Vernieuwend Bezuinigen: wat is het en hoe kan een wetenschappelijk ontwikkeld model je helpen om volgende opgave vernieuwend in te steken?

1. Een stap vooruit met bezuinigen
Korte introductie bezuinigingsmodel en aanpak
Tom Overmans
Hiemstra & De Vries

2. 1. Achtergrond en introductie bezuinigingsmodel

3. © Hiemstra & De Vries pagina 3
Bezuinigen is een verwarrend begrip

4. Indeling helpt om maatregelen te typeren
Bezuinigingsmodel, gebaseerd op literatuuronderzoek:
• 48 wetenschappelijke artikelen vergeleken (1978-2010)
• Vier meest gebruikte termen centraal: decline, cutbacks,
retrenchment en downsizing
• Zowel conceptuele als empirische publicaties
• Zowel publieke als private sector
• Resultaten onderzoek: bezuinigingsmaatregelen verschillen
op twee manieren:
1. maatregelen zijn voornamelijk reactief, of strategisch
2. maatregelen zijn primair gericht op begroting, of op
organisatie
© Hiemstra & De Vries pagina 4
Overmans & Noordegraaf (2012). Managing austerity: reframing responses to fiscal stress in local government

5. Procesoptimalisatie, digitaliseren
services, samenvoegen
afdelingen, outsourcing,
moderniseren werkplekken,
keten/netwerk optimalisatie
Sluiten faciliteiten, beperken
omvang en kwaliteit services,
verhogen toelatingseisen, verlagen
niveau onderhoud, versoberen
arbeidsvoorwaarden
Introduceren of verhogen lokale
belastingen, doorbelasten kosten
aan derden, uitstellen van
investeringen, aanpassen
ramingen
Vacaturestop, stopzetten externe
inhuur, generieke taakstelling,
beëindigen subsidies
© Hiemstra & De Vries pagina 7
Gericht op organisatie-
verandering
Gericht op begroting
StrategischReactief
Overmans & Noordegraaf (2012). Managing austerity: reframing responses to fiscal stress in local government

6. 2. Hoe analyseren wij bezuinigingen?

7. Doel en opzet van de analyse
• Doel is inzichtelijk maken van bezuinigingspakketten
• Geen waardeoordeel over goed of fout
• Gaat over besluitvorming, niet over implementatie
• Onderzoeksopzet:
– bezuinigingsmodel Overmans & Noordegraaf centraal
– twintig+ grote en kleine gemeenten eerder onderzocht
– categoriseren gebeurt altijd op dezelfde manier:
• op basis van besluitvormingsdocumenten, aangevuld
met (ambtelijke) sturings- en monitoringsinformatie
• geen verdiepende gesprekken tijdens analysefase
– percentages gebaseerd op besparing in t+1 en t+4
– maatregelen niet zwart of wit: soms verdeeld in twee of
meer categorieën
© Hiemstra & De Vries pagina 9

8. Facts & Figures bezuinigingsonderzoek*
Onderdeel Cijfers
Aantal bestudeerde gemeenten 22
Grootste bestudeerde gemeente 800.000 inwoners
Kleinste bestudeerde gemeente 11.000 inwoners
Totale waarde bestudeerde bezuinigingsopgave > € 9000 miljoen
Aantal bestudeerde bezuinigingsmaatregelen > 1.600
Gemiddelde bezuinigingsopgave per inwoner € 258
© Hiemstra & De Vries pagina 10
* April 2013

9. Welke gemeenten gingen u voor?

10. © Hiemstra & De Vries pagina 12
Screenshots analysemateriaal
Fictief voorbeeld

11. Inzicht als basis voor juiste gesprek
• Inzicht in bezuinigingspakketten geen doel op zich
• Analyse altijd basis voor bestuurlijk of ambtelijk gesprek
• Voorbeelden van type bijeenkomsten:
– presentatie gemeenteraad: welke keuzes hebben we
gemaakt, hoe fair bezuinigen wij, welke kaders kunnen we
meegeven?
– inspiratiesessie college: in welke richting moeten we het
zoeken, wat keuzes maken andere gemeenten, welke
opdracht geven we mee aan directie?
– werksessie ambtelijke managers/controllers: hoe
concretiseren we zoekrichtingen, hoe gaan we naar ons
college, welke maatregelen van andere gemeenten zijn nog
buiten beeld?
– presentatie ambtelijke organisatie: hoe betrekken we
medewerkers bij noodzaak en insteek bezuinigingsopgave?
© Hiemstra & De Vries pagina 13

12. © Hiemstra & De Vries pagina 14
Meer weten?
Hiemstra & De Vries
Samen werken aan een andere, betere publieke sector
030 2523 777
info@hiemstraendevies.nl
www.hiemstraendevries.nl
twitter.com/hiemstradevries
Tom Overmans
to@hiemstraendevries.nl
06-3013 4350