Op 6 en 12 maart 2013 vond voor de zesde keer de Gemeentedag van AKD plaats. De dag stond in het teken staat van recente wijzigingen in wet- en regelgeving en andere onderwerpen die de gemeentelijke rechtspraktijk raken. Deze PowerPoint presentatie met als titel: ‘Wegenwet en wegenrecht’ is toen gebruikt. Heeft u vragen? Neem dan contact op met Olaf Kwast (okwast@akd.nl).

1. Wegenwet en wegenrecht
Gemeentedag 2013 Eindhoven
Olaf Kwast
advocaat bestuursrecht en omgevingsrecht
6 maart 2013

2. 2
Agenda
1. Wettelijk kader wegbeheer
2. Wegbeheer en onderhoud
3. Handhaving en toezicht op onderhoud
4. Risicoaansprakelijkheid van de wegbeheerder
5. Rol van de wegenlegger
6. Betekenis van de legger
7. Risico’s van niet actuele leggers
8. Digitalisering?

3. Wettelijk kader wegbeheer
• Versnipperde wetgeving
• Wegenwet
• Waterstaatswet 1900
• APV / Keur / provinciale verordeningen / Wet beheer
rijkswaterstaatswerken
• Wegenverkeerswet 1994
• Art. 6:174 BW
• Wet herverdeling wegenbeheer
3

4. Wegbeheer en onderhoud
• Overheidszorg voor waterstaatswerken
• Art. 16 Wegenwet: zorg voor het in goede staat
verkeren van de weg
• Nakoming onderhoudsplichten anderen (art. 18
Wegenwet)
• Art. 15 Wegenwet: onderhoudsplicht andere openbare
lichamen die weg bestemden tot openbaarheid of 10 jaar
onderhoud verrichten
• Particuliere onderhoudsplichten (toename gebruik behoort
tot het normaal maatschappelijk risico van de eigenaar,
ABRvS 27-2-2013, LJN: BZ2517
• Anders: als de weg goed is onderhouden en verharding
met legger overeenstemt (art. 18 Wegenwet)
4

5. Toezien op de goede staat
• Handhaving van onderhoudsplichten (1):
• bevel tot uitvoering noodzakelijke waterstaatswerken en
voorzieningen, waaronder opruimingen, door GS ex art. 39
W ‘1900 (Rijk uitgezonderd);
• Handhaving onderzoeksplichten (2):
• onderhoud particulier ten laste van de gemeente brengen
onder oplegging van betalingsplicht voor de kosten van
onderhoud (art. 20 Wegenwet); (recent genoemd in ABRvS
14 september 2011, Gst. 2011/11, LJN BS8863)
• Weren van inbreuken door onder bestuursdwang te
handhaven regels voor bijzonder gebruik (APV):
• let op gebruik WVW’94 wegbegrip in APV kan leiden tot niet
toegestane doorkruising van het systeem van de Wegenwet
(ABRvS 1 juli 2009, 200808278/1/H3), dan toepassing APV
achterwege laten;
• Schouwen en eigen onderhoud door beheerder
5

6. Risicoaansprakelijkheid art.
6:174 BW voor openbare wegen
• De risicoaansprakelijkheid voor opstallen van artikel
6:174 lid 1 BW rust bij openbare wegen “op het
overheidslichaam dat moet zorgen dat de weg in
goede staat verkeert”. Sluit aan bij art. 15 e.v. van de
Wegenwet.
• Concentratie van aansprakelijkheid “ten einde de
gebruiker van de weg één aansprakelijke persoon toe
te kennen voor gebreken in de toestand van de
openbare weg en in die van het weglichaam en de
weguitrusting welke immers met die weg technsich
een geheel vormen.” (Hof ’s-Gravenhage 20 mei
1999, NJ 2000, 77 Staat/Kouwenberg).
• Ook uitbesteden van de feitelijke werkzaamheden van
het onderhoud aan een niet-ondergeschikte
doorbreekt de concentratie niet.
6

7. Rol van de wegenlegger
• Doel van de legger is het vastleggen van
• Openbaarheid van wegen
• Onderhoudsplicht van wegen
• Let op: wegen zijn waterstaatswerken
• Ook bruggen, duikers en andere kunstwerken horen tot
wegen
• Het stelsel van de wet wijst naar de praktijk
• ABRvS 29-9-2012 (LJN: BX5971, Losser).
“Dat het pad thans niet meer als zodanig bestaat … leidt
niet tot het oordeel dat de raad het pad ten onrechte in de
wegenlegger heeft opgenomen.”
7

8. Betekenis van de wegenlegger
• Kracht van de legger
• Onderhoudsplicht (omvang, bijdrage) in legger is
bepalend (Beslissing tot opnemen onderhoudsplicht
achteraf onjuist? Jammer dan)
• Tegen de legger valt slechts in te brengen: nadien
vervallen openbaar karakter of nadien tenietgaan van de
onderhoudsplicht
• Beperkingen van de legger
• Legger beperkt tot buiten bebouwde kom (m.u.v.
toegangswegen naar stations en niet door gemeente
onderhouden wegen binnen de kom die er ook deels
buiten liggen)
• Ontbreken van gegevens in de legger betekent niet dat
er géén onderhoudsplichten zijn
8

9. Risico’s van niet-actuele legger
• Onduidelijk wie verantwoordelijk is voor een weg –
maar wel aansprakelijk als het mis gaat
• Meer objecten (feitelijk) in onderhoud dan waarvoor
men verantwoordelijk is – en dus ‘onnodige’ kosten
• Geen registratie van omvang/beperking onderhoud
• Onduidelijkheid over openbaarheid = onduidelijkheid
over bevoegdheid handhaven vergunningen voor bijz.
gebruik
• ABRvS 7-2-2007, 200606192/1, Steenbergen, handhaven
APV is ook handhaven openbaarheid
• ABRvS 1 juli 2009, 200808278/1/H3, let op dat wegbegrip
WVW94 niet leidt tot doorkruising van het stelsel van de
Wegenwet jegens rechthebbende op de weg.
• Rb. Almelo 24-10-2012 (LJN: BY3328, Tubbergen).
Feitelijke situatie, kadastrale informatie en informatie uit
wegenlegger sluiten niet aan. Last onder dwangsom
onvoldoende duidelijk omschreven.
9

10. Risico’s van niet actuele legger
• Rb. Assen 28-8-2012 (LJN: BY2948, Hoogeveen).
• Verzoek om handhaving. Gemeente achtte onvoldoende
aannemelijk dat pad openbaar was. Gemeentebestuur
heeft eigen onderzoeksplicht.
• “Hiermee verhoudt zich niet dat de verweerder zich in
feite onthoudt van een standpunt over het wel of niet
openbare karakter van een weg, maar volstaat met de
stelling dat men geen overtreding vast kan stellen
terzake”.
• Gemeente had getuigenverklaringen de tijd moeten
plaatsen, de periode van 1902 tot nu moeten
onderzoeken of de weg voor een ieder openbaar was,
gelet op historische ontwikkeling van het gebied en de
aard van de verkeersstromen
• Onduidelijkheid over openbaarheid is ook onzekerheid
over duldplichten eigenaar
10

11. Digitale wegenlegger?
• Mogelijk maar GS moeten wegenlegger volgens
vereisten vaststellen
• Analoge versie blijft voorlopig
• het archief, niet het excelsheet houdt bewijskracht
• Rb. Arnhem 8-3-2012 (LJN: BV9175, Voorst) bij twijfel
door verschillen tussen provincieexemplaar en
gemeenteexemplaar, staat openbaarheid niet vast.
• Wijziging van wetgeving nodig (art. 38 Wegenwet en
Wegenleggerbesluit ex art. 33 Wegenwet)
11

12. Tot slot
• Onderhoud en bezuiniging v. aansprakelijkheid
• Kostenaspect digitalisering v. per geval
• Aansluiten bij bestaande systemen of wachten op
Omgevingswet
12

13. Dank voor uw aandacht!
Vragen?
Olaf Kwast
Advocaat bestuursrecht en omgevingsrecht
Overheid en Onderneming
AKD advocaten & notarissen
Wilhelminakade 1
3072 AP Rotterdam
Postbus 4302
3006 AH Rotterdam
T: +31 88 253 5304
F: +31 88 253 5447
M: +31 6 52 61 50 53
E: okwast@akd.nl
W: www.akd.nl
13

14. 14
AKD.nl