Van registratie naar valorisatie: collectieregistratie in de diepte als katalysator voor collecties met meer impact

1. VAN REGISTRATIE NAAR
VALORISATIE
Godfried Croenen, Heleen Wyffels, Chris Van
Haesendonck, p. Nicolaas Gorts
Vlaamse Erfgoedbibliotheken, Archief collegiale O.-L.-
Vrouwekerk Aarschot, Abdij van Postel
Informatie aan Zee, 20 oktober 2023
Collectieregistratie in de diepte als katalysator
voor collecties met meer impact

2. VLAAMSE ERFGOEDBIBLIOTHEKEN: REGISTRATIEPROJECTEN
— Landelijke dienstverlenende organisatie
— Bezit expertise die niet overal aanwezig is
— Expertisedeling:
— Experts
— Collegagroepen
— Opleidingen
— Landelijke registratieprojecten bibliothecair erfgoed
— In samenwerking met collectiebeherende organisaties
— MMFC: middeleeuws erfgoed (handschriften)
— STCV: vroegmodern erfgoed (drukken)
13/10/2023 2

3. MEDIEVAL MANUSCRIPTS IN FLEMISH COLLECTIONS
13/10/2023 3
— Online catalogus van alle
middeleeuwse handschriften (tot
1600) bewaard in (semi)openbare
collecties in Vlaanderen
— Systematische, gestandaardiseerde en
betrouwbare gegevens die
herbruikbaar zijn
— 5154 handschriften en fragmenten, in
102 collecties
— Basisgegevens voor alle items

4. MMFC: ONLINE DATABANK
13/10/2023 4
— https://mmfc.be/
— Doorzoekbare gegevens
— Filters en facetten
— Links naar externe bronnen
(catalogi, databanken)

5. COMITES LATENTES: PROJECT 2021-2023
13/10/2023 5
— Scope:
— Kerkelijke collecties
— Fragmenten
— Doel:
— ca. 1650 items beschrijven in de
MMFC-databank
— Alle fragmenten digitaliseren en
beschrijven op Fragmentarium.ms

6. FRAGMENTARIUM.MS
— Digitale werkplaats voor de studie
van fragmenten van
middeleeuwse handschriften
— Internationaal en multidisciplinair
— Fragmentologie aan de cutting
edge van wet. onderzoek naar
middeleeuwse teksten
— Bewerking van stukken uit 32
collecties (meer dan 2100 items)
13/10/2023 6

7. ARCHIEF COLLEGIALE O.-L.-VROUWEKERK AARSCHOT
13/10/2023 7
— Gehuisvest in gotische
kerk
— Beschermd moment
sinds 1938

8. ARCHIEF COLLEGIALE O.-L.-VROUWEKERK AARSCHOT
13/10/2023 8
— Werking:
— levende instelling
— het monument
— open schatkamer
— 'erfgoedgeheel'

9. ARCHIEF COLLEGIALE O.-L.-VROUWEKERK AARSCHOT
13/10/2023 9
— Archiefwebsite:
— https://akaarchief.wixsite.com/collegiale
— https://instagram.com/archiefOLVkerk

10. ARCHIEF COLLEGIALE O.-L.-VROUWEKERK AARSCHOT
— participatie aan bovenlokaal geleide registratie- en
digitaliseringsprojecten:
— ODIS, Erfgoedkaart, Rijksarchief, Limo-Kadoc, Abraham, Comites
Latentes, Fragmentarium, Internet Archive
— archiefvormers:
— gefuseerde O.-L.-V. parochie en –kerkfabriek
— verabel O.L.V. kapittel
— Begijnhof
— broederschappen
13/10/2023 10

11. ARCHIEF COLLEGIALE O.-L.-VROUWEKERK AARSCHOT
— oudste document: 1251 (akte begijnhof)
— eerste inventaris: 1911 (640 nrs)
— eerste gedrukte bronnenuitgave:
— 1913 (begijnhof en kapittel: 290 nrs)
13/10/2023 11

12. PARTNERSCHAP MET MMFC (2020-2023)
13/10/2023 12
— Screening van de deelcollecties
in het kader van bovenlokaal
initiatief
— Aanleveren bezitsinformatie

13. PARTNERSCHAP MET MMFC (2020-2023)
13/10/2023 13
— Bekendmaking via eigen
communicatiekanalen
— Relevantie voor eigen
doelgroepen
— Evaluatie van het MMFC-
project voor lokale
instelling

14. STCV EN AANBOD OUDE
DRUKKEN
Heleen Wyffels
Projectleider oude drukken

15. WAT IS STCV
15
— Vlaamse Bibliografie van het handgedrukte boek

16. WAT IS STCV
16
— Vlaamse Bibliografie van het handgedrukte boek
— Selectiecriteria
— Huidig Vlaanderen (grondgebied) en Brussel
— Vóór 1801
— Typografie: alle drukwerk dat zetsel bevat (ook atlassen,
muziek, nieuwsbrieven, pamfletten, plaatboeken,
affiches…)
—Gedetailleerde beschrijvingen volgens
gestandaardiseerd beschrijvingsmodel
—Beschikbaar @ stcv.be

17. VOORDELEN
Eindgebruikers
➔betrouwbare data
◆ 28.748 beschrijvingen
➔open access = vrij
herbruikbaar
17
Collectiebeheerders
➔zichtbaarheid collectie
➔kennis over collectie
➔interne werking
ondersteunen

18. — M Leuven
— Abdij van Postel
— Abdij van Averbode
— KMSK
— Koninklijk Conservatorium van Antwerpen
— Stadsarchief van Mechelen
— Abdijmuseum ten Duinen
— Stadsarchief Turnhout
— Stadsarchief Lier
— Begijnhofmuseum Turnhout
— Plantentuin Meise
WIE DEED AL MEE?
18

19. AANBOD OUDE DRUKKEN
19
— Collectieregistratie STCV (verschillende
samenwerkingsmodellen)
— Collegagroep Oude Drukken
— Vierdaagse STCV-workshop (elke 2 jaar)
— Startersworkshop (op aanvraag)

20. Collectieregistratie en -zorg in de abdijbibliotheek van Postel
Erfgoed zorg

21. • Norbertijnenabdij in de Kempense bossen
• Bibliotheek met ca. 80 000 boeken + toonzaal
• Bijzondere collectie: incunabelen,
Plantijndrukken, getijdenboeken,… + abdijbib is
geheugen van de streek.
• Vele taken, waaronder bibliothecaris. Nieuwe
uitdaging!
• Gemotiveerde en capabele vrijwilligersploeg
• Medewerker cultureel erfgoedzorg van erfgoedcel
Stuifzand begeleidt
Even voorstellen

22. Registratie in databank Bidoc (intern)
• Weten wat we in huis hebben: catalogus +
collectieplan
• Weten in welke toestand het is:
schaderegistratie
Collectiezorg:
• Droog reinigen van de boeken en de
rekken
• Ontzamelen o.b.v. collectieplan
• Metingen temperatuur, luchtvochtigheid en
lichtsterkte, insecten,…
• Boekenkussens in toonzaal
• Restauraties
2 dagen per week, 2 teams,
tienduizenden boeken

23. Bijzondere erfgoedcollectie goed verzorgen en
delen met de wereld
• Collectiezorg- en ontsluiting niet hoofdtaak in een
abdij, maar wél belangrijk
• Toonzaal + gidsenwerking voor het grote publiek
• Toegang voor wetenschappers op aanvraag,
voor unieke stukken = extra werklast, nood aan
goede afspraken
• Registratie van oude drukken en manuscripten is
specialistenwerk
Een grote verantwoordelijkheid…

24. Deelname projecten Comites latentes en
IMPRESSVM
• Opname van Vlaamse incunabelen in STCV en
middeleeuwse religieuze handschriften in MMFC
• Wetenschappelijke ontsluiting én
publiekswerking: digitaal, zonder extra werk voor
abdij én met minder kans op schade door fysieke
raadpleging
… maar we zijn niet alleen.

25. • Verrijking interne bibliotheekcatalogus met
kennis specialisten en bestaande data uit
wetenschappelijke literatuur
• Extra motivatie voor vrijwilligers door
aanwezigheid en interesse van specialisten
• Waardevolle leerkansen: expertisedeling
Vlaamse erfgoedbibliotheken zorgt voor
vrijwilligerservaring met meer diepgang + hogere
kwaliteit van registratie
• Extra impuls collectiezorg: specialisten helpen
inschatten welke boeken extra zorg verdienen en
nodig hebben, zodat we samen met Stuifzand
actie kunnen ondernemen
• Nieuw netwerk door deelname collegagroepen
Deelname projecten Comites latentes
en IMPRESSVM

26. Pater Nicolaas Gorts
Norbertijnenabdij Postel
nicolaasgorts@hotmail.com

27. INTERESSE? CONTACTEER ONS!
Godfried Croenen
Projectleider MMFC/Comites Latentes
godfried@vlaamse-erfgoedbibliotheken.be
Heleen Wyffels
Projectleider oude drukken/STCV
heleen@vlaamse-erfgoedbibliotheken.be