Wśród ludów na całym świecie, zwłaszcza zbieracko - łowieckich, idea maski zrodziła się z pragnienia zamaskowania się myśliwego podczas polowania na zwierzęta. Dzięki upodobnieniu do postaci zwierzęcej zanikała ekspresja jednostki ludzkiej. Dlatego pierwsze maski przedstawiały głowy jeleni, niedźwiedzi, bizonów, dzików czy wilków, czasem ptaków. Ludy przekonane o tym, że maska jest określoną postacią (a nie tylko jej wyobrażeniem) , otaczali ją religijną czcią. Maska japońska nie ustępuje swym bogactwem rodzajów, kształtów, barw, funkcji maskom innych rejonów świata. Jej historia liczy około pięciu tysięcy lat. Rozpoczyna się w zamierzchłej prahistorii, kończy zaś w połowie XIX w. wraz z całkowitym uklasycznieniem dwóch pierwszych gatunków teatralnych nFo i kyogen. W ciągu kilku tysięcy, ewoluując od maski obrzędowej do teatralnej , zmieniło się jej znaczenie i zastosowanie każdym wiekiem stawała się nieodrodnym atrybutem japońskiej kultury.

1. Maski japońskie
11/17/09

2. Wśród ludów na całym świecie, zwłaszcza zbieracko - łowieckich, idea maski zrodziła się z
pragnienia zamaskowania się myśliwego podczas polowania na zwierzęta. Dzięki upodobnieniu do
postaci zwierzęcej zanikała ekspresja jednostki ludzkiej. Dlatego pierwsze maski przedstawiały głowy
jeleni, niedźwiedzi, bizonów, dzików czy wilków, czasem ptaków. Ludy przekonane o tym, że maska
jest określoną postacią (a nie tylko jej wyobrażeniem) , otaczali ją religijną czcią.
W Maska japońska nie ustępuje swym bogactwem rodzajów, kształtów, barw, funkcji maskom
S innych rejonów świata. Jej historia liczy około pięciu tysięcy lat. Rozpoczyna się w zamierzchłej
T prahistorii, kończy zaś w połowie XIX w. wraz z całkowitym uklasycznieniem dwóch pierwszych
Ę gatunków teatralnych nFo i kyogen. W ciągu kilku tysięcy, ewoluując od maski obrzędowej do
P teatralnej , zmieniło się jej znaczenie i zastosowanie każdym wiekiem stawała się nieodrodnym
atrybutem japońskiej kultury.
11/17/09

3. Maska japońska, podobnie jak maska innych w kuli ziemskiej, jest świadectwem
Kliknij, aby edytować styl wzorca podtytułu
kultury duchowej. Poznając jej pełny obraz i dzieje, możemy przeniknąć do myśli,
lęków, radości i nadziei Japończyków żyjących w poprzednich, nawet
najodleglejszych obszarach i wiekach i nawiązać z nimi duchową więź.
11/17/09

4. ..wyłaniają się z pomroki dziejów. Wyglądają z
tajemnych głębin ziemi. Do 1974 roku odnaleziono
około dwudziestu pięciu masek. Obecnie jest ich
około pięćdziesięciu i nadal są odkrywane. Te
prahistoryczne maski należą do bogatego dziedzictwa
okresu jomon . Są przede wszystkim świadectwem
świetności najstarszej w świecie kultury ceramicznej,
słynącej głownie z różnego rodzaju naczyń o
przypuszczalnie magicznym przeznaczeniu.
11/17/09

5. Okres jomon
maski kagura… Kagura (rozrywka bogów, rozrywka dla
bogów).wszystkie odmiany kagury maja wspólne cechy:
zbiorowy akt uczestnictwa, przygotowanie przestrzeni
sakralnej, zaproszenie i zaproszenia bóstwa, pożegnanie
bóstwa. Najstarsze maski z tej kolekcji pochodzą z przed
około dwustu lat. Czasami są jeszcze używane.
11/17/09

6. 11/17/09

7. Japończycy wierzą, że aby bóstwo ukazało im się w zmaterializowanej postaci,
muszą przygotować dla niej konkretna formę, np. maskę w którą na krótki czas
mogło by wstąpić. To objawienie się bóstwa ludzkim oczom nazywają gongen.
Dlatego również przyjął się zwyczaj , że bóstwo objawia swą obecność pod osłoną
wielkiej, wywodzącej się z widowiska gigaku maski głowy lwa. Dlatego też
drapieżnika tego nazywano gongem i traktuje jako boga. Lew obdarzony jest
cudowna mocą, zapewnia ludziom pokój i chroni przed wszelkim złem.
Kliknij, aby edytować styl wzorca podtytułu
11/17/09

8. 11/17/09

9. 11/17/09

10. maski gigaku…
Maski gigaku w widowisku gigaku(świetna niezrównana muzyka) są
najstarszym typem masek drewnianych w Japonii i na świecie. Ich duże
rozmiary oraz zdecydowanie nie japońskie rysy twarzy zdradzają obce, choć
trudne do jednoznacznego ustalenia pochodzenie.
Są to wielkie ciężkie maski, które –podobnie jak widowisko-powstały w
starożytnych Chinach.
11/17/09

11. maski bugaku… gigaku budowa i ekspresją. są tez od nich
Maski bugaku różnią się od masek
trochę bardziej subtelniejsze i bardziej stylizowane. Są od nich mniejsze ale
większe od masek nō. Wizerunki ludzi utrwalone w maskach bugaku cechują
przeważnie wytrzeszczone oczy oraz duże, szerokie nosy przypominające o ich
obcym pochodzeniu.
11/17/09

12. maskiwnō…japońskiego cyprysu, sosny, paulowniwykonywana z różnego
Kryjące sobie urok starej porcelany maski nō dawniej
rodzaju drewna: z oraz sporadycznie z
wierzby. W praktyce okazało się jednak, że japoński cyprys jest
najodpowiedniejszym materiałem. Jego miękkość, odporność na pękanie i
szkodniki dają gwarancję trwałości i długowieczności maski. Maska nō-
wyrzeźbiona w drewnie, pokryta farbą-wpisuje się nie tylko w historię teatru, ale
także w historię sztuki, a zwłaszcza rzeźby japońskiej, która w okresach Kamakura i
Muromachi, czyli w czasach świetności nō, przeżywała największy rozwój. Maska
nō jest rzeźbiarskim dziełem sztuki, któremu ostateczną ekspresję nadaje się za
pomocą farby i pędzla. Z tego względu traktuje się nią jako ożywające na scenie
dzieło malarskie. Barwy naniesione na maskę zmieniają się w ruchu i blasku
światła scenicznego. Mieniąc się różnymi odcieniami wyrażają odmienne stany i
uczucia. Szklista, zimna biel maski kobiecej ko-omote na przykład na scenie
nabiera miękkości i delikatności. Wywołuje tajemnicze wrażenie, że błyszcząca
powierzchnia maski odbija światło niczym lustro.
Maski nō powstały na potrzeby różnych sztuk. Stopniowe wzbogacanie repertuaru
o nowe teksty dramatyczne sprawiło, że ostatecznie wiele masek służy więcej niż
jednej sztuce.. Dotyczy to jednak sztuk, których bohaterowie są w podobny
11/17/09 doświadczani przez los i targani podobnymi emocjami.
sposób

13. 11/17/09

14. Poznawanie maski nō, prawidłowa interpretacja jej ekspresji łączy się zatem ze
zrozumieniem dramatów, do których odegrania jest używana.
Wielka rozmaitość typów masek nō sprawia, że nie ustalono jednego
obowiązującego sposobu ich klasyfikacji. Najprostszy jest podział na maski
męskie i kobiece. Wyróżnia sie też maski starych mężczyzn, diabłów i bogów,
duchów.
11/17/09

15. 11/17/09

16. 11/17/09

17. Emocje ludzkie a maska
Prawdziwą twarzą aktora nō jest maska. Pod nią prawdziwa twarz staje się
cieniem. Wyrazistość napięcia emocjonalnego osiąga się głównie za pomocą
odpowiednich pozycji maski oraz oszczędnych ruchów. Dramatyczną
wartością masek, jest ich zmienny wyraz twarzy, wynikający z oczu
wyrzeźbionych w taki sposób, że sprawiają wrażenie ruchomych i
błyszczących, zrozpaczonych lub rozjaśnionych radością.
Technika operowania maską na scenie sprowadza się do unoszenia jej w górę
i w dół i do poruszania w prawo i w lewo.
11/17/09

18. 11/17/09

19. jak wykonuje się maski…
Każdą japońską
maskę wykonuje
się w podobny
sposób. Pracę
rozpoczyna się
zawsze od
przygotowania
drewna, po czym
następuje etap
rzeźbienia a
następnie
malowania
11/17/09

20. Szablony
Wierne powielanie tego samego wzorca jest
możliwe dzięki szablonom. Obecnie wykonuje
je się z bardzo sztywnego, grubego papieru.
Przez wiele wieków były one pilnie
strzeżone. Również dzisiaj są one pilnie
strzeżone.
Materiał
Przeznaczone na maskę drewno
cyprysowe musi być odpowiedniej
grubości i bardzo suche.
Narzędzia
Do wyrzeźbienia maski potrzeba wielu
rozmaitych dłut płaskich, półokrągłych o
rożnych rozmiarach. Potrzebny jest
młotek kątownik i specjalny cyrkiel służący
11/17/09 do kontrolowania odległości.

21. Rzeźbienie
Maskę zaczyna się rzeźbić po stronie
rewersu .po stronie rewersu rysuje się
kształt maski. Wewnątrz powstałego
kształtu wyznacza się dwie prostopadłe linie
które dzielą go na cztery równe części.
Rewers maski po wstępnej obróbce,
rzeźbi się mocnymi uderzeniami młotka.
W rewersie pozostawia się ślady po
dłucie, na ich podstawie znawca potrafi
określić w jaki sposób rzeźbiło się maskę.
Po wyrzeźbieniu rewersu, zaokrągla się
czoło i brodę od strony zewnętrznej. Na
pewnych etapach pracy zwłaszcza
podczas rzeźbienia nosa, ust i oczu,
konieczne jest jednocześnie korygowanie
obu stron maski.
11/17/09

22. 11/17/09

23. Malowanie
Najlepszym okresem do malowania
maski jest wiosna.
Malowanie maski jest procesem
wieloetapowym i niezwykle
skomplikowanym.
Malowanie rozpoczyna się od strony
rewersu maski. Do tego celu używa się
przeważnie żelatyny w płatkach z
wieloryba, ubitego ryżu lub laki.
Rewers maski maluje się wielokrotnie.
Do tego celu służy substancja powstała z
połączenia wody i żelatyny oraz
sproszkowanego wnętrza muszli ostryg.
11/17/09

24. Właściwe malowanie zewnętrznej strony
maski rozpoczyna się od pasma włosów.
Używa się do tego czarnego tuszu w
sztabkach.
Po namalowaniu obrysu włosów nadaje się kolor
karnacji a następnie w dowolnej kolejności
maluje się poszczególne elementy twarzy.
Jednocześnie koryguje się barwę całej twarzy.
Ostateczny efekt kolorystyczny osiąga się delikatnie
oprószając powierzchnię maski tuszem przesianym
przez sitko.
11/17/09

25. końcowy wygląd maski
11/17/09

26. bibliografia:
1.Encyklopedia historyczna
świata. starożytność- część
2,t.3, oprac. nauk. prof. Dr
hab. Jan Kieniewicz. Ągencja
Publicystyczno-Wydawnicza
Opres, Kraków.
2.Nakamura Yasuo, Nō-no
men (masko nō), Kawahara-
schoten, Tōkyō, 1992
2.Maska na Japońskiej scenie,
Wydawnictwo TRIO,
Biblioteka Fundacji im
Takashimy, Warszawa 2003
3.www.wikipedia.pl
4.fotografie:
-2.Maska na Japońskiej
scenie, Wydawnictwo TRIO,
Biblioteka Fundacji im
Takashimy, Warszawa 2003
-www.wikipedia.pl
11/17/09