1. Fənn: Əməliyyat Sistemləri
Mövzu: İnternet Protokol
Müəllim: Xalıq Pirəlizadə
Kafedra: Rəqəmsal texnologiyalar və tətbiqi informatika
2. Mövzu 10: İnternet Protokol
• İP nədir?
• Public və Private İP ünvanlar
• İP versiyaları
• İP sinifləri
• Subnet nədir?
• Gateway nədir?
• İP hesablanması
3. IP ünvan nədir?
İP ünvan – kompyuter şəbəkəsində hər hansı bir şəbəkə qovşağına məxsus
olan unikal bir ünvandır.
4. Bu termini daha yaxşı başa düşmək üçün onu MAC ünvan ilə müqayisə edək. Həm telefonun,
həm kompyuterin və ya digər şəbəkəyə çıxışı olan qurğunun MAC adresi dəyişməz olaraq qalır.
Real həyatdan götürsək, MAC ünvan bizim barmaq izlərimizdir , İP ünvanımız isə bizim hal
hazırda olduğumuz yerdir.
5. İP ünvan 4 oktetdən ibarətdir. Oktet dedikdə bir bayt
nəzərdə tutulur (8 bit), və beləliklə İP ünvanının tutumu 4
(32 bit) bayt olur.
8. Əsasən biz A , B və C siniflərdən olan ünvanları qurğulara veririk.
Əgər bizim şəbəkəmiz çox genişdirsə, o şəbəkəni A sinifinin ünvanlarından
istifadə etməklə qurmaq düzgün olar. Bu sinif bizə 126 fərqli şəbəkə və
16,777,214 kompüterə ip vermək imkanını verir (host sayı).
9. Əgər bizim şəbəkəmiz ortadırsa , B sinifdən istifadə etmək məqsədə uyğun
olar. A sinifindən fərqli olaraq, burada biz 16,384 fərqli şəbəkə və 65,534 host
sayı(hər şəbəkədə) yarada bilərik.
18. İstifadəçi sayının artması ilə birlikdə İP adreslərin istifadəsində problemlər ortaya
çıxmağa başlamışdır.
19. Sinfi məlum olan İP adreslərində Host_İD dəyərinin rəqamsal qarşılığı 0 və hər
Subnet Mask(alt şəbəkə maskası) da öz sinifləri üçün sabit dəyər olaraq istifadə
olunur. Bu məcburiyyət sinifsiz İP dareslərinin istifadəyə başlaması ilə birlikdə
aradan qaldırılmağa başlanmışdır.
20.
21.
22.
23. Bundan başqa Network ID və Broadcast anlayışı var.Network ID və Broadcast
heç bir cihaza və ya kompüterə verilmir.Network ID`ni təyin etmək üçün, İP və
Subnet ikili say sisteminə çevrilir və alt-alta yazılır.Bundan sonra birləri və
sıfırları alt-alta vuraraq köçürdürük, daha sonra nəticəni onluq say sisteminə
çeviririk, alınan İP`I Network ID`dir.Bunu nümunə üzərində göstərək.
Nümunə1:
192.168.0.7
Onluq 192 168 0 7
İkilik 11000000 10101000 00000000 00000111
25. Ümumi İP`lərin sayı, oktetdə olan “0”`ların sayına görə hesablanır.”0”`ların “n”
ilə işarə etsək, bu zaman bu cür düstur alarıq:
2^n=İP`lərin sayı
Yuxarıdakı Subnet Mask`da neçə İP var, onu hesablayaq.
255.255.255.0=11111111.11111111.11111111.00000000
Gördüyünüz kimi son oktetdə 8 ədəd “0” var.Düstur bu cür olacaq:
2^8=256 İP
26. Ancaq biz 256 İP`ni cihaza və kompüterlərə verə bilmərik.Ona görə də verilə bilən
İP anlayışı ortaya çıxır.Ona görə verə bilmərik ki, başlanğıc İP(Network ID) və son
İP(Broadcast ünvanı) heç bir cihaza və kompüterə verilmir.Buna görə də verilə bilən
İP sayını hesablamaq üçün aşağıdakı düsturdan istifadə edirik.
2^n-2= verilə bilən İP`lərin sayı
28. İndi isə Broadcast ünvanını tapaq.Broadcast ünvanını tapmaq üçün ilk öncə
Network ID`ni təyin edirik, hansı ki, yuxarıda necə təyin etmək lazımdır, onu
öyrəndik.Daha sonra verilə bilən İP`lərin sayını təyin edirik.Sonra bunları toplayırıq
və üzərlərinə də “1” əlavə edirik.Əgər, düsturda buna baxsaq:
Network ID+verilə bilən İP`lərin sayı+1=Broadcast ünvanı
29. Gördüyünüz kimi Network ID`ni(192.168.0.0) təyin etdik.
Daha sonra verilə bilən İP`lərin sayını müəyyən etdik:
255.255.255.0=11111111.11111111.11111111.00000000
2^8-2=254 İP verilə bilər
Sonda isə Broadcast ünvanını tapdıq.
Bunun üçün isə
Network ID+verilə bilən İP`lərin sayı+1=Broadcast ünvanı
0+254+1=255(Broadcast ünvanı)
Yəni,
192.168.0.255
