1. Welzijn en gedrag in asiel en
opvang
Welke gevolgen hebben onze
keuzes voor het zwerfdier
José Haeke, BSc (Hons)
Postgraduate Diploma in
Companion Animal Behaviour Counselling
Tinley: Dé specialist in diergedrag
2. Inhoud
• Wat is welzijn?
• De 5 vrijheden
• Factoren die welzijn beinvloeden
• Meten van welzijn
• Stress en conflictgedrag
• Kwaliteit opvang in relatie tot welzijn
Tinley: Dé specialist in diergedrag
3. Wat is welzijn?
• Dierenwelzijn is een complex begrip dat
zowel het fysieke welzijn als het geestelijk
welzijn omvat*
• Welzijn hangt samen met de
voorspelbaarheid en beheersbaarheid van
de omgeving**
• The welfare of an individual is its state as
regards its attempts to cope with
its environment***
* Brambell Committee, 1965; De Jonge en Goewie, 2000
** Wiepkema en Koolhaas, 1993
*** Broom, 1991
Tinley: Dé specialist in diergedrag
4. De 5 vrijheden
(Brambell 1965 / Britse Farm Animal Welfare Council, 1979)
1. Vrij van honger, dorst, onjuiste voeding
2. Vrij van thermaal en fysiek ongemak
3. Vrij van verwonding en ziekten
4. Vrij van angst en stress
5. Vrij zijn om normaal soorteigen gedrag te vertonen
Volgens Ministerie LNV parameters voor een goed
dierenwelzijn.
Recente benaderingen focussen ook meer op aanwezigheid
van bevrediging van behoeften/emoties
Tinley: Dé specialist in diergedrag
5. Factoren die welzijn beinvloeden
Pijn (moeilijk meetbaar, zowel fysiek als gedragsmatig)
Angst (makkelijker meetbaar)
– Hartslag, Adrenal cortex activity, etc.
– Bevriezen, vluchten, agressie
Gebrek aan controle door:
– beperking in beweging, beperking in normale reactie op
prikkel
– frustratie (ranghogere blokkeert voedsel)
– afwezigheid van specifieke prikkels (bijv. om te sabbelen)
– onvoldoende stimulatie
– overstimulatie (> onvoorspelbaar en oncontroleerbaar)
Tinley: Dé specialist in diergedrag
6. Meten van welzijn
• Voortplantingssucces (cyclus, succesvolle dekkingen,
nestgrootte, vroege dood)
• Ziekte en verwondingen (gebroken botten, maagzweren)
• Immuniteit en vatbaarheid voor ziekte (fysiologisch meetbaar)
• Gedragsmatige uitingen (abnormaal gedrag, inactiviteit)
• Samenhang lagere levensverwachting & lager welzijn
Tinley: Dé specialist in diergedrag
7. Welzijn?
http://www.nydailynews.com/lifestyle/galleries/dog_fashion_show/dog
Uit privé collectie van Birgitta Machielse
_fashion_show.html
http://www.srdogs.com/Pages/news.jul.4.html
Tinley: Dé specialist in diergedrag
8. Stress
Alledaags begrip, maar vele visies
• Van Dale: stress de; m
aanhoudende geestelijke druk; spanning
• Wikipedia: Stress is een vorm van spanning die in het
lichaam van mensen of dieren optreedt als reactie op
externe prikkels en die gevolgd wordt door een bepaald
patroon van fysiologische reacties.
Tinley: Dé specialist in diergedrag
9. Stress waarnemen
Stress ontstaat als een dier zijn omgeving (tijdelijk) niet kan
voorspellen en/of niet kan beïnvloeden
Acute stress: kortdurend, conflict is oplosbaar
Chronische stress: langdurig, niet oplosbaar
Gedragsmatige uiting van stress: stress signalen / conflictgedrag
Uiting van stress kan per diersoort verschillen
Tinley: Dé specialist in diergedrag
10. Stress signalen / uitingen van
conflictgedrag bij honden
Bek aflikken Kaakklapperen
Tongelen Grijnzen, lachen
Gapen Oversprong snuffelen
Hijgen Plotseling krabben/ likken
Trillen Voorpoten knabbelen
Hoge geluiden
Staart jagen
Borstelen
Uitschudden
Niezen
Uitrekken
Tinley: Dé specialist in diergedrag
11. Kwaliteit van opvang/asiel
Kwaliteit wordt in hoge mate bepaald door:
• vorm van huisvesting:
• aantal honden per kennel
• Onderzoek wijst uit dat de voorkeur uitgaat naar
groepshuisvesting [Mertens & Unshelm, 1996]
• beschikbare m2 per hond
[in NL vastgelegd in honden en kattenbesluit]
• groepssamenstelling en -grootte in geval van
meerdere honden per kennel [leeftijd, fysieke
gesteldheid, continuïteit]
Tinley: Dé specialist in diergedrag
12. Comfortable Quarters for Dogs in Research Institutions
Robert Hubrecht (UFAW)
http://labanimals.awionline.org/pubs/cq02/Cq-dogs.html
Tinley: Dé specialist in diergedrag
15. Asiel omgeving
Uit privé collectie van Birgitta Machielse
Met dank aan Nathalie Klinge
Tinley: Dé specialist in diergedrag
16. Asiel omgeving
Uit privé collectie van Birgitta Machielse
Tinley: Dé specialist in diergedrag
17. Asiel omgeving
Met dank aan Nathalie Klinge
Tinley: Dé specialist in diergedrag
18. Asiel omgeving
Met dank aan Nathalie Klinge
Tinley: Dé specialist in diergedrag
19. Zwerfdier van de straat?
Of een dier gebaat is bij de [vaak levenslange!]
opvang in een asiel, hangt vooral af van de
situatie waarin het verkeert en de situatie
waarin het dier in het asiel terechtkomt.
Verbetert het welzijn van het dier vanuit het
oogpunt van het dier gezien?
Tinley: Dé specialist in diergedrag
20. Bronnenlijst
•D.M. Broom. Animal Welfare: concepts and measurement
(1991).
•Dierenwelzijnsweb, http://www.dierenwelzijnsweb.nl/Pages/
Definitie-dier-en-welzijn.aspx
•Robert Hubrecht (UFAW) Comfortable Quarters for Dogs in
Research Institutions
http://labanimals.awionline.org/pubs/cq02/Cq-dogs.html
•Mertens, P.A. and J. Unshelm (1996). Effects of group and
individual housing on the behavior of kennelled dogs in
animal shelters. Anthrozoos 9(1): 40-51
•Wiepkema, P.R., Koolhaas, J.M. (1993) Stress and animal
welfare. Animal Welfare 2 195-218
Tinley: Dé specialist in diergedrag
Editor's Notes
Het doel van deze presentatie is om informatie te verstrekken. Informatie die beoogd om het belangrijke werk wat u doet te ondersteunen. Wellicht verschaft het inzichten die ertoe leiden dat u uw aanpak gaat wijzigen of het bevestigd juist de door u gehanteerde aanpak. Ik hoop in ieder geval dat deze presentatie stof tot nadenken biedt.
Ik ga proberen om in de beperkte tijd die ik heb voor deze presentatie het begrip ‘welzijn’ uit te leggen. Dat is een uitdaging op zich, als je bedenkt dat over dit onderwerp meerdere boeken en wetenschappelijke artikelen zijn geschreven.
Welzijn is per individu verschillend en moet ook bekeken worden vanuit het dier in kwestie. Vraag is of optimaal welzijn bestaat?
Deskundigheid personeel/vrijwilligers is essentieel. Zij moeten op de hoogte zijn van de ethologie van het dier [hond, kat, konijn] en de behoeften die daaruit voortkomen. Zij moeten op de hoogte zijn van de communicatie van de diersoort. Wat zegt het dier met zijn lichaamshouding?Zij moeten kunnen beoordelen wat de gevolgen zijn van een wisseling in de groepZij moeten kunnen beoordelen of een dier gezond is en wanneer er een dierenarts ingeschakeld moet worden. etc…
Robert Hubrechtmedewerker van de Universities Federation for Animal Welfare in Engelandheefteenartikelgeschreven over huisvesting van laboratoriumdieren. Het feitdatikditartikelgebruikwilnietzeggendatikdaarmee voor het gebruik van proefdierenben. In Engelandzijn de eisen voor het gebruik van dieren voor wetenschappelijkedoeleinden erg streng. Eén van de onderdelenwaardanookveelaandachtaanbesteedwordt is de huisvesting. Ikwilgraageenaantalfoto’suitditartikel met julliedoornemen. Het volledigeartikel kun je online vinden op deze URL; http://labanimals.awionline.org/pubs/cq02/Cq-dogs.htmlVolgensditartikelzorgtgoedehuisvesting voor:Waarborg van eengoedefysieke en geestelijkgezondheid van hetdier, Gemakkelijketoegang tot en behandeling van het dier, Grootgenoegomgroepshuisvesting van verenigbaredierentewaarborgen, Flexibiliteit door de mogelijkheidom kennels teschakelen en zomeerbewegingsruimtetecreeërenKeuzemogelijkheid van locatie en omgevingsverrijking in de kennelAanwezigheid van schuilmogelijkheden door middel van visuelebarrieresMogelijkheid tot goedoverzicht over de binnen- en buitenruimteHet tot een minimum beperken van geluidsoverlast [blaffen]
Buitenlands asiel: groepshuisvesting.Aantal honden per m2?Groepssamenstelling: hoeveel teven/reuen, leeftijd, pubers?, senioren?, gezondheid?Schuilmogelijkheden?Dit korte filmpje laat horen en zien dat geluid ook invloed kan hebben op welzijn. Een dergelijk volume tast het welzijn van mens en dier aan. Dit filmpje geeft de situatie weer als er bezoekers zijn.
Thermaal en fysiek ongemak? Hoeveel honden kunnen er in het hok en wat als ze niet samen in één hok willen? Hygiëne – schoonmaken
Open asielGroot oppervlak, keuze van beschutting.Concact met mensen? Wel of niet nodig?Optie voor levenslange opvang?oppervlakte is 75 hectare. Aantal honden: 450. Natuurlijke bronnen zijn aanwezig, dus drink- en zwemwater. Vier mensen zijn overdag aanwezig en ’s-nachts twee.
Op de foto ziet u hoe bezoekers worden ‘ontvangen’ door de honden. Merrritt Clifton, journalist en editor van Animal People online geeft de volgende ervaringen weer:Hij heeft open asiels in o.a. Turkije, Thailand, Mexico, Verenigde Staten en India bezocht. Hij omschrijft Thailand als rampzalig omdat agressieve honden daar de dienst uitmaakten. Voer werd verdedigd en de zwakkere honden werden gedood of verjaagd. In de Verenigde Staten werkte het redelijk goed maar daar moesten de agressieve honden verwijderd worden en in een regulier asiel geplaatst worden. Problemen ontstonden daar vooral door pitbull achtige honden. Hetzelfde geldt voor Mexico. In India werkt het systeem goed als de honden in de gelegenheid gesteld worden om hun eigen sociale groepen te vormen. De meeste honden daar hebben nooit in een huiselijke omgeving geleefd.
Met deze vragen beëindig ik mijn presentatie. Ik dank jullie voor jullie aandacht.
