The Ezdikhana newspaper of Yezidi National Union org. Director - Aziz Tamoyan Chief Editor - Khdr Hajoyan http://facebook.com/YezidiNationalUnion

1. ++00--==EE22::==EE;;AAJJ //00..33 44//00==EEAAJJ //00..33//DD//;; 66DD==;;AAJJ <<++DDGG++..33;;
//00..33;;//DD33 ++00--++::33;; 9933==EE22::++;; ??++<<CC==;;++22//DD22
2015
(13 )
Երկրորդ Լալիշ
կառուցել է
Միրզե Չոլոն
Երկուժողովուրդներըդարերշարունակապրել
են կողք կողքի, պայքարելով արդարության,
ազատության ու պետականության համար: Սա է
վկայումՀայոցՄեծեղեռնիփաստն,որեզդիժողո-
վրդիքաջզավակներըպատմականտարբերժամա-
նակաշրջաններում սատար են կանգնել
եղբայրականհայժողովրդին՝տրամադրելովթաքս-
տոցներ, ինչպես նաև միասին պայքարել թուրք
զավթիչներիդեմ:
Այսպիոսվ այս բարեկամությունն ամրապնդելու
նպատակով, 2012թ. սեպտեմբերի 29-ին Արմավիրի
մարզիԱկնալիճգյուղում`եզդիներիհոգևորառաջնորդ,
ՄիրԹահսինԲեգի հանդիսապետությամբևհոգևոր
բարձրագույնդասիներկայացուցիչներիմասնակցու-
թյամբտեղիունեցավսրբատեղիի`Զիարատիօծման
արարողությունը:ԱյդօրըՄիրԹահսինԲեգիկողմից
հռչակվեցսրբատեղիիօր:
Այսպիսով,սեպտեմբերի29-ին,նշվելուէսրբատե-
ղիիօծմաներրորդտարին,ինչպեսնաևեզդիբարե-
րար, մոսկվաբնակ գործարար Միրզա Սլոյանի
հովանավորությամբ կառուցվող եզդիական նոր՝
«ՏաուսեՄալակիև7ՄերեԴիվանե»սրբատեղիհիմ-
նարկեքը:Այսառիթովսեպտեմբերի28-ինԵրևանում`
Կարծիք հաղորդաշարի նախաձեռնությամբ, ի դեմս
նրահեղինակուվարողբանասիրականգիտություն-
ներիդոկտոր,պրոֆեսորՍերգոԵրիցյանի Մոսկվակի-
նոթատրոնում կցուցադրվի հայ-եզդիական
բարեկամությանոգինփաստագրականֆիլմը։Ֆիլմի
ավարտիցհետոտեղիկունենանաևՄիրզաՍլոյանի
«Տաճարտանողճանապարհը»եռալեզուգրքիշնոր-
հանդեսը:
ԱռաջինգիրքըլույսէտեսելԱկնալճիեզդիական
սրբատեղիի օծման առաջին տարեդարձի առթիվ և
ներկայացնումէտաճարիստեղծմաննառնչվողփաս-
տերնուիրադարձություններըմասնավորապեսեզդի-
ների հոգևոր առաջնորդ Միր Թահսին Բեգի այցը
Հայաստան,այդպատմականիրադարձությանմաս-
նակիցներիխոսքը:Գրքում,մեկնակետունենալովսր-
բատեղիի ստեղծումը, մոսկվաբնակ գործարար Մ.
Սլոյանըընթերցողիհետիրխոհերնումտորումներնէ
կիսումիրապրածժամանակի,–հայերիևեզդիների
փոխհարաբերությունների, Հայաստանի ապագայի
մասին:
Գրքիառաջինհատվածիստեղծմանհամարհիմք
ենծառայել«Կարծիք»հեռուստատեսայինհաղորդա-
շարի նկարահանումները` դիտարկումներով և հար-
ցազրույցներով,ևայդամենիարդյունքումստեղծված
«Տաճարտանողճանապարհը»տեսաֆիլմը:
Հեղինակը պատմելով արդեն Մոսկվայում և
Ռուսաստանիտարբերքաղաքներումստեղծվածգաղ-
թօջախներիմասին,չիմոռանումիրազգայինարմատ-
ների,սերտուջերմկապերիմասին,որունենօտար
ափերումբնակվող,բայցիրականումՀայաստանիկա-
րոտովուսիրովապրողմարդիկ:Գրքումհետաքրքիր
հարցադրումներկան,որոնցպատասխաններըփոր-
ձումէտալինքը`հեղինակը:
Մեջբերենքնրախոսքերից.«Ինձհամարդժվարէ
եղել տաճար տանող ճանապարհը, բայց այսօր ես
ուրախուերջանիկեմ,քանիորայնարդենանցելեմև
Հայաստանում ունենք եզդիական սրբատեղի` զիա-
րատ»:Առաջաբանիհեղինակնուխմբագիրնէբանա-
սիրական գիտությունների դոկտոր, պրոֆեսոր Ս.
Երիցյանը:
Սեպտեմբերի29-ինՀՀԱրմավիրիմարզիԱկնալիճ
գյուղիհոգևորկենտրոնումտեղիկունենաԵզդիական
նոր՝սրբատեղիՏաուսիՄալակիև7ՄերեԴիվանեսր-
բատեղիիհիմնարկեքը,որիշինարարությանավարտը
նախատեսվում է մինչև 2017 թվականը։ Համալիր
սրբատեղիմակերեսըբաղկացածկլինի350քմ,շինու-
թյանբարձրությունըկազմումէ25մևհողմակերեսից
4մխորությամբ։Սրբատեղիտարածքումնույնպեսկա-
ռուցվելէմշակութայինկենտրոն,որումկգործիգրա-
դարան, կոնֆերանս դահլիճ, հեռուստատեսային
ստուդիաևհոգևորլսարան։Ինչպեսարդենգիտենք,
դեռևսապրիլամսինՄեծԵղեռնի100-ամյակիննվիր-
վածմիջոցառմանըմասնակցելուհամարՀայաստան
ժամանածեզդիականգլխավորսրբավայրԼալըշիբա-
րձրագույնհոգևորդասիներկայացուցիչներիկողմից,
այսնորհամալիրսրբատեղիկառուցմանառնչությամբ,
տրվելէիրենցօրհնությունը։Հիշեցնենք,որսաերկ-
րորդսրբատեղինէ,որըկառուցվումէգործարարՄիր-
զա Սլոյանի միջոցներով։ Եզդիների և հայերի
դարավոր պատմական ջերմ կապերը, ինչպես նաև
եզդիականհոգևորկենտրոնիառկայությունըՀայաս-
տանում, թույլ է տալիս վստահությամբ ասելու, որ
Հայաստաներկիրըդառնումէեզդիժողովրդիմշակույ-
թիզարգացմանկենտրոններիցմեկը։
Խ. Հաջոյան
ԵԶԴԻԱԿԱՆՍՐԲԱՏԵՂԻՕԾՄԱՆԵՐՐՈՐԴՏԱՐԵԼԻՑԸ
ԿԱՌՈՒՑՎՈՒՄԷԵԶԴԻԱԿԱՆՆՈՐՀԱՄԱԼԻՐՍՐԲԱՏԵՂԻ
Հայ-եզդիականհարաբերություններնունենդարերիպատմություն,դրանցմասինհիշա-
տակությունէպահպանվելնույնիսկհույնհինփիլիսոփաՔսենոփոնիմոտ:

2. 2
Իսլամական պետություն զինված ահաբեկչական
խմբավորումը,գրավելովՄոսուլքաղաքը(Նինվեինա-
հանգիկենտրոնը),2014թ.օգոստոսի3-իններխուժում
էեզդիաբնակքաղաքՍինջարը,կամինչպեսեզդիներն
ենկոչում,Շանգալը,որըգտնվումէհամանունլեռան
շրջանում,Մոսուլից100կմ-իցմիփոքրավելհեռավո-
րությանվրա,ոչհեռուՍիրիայիսահմանից,այդպիսով
կոտորածիևտեղահանությանենթարկելովտեղաբնակ
եզդիներին:Հարձակմանարդյունքումեզդիներըունե-
ցանմոտ600.000փախստականներ,որոնքգնացին
դեպի60կմերկարությունև11կմլայնությունունեցող
Սինջարիլեռանստորոտ,այդպիսովփորձելովփախ-
չելանողոքահաբեկիչներից:Այնտեղնրանքհայտնվում
ենծուղակում,ահաբեկիչներըլեռանչորսկողմըշրջա-
փակումեն՝չթողնելովնրացփախչել:Նրանցուղղու-
թյամբ իսլամիստները կիրառում են հրետանային և
հրթիռային հարվածներ: Սպանվածների (Սինջարի
գրավմանժամանակ)ևմահացածների(դեպիլեռներ
փախչելու ընթացքում) թվաքանակը գերազանցել է
3000մարդ:ԱյսկապակցությամբԻրաքումմիակեզ-
դիկինպատգամավոր՝ՎիանԴահիլը,Իրաքիխորհր-
դարանում չկարողանալով թաքցնել իր
զգացմունքները,արտասվելովդիմեցիրգործընկերնե-
րինփրկելԻրաքիհյուսիսումգտնվողեզդիներինզա-
նգվածային ջարդերից Իսլամական պետության
կողմից.«Եղբայրներ,բավականէքաղաքականպայ-
քարների,մենքցանկանումենքմարդասիրականհա-
մերաշխություն:Եսխոսումեմհանունմարդկության:
Փրկե՛քմեզ,փրկե՛քմեզ:Մեզգլխատումեն,մեզոչն-
չացնումեն:Միամբողջկրոնէոչնչանումաշխարհի
երեսից:Եղբայրներեսդիմումեմձեզ,հանունմարդ-
կության,փրկեքմեզ»:
Ազգությամբեզդի,Լուկմանը(շեխեԱմադինա),ով
Մոսուլի Բաբիր գյուղի բնակիչ է, նշում է. «գյուղում
բնակվումէին600-ից700եզդիընտանիքներ,մերըն-
տանիքը10հոգուցէրբաղկացածևերբմենքտեղեկա-
ցանքօգոստոսի3-ինՇանգալիվրաահաբեկիչների
կողմից հարձակման մասին, բոլորս օգոստոսի 6-ին
փախչեցինքդեպիԶախո:ԱհաբեկիչներըինչպեսՇան-
գալը,ԲաշիկուԲահզանը,այնպեսէլմերգյուղըգրա-
վեցին: Մենք եզդիներս այնտեղ շատ սրբավայրեր
ունենք,հենցմերգյուղումամենամեծըՍլթանԷզիդի
սրբատեղինէ,կաննաևշեխեՄախֆի,Շիխսնհրեշտա-
կիերկուսրբատեղիներ,ընդհանուրթվով4սրբատե-
ղիմերգյուղում,5ԲաշիկուԲահզանում,Շանգալում
Ամադինի,ՄամաՌաշանիևմիքանիայլսրբատեղի-
ներահաբեկիչներիկողմիցպայթեցվելեն:
Իսլամականպետությանզինյալները,որոնքմինչ
այդգրավելէինՍինջարգավառիՔոչոգյուղը,կոչեն
անումտեղաբնակեզդիներինընդունելուիսլամ,եթե
ոչ,նրանքդաժանորենկսպանվեն,այդպիսովնրանց
տրամադրելով5օր:Սակայնեզդիներըչենընդունում
դավանափոխլինելուիրենցպայմանըևահաօգոստո-
սի 15-ին ԻՊ ահաբեկիչները ցնցում են ողջ համա-
ցանցը, տեղադրելով Քոչո գյուղի 80 եզդի
տղամարդկանցսպանդիտեսարանը:Ինչպեսպատ-
մումէայդդաժանտեսարանըվերապրած,ևհրաշքով
փրկվածՔոչոգյուղիբնակիչ32տարեկանԽալիլՄու-
րադը,նրանցբոլորինսկզբիցտեղափոխումենգյուղի
դպրոց,տղամարդկանցևկանանցառանձնացնում,այ-
նուհետևխումբ-խումբտղամարդկանցտանումևմաս-
սայականգնդակահարում»:
Սակայն Քոչո գյուղում սպանդը դրանով չի
ավարտվումևհետագայումսպանվածներիթիվնհաս-
նումէ400-ի,իսկհարյուրավորկանայքևաղջիկներ
ԻՊահաբեկիչներիկողմիցառևանգվումևտարվումեն
անհայտուղղությամբ:
Նրանցկողմիցեզդիներինսպանելուպատճառնե-
րիցմեկըայնէնաևորեզդիներըչունենսուրբգիրք,և
նրանցանվանելով«սատանայապաշտներ»,Իրենցայդ
հալածանքներըևսպանություններըԻսլամականպե-
տությունըհիմնավորումէՂուրանի9:5չափածոիմեկ-
նաբանությամբ:
Ընդհանուրթվովառևանգվածեզդիկանանցևաղ-
ջիկներիթիվնհասնումէ5000-ի:ԵզդիկանայքԻՊա-
հաբեկիչներիկողմիցենթարկվումենտարբերտիպի
սեռական ոտնձգությունների, նրանց բռնաբարում և
վաճառումենսեքսուալստրկության:Այդսարսափելի
բռնություններիցտուժելենհարյուրավոր,հնարավորէ
հազարավորեզդիկանայքևաղջիկներ,այսմասին
նշումէAmnestyInternationalիրավապաշտպանկազմա-
կերպությանճգնաժամայինիրադրություններիառձա-
գանքմանհարցերովավագխորհրդականԴոնաթելլա
Ռովերան,ովխոսելէայդդաժանություններըվերապ-
րած40-իցավելիեզդինախկինգերիներիհետ:
Եզդիկանանցհիմնականումօգտագործումենոր-
պեսստրուկներ,աշխատեցնելով,կամվաճառելովշու-
կայում,իսկերիտասարդաղջիկներինպարբերաբար
բռնաբարում,կամամուսնացնումենիրենցզինյալնե-
րիհետ:Այդամուսնություններըժամանակավորբնույթ
ենկրում,նրանցհետսեռականհարաբերությունունե-
նալուցհետոնրանցտրամադրումենայլզինյալներին:
Սինջարի լեռներում եզդի հարյուր հազարավոր
փախստականներգտնվումենծայրահեղծանրվիճա-
կում,հարյուրավորներմահանումենսովիցևջրիպա-
կասից: Sky News-ի լրագրող Շերին Թադրոսի եզդի
փախստականների մասին պատրաստած տեսանյու-
թում՝եզդիորոշփախստականներպատմումենթեինչ-
պեսենսեփականձեռքերովթաղելսովիցմահացած
իրենցերեխաներին՝մարմիններիվրաքարերդնելով,
ևորոշերեխաներէլայնքանծարավենեղել,ործնող-
ներըմարմնիվրաքերձվածքներենկատարելիրենց
արյամբգոնեմիփոքրերեխաներիծարավըհագեցնե-
լուևնրանցմահիցփրկելուհամար:
Օգոստոսի3-4-ըՍինջարիլեռնայինշրջաններում,
ըստՅՈՒՆԻՍԵՖԻ-ի(ՄԱԿ-իմանկականհիմնադրամ)
տվյալներիջրազրկումիցզոհվելէառնվազն56եզդիե-
րեխաներ:Օգոստոսի6-ինլեռներումսովիցևջրազր-
կումիցմահացելենշուրջ150երեխաներ:Ընդհանուր
առմամբմեկշաբաթվաընթացքումՍինջարիլեռներո-
ւմզոհվելէ250երեխա,ևս25.000երեխա,այդթվում
հարյուրավորերեխաների,ովքերկորցրելէինիրենց
ծնողներին,հայտնվելէինմահվանեզրին:
Շատերինուղղակիանմիջապեսսպանումէին,մյուս-
ներինզրկումէինսննդից,ջրիցևդեղորայքից,–ասելէ
մարդուիրավունքներիհարցովՄԱԿ-իԳերագույնհանձ-
նակատարիտեղակալ՝ՖլավիաՊանսիերին:–Փախս-
տականներիթվումշատհիվանդներ,ծերերևերեխաներ
կան,ովքերուժասպառլինելուցմահանումեն:
Օգոստոսի10-ինՀռոմիպապՖրանցիսկոսըկոչէ
արելմիջազգայինհանրությանըուղիներգտնելԻրա-
քումհումանիտարխնդիրներըլուծելուկապակցությա-
մբ,որտեղ,ըստնրախոսքերի,«տեղիէունենումայն,
ինչինանհնարէհավատալ»:
Պետք է հիշատակել, որ նախքան Սինջարի վրա
հարձակումը,Իսլամականպետությանահաբեկիչները
դեռևսհունիսևհուլիամիսներինհարձակումներէին
գործումեզդիաբնակտարածքներիվրա՝հանձինսԹիլ
Բենատ, Թիլ Քայիֆ և այլ տարածքների վրա, ինչի
հետևանքով6000շանգալցիներընդգրկվեցինԻրա-
քում Քուրդիստանի ինքնավար մարզի «փեշմերգա»
զորքիկազմում,այնուհետևևս10.000եզդիներպատ-
րաստակամությունհայտնեցինընդգրկվելուևմիաս-
նական պայքար մղելու ահաբեկիչների դեմ: Որոշ
եզդիներէլիրենցսեփականհնարավորություններով
զինվեցին,որպեսզիկարողանանպաշտպանելիրենց
ընտանիքներին,սակայնսեփականազգայինզորաջո-
կատըստեղծելուվերաբերյալդեռևսչիխոսվում,մինչ
այդահաբեկիչներըարդենտարածելէինլուրեր՝եզդի-
ներինդավանափոխանելուիրենցծրագրիմասին:
ԸստեզդիներիգլխավորսրբավայրԼալըշիհովա-
նուներքոգտնվողհոգևորխորհրդիղեկավար,եզդի-
ներիհոգևորառաջնորդՄիրԹահսինԲեգիտեղակալ,
նրաորդիՀազըմԲեգիինձտվածհարցազրույցի.«դե-
ռևս օգոստոսի 3-ի հարձակումից 600.000 եզդիներ
դարձանփախստականներ,նրանցիցմոտ10հազար,
գուցեավել,անցավՍիրիայիսահմանը,30.000-ըան-
ցանԹուրքիա,նրանցից200.000-ըվերադարձելեն
Շեխան՝իրենցբնակավայրերը,սակայնՇինգալիմի
մասը,ԲաշիկևԲահզանըգտնվումենահաբեկիչների
վերահսկողությանտակ:
Այսօր5000եզդիներդեռևսգտնվումենԻՍԻՊ-ի
ձեռքերումՄոսուլքաղաքում,կանանցևաղջիկներին
ստրկությանենվաճառում,ինչպեսՄոսուլիշուկայում,
այնպեսէլՍիրիայիՌաքքաքաղաքում,իսկայժմԴհո-
կի,Զախոյիևայլճամբարներումունենք400.000եզ-
դի փախստական, որոնց վիճակը շատ ծանր է:
Օգոստոսի3-իցսկսածշատեզդիներենսպանվել,հս-
տակորենթիվչկա,քանիորՇանգալիմիմասըդեռևս
ԻՍԻՊ-իվերահսկողությանտակէգտնվում:
Խդր Հաջոյան
ԵԶԴԻՆԵՐԻ ՑԵՂԱՍՊԱՆՈՒԹՅՈՒՆԸ
ՀՅՈՒՍԻՍԱՅԻՆ ԻՐԱՔՈՒՄ

3. 3
Дәwрешо сәре хwә жь хәма һьлин,
Боре льнга бәтьлин,
Щьнди чун диwана мир wәсьлин.
Щьнди чунә һәдрәте,
Хас натьрсьн жь һебәте,
Мьлк’е хаса баг’е щьнәте.
Щьнәтеда машхӧр бум,
Дьлqәки мори ль бәр бу,
Мәзьнә мәйдане мәләк’ани гогәр бум.
Гогәро жь мәйдане,
Щьнди хӧдане сәбре у ськ’ане,
Нәвса к’ьбир бьгьрьн у бавежьнә зиндане.
Сәйиде мьн сийарвә бәре чейә,
Мәзьнә мәйдане мәләк’а дәнге wан гогәра тейә.
Дәнге wан гогәра те газә-газә,
К’ьвш бунә пьсе пьрьнган у база.
Йа Сӧлт’ан Эзид, тәйи һ’ӧнӧрьм,
Пьшти тә дәйн дькьрьм.
Дәйн дькьм, гойи дьгәр’иньм,
Ша дьвьм, дәнг һьлтиньм,
К’әнге диндара Сӧлт’ан Эзиде хwә бьвиньм.
К’әнге бьвиньм wе диндаре,
Әзьм кӧлирка баһаре,
Р’уньштьмә, йар бьре ахрәтер’а дькьм базарә.
Базара мьн базара мира,
К’әнге диһарвьм алийе фәqира,
Диһера нагьһижьмә бьнийа сукер’а.
Хwәш һ’әбуд, Дәwреш һ’әбуб, дәһьрин,
Момьна дьл к’әсьрин,
Дәсте Сӧлт’ан Эзид һәqийе һатийә, нәһәqийе дьбәтьли.
Момьна шабу дьлә,
Щаwәке дьдьм ә’нзәлә,
Дәсте С’ӧлт’ан Эзид һәqийе һатйә, нәһәqийе дьбәтьлә.
Чь дәwрешәки әв һ’альм,
Һьн т’ещьрьм, һьн дәлальм,
Һьн сукьм, һьн сәвальм,
Мьст’әqе диндара Сӧлт’ан Эзиде хwә ван дӧр’аньм.
Чь дәwрешәки ньһамә,
Хьлфәки нуйи гиһамә,
Мир-мәләк’авани р’әнг дамә.
Мир-мәләк’а wә дьбетә,
Пеш wәва агьрә гӧр’ә у петә,
Әwан жи сьве евара qьсмәте хwә п’адшайе хwә дьбетә.
Чь дӧжәкә хәдарә,
Т’ьжи мьшкә у т’ьжи мә’рә,
Әw щийе хәлqе сәләфхӧри, инк’ари у ләнгә.
Гәли мерә, бьхәвьтьн нәчьнә wейә,
К’әләдуке же һьлдьк’шейә,
Әwана жи сьве евара qьсмәте хwә жь п’адшайе хwә дьбейә.
Р’ийа Сӧлт’ан Эзид р’астә, нә бь харә,
Һәрч’и кәсе мала Адийар’а к’әрби, к’ини, к’арә,
Р’ожа ахрәте орт’а wан у Сӧлт’ан Эзидда һ’әйште һ’әзар
диwарә.
Р’ийа Сӧлт’ан Эзид р’астә, нә бьч’укә,
Һәрч’и кәсе дьле хwә мала Адийар’а нәкә сукә,
Р’ожа ахрәте нә дьвә зә’вә, нә дьвә букә.
Р’ийа Сӧлт’ан Эзид р’астә нә бь нәһинә,
Һәрч’и кәсе мала Адийар’а к’әрб и к’инә,
Р’ожа ахрәте орт’а wан у Сӧлт’ан Эзидда һ’әйште һ’әзар
ч’ийайе бәрфинә.
Qәлсо, гиһане хwә ләз кә,
Те бина маwәр у мьскә,
Бьнһер’ п’адшайе мьн чь ә’франдийә: к’аса к’әскә.
К’аса тьрийе р’әшә,
Назьл бийә ә’ршә,
Хаса харийә, хафьлә корьн, пе нәхашьн.
К’аса тьрийе сорә,
Назьл бийә жорә,
Хаса харийә, хафьлә корьн.
К’аса тьрийе сьпийә,
Назьл бийә ә’рше тә’рийә,
Хаса харийә, хафьлә корьн, пе к’ьфьрийе.
К’аса нә жь тьрийе,
Мәләк Шихьсьн жь хӧйа ә’нийа хwә чекьрийе.
Хаса харийә, хафьлә корьн, пе кьфьрийе.
К’аса тьрийе меwа,
Ә’йнәта wе ә’йнәта деwа,
Мәрьв вәдьхӧн, хафьл дьчьн пева.
Т’әмамәти Шихади,
Әм кемьн, Шихади т’әмамә,
Шихади бә’рә, бәр дьчә щәw у щобәр у кани,
Хаса хас заньн,
Хафьлә корьн, мә’нийа ви qәwли ньзаньн.
Т’ӘРQИНА АСИНЕ
Жь qәwле шех фәрхе һәqие,
Йа Хwәде тӧ һәр у һәр-һәй тӧйи баqи,
Дәрк’әт wаж бӧһӧште,
Шабуна мьнә т’әмам,
Qәwл дӧа’е мьшуре.
Готьн жь мьнә,
Сәр р’йа дь бава,
Вәдьгәр’и гор’ьстинә,
К’әрәмкә кӧлилкәке сәр мьн данинә.
К’әрәмкә дәнг һьлинә,
Т’әрqина Асине бьхwунә,
Наве Шихади Мәләк Шихьсьн,
Сәр мьн һьлинә,
Т’әрqина Асине щар-щара шабуне,
Сәр р’йа Qануне, хәрqә к’әф-к’уне,
Һәр у һәр мәйаниж-мәйни,
Же дәрдьк’әвә херан хер у р’әзә,
А, фькьра р’азибуна дьле р’аст.
Т’әрqина Асине wе бе сәр тә,
Әзраһил Насьрдинә, wе пьрсәке бежә тә,
Wе бежә: - Тӧ к’ижан динийи?
Тӧ бежә: - Әз Эздимә,
Шех у п’ир оста мәрһәбимә,
Йар бьре ахрәтемә Бьн дара Зьмзьм Т’опе,
Р’йа т’ьреqатие сәр п’ьра Сәлате,
Һ’әч’и фькри шә’дәтие бәр мьнда те диwана Сӧлт’ан
Эзди Атqате,
Жь qәwле һәqиате, мьн п’ар те һәвә мьлк’е Шихади,
Мәләк Шихьсьн ле бу wәфате,
Р’ожа щьнәт у щьвате.
Чумә бьн дара Зьмзьм Т’опе,
Сәр п’ьра Сәлате һәвгьртьн р’е у әрк’анә бәр наве атqата
р’ожа щьнәт у щьвате.
Шихади, Мәләк Шихьсьн, сәр Канийа Сьпи р’уньштьнә,
Wе гор’ьстинда бькьн шәв һате, әw шәвһат, шәвһата
qӧдрәте.
Зер’инә-һ’әщ кәсе р‘астийа мала Адийа бе баһарә, бе
п‘арә - әw кәсе бьре ахрәте нинә, теда нинә бьре ә‘wльн
бәдәw бу бе дәв бу паше wе бьвә дәв wе мә р‘авә диса
Мьдин Шәрфәдинә, wе һьлдә бангин сьлаwәте, wе хьравкә
дер мьзгәвте Qади.
Кәсәк навежә нә И‘са, нә Муса, нә Мә‘һ‘мәд, әме
бангинкьн Сӧлт‘ан Шихади, Таwьси Мәләк, Насьрдине
Зәри. Ә‘рдан амин т‘әмами Сӧлт‘ан Шихади.
(Гот Ӧ’бете Әмьр - шехе Насьрдина)
Дӧа’ Сьвре
Йе хер да, йе вәхарьн да мьн,
Йе әв хера башәр дькьр мь баһарә,
Qәнщийа тә йе жь кӧр’ адьм һ’әму хӧльqи дьне,
Бит’әр һәр т’әк т’әне дӧа’,
Таwьси Мәләк левә.
Һәр йәк дьвә һәвал дьвинә,
Диса Эзди бу гот сьлава Хwәде,
Дӧа’ Насьрдине зәр р’ӧһ’е мьри,
Гор’ у малевә.
Сәр готьна Сәйдае,
Сәр готьна Сәйда бәлг ньвисар,
Һатийә хwәндьне, ле бәле дӧа’Сәйда дәстпеке һәр майә.
Qәбули qӧрбан, мь qәбули,
Йа Хwәде бәрәк’әта Таwьси Мәләк тедавә,
Хәмьн нәви, дәм нәви, мал р’ьсqе wә зедәвә-
Һ’әрч’ке да әв тә’м дожә ле бьвә һ’әраш бӧһӧшт,
Ле бьвә wар т’әми Таwьси Мәләк, Сьлт’ан Шихади.
(Гот Ӧ’бете Әмьр - шехе Насьрдина)
Шехубәк’ьр
Шехубәк’ьр һәсав дьвә йәк ьж һәр һ’әвт сйаре мала Адийа. Шехубәк’ьр нава Эздиханеда те готьне чаwа Шехубәк’ьре
фәqир. Бь ә’дәте эздийа әw те һ’әсавкьрьне хwәйе сәрһәде (ьсажи әм дьвежьн: Хӧдане Шехубәк’ьр). Ощаха Шехубәк’ьр
наһа һәйә ль нәһ’йа Арагасотьне, гӧнде Шә’мираме, мала Шех К’әләше Һ’әсән, ьсажи нәһ’йа Котайк’е, гӧнде
К’анак’ер’аване, мала Бьрое Шех Дәwреше у qәwме wан.
Qәwле Шехубәк’ьр
(шаха 1-е)

4. ((( ## #! * ' # #
! % ) * ! #!
((( ) * ' # $#' #!
739;+.3D /B 7D+C+D+63
/0.3;/D3 8+:; A?1
C;FD/; +030 2+9=:+;
59,+-3D 5.D 7+@=:+;
2ObRQ VbKaKbKU`[dW P OaKUKY
K]KUc[dRXKWL
9Ob VK_cOY /bfKY +bZKU[dYXKc bN
VKbU bN _OYXKU L]]
-bKYcWKY RS`Q aKMbKUKY WKW[dT
aKeKYKUQ MSYQ KXWKYKMbKXSY
2ObRQ aKMb`[dW P HAKWKbUI A?1
aKbKY[dW
e /bfKY 6 =dTYOc[d VO^
4
Ай, дьбемә, дьбемә,
Wе qӧве к’ьм бәри щемә,
Хош мала баванә,
Ава дькьрьн qәлемә,
Нурә жь мала шеханә.
Qәлем дькьрә авайә,
Шихади хwә гәр’ийа навә,
Хош мала баванә,
Дост р’онкайа һ’әрдӧ ч’ә’ва,
Нурә жь мала шеханә.
Шихади Шаме фьр’и,
Дәwране дәwран бьр’и,
Хош мала баванә,
Бәле, Шихади щийе хwә Лальше дькьри,
Нурә жь мала шеханә.
Шихади Шаме һатә,
Шәрqе гьрт хәватә,
Хош мала баванә,
Шихади хwәйи нурер’айи хәлатә,
Нурә жь мала шеханә.
Хәлат дькьр Мамә Р’әшанә,
Дайә маше шәшанә,
Хош мала баванә,
Паше к’ьвш дькьр сәрwере меранә,
Нурә жь мала шеханә.
Мала мә мала баванә,
Сәрәканийа чьqас сӧнйанә,
Хош мала баванә,
Пе вәр’е дькьн зийарәтийанә,
Нурә жь мала шеханә.
Мала мә мала Адийанә,
Сәрәканийа чьqас сӧнйанә,
Хош мала баванә,
Пәй вәр’е дькьн щоqәтийанә,
Нурә жь мала шеханә.
Мә жь Адийа, мә жь Адийа,
Дәрмано, тӧйи афади,
Хош мала баванә,
Хазьла мьн wи р’ӧһида,
Шихади ль бьвә р’ази,
Нурә жь мала шеханә.
Мә жь Адийа гәләк мелә,
Wе qӧве кьм, сәри һәлелә,
Хош мала баванә,
Һәwардоре шәһәре дьран тенә гелә,
Нурә жь мала шеханә.
Мә мала Адийа гәләк бәхшә,
Әз wе qӧве кьм, сӧр’ә ль ә’ршә,
Хош мала баванә,
Һәwаре шәһәре гьран тенә qал у щәнгә,
Нурә жь мала шеханә.
Лальшә, wе мьск у мойә,
Әз wе qӧве кьм, сәри ль wейә,
Хош мала баванә,
Щьмһ’а мера, дар у бәре гәлийе Лальше дьбунә морә,
Нурә жь мала шеханә.
Лальшә, wе бь мьскә,
Әз wе qӧве кьм, сәри ль к’әскә,
Хош мала баванә,
Щьмһ’а мера, Лальше буйә маш у р’ьсqә,
Нурә жь мала шеханә.
Зора сьнщаq анинә,
Лальшеда данинә,
Хош мала баванә,
Сьнщаq, сьнщаqе шехе Адинә,
Нурә жь мала шеханә.
Зора сьнщаq, дьве, р’астьн,
Лальшеда вәдӧгӧһастьн,
Хош мала баванә,
Дине ахрәте, сьнщаqе Шихади т’әмам р’астьн,
Нурә жь мала шеханә.
Сьнщаqе сорьн, сьпинә,
Лальшеда данинә,
Хош мала баванә,
Сьнщаq, сьнщаqе шехе Адинә.
Нурә жь мала шеханә.
Сьнщаqе сорьн, зәрьн,
Лальшеда дәһәрьн,
Хош мала баванә,
Сьнщаq, сьнщаqе шехе әк’бәрьн,
Нурә жь мала шеханә.
Чәнди дь мефьрьн,
Дәсте хwә сьнщаqе Шихади, мала Адийа р’агьрьн,
Хош мала баванә,
Бәлки ахрәте, сәр сьтqе һәйа, имане хwә дьмьрьн,
Нурә жь мала шеханә.
Чәнди wә qадьрьн,
Дәсте хwә сьнщаqе Шихади, мала Адийа wәриньн,
Хош мала баванә,
Бәлки ахрәте, сәр сьтqе һәйа, имане хwә дьминьн,
Нурә жь мала шеханә.
Шихади һат Лальшә,
Хәмьлийә хәрqе р’әшә,
Хош мала баванә,
Дост р’онкайа һ’әрфа хашә,
Нурә жь мала шеханә.
Шихади һатийә Лальшә,
Хәмьлийә дьлqе р’әшә,
Хош мала баванә,
Щьмһ’а мера дьл пе хwәшә,
Нурә жь мала шеханә.
Шихади, Шихьсьньн,
Бә’ре wанә мәзьньн,
Хош мала баванә,
Нәфусе wан нәшкәре гьранва дьсәкьньн,
Нурә жь мала шеханә.
Шихади бьн Мьсефьрә,
Хош мала баванә,
Мера дар у бәре гәлийе Лальшева сӧщӧда бәр дькьрә,
Нурә жь мала шеханә.
Шихади һат Һәкарә,
Мера сӧщӧда бу бәр у дарә,
Хош мала баванә,
Шихади нава мерада хош сәрдарә,
Нурә жь мала шеханә.
Шихади, Шехубәк’ьр,
Ширьньн нола шәкьр,
Хош мала баванә,
Шихадийе мьн к’әрәм тә кьр, щийе тә щәм хwә че кьр,
Нурә жь мала шеханә.
А, жь Адийа, а жь Адийа,
Шехе мьнә, п’ире мьнә.
QӘWЛЕ МАЛА БАВА