: khoaûng caùch töø ñòa caàu ñeán maët trôøi = 150.000.000km

T: thôøi gian haønh tinh xoay quanh maët trôøi ñöôïc 1 voøng
1 - Mercure thuûy tinh r: 0,38R d: 0,38D T: 88 ngaøy
2 - Ve1nus kim tinh r: 0,97R d: 0,72D T: 225 ngaøy
3 - Terre ñòa caàu r: R d: D T: 365 ngaøy
4 - Mars Hoûa tinh r: 0,54R d: 1,52D T: 2 naêm
5 - Jupiter Moäc tinh r: 11,2R d: 5,2D T: 12 naêm
6 - Saturne Thoå tinh r: 9,5R d: 9,5D T: 29 naêm
7 - Uranus r: 4R d: 19,2D T: 84 naêm
8 - Neptune r: 4,2R d: 30D T: 165 ngaøy
9 - Pluton r: 0,9R d: 40D T:
H
ình veõ ñaây cho ta thaáy ñaïi khaùi caùc haønh tinh naøy to nhoû hôn nhau ra sao.
Caùc haønh tinh naøy ñeàu laø nhöõng quaû troøn nhö ñòa caàu, khoâng chaùy, cho neân chæ troâng thaáy
khi coù aùnh saùng cuûa maët trôøi chieáu ñeán maø thoâi.
Vöøa chaïy quanh maët trôøi caùc haønh tinh naøy coøn töï xoay quanh mình nhö moät con quay, vaø
mang theo caùc veä tinh (neáu coù) caùc veä tinh naøy laïi xoay quanh haønh tinh meï.
- Thuûy tinh nhoû laïi luoân luoân ôû gaàn beân maët trôøi neân ít khi ta troâng thaáy.
- Kim tinh to hôn laïi gaàn ta hôn neân troâng saùng röïc rôõ, saùng nhaát so vôùi caùc sao khaùc, nhöng vì
cuõng gaàn maët trôøi neân ta chæ troâng thaáy vaøo luùc maët trôøi moïc goïi laø sao mai vaø luùc maët trôøi laën
goïi laø sao hoâm (sao Saâm vaø sao Thöông).
- Hoûa tinh nhoû baèng nöûa ta nhöng vì ôû gaàn ta neân troâng khaù roõ, sao naøy laø sao coù aùnh saùng ñoû
ñaëc bieät.

Hoûa tinh coù 2 veä tinh xoay chung quanh nhö 2 maët traêng Phobos vaø De2imos, nhoû laém
ñöôøng kính chæ ñoäc 20 km thoâi.
- Jupiter coù aùnh saùng traéng, maét thöôøng ta cuõng troâng thaáy roõ. Sao naøy coù 4 veä tinh chính to baèng
maët traêng cuûa ta, vaø 7 veä tinh nhoû, xoay quanh haønh tinh moãi voøng töø 24 giôø ñeán 16 ngaøy,
nghóa laø raát nhanh.
- Saturne thoå tinh tuy ôû xa nhöng vì lôùn neân cuõng troâng thaáy ñöôïc. Sao naøy coù 10 veä tinh hôi lôùn
hôn maët traêng moät chuùt vaø ñaëc bieät laø coù moät voøng ñai lôùn coù leõ laø goàm caùc veä tinh nhoû raát
nhieàu maø ra. Naêm haønh tinh keå treân laø 5 haønh tinh maø maét troâng thaáy ñöôïc, cho neân thôøi xöa
caùc nhaø Thieân vaên hoïc Trung hoa nghó raèng Thaùi döông heä chæ coù 5 haønh tinh ñoù thoâi, neân môùi
laáy teân nguõ haønh Kim Moäc Thuûy Hoûa Thoå ñaët teân cho 5 vì sao naøy.
- Uranus do OÂng Herschel Thieân vaên Ñöùc tìm thaáy naêm 1781.
Hoài aáy sao naøy ñang ôû gaàn choøm sao Song – Sinh Geùmeaux.
Haønh tinh naøy coù 5 veä tinh.
Neptune ñöôïc tìm thaáy naêm 1844 do OÂng Le Verrier ngöôøi Phaùp. Haønh tinh naøy cuõng nhö
Uranus maét thöôøng khoâng troâng thaáy vì ôû xa quaù vaø nhoû, phaûi coù nhöõng kính lôùn ôû caùc ñaøi thieân
vaên môùi thaáy ñöôïc.
Haønh tinh naøy coù 2 veä tinh.
- Pluton ñöôïc tìm thaáy naêm 1930.
- Ngoaøi caùc haønh tinh naøy ra, taát caû caùc tinh tuù khaùc ñeàu laø ñònh tinh caû.
Caùc tinh tuù naøy neáu ñeâm ñeâm ta troâng leân leân trôøi seõ thaáy ôû raûi raùc choã nhieàu choã ít, sao to
sao nhoû sao saùng sao môø, coù khi ôû gaàn nhau thaønh töøng nhoùm, maø ta goïi laø choøm sao, nhö choøm
sao Baéc Ñaåu coù hình caùi gheá ngoài, choøm sao tua dua 7 sao tuùm tuïm vaøo 1 choã maø ngöôøi Phaùp goïi
laø Les Sept-Soeurs (baåy chò em).
Nhaø noâng ta thöôøng xem sao ñeå ñoaùn tröôùc muøa maøng, neân ôû nhaø queâ, ngay treû nít troâng
leân trôøi cuõng chæ cho ta thaáy naøo sao Thaàn Noâng, sao con Vòt, sao con Ngöïa cuûa Phaïm Coâng uoáng
nöôùc beân soâng Ngaân Haø khi ñi xuoáng coõi aâm tìm vôï laø Cua1c Hoa vaân vaân.
Vaø ngöôøi ta tin raèng naêm naøo oâng thaàn noâng, coù ñoäi muõ vaø maét muõi ñaày ñuû, ngoài khom löng
cuùi ñaàu troâng xuoáng laø ñöôïc muøa, naêm naøo oâng ngöûa maët troâng leân trôøi laø maát muøa.
Taát caû caùc tinh tuù lôùn treân trôøi ñeàu ñöôïc coå nhaân ñaët teân, naøo sao Ngöu, sao Ñaåu, sao Bích,
sao Khueâ v.v……
Caùc nhaø thieân vaên hoïc taây phöông cuõng vaäy, coù ñaët teân heát cho caùc choøm sao, naøo Grande
ourse, Ptite ourse, L’hydre femel, le dragon v.v…… Vaø coù veõ baûn ñoà caùc sao moät caùch raát chính xaùc.
Caùc sao ôû treân maët phaúng M, nghóa laø maët phaúng mang quyõ ñaïo cuûa ñòa caàu, laø nhöõng sao
ñöôïc coå nhaân ñaët teân tröôùc nhaát.
Neáu ta laáy maët trôøi ñöùng giöõa roài nhìn ra boán phía cuûa ñöôøng quyõ ñaïo cuûa ñòa caàu, ta seõ
thaáy treân voøng quyõ ñaïo naøy moãi khoaûng laïi coù 1 choøm sao coù hình rieâng, vaø ñeå ghi xem quaû ñaát
hieän ñang ñöùng ôû choã naøo treân quyõ ñaïo cuûa noù, ta laáy teân choøm sao thuoäc höôùng aáy maø noùi.

Nhöng treân thöïc teá, ta khoâng theå ñöùng ôû choã maët trôøi maø nhìn xem quaû ñaát quay ñeå bieát
thaùng naøo noù ñi ñeán choã naøo, veà phía sao naøo, neân ta ñaõ laáy ñòa caàu laøm trung taâm ñieåm.
Ñöùng ôû ñòa caàu ta seõ thaáy:
1) Moãi ngaøy maët trôøi xoay quanh ta moät voøng laø do ñòa caàu töï xoay quanh mình noù, neân ta
thaáy taát caû vuõ truï, maët trôøi vaø taát caû tinh tuù ñeàu nhö xoay quanh ta, töø phía Ñoâng sang phía
Taây.
2) Rieâng maët trôøi laïi di chuyeån töø töø ñoái vôùi caùc sao, thaùng gieâng ôû beân choøm sao naøy, thaùng 2
ñaõ sang ñöùng beân choøm sao khaùc v.v…… vaø heát moät naêm laïi trôû veà beân choøm sao thaùng
gieâng.
Ñoù laø do ñòa caàu di chuyeån treân quyõ ñaïo cuûa noù quanh maët trôøi ñi moät voøng phaûi heát moät
naêm.
Vì leõ aáy neân caùc choøm sao treân quyõ ñaïo cuûa maët trôøi xoay quanh quaû ñaát ñöôïc ñaët teân ñeå
ñaùnh daáu töøng quaõng ñöôøng.
Coù taát caû 12 choøm sao, maø taây phöông goïi laø 12 constellations du Zodiaque. (Zodiaque laø
voøng ñaùy quyõ ñaïo cuûa maët trôøi).
Möôøi hai constellations aáy, theo thöù töï ñi töø thaùng gieâng cho ñeán thaùng chaïp.
Sagittaire, Capricorne, Versean, Poisson, Beùlier, Taureau, Geùmeaux, Cancer, Lion, Vierge,
Balance, Scorpion.
Maø ngöôøi ta thöôøng dòch laø Nhaân maõ, Maõ kieát, Thuyû bình, Song ngöu, Thieân döông, Kim
ngöu, Song töû, Thieân giaùc, Sö töû, Xöû nöõ, Thieân xöùng, Thieân yeát. Caùc choøm sao naøy caùc nhaø thieân
vaên hoïc Trung Hoa khoâng ñaët teân roõ reät nhö vaäy, nhöng neáu vì caùc thaùng cuûa ta coù mang teân tyù
söûu vaân vaân, thì voøng quyõ ñaïo vì lyù do aáy cuõng ñöôïc chia laøm 12 phaàn ñeàu nhau moãi phaàn goïi laø
moät cung, vaø ta coù 12 cung goïi laø 12 cung treân thieân baøn maø hieän nay ñang phuø hôïp vôùi caùc sao
mang teân treân.
Sagittaire -------- Cung Tyù
Capricorne -------- Cung Söûu
Verseau -------- Cung Daàn v…v……
Chuùng ta seõ quay laïi vaán ñeà naøy khi noùi veà thôøi gian.
Nhö vaäy chung quanh ta coù caùc sao cuûa Zodiaques, coøn treân ñaàu ta veà phía Baéc laïi coù
nhöõng sao khaùc nhö Baéc ñaåu, sao Vó, sao Phoøng v.v…… vaø veà phía Nam coù caùc sao nhö laø Baleine
le Corbeau, sao Nöõ, sao Hö v.v……
Chuùng toâi cho in moät baûn ñoà voøm trôøi vuøng Paris (hay taát caû nhöõng nôi naøo ôû vaøo vó tuyeán
Baéc 49o
cuõng theá) ñeå ñoäc giaû coù sô qua yù nieäm veà vò trí caùc sao maø chuùng ta thöôøng nghe noùi ñeán
luoân.
Taát caû caùc sao naøy ñeàu laø ñònh tinh nhö maët trôøi.
Nhöõng sao maø maét ta troâng thaáy thuoäc veà moät theá giôùi goïi laø galaxie.
Moãi galaxie laø moät voøng vuõ truï coù nhieàu sao tuï hoäi laïi.

Galaxie cuûa chuùng ta coù hình nhö moät chieác baùnh raùn, hay baùnh tieâu (hay chieác ñóa bay)
deït, ôû giöõa daày hôn chung quanh, sao tuï hoäi ñoâng ôû trung taâm vaø caøng ra xa caøng thöa thôùt.
Galaxie cuûa ta coù ñöôøng kính khoaûng 30.000 parsecs vaø beà daày ôû giöõa khoaûng 2000
parsecs.
Tính ra 1 parsec = 3,3 naêm aùnh saùng.
Sao gaàn ta nhaát laø sao Proxima trong choøm sao Centaure, caùch ta 1,25 parsec töùc laø vaøo
khoaûng 4 naêm aùnh saùng.
Hình thaùi maø baây giôø ta troâng thaáy sao Proxima ra sao, töùc laø hình thaùi töø 4 naêm veà tröôùc, vì
aùnh saùng phaûi ñi töø ñoù maát 4 naêm môùi ñeán ta.
Maët trôøi cuûa ta ôû veà phía gaàn ngoaøi cuûa galaxie ôû ñieåm S (S.N 10.000 parsec). Cho neân neáu
ta troâng veà phía A hay B thì thaáy sao thöa thôùt, coøn neáu troâng veà töø phía cuûa maët phaúng P, thì thaáy
sao tuï hoäi raát ñoâng nhaát laø veà phía N, ñoù laø giaûi ngaân haø maø ta thaáy baéc ngang trôøi goàm nhöõng sao
nhoû li ti nhö moät giaûi maây traéng, maø choã sao daày laø choã N.

Galaxie cuûa ta coù khoaûng 100 tæ (100.000.000.000) vì sao, caùc sao naøy khoâng ñöùng yeân maø
coøn di ñoäng lung tung nhöng toác ñoä nhoû neân coi nhö laø ñònh tính. Maët trôøi ta di ñoäng vôùi toác ñoä 20
caây soá giaây (20km / sec) vaø ñi veà höôùng ñieåm Apex (gaàn sao Veùga trong choøm sao La Lyre).
Ngoaøi ra taát caû Galaxie (caùc sao cuûa galaxie) coøn xoay quanh truïc cuûa galaxie nöõa, theo
ñònh luaät Newton. Galaxie xoay quanh noù heát 1 voøng, phaûi maát ñoä 200 trieäu naêm, thaønh ra maët trôøi
xoay quanh ñieåm N vôùi toác ñoä tính ra laø 250km/sec caây soá giaây.
Trong galaxie, giöõa caùc vì sao khoâng haún laø khoaûng troáng khoâng, maø coøn coù chaát goïi laø
matìere interstellaire raát loaõng nheï (tính ra caû khoái galaxie môùi naëng baèng toång soá sao cuûa
galaxie) troïng löôïng laø 10-9-
gram/km3
.
Chaát hôi naøy coù choã daày choã moûng laøm thaønh nhöõng ñaùm maây ñen môø che laáp aùnh saùng
cuûa nhieàu sao ñi; cuõng gioáng nhö nhöõng ñaùm maây baïc (nebuleuse) do caùc buïi nhoû phaûn chieáu aùnh
saùng cuûa tinh tuù gaàn caän maø ta troâng thaáy ñöôïc vôùi caùc oáng kính cöïc maïnh.
Ngoaøi theá giôùi cuûa ta, ngoaøi galaxie cuûa ta, vuõ truï taát nhieân coøn coù nhieàu theá giôùi khaùc.
Vôùi nhöõng oáng thieân vaên kính toái taân coù söùc phoùng ñaïi lôùn nhaát ta coù theå nhaän thaáy ñöôïc veà
höôùng A B moät soá ñoâng caùc galaxie khaùc, caùc galaxie naøy thöôøng coù hình xoaùy oác, neân ñöôïc goïi laø
neùbuleuses spirales, nhö coù tay vöôn ra, voøng voøng.
Caùc ñaøi thieân vaên chuïp ñöôïc hình nhieàu neùbuleuse raát ñeïp. Nhöõng ñaùm maây baïc cuûa theá
giôùi xa xaêm ñaõ tìm ñöôïc aáy laø haøng ngaøn theá giôùi khaùc gaàn ta nhaát laø neùbuleuse d’anpromeøde
trong hình nhö moät caùi ñóa bay raát ñeïp khaù lôùn, maët thöôøng coù theå troâng thaáy ñöôïc nhö moät vì sao
nhoû, ôû caùch xa ta 280.000 parsecs (90 vaïn naêm aùnh saùng).
Maëc daàu coù lyù thuyeát cho raèng vuõ truï khoâng phaûi laø voâ cuøng (infini) maø laø voâ bieân, vaø soá
caùc theá giôùi rieâng bieät (galaxie) coù ñoä 100 tæ galaxie.
Nhöng vôùi khoaûng caùch lôùn nhö vaäy giöõa caùc galaxies neân nhöõng neùbuleuse naøy coù aûnh
höôûng ñeán ta ít laém vaø chuùng ta coù theå coi nhö ñöùng moät mình trong vuõ truï vôùi theá giôùi galaxies
cuûa mình.
Cho neân trong soá töû vi nhöõng sao coù theå aûnh höôûng ñeán ta chæ coù theå laø nhöõng sao trong theá
giôùi cuûa ta thoâi.
Chuùng ta trình baøy sô qua vuõ truï theá laø ñeå ñoäc giaû coù moät yù nieäm veà nhöõng gì coù theå coù aûnh
höôûng ñeán ta vaäy.
B) Thôøi gian:
Vuõ truï coù 2 phaàn: Khoâng gian vaø Thôøi gian
Veà khoâng gian ñaõ noùi trong ñoaïn treân roài, nay noùi veà thôøi gian. Thôøi gian coù naêm thaùng
ngaøy giôø phuùt vaø giaây.
Vieäc ñònh caùc ñôn vò cho thôøi gian töø xöa duø ñoâng hay taây phöông ñeàu laáy vaän haønh cuûa
maët trôøi vaø traêng sao laøm caên baûn.
Cho neân tröôøc heát “ngaøy” ñöôïc laáy laøm ñôn vò vì ñoù laø khoaûng thôøi gian maø ai ai cuõng nhaän
thaáy raát deã daøng vaø ñònh ñöôïc khaù chính xaùc.

Ngaøy laø khoaûng thôøi gian töø giöõa tröa hoâm nay (maët trôøi ôû ñænh ñaàu) cho ñeán tröa hoâm sau.
Caû Ñoâng vaø Taây ñeàu laáy nöûa ñeâm laøm luùc baét ñaàu cho moät ngaøy.
Vieäc chia moät ngaøy ra laøm 12 giôø vaø 24 giôø laø phoûng theo soá thaùng trong 1 naêm.
Vieäc ñònh naêm laøm ñôn vò thôøi gian laø do söï tuaàn hoaøn cuûa thôøi tieát. Coå nhaân nhaän thöùc
thaáy vuõ truï xoay vaàn moät caùch ñeàu ñaën, vaø cöù sau moät soá ngaøy nhaát ñònh khoaûng hôn 300 ngaøy laø
thôøi tieát laïi trôû veà nhö cuõ, neân môùi ñaët ra 4 muøa Xuaân Haï Thu Ñoâng, cho moãi naêm.
Vieäc ñònh roõ soá ngaøy cho moãi naêm laø moät vaán ñeà khoù, khoâng theå ñaët ñaïi khaùi ñöôïc, neân coå
nhaân phaûi döïa vaøo nhöõng quan saùt thaät chính xaùc cuûa thieân vaên.
Ñôøi xöa chöa coù nhöõng vieãn kính vôùi maùy ño chính xaùc ñeán ñoä 1 phaàn traêm 1 giaây ñoàng hoà
nhö baây giôø, coå nhaân chæ xem thieân vaên baèng maét thöôøng thoâi, nhöng nhôø vaøo choã kieân trì xem roài
ghi nhieàu laàn, coù khi haøng 100 ngaøn laàn roài môùi daùm cho laø ñuùng, cho neân ñaõ töø laâu laém haøng
4.000 naêm tröôùc ñaây coå nhaân ñaõ tính toaùn ñöôïc vaän haønh cuûa ñòa caàu moät caùch raát chính xaùc vaø
laøm ra lòch ñeå cho moïi ngöôøi duøng.
Veà lòch, nhö chuùng ta cuõng bieát coù 2 loaïi, loaïi döông lòch vaø aâm lòch. Döông lòch do caùc
nöôùc taây phöông nhö La Maõ ñaët ra vaø ngaøy nay ñöôïc haàu heát caùc nöôùc treân theá giôùi duøng. Aâm lòch
do Trung Hoa, Ba Tö vaø caùc nöôùc Trung ñoâng ñaët ra vaø nay vaãn coøn duøng trong daân chuùng veà caùc
leã teát vaø nhaát laø caùc ngaøy cuûa Toân giaùo.
Chuùng ta caàn bieát qua 2 loaïi lòch naøy.
1) DÖÔNG – LÒCH
Döông lòch ñöôïc ñaët treân caên baûn vaän haønh cuûa ñòa caàu quanh maët trôøi.
Ñòa caàu xoay quanh maët trôøi moät voøng maát 365, 2422 ngaøy töùc laø 365 ngaøy vaø 5 giôø 48
phuùt 46 giaây.
Chöõ ngaøy ñaây laø ngaøy duøng laøm ñôn vò, ñònh nghóa laø khoaûng thôøi gian trung bình giöõa 2
buoåi tröa lieân tieáp khi maët trôøi ñi töø ñoâng sang taây qua ñænh ñaàu ta (jour solaire moyen).
Moãi naêm ñöôïc chia laøm 12 thaùng coù thaùng 30 ngaøy thaùng 31 ngaøy vaø thaùng hai (feùvrier) coù
28 ngaøy cho ñuû soá 365 ngaøy, thaùng naøo 31 ngaøy thì nhaát ñònh bao giôø cuõng 31 ngaøy naêm naøo cuõng
theá.
Ñeå buø laïi vaøo soá 5 giôø 48 phuùt 46 giaây coøn thöøa, thì cöù 4 naêm laïi phaûi theâm vaøo 1 ngaøy, töùc
laø 29 ngaøy cuûa thaùng feùvrier. Nhöõng naêm chia chaün cho 4 ñöôïc nhö 1948 – 1952 – 1972, 2 soá cuoái
48, 52, 72 laø boäi soá cuûa 4 ñeàu laø naêm nhuaän, thaùng 2 coù 29 ngaøy.
Lòch naøy do Ceùsar ôû Rome ñònh vaøo naêm 45 tröôùc Thieân chuùa giaùng sinh. Laøm theá thì laïi
thöøa ra moät soá ngaøy vì 4 naêm chæ thieáu coù 0,2422 x 4 = 0,9688 ngaøy, nay cho theâm moät ngaøy nhuaän
thì laïi thaønh ra thöøa 1 – 0, 9688 = 0,0312 nghóa laø moãi naêm thöøa 0,0312 : 4 = 0,0078 ngaøy vaø 1000
naêm thöøa 7,8 ngaøy.
Vì vaäy neân naêm 1582 giaùo hoaøng Greùgoire XIII môùi nhaän thaáy ngaøy leã Phuïc sinh laïi lui laïi
sau muøa gaët cho neân môùi tính laïi vaø quyeát ñònh.
1 - Ngaøy 4 octobre 1582 ñöôïc laáy laøm
15 octobre 1582 ñeå buø laïi 11 ngaøy thöøa töø ñoä baét ñaàu aùp duïng lòch naêm 325

2 - Caùc naêm coù 2 soá 0 ôû cuoái, tröø caùc naêm chia chaün cho 400, ñeàu khoâng nhuaän.
3 - Lòch ñoù goïi laø lòch Greùgorien ñöôïc aùp duïng cho ñeán ngaøy nay.
Tuy theá cuõng vaãn chöa hoaøn toaøn ñuùng chæ môùi buø ñöôïc soá 0,03 cho 4 naêm thoâi, coøn soá
0,0012 cho 4 naêm thì cöù 4000 naêm môùi laïi thöøa ra 1,2 ngaøy seõ söûa laïi bôùt ñi moät naêm nhuaän nöõa laø
xong.
Döông lòch baét ñaàu töø naêm chuùa J.Christ ra ñôøi vì do hoäi ñoàng caùc hoàng y giaùm muïc hoïp ôû
Niceùc naêm 325 sau thieân chuùa giaùng sinh ñònh.
Moãi naêm mang moät soá thöù töï cho ñeán nay laø ta ôû naêm thöù 1972.
2) AÂM – LÒCH
Aâm lòch ñöôïc ñaët treân caên baûn vaän haønh cuûa maët traêng quanh ñòa caàu.
Thôøi xöa ñieàu ngöôøi ta nhaän thaáy deã daøng nhaát laø maët traêng cöù ñeàu ñeàu vaøo khoaûng 29
ngaøy thì laïi troøn.
Vì vaäy coå nhaân laáy chu kyø ñoù laøm ñôn vò thôøi gian goïi laø “thaùng”. Ñònh ñöôïc thaùng roài, khi
nhaän thaáy cöù 12 thaùng muøa xuaân laïi quay laïi, ngöôøi ta buoäc phaûi ñònh ñôn vò naêm.
Ñeán ñaây laø luùc phaûi nhôø ñeán caùc nhaø thieân vaên cuõng nhö beân Taây phöông vaäy.
Khoâng hieåu beân Trung Ñoâng vaø Ai Caäp, caùc nöôùc AÛ Raäp döïa vaøo tinh tuù hay thaùi döông ñeå
ñònh naêm cho chính xaùc, caùc nhaø Thieân vaên hoïc Trung Hoa töø xöa, hoài coøn tröôùc nhaø Chu nhaø
Thöông nghóa laø tröôùc ñaây haøng boán (4) ngaøn naêm, ñaõ döïa vaøo thôøi tieát maø ñònh chu kyø cho töøng
naêm.
Coù leõ vì hoài aáy daân Trung Hoa ôû ven soâng Hoaøng Haø thuoäc trung ñoä baéc baùn caàu, laïi xa
bieån, neân thôøi tieát thay ñoåi moät caùch ñeàu hoaø roõ reät raát deã nhaän chaêng.
Theo AÂm lòch moãi naêm coù 12 tieát, 12 khí theo thöù töï nhö sau, moãi tieát hay khí laø 15 ngaøy,
Laäp Xuaân, Vuõ Thuyû, Kinh Traáp, Xuaân Phaân, Thanh Minh, Laäp Haï, Tieãu Maõn, Mang Chuûng, Haï
Chí, Tieåu Thöû, Ñaïi Thöû, Laäp Thu, Xöû Thöû, Baïch Loä, Thu Phaân, Haøn Loä, Söông Giaùng, Laäp Ñoâng,
Tieåu Tuyeát, Ñaïi Tuyeát, Ñoâng Chí, Tieåu Haøn, Ñaïi Haøn.
Caùc tieát ñoù mang teân cho ta hieåu ngay thôøi tieát luùc baây giôø ra sao nhö:
Ñaïi haøn : Reùt lôùn
Tieåu thöû : Naéng nhoû
Söông giaùng : Söông xuoáng
Tieåu tuyeát : Tuyeát nhoû ……v.v……
Tuy laáy thôøi tieát laøm caên baûn ñeå chia thôøi gian, nhöng coå nhaân ñaõ döïa vaøo Thieân vaên moät
caùch raát chính xaùc, vaø ñònh naêm ñuùng theo nhö loái döông lòch nghóa laø laáy maët trôøi laøm chuaån.
Cho neân xem lòch Taàu töø xöa bao giôø caùc ngaøy Xuaân phaân vaø Thu phaân cuõng ñuùng vaøo 2
ngaøy eùquinoxe de pringtemps vaø eùquinoxe d’automme, ngaøy maø maët trôøi vöôït ñöôøng xích ñaïo cuûa
ñòa caàu ñeå ñi töø Nam baùn caàu leân Baéc baùn caàu ôû 2 ñieåm g = 21 Mars vaø g’ = 21 Septembre.
Vì leõ coù 24 tieát, moãi tieát 15 ngaøy neân moãi naêm coù 24 x 15 = 360 ngaøy. Nhöng vì moãi naêm
coù 365 ngaøy neân coù tieát phaûi 16 ngaøy, vaø cuõng coù tieát 11 ngaøy, xeù lòch sao cho ñuùng vôùi tieát trôøi.

Vôùi 360 ngaøy neáu ta cho moãi thaùng 30 ngaøy thì vöøa ñuùng moãi naêm coù 12 thaùng voâ cuøng tieän
lôïi.
Nhöng nöôùc Taàn laø nöôùc Noâng ngö nghieäp, vieäc xem traêng gioù ñeå ñoaùn tröôùc naéng möa cho
tieän vieäc caày böøa laø caàn neân phaûi giöõ thaùng theo maët traêng sao cho cöù ngaøy raèm laø traêng troøn.
Maët traêng xoay quanh ñòa caàu ñuùng 1 voøng maát 27 ngaøy 8 giôø. Nhöng vì trong khoaûng 27
ngaøy aáy, ñòa caàu ñaõ ñi ñöôïc 1 quaõng ñöôøng daøi treân quyõ ñaïo, thaønh thöû töø ngaøy traêng troøn (ngaøy
maø ñòa caàu ñöùng giöõa maët trôøi vaø maët traêng treân moät ñöôøng thaúng) naøy ñeán ngaøy traêng troøn tieáp,
maët traêng cuõng phaûi ñi theâm moät quaõng ñöôøng nöõa môùi kòp.
Tính ra thaønh khoaûng caùch giöõa 2 ngaøy raèm phaûi laø 29 ngaøy 13 giôø, hay laø 29, 53 ngaøy.
Nhö vaäy muoán cho thaùng naøongaøy raèm traêng cuõng troøn ta phaûi laøm cöù 1 thaùng 29 ngaøy laïi 1
thaùng 30 ngaøy nhöng hai thaùng laø 29,53 x 2 = 59,06 vôùi caùch xeáp ñaët treân ta môùi coù 59 ngaøy, coøn
thieáu 0,06 ngaøy, vaø moãi naêm seõ thieáu 6 x 0,06= 0,36 ngaøy, 3 naêm lieàn seõ thieáu 1,08 ngaøy.
Ñeå buø vaøo choã thieáu naøy, cöù trong 3 naêm laïi phaûi theâm 1 ngaøy vaøo nöõa, cho neân trong aâm
lòch thöôøng thöôøng moãi naêm coù 6 thaùng thieáu 6 thaùng ñuû, nhöng cöù 3 naêm laïi coù naêm chæ coù 5 thaùng
thieáu vaø 7 thaùng ñuû.
Vôùi caùch xeáp ñaët aáy, moãi naêm chæ coù 355 ngaøy, maø thoâi.
Theá maø so vôùi thöïc söï, moãi naêm phaûi coù 365,2422 ngaøy, thaønh ra moãi naêm thieáu 10,2422
ngaøy vaø 3 naêm thieáu 30,7266 ngaøy, nghóa laø cöù 3 naêm phaûi coù moät naêm coù 13 thaùng thì môùi ñuoåi
kòp vôùi thôøi tieát.
Thaùng thöù 13 aáy goïi laø thaùng nhuaän.
Trong aâm lòch caàn phaûi tính thaät chính xaùc, ngöôøi ta ñaët caùc thaùng nhuaän caùch sau ñaây:
Thaáy raèng neáu cöù 3 naêm ñaët moät naêm nhuaän, thì duø thaùng nhuaän aáy laø thieáu hay ñuû ta vaãn
coøn soá leû so vôùi soá 29,7266 (29 vì treân ta ñaõ noùi cöù 3 naêm laïi coù naêm chæ coù 5 thaùng thieáu) neân
phaûi tìm moät chu kyø naøo maø soá ngaøy beân aâm lòch so vôùi soá ngaøy beân döông lòch, thieáu ñuùng chaün
bao nhieâu thaùng.
Chu kyø ngaén nhaát aáy laø 19 naêm. Trong 19 naêm neáu naêm naøo cuõng coù 6 thaùng thieáu thì 19
naêm thieáu 19 x 6 = 144 ngaøy nhöng trong 19 naêm ñoù coù 4 naêm chæ coù 5 thaùng thieáu neân soá thieáu chæ
coøn laø 108.
Vaäy 19 naêm thieáu 108 ngaøy môùi ñuû 19 naêm 365 ngaøy thieáu theâm 5 x 19 = 95 ngaøy nöõa môùi
ñuû 19 naêm 365 ngaøy.
Nghóa laø thieáu 108 coäng 95 = 203 ngaøy.
Beân döông lòch moãi naêm 365, 2422 ngaøy moãi naêm thöøa 0,2422 vaø 19 naêm thöøa 4,60 ngaøy.
Töùc laø trong voøng 19 naêm, thì 19 naêm aâm lòch keùm 19 naêm döông lòch laø 203 coâng 4,6 =
208 ngaøy.
Soá 210 ngaøy chia cho 30 ñöôïc ñuùng 7. Vaäy 208 laø baèng 5 thaùng ñuû coäng 2 thaùng thieáu.
Vì vaäy phaûi xeáp sao cho cöù trong voøng 19 naêm, laïi coù 7 naêm nhuaän.

Thaønh ra ta thaáy trong aâm lòch cöù 2 naêm thöôøng laïi coù 1 naêm nhuaän, vaø trong voøng 19 naêm
phaûi coù luùc chæ caùch coù 1 naêm thöôøng laø coù 1 naêm nhuaän.
Thaùng nhuaän ñöôïc choïn laø thaùng coù 1 tieát trong naêm aáy.
Vì leõ trong aâm lòch 24 tieát nhöõng 360 ngaøy maø naêm aâm lòch chæ coù 355 ngaøy neân thöôøng
thöôøng cöù 3 naêm lieàn coù hôn 23 tieát môùi laïi coù 1 naêm coù ñuû 24 tieát, thaùng nhuaän laøm cho naêm aáy
coù 25 tieát.
Noùi ñaïi khaùi nhö treân ñeå ñoäc giaû hieåu qua veà thaùng nhuaän trong aâm lòch, vaán ñeà laøm lòch coù
nhieàu quy taéc luaät leä maø phaûi nhöõng nhaø chuyeân moân coù saùch daïy môùi bieát.
Tæ nhö vieäc laáy soá 19 naêm laøm moät chu kyø cho vieäc xeáp caùc thaùng nhuaän khoâng phaûi laø moät
vieäc ngaãu nhieân.
Töø xöa ngöôøi ta ñaõ nhaän thaáy laø cöù sau 223 tuaàn traêng thì maët traêng vôùi maët trôøi laïi trôû veà
ñuùng vò trí sô khôûi ñoái vôùi nhau vaø ñoái vôùi ñòa caàu. Sau ñoù caùc nhaät thöïc vaø nguyeät thöïc laïi xaûy ra
nhö cuõ.
ÔÛ ñòa caàu maø troâng thì quyõ ñaïo cuûa maët trôøi vaø quyõ ñaïo maët traêng gaëp nhau ôû 2 ñieåm m vaø
n, vì quyõ ñaïo maët traêng xoay, neân 2 ñieåm m vaø n naøy ñi töø treân eùcliptique quyõ ñaïo cuûa maët trôøi 3
phuùt moät ngaøy, töùc laø 18 naêm 8 thaùng heát moät voøng eùcliptique, theo chieàu nghòch vôùi maët trôøi.
Vì vaäy neân maët trôøi ôû töø ñieåm m ñi luùc gaëp laïi ñieåm m maát ít ngaøy hôn laø ñieåm m ñöùng yeân.
Khoaûng thôøi gian naøy goïi laø naêm roàng (anneùe draconitique) vì beân Aâu taây coå nhaân goïi Nhaät
thöïc vaø Nguyeät thöïc laø roàng traêng aên maët trôøi, nhö ta goïi gaáu aên traêng vaäy.
Naêm roàng naøy ngaén hôn naêm thöôøng vaø chæ coù 346,6 ngaøy. Naêm roàng naøy coù hôn 12 tuaàn
traêng.
Muoán bieát roõ xem vò trí cuûa maët traêng, maët trôøi vaø ñòa caàu sau bao thôøi gian laïi trôû veà choã
cuõ, phaûi tính xem phaûi bao tuaàn traêng thì môùi baèng ñuùng 1, 2, 3…… naêm roàng.
Ngöôøi ta ñaõ tìm thaáy 223 tuaàn traêng laø vöøa chaün 19 naêm roàng (6.585,3 ngaøy). Thôøi gian 223
tuaàn traêng ñoù ñöôïc goïi laø 1 saros. Trong khoaûng ñoù coù 43 nhaät thöïc vaø 43 laàn nguyeät thöïc.
Xem vaäy ñuû bieát, vaán ñeà laøm lòch döïa vaøo Thieân vaên hoïc raát nhieàu.
TEÂN NAÊM THAÙNG:
Ñònh ñöôïc naêm thaùng roài, ngöôøi ta caàn ñaët teân cho caùc naêm thaùng ñoù. Döông lòch thì laáy chöõ soá ñeå
ñaët teân, laáy khôûi ñieåm laø naêm Thieân chuùa giaùng sinh.
Aâm lòch thì khoâng laáy soá, maø laïi laáy chöõ ñaët.
Caùc chöõ ñöôïc duøng laø 12 chöõ:
Tyù, Söûu, Daàn, Maõo, Thìn, Tî, Ngoï, Muøi, Thaân, Daäuï, Tuaát, Hôïi, goïi laø 12 chi.
Nguyeân cuõng laø taïi moãi naêm coù 12 thaùng, laáy 12 chöõ laø ñuû roài, sang naêm sau laïi 12 chöõ aáy trôû laïi.
Nhö vaäy thaùng Gieâng laø Tyù, thaùng 2 laø Söûu, v.v…… cho ñeán thaùng Chaïp laø Hôïi.

Hoài khôûi thuûy laø nhö vaäy, nhöng töø ñôøi nhaø Chu nhaø Vua thaáy nhö vaäy moãi naêm baét ñaàu töø muøa
ñoâng raát khoâng ñeïp, môùi quyeát ñònh ban haønh leänh cho Teát Nguyeân Ñaùn baét ñaàu töø muøa Xuaân, khí
haäu aám aùp, caây coû muoân vaät nhö hoài sinh caû laïi, ai naáy ñeàu vui töôi.
Töø ñoù Teát Nguyeân Ñaùn baét ñaàu töø thaùng Daàn, vaø thaùng Gieâng laø thaùng Daàn thaùng 2 laø thaùng Söûu.
Ñaët 12 teân cho thaùng thì tieän roài vì sau moãi naêm heát 1 chu kyø aáy thôøi tieát laïi trôû laïi, 4 muøa laïi tuaàn
töï maø theo nhau.
Cuõng nhö vieäc chia moãi ngaøy ra laøm 12 giôø, cuõng may caùc teân laø raát tieän, vì giôø ngoï ngaøy naøo cuõng
laø giöõa tröa, giôø tyù laø nöûa ñeâm v.v…… chu kyø 12 raát hôïp cho thaùng vaø giôø.
Nhöng laáy 12 teân ñoù ñaët cho naêm thì thaät baát tieän, vì ñôøi ngöôøi ta trung bình ai cuõng soáng 60, 70
naêm, noùi ñeán naêm Söûu thì khoâng bieát Söûu naøo, Söûu luùc 10 tuoåi hay Söûu luùc 22 tuoåi.
Vì leõ ñoù phaûi tìm moät Chu kyø daøi hôn.
Chu kyø daøi hôn ñaõ ñöôïc choïn laø 60 naêm vaø muoán coù 60 teân khaùc nhau, ngöôøi ta chæ vieäc gheùp theâm
vaøo caùc chöõ Tyù Söûu, moät chöõ nöõa ñeå naêm naøo cuõng coù teân 2 chöõ nhö Giaùp Daàn, AÁt Söûu v.v…… thay
vì moät chöõ Daàn, Söûu.
Caùc chöõ naøy coù 10, goïi laø thieân can: giaùp, aát, bính, ñinh, maäu, kyû, canh, taân, nhaâm, quyù.
Naêm baét ñaàu laø giaùp tyù, roài ñeán aát söûu v.v…… cöù theá tuaàn töï cho ñeán quyù daäu, laø heát 10 chöõ, laïi trôû
laïi giaùp tuaát, aát hôïi, bính tyù v.v…… naêm Tyù naøy mang teân bính tyù khaùc naêm ñaàu laø giaùp tyù.
Vôùi söï phoái hôïp ñoù ta thaáy heát voøng 60 naêm, ta laïi trôû veà giaùp tyù vì 60 naêm chia chaün cho 10 vaø 12
(soá 60 laø boäi soá nhoû nhaát cuûa 10 vaø 12). Hai chöõ thieân can vaø ñòa chi nghóa laø can thuoäc veà trôøi, chi
thuoäc veà ñaát.
Vieäc choïn soá 10 cho thieân can naøy voâ cuøng quan heä, chaéc chaén coå nhaân ñaõ döïa vaøo moät chu kyø
naøo ñoù trong Thieân vaên ñeå ñònh ra.
Keû vieát saùch naøy tieác raèng sau bao nhieâu naêm suy nghó vaø tìm kieám vaãn chöa daùm quyeát ñoaùn vì leõ
gì maø ngöôøi xöa ñaõ choïn 10 thieân can naøy.
Coù leõ thôøi gian 223 tuaàn traêng 1 saros ñaõ laø nguyeân uûy cuûa vieäc naøy chaêng.
Vì trong aâm lòch, tuy cuøng laø naêm giaùp tyù nhöng ngaøy thaùng khoâng mang teân gioáng nhau, tæ nhö
naêm Canh Tuaát 1910 ngaøy moàng 1Teát laø ngaøy Bính Ngoï ñeán naêm Canh Tuaát 1970 ngaøy moàng
1Teát laïi laø ngaøy Ñinh Tî.
Cho neân phaûi laáy 10 saros, moãi saro laø 18 naêm 11 ngaøy döông lòch thì 10 saros laø 180 naêm.
Laáy 180 naêm laøm Chu kyø neân coå nhaân môùi chia caùc voøng 60 naêm ra laøm 3 loaïi Thöôïng Nguyeân,
Trung Nguyeân vaø Haï Nguyeân. Nhö voøng giaùp tyù töø 1924 ñeán 1984 laø thuoäc veà Trung Nguyeân.
Trong soá Töû Vi ta khoâng tính ñeán Chu kyø 180 naêm, maø chæ tính töøng hoa giaùp 60 naêm moät. Nhö
vaäy coù leõ aûnh höôûng cuûa 3 loaïi thöôïng, trung, haï nguyeân ñoái vôùi ñôøi ngöôøi cuõng khoâng maïnh laém,
thaønh ra nguyeân uyû cuûa 10 thieân can khoâng chaéc ñaõ do ôû chu kyø 180 naêm maø ra.
Naêm thaùng ñaõ ñònh xong, veà giôø thì laáy giöõa tröa laøm chính ngoï neân nöûa ñeâm laø giöõa giôø tyù.

Thaønh ra moãi ngaøy baét ñaàu töø 11 giôø ñeâm hoâm tröôùc cho ñeán heát 11 giôø ñeâm hoâm sau laø heát, moãi
giôø daøi baèng 2 giôø ñoàng hoà.
Veà ngaøy thì cuõng cöù theá moãi ngaøy moät teân nhöng vì aâm lòch thaùng thieáu thaùng ñuû laãn loän khoâng
nhaát ñònh nhö döông lòch, neân ngaøy naøo teân gì phaûi xem lòch töøng naêm hay baùch trung kinh môùi
bieát.
Ñeå chaám döùt vaán ñeà thieân vaên vaø thôøi gian, xin veõ laïi ñaây hình vaän haønh cuûa maët trôøi vaø maët traêng
treân voøm trôøi khi chuùng ta ñöùng ôû ñòa caàu nhìn leân.
Trong hình sau ñaây Ñòa caàu ñöùng ôû giöõa ñieåm O, baéc cöïc ôû phía B, nam cöïc ôû phía Nam. Quaû caàu
maø O laø trung taâm vôùi ñöôøng kính BN hay GE laø veõ baàu trôøi treân ñoù coù traêng sao, maët trôøi.
Voøng troøn GxE chia baàu trôøi laøm 2 phaàn laø voøng xích ñaïo (equateur). Voøng troøn ñöùng nghieâng
DxHt laø quyõ ñaïo cuûa maët trôøi, ecliptique. Maët phaúng cuûa ecliptique vôùi maët phaúng equateur, caét
nhau treân ñöôøng xt vaø laøm thaønh moät goùc 23o
27’.
Quyõ ñaïo maët traêng laø voøng troøn LxL ñöùng leäch cao hôn voøng ecliptique 5o
.
Ñieåm x laø ñieåm Xuaân phaân 21 Mars

Ñieåm t laø ñieåm Thu phaân 21 Septembre
Ñieåm H laø ñieåm Haï chí 21 Juin
Ñieåm Ñ laø ñieåm Ñoâng chí 21 December
Quyõ ñaïo maët trôøi ñöôùc chia laøm 12 cung nhö sau:
T: laø ñòa caàu
S: Maët trôøi
Neáu ta ñöùng töø phía Baéc (sao Baéc Ñaåu) troâng xuoáng ta seõ thaáy hình nhö treân.
Maët trôøi ñi treân quyõ ñaïo, ôû ñòa caàu troâng ra ta thaáy thaùng Gieâng maët trôøi ôû cung daàn, coù choøm sao
Verseau ôû ñoù, thaùng hai sang cung maõo coù choøm sao Poisson v.v……
Trong soá Töû Vi ta seõ thaáy voøng quyõ ñaïo (zodiaque) naøy töùc thieân baøn veõ ngöôïc laïi maët trôøi ñi theo
chieàu Kim ñoàng hoà, Tyù, Söûu, Daàn ñi ngöôïc laïi vôùi hình naøy laø vì ngöôøi Phöông Ñoâng ñöùng töø phía
Nam troâng leân Baéc.
QUYEÅN NHAÁT, CHÖÔNG HAI
PHAÀN THÖÙ NHÌ
KINH DÒCH VAØ AÂM DÖÔNG
Taát caû caùc khoa lyù soá, cuûa Trung Hoa töø xöa ñeå laïi ñeàu baét nguoàn töø kinh dòch, neân muoán hieåu Töû
Vi maø khoâng bieát qua veà kinh dòch thì khoâng sao maø hieåu thaáu ñöôïc.
Nhöng kinh dòch laø moät cuoán saùch khoù ñeán nhö Khoång Töû xöa, hoïc dòch suoát ñôøi maø ñeán khi gaàn
cheát coøn than raèng trôøi khoâng cho soáng theâm vaøi naêm nöõa ñeå hoïc dòch.

Cho neân ôû ñaây chæ phaùc hoaï ñoâi lôøi ñeå caùc ñoäc giaû caàn hoïc bieát qua chuùt ít thoâi, coøn noùi laø ñeå hieåu
kinh dòch thì duø ñoïc caû cuoán saùch ñoù cuõng coøn khoù maø hieåu ñöôïc thay, noùi chi ñoïc vaøi trang trong
cuoán Töû Vi cuõng do moät keû Aâu hoïc vieát nhö cuoán naøy.
A) KINH DÒCH
Haùn hoïc thôøi xöa coù maáy pho coå ñieån maø baét buoäc, ai cuõng phaûi hoïc kyõ caû.
Ñoù laø töù thö vaø nguõ kinh.
Töù thö goàm coù: Luaän ngöõ, Trung dung, Ñaïi hoïc vaø Maïnh töû; daïy veà ñaïo ñöùc chính trò.
Nguõ kinh coù: Kinh thi, Kinh thö, Kinh leã, Kinh Xuaân Thu vaø Kinh dòch; cheùp vaø giaûng caùc lôøi cuûa
thaùnh hieàn thôøi tröôùc ñeå laïi, ñöôïc coi nhö laø caên baûn cho caùc moân vaên hoaù cuûa con ngöôøi.
Kinh dòch laø goác cuûa moân Khoa hoïc toaùn lyù hoaù Ñoâng phöông.
Ñaây laø nguyeân lyù cuûa moïi luaät bieán hoaù cuûa muoân vaät trong vuõ truï Soá hoïc, Toaùn hoïc, Vaät lyù hoïc,
Hoaù hoïc, Sinh lyù hoïc, vaân vaân: taát caû caùc moân khoa hoïc aáy ñeàu ñöôïc con ngöôøi nghieân cöùu hoïc
hoûi, coát tìm ra nhöõng luaät taïo hoaù cho töøng moân, ñeå môû mang söï hieåu bieát vaø ñeå aùp duïng vaøo ñôøi
soáng, haàu giuùp cho neàn vaên hoaù cuûa nhaân loaïi ngaøy theâm tieán trieån maõi.
Vieäc hoïc hoûi nghieân cöùu aáy ñöôïc höõu hieäu laø nhôø ôû söï nguyeân lyù cho söï bieán dòch cuûa thieân nhieân,
taát caû caùc ñònh luaät duø hoaù hoïc hay vaät lyù hay sinh lyù gì thì cuõng naèm ôû trong nguyeân lyù kinh dòch
caû.
Kinh dòch truyeàn raèng do vua Phuïc Hi laøm ra.
Vua Phuïc Hi laø moät oâng vua Trung Hoa töø thôøi thöôïng coå, hoài con ngöôøi coøn chöa coù chöõ nghóa gì.
Vua Phuïc Hi treân nhìn Thieân vaên vuõ truï, döôùi quan saùt muoân vaät ñaõ nhaän thaáy raèng taïo hoaù ñaâu
ñaâu cuõng coù 2 thöù ñoái nhau, maø heã hôïp laïi laø gaày ra bieán ñoåi; 2 thöù ñoù laø aâm vôùi döông.
Ñeå töôïng hình 2 vaät ñoù, oâng vaïch moät vaïch ngang lieàn laø döông, vaïch moät vaïch ngang ñöùt laø aâm.
Ñeå bieåu töôïng söï bieán hoaù do aêm döông gaây ra; oâng veõ ra hình baùt quaùi.
Baùt quaùi ñoà, do Thaùi cöïc maø sinh ra. Thaùi cöïc laø ñaïo, laø caùi gì ñoàng nhaát trong vuõ truï töø luùc chöa
sinh hoaù, töø khi coøn laø vaät nhoû cuoái cuøng cuûa vaät chaát.
Thaùi cöïc khôûi ñaàu sinh ra löôõng nghi töùc laø aâmvaø döông, löôõng nghi sinh ra töù töôïng töùc laø boán
hình coù 2 vaïch ngang, roài töù töôïng sinh ra baùt quaùi, töùc laø taùm queû coù 3 vaïch.
Caøn, khaûm, caán, chaán, toán, ly, khoân, ñoaøi.

Caùch bieán laø moät bieán ra 2 roài theâm vaïch aâm leân treân veà hình beân traùi, theâm vaïch döông leân treân
veà hình beân phaûi. Töø thaùi cöïc bieán 3 laàn thì ñöôïc baùt quaùi, moãi queû coù 3 vaïch goïi laø 3 haøo. Bieán
tieáp theâm 3 laàn nöõa thì ta ñöôïc taát caû 64 quaùi, moãi queû coù 6 haøo.
Neáu veõ theo hình troøn thì ta coù.
Ñoù cöù theá hình treân bieán tieáp 8 laàn nöõa laø ta coù ñoà hình troøn phöông vò cuûa 64 queû.

Treân voøng troøn naøy ta chia laøm 12 ñieåm. Ñieåm 1 ôû giöõa giôø tyù; hay 21 deøcember ngaøy Ñoâng chí;
ñieåm 2 laø Ñaïi haøn, 3 laø Vuõ thuyû cöù theá vieát tuaàn töï 12 tieát, caùc tieát naøy ôû vaøo 21, 22, 23 cuûa thaùng
döông lòch. Coøn 12 khi thì ôû vaøo khoaûng giöõa ngaøy 5, 6 döông lòch.
Caùc queû tieân thieân seõ xeáp nhö sau.
Heát quaû khoân laø ñuùng nöûa ñeâm, sau ñoù tieáp Phuïc di Truaân Ích vaäy.
1 coù : Khoân Phuïc Di Truaân Ích
2 __ : Chaán Pheä haïp Tuøy Voâ voïng Minh di
3 __ : Bí Kyù teá Gia nhaân Phong Ly Caùch
4 __ : Ñoàng nhaân Laâm Toån Tieát Trung phu
5 __ : Qui muoäi Khueâ Ñoaøi Lyù Thaùi
6 __ : Ñaïi-suùc Nhu Tieåu suùc Ñaïi traùng Ñaïi höõu Quaûi
7 __ : Caøn Caáu Ñaïi quaù Ñænh
8 __ : Toán Tænh Coå Thaêng Tung
9 __ : Khoán Vi teá Giaûi Khaûm, Moâng Khaûm
10 __ : Sö Ñoän Haøm Löõ Tieåu quaù
11 __ : Tieäm Kieån Caán Khieâm Bæ
12 __ : Tuøy Taán Döï Quan Tî Baùc

So tu vi duoi mat khoa hoc

Recommended

Recommended

More Related Content

What's hot

What's hot (12)

Viewers also liked

Viewers also liked (8)

Similar to So tu vi duoi mat khoa hoc

Similar to So tu vi duoi mat khoa hoc (20)

So tu vi duoi mat khoa hoc