Urodził się 23 marca 1910 w Omori jako ostatnie
z siedmiorga dzieci rodziny o tradycjach
samurajskich. Zainteresował się kinem dzięki
starszemu bratu. Heigo Kurosawa był aktorem i
podkładał głos postaci niemych filmów. Gdy
zaczęto nagrywać udźwiękowione filmy, stracił
pracę i z tego powodu popełnił samobójstwo.
Drugim traumatyczyn doświadczeniem Akiry
było trzęsienie ziemi, które nawiedziło Tokio w
1923 roku. Był świadkiem przemiany Japonii ze
słabo rozwiniętego kraju w potęgę ekonomiczną.
2. Akira Kurosawa
Urodził się 23 marca 1910 w Omori jako ostatnie
z siedmiorga dzieci rodziny o tradycjach
samurajskich. Zainteresował się kinem dzięki
starszemu bratu. Heigo Kurosawa był aktorem i
podkładał głos postaci niemych filmów. Gdy
zaczęto nagrywać udźwiękowione filmy, stracił
pracę i z tego powodu popełnił samobójstwo.
Drugim traumatyczyn doświadczeniem Akiry
było trzęsienie ziemi, które nawiedziło Tokio w
1923 roku. Był świadkiem przemiany Japonii ze
słabo rozwiniętego kraju w potęgę ekonomiczną.
3. Akira Kurosawa
W 1927 roku rozpoczął studia malarskie w
Tokio. W 1936 roku zgłosił się na konkurs
ogłoszony przez jedną z japońskich wytwórni
filmowych. Pisał scenariusze, a potem został
asystentem reżysera Kajiro Yamamoto.
Reżyserskim debiutem Kurosawy była „Saga o
dżudo” w 1943. Mimo iż jego najbardziej
znanymi dziełami są filmy z lat 50. i 60.,
reżyserował i pisał scenariusze aż do śmierci.
Zmarł 6 września 1998 w Setagayi w Tokio z
powodu udaru.
5. Charakterystyka twórczości
Akira Kurosawa jest najbardziej znanym na
świecie japońskim reżyserem. Jego niezwykła
popularność w Europie i w Stanach
Zjednoczonych wiązała się z faktem, iż w bardzo
umiejętny sposób łączył tradycję japońskiego
kina z wpływami sztuki europejskiej. Skupił się
na problemach o charakterze etycznym, refleksji
nad naturą ludzką, nad obecnością zła w świecie.
Kręcąc filmy historyczne, odwołał się do
istniejącej od dawna w kinie japońskim
konwencji filmu „jidai-geki” (historycznego), a
w nim do tradycji „ken-geki” (opowieści
miecza), czyli filmu o samurajach).
6. Wybrana filmografia
•1943: Saga o dżudo (Sanshiro Sugata)
•1948: Pijany anioł (Yoidore tenshi)
•1949: Zbłąkany pies (Nora inu)
•1950: Rashōmon
•1951: Idiota (Hakuchi)
•1952: Piętno Śmierci (Ikiru)
•1954: Siedmiu samurajów (Shichinin no samurai)
•1957: Tron we krwi (Kumonosu jo)
•1958: Ukryta forteca (Kakushi toride no san akunin)
•1961: Straż przyboczna (Yōjinbō)
•1962: Sanjūrō, samuraj znikąd (Tsubaki Sanjūrō)
•1965: Rudobrody (Akahige)
•1970: Dō desu ka den
•1974: Dersu Uzała
•1980: Sobowtór (Kagemusha)
•1985: Ran
•1990: Sny (Yume)
•1991: Sierpniowa rapsodia (Hachi-gatsu no kyōshikyoku)
•1993: Madadayo
7. Saga o dżudo
Twórczość Kurosawy zaczęła się od „Sagi o
dżudo”, opowieści o narodowym sporcie Japonii
i więcej niż sporcie, bo kodeksie moralnym.
Młody reżyser został po tym filmie uznany za
jedną z największych nadziei kinematografii
japońskiej. Kiedy wojna się skończyła
okupacyjne władze amerykańskie uznały film za
pochwałę feudalizmu i zniszczyły kopie filmu
oraz negatyw. W 1965 powstał remake filmu.
Kurosawa był jej producentem.
8. Saga o dżudo
Film składa się z trzech wielkich części, pieśni
epickich. W pierwszej młody adept dżudo, Sugata
Sanshiro, zwycięża swojego dawnego upadłego
mistrza, reprezentującego starą formę walki, dżiu-
dżitsu (zwycięstwo nad minionymi formami życia). W
drugiej odnosi, już jako mistrz, zwycięstwa nad
pozostałymi przedstawicielami dżiu-dżitsu, którzy w
końcu uznają przewagę dżudo(stare formy ustępują
miejsca nowym. W trzeciej Sugata zwycięża wreszcie
bezwzględnych i prostackich przedstawicieli nowszej
z kolei karate, walki pozbawionej etycznego kodeksu.
(współczesność musi ustąpić przed wartościowym
dziedzictwem tradycji).
10. Rashomon
Przełomem w międzynarodowej karierze
Kurosawy okazał się „Rashomon”. Film oparty
jest na opowiadaniach japońskiego pisarza
Akutagawy Ryunosuke. Zaprezentowany na
festiwalu w Wenecji okazał się rewelacją i
zdobył Złotego Lwa, a także Oscara dla
najlepszego filmu zagranicznego.
11. Rashomon
Na niezwykłą konstrukcję fabularną filmu
(przypominająca trochę „Obywatela Kane” Orsona
Wellesa) składała się kilka relacji tego samego
wydarzenia. Uczestnicy przedstawiają swoje
wersje, z których żadna do siebie nie przystaje, a
widzowie nie dowiadują się prawdy, ponieważ ta
okazuje się uzależniona od subiektywnego
przekazu poszczególnych bohaterów. Efekt
podkreśla zmienna tonacja emocjonalna filmu:
gwałtowne przechodzenie od scen spokojnych do
dynamicznych, od subtelnego nastroju do obrazów
pełnych okrucieństwa.
13. Siedmiu samurajów
Film „Siedmiu samurajów” jest uważany za
jedno z najwybitniejszych dzieł Kurosawy jak
również za jeden z najwybitniejszych filmów
japońskich. W niektórych rankingach plasuje się
pierwszej dziesiątce najlepszych filmów w
historii. Bardzo znany i ceniony na świecie, jest
źródłem inspiracji i niektórych motywów, stale
używanych w zachodniej kinematografii.
14. Siedmiu samurajów
To nieskomplikowana historia o wieśniakach,
którzy wynajmują do obrony przed bandytami,
grupę wojowników. Opowiedziana została przy
dobraniu mistrzowskich środków. Akcja rozwija
się powoli, nabierając z czasem przyśpieszenia,
wiodąc do kulminacyjnej sceny bitwy,
nakręconej w strugach deszczu (Kurosawa
zastosował metodę jednoczesnej rejestracji z
kilku kamer). Bezbłedne tempo, prostota i
świadomość użytych środków, czynią z tego
filmu niedościgniony wzór kompozycji
fabularnej.
16. Tron we krwi
Kurosawa znany ze swoich zainteresowań
europejską literaturą, dokonywał jej bardzo
interesujących trawestacji. Jednym z wielkich
pisarzy europejskich, jacy patronowali jego
twórczości, był Szekspir. „Tron we krwi” jest
swobodną, przeniesioną w realia Japonii,
adaptacją „Makbeta”. Akcja została przeniesiona
ze Szkocji do Japonii, bohaterami nie są
średniowieczni szlachcice a samurajowie, wino
zastąpiono sake.
17. Tron we krwi
Główny bohater to Washizu, samuraj wierny
kodeksowi bushido.Tak jak w „Makbecie”, pod
wpływem żony, popełnia zbrodnie i dalej w nie
brnie zdając sobie w końcu sprawę z klęski.
Oprócz przeniesienia historii w realia Japońskie i
kilku zmian fabularnych (np. trzy wiedźmy
zastąpiono jedną) „Tron we krwi”, jeżeli chodzi
o wymowę filmu, jest tak wierną adaptacją dzieła
Szekspira, jak tylko to było możliwe.
19. Ukryta forteca
Kiedy Akira Kurosawa przystępował do realizacji
„Ukrytej fortecy”, prasa wyrażała obawy, że ten
„cesarz kina japońskiego” się sprzedał. Zresztą on sam
przyznał, że zrobił film „stuprocentowo rozrywkowy”.
Praca nad scenariuszem wygłądała tak, że Kurosawa
codziennie przedstawiał sytuację bez wyjścia, w której
znaleźli się bohaterowie, a reszta scenarzystów
wymyślała jak wybawić ich z opresji. Robi się tak
zwykle przy serialach sensacyjnych. Jednak po
ukazaniu się filmu niektórzy krytycy twierdzili, że
„Ukryta forteca” ma w sobie nawet więcej świeżości
od sławnego „Tronu we krwi”.
20. Ukryta forteca
Jest to najweselszy i najlżejszy z filmów Kurosawy.
Opowiada o młodej arystokratce z pokonanego rodu
samurajów, która musi uciec przez tereny wroga do
swoich sojuszników. Jej opiekunem jest ostatni wierny
generał i para wesołych cwaniaków, którzy dołączyli
aby ukraść złoto, które przewożą generał z
podopieczną. Jest to pierwszy panoramiczny film
Kurosawy. Jeden z nielicznych gdzie postać kobieca
jest przedstawiona jako urocza, mądra i zdecydowana.
Oryginalny tytuł oznacza: "Trzej niegodziwcy w
ukrytej twierdzy" i widz sam musi się domyśleć kto
jest trzecim niegodziwcem.
22. Straż przyboczna
Akira Kurosawa stara się wciąż poszerzać swoje
horyzonty i systematycznie unika wtłaczania w
pewne schematy. Nie spoczywając na laurach po
głośnych sukcesach „Siedmiu samurajów” i
Tronu we krwi”, tworzy w 1961 roku film pt.
"Straż Przyboczna", który bardzo szybko zyskuje
status dzieła kultowego. Kurosawa nigdy nie
ukrywał swojej fascynacji westernowymi
produkcjami, które wyszły spod ręki Johna
Forda. Decyduje się nakręcić film- połączenie
czasów XIX wiecznej Japonii, z konwencją
westernu.
23. Straż przyboczna
Do małego i pełnego bezprawia miasteczka, które jest
uwikłane w niekończącą się wojnę pomiędzy dwoma
zwaśnionymi klanami, przybywa nikomu nieznany
ronin, Sanjuro Kuwabatake. Szybko orientuje się, że
ma niepowtarzalną okazję na pokaźne wzbogacenie się
i zaczyna oferować obydwu szajkom swoje usługi. Ma
jednak swoją etykę wyrażającą się nie w tym, że bierze
pieniądze, ale w tym, że nie chce się bić. Jego kunszt
bojowy nie powinien przydać się żadnej ze stron,
żadna nie ma prawa zwyciężyć. Intryguje, więc i
napuszcza na siebie bandy. Sanjuro nie należy do tej
rzeczywistości. Zna uczucia, których tamci nie znają i
wartości tu już nieprzydatne.
25. Wpływ na kino światowe
Akira Kurosawa nazywany bywa „Szekspirem kina” i
„cesarzem japońskiego filmu”. Jego wpływ na kino
powojenne był ogromny. W latach 50 odkrycie filmów
Kurosawy stało się ożywczym impulsem dla kina
europejskiego i amerykańskiego.Przyczyniła się do
tego estetyka kultury japońskiej oraz nowatorska i
dynamiczna forma filmowa (przekraczająca uwczesne
konwencje kina Europy i USA). Popularność
Kurosawy wiąże się głównie z tym, że w sposób bardzo
atrakcyjny łączył tradycję japońską z wpływami
europejskimi, stając się artystą ponadkulturowym. Jego
twórczość dowodzi, że wzajemne oddziaływanie kultur,
nawet bardzo od siebie odległych, przynosić może
niezwykłe efekty.
26. Siedmiu wspaniałych
„Siedmiu samurajów” doczekało się amerykańskiej
wersji, którą był słynny western „Siedmiu
wspaniałych” z 1960 roku. Scenariusz filmu,
autorstwa Williama Robertsa został napisany na
podstawie scenariusza Kurosawy. Japoński reżyser jest
również autorem scenariusza do słynnego westernu
„Ostatni spraiedliwy” z 1996 roku.
27. Za garść dolarów
Po wejściu na ekrany kin spaghetti westernu „Za garść
dolarów. Akira Kurosawa oskarżył reżysera tego filmu
(Sergio Leone) o splagiatowanie jego „Straży
przybocznej.
28. Gwiezdnie wojny
George Lucas uznał „Ukrytą fortecę” za jedno z
najważniejszych źródeł inspiracji przy tworzeniu
„Gwiezdnych wojen”. Pożyczył z japońskiego filmu
fabułę i postacie, przerabiając je na kosmiczną epopeję.
Podobieństwa istnieją również w sferze montażu i
muzyki. Zresztą swgo czasu Kurosawie pomagali
młodzi reżyserzy amerykańscy – Francis Ford Coppola i
George Lucas.