Rada Bezpieczeństwa ONZ wydała na przestrzeni ostatnich piętnastu
lat kilka rezolucji dotyczących roli kobiet w zapobieganiu konfliktom oraz budowaniu
pokoju. Pierwszą i przełomową była rezolucja 1325 (2000), w której podkreślono
istotne znaczenie równego i pełnego uczestnictwa kobiet w zapobieganiu i rozwiązywaniu konfliktów, budowaniu i utrzymaniu pokoju. Udział kobiet w negocjacjach
pokojowych czy szerzej działaniach na rzecz pokoju i bezpieczeństwa jest istotny
m.in. dlatego, że istnieje o 35% większa szansa, że porozumienia pokojowe wynegocjowane z udziałem kobiet potrwają co najmniej 15 lat. Artykuł skupia się na instrumentach Rady Bezpieczeństwa ONZ w zakresie zapewnienia większego udziału
kobiet w utrzymaniu pokoju i bezpieczeństwa oraz rezultatach wdrażania tych instrumentów.
This paper aims to examine the activity of the Mamy Głos Foundation [We
have a voice], an organization founded in 2015 by junior high school students from
a handful of towns in Poland. For this purpose, a review of available materials about
this organization will be carried out and information will be collected using in-depth
interviews with the founders of the organization. The main research question concerns
the motivation behind young people’s activity in the foundation, the methods used to
achieve the goals of the organization and its founders’ profiles. Their activity will be
presented in the context of political activism among young people, including gender
differentiation.
The United Kingdom joined the EEC/EU in 1973. Its membership has been
one of the thorniest issues in British politics over the last forty-five years. The United
Kingdom was one of the most Euroskeptic member states in the EU. The ‘added
value’ brought by London to the EU was the English language, which successively
supplanted French from the function of working language of the EU. English is not
only the official language of the EU (it is one of 24 official languages), but primarily
has a dominant position in the EU. It is used for communication between the EU and
the world, between European institutions and during informal meetings. The purpose
of this article is to analyze the position of English in the EU, to show its strengths, and
finally to answer the question of whether the present status of English in the EU will
remain after the UK leaves.
This article aims to identify the major cores of the 15-M Movement mindset
and explain how particular historical factors shaped it. The research problems are to identify the types of relations the movement established between the people and the ruling
elites in its political manifestos, and the sources of these discursively created relations.
The research field encompasses the content of political manifestos published between
the Spanish general election on March 9, 2008 and immediately after the demonstrations
held on May 15, 2011. To solve these problems, the research applies source analysis of
the political manifestos. These are: (1) The Manifesto of ¡Democracia Real YA!; (2) The
Manifesto of the Puerta del Sol Camp, and (3) The Manifesto “May 68 in Spain.” The
research uses the technique of relational qualitative content analysis to determine the
relations between the semantic fields of the major categories of populism, ‘the people’
and ‘the elites,’ as well as to identify the meanings formed by their co-occurrence. The
tool used is a content analysis instruction whose major assumption is to identify all the
attempts to create images of ‘the people,’ ‘the elites,’ and relations between them.
The article analyzes the structure, content, properties and effects of the
Russian-Ukrainian ‘hybrid war’ in its non-military dimension. Particular emphasis is
placed on the aspect of the information and propaganda war, as well as activities in
cyberspace. The Russian-Ukrainian conflict is described in the context of the new war
strategy of General Valery Gerasimov. Contemporary practice of hybrid actions in the
conflict in Ukraine has revealed that, for the first time, a stronger opponent, Russia,
uses the full spectrum of hybrid interaction on an opponent who is weak and unable
to defend the integrity of its territory. The military conflict of 2014 showed not only
the weakness of the Ukrainian state, but also, more importantly, the inefficiency of the
organizations responsible for ensuring international security: NATO, OSCE and the
UN. In the longer term, it should be noted that the escalation of hybrid activities in
Ukraine clearly threatens the states on the Eastern flank of the North Atlantic Alliance.
The analysis conducted refers to the problem defined in the form of questions: what
is the essence of hybrid operations? What is the nature of non-military hybrid operations? What was the course of these activities in Ukraine? How was international law
interpreted in relation to this conflict?
The article has three dimensions: methodological, theoretical, and empirical. A point of departure for the methodological remarks is a characterization of the
three main approaches in the vibrant interdisciplinary research field dealing with the
phenomenon of conspiracy theories. In this context, the content analysis method is
discussed as a promising approach to gain new data on conspiracy narratives. On the
theoretical level, the concept of conspiracy narratives is discussed in reference to the
popular understanding of the conspiracy theory. The main aim of the empirical part is
determining to what extent the media are saturated with different kinds of conspiracy
narratives. The analysis covers over 200 articles from two popular Polish news magazines (Sieci and the Polish edition of Newsweek) which occupy positions on opposite sides of the political divide in a society polarized, inter alia, by a conspiratorial
suspicion that in 2010 an airplane carrying President Lech Kaczyński on board was
deliberately crashed in Russia.
: The main goal of the studies described in this article may be defined as an
analysis of the promotional processes of regional and traditional products executed with
the use of symbols regulated by European law: Traditional Speciality Guaranteed (TSG),
Protected Designation of Origin (PDO) and Protected Geographical Indication (PGI).
The analysis presented here and the trends in promotional activities deducted from
it, primarily result from the specifics of the goods. The shape of the information system is also influenced by social and cultural factors decisive for the recognizability
and renown of the products, which have been confirmed by the results of the questionnaire conducted for the study. What is worth noting is the correlation between quality
and tradition, reflected, among other things, in declarations regarding the reasons for
the choice of these products: the sense of pride and the willingness to continue the
traditions were chosen by 45% of the survey participants. The Traditional Speciality
Guaranteed (TSG) has proven to be the most recognizable European symbol (38%).
This paper looks at the proposals of the European Commission for the
Multiannual Financial Framework 2021–2027, and explores how to achieve a better
future for Europe by ensuring compliance with the legally binding values and objectives of the EU: democracy, equality, the rule of law, economic, social and territorial
cohesion and solidarity between the member states.
It is argued that introducing progressivity, a reform of the EU’s finances involving
a paradigm shift in the financing of policies with redistributive effects and a reform of
the system of the EU’s ‘own resources,’ would ensure that solidarity becomes a matter
of the rule of law and not of governance through conditionalities and fines.
It is pointed out that, unless the EU undertakes an effective reform of its redistributive policies to ensure that progressivity and solidarity in the EU become a matter
of the rule of law, the Union will bear less and less resemblance to a democracy and
will increasingly look like an empire with an economically stronger and more rapidly
developing ‘core,’ and an economically weaker ‘periphery’ in the East and the South
lagging behind the ‘core.’
What is needed is collective action by the member states most immediately interested in a reform to make the system of EU’s ‘own resources’ less regressive and to
introduce progressivity in the financing of the policies of the EU. It would take significant skill for those countries to organize themselves as a group and to act together
in the course of the adoption of the legislative proposals for the next MFF in order to
make the EU more equitable.
Contemporary diplomacy has evolved into a network involving various
new actors, including international sports organizations. The article is dedicated to the
issue of the sports diplomacy of international bodies which are in charge of international sporting competitions, particularly the International Federation of Association
Football (FIFA), an organization that manages football on a global level.
The research presented in this article is a case study dedicated to the issue of the
influence of international sports organizations on the governments of sovereign states,
specifically FIFA. The objective of the research is to investigate whether international
sports organizations are able to make governments change their political decisions.
The hypothesis that has been investigated states that international sports governing
bodies are diplomatic actors capable of influencing states.
This paper aims to examine the activity of the Mamy Głos Foundation [We
have a voice], an organization founded in 2015 by junior high school students from
a handful of towns in Poland. For this purpose, a review of available materials about
this organization will be carried out and information will be collected using in-depth
interviews with the founders of the organization. The main research question concerns
the motivation behind young people’s activity in the foundation, the methods used to
achieve the goals of the organization and its founders’ profiles. Their activity will be
presented in the context of political activism among young people, including gender
differentiation.
The United Kingdom joined the EEC/EU in 1973. Its membership has been
one of the thorniest issues in British politics over the last forty-five years. The United
Kingdom was one of the most Euroskeptic member states in the EU. The ‘added
value’ brought by London to the EU was the English language, which successively
supplanted French from the function of working language of the EU. English is not
only the official language of the EU (it is one of 24 official languages), but primarily
has a dominant position in the EU. It is used for communication between the EU and
the world, between European institutions and during informal meetings. The purpose
of this article is to analyze the position of English in the EU, to show its strengths, and
finally to answer the question of whether the present status of English in the EU will
remain after the UK leaves.
This article aims to identify the major cores of the 15-M Movement mindset
and explain how particular historical factors shaped it. The research problems are to identify the types of relations the movement established between the people and the ruling
elites in its political manifestos, and the sources of these discursively created relations.
The research field encompasses the content of political manifestos published between
the Spanish general election on March 9, 2008 and immediately after the demonstrations
held on May 15, 2011. To solve these problems, the research applies source analysis of
the political manifestos. These are: (1) The Manifesto of ¡Democracia Real YA!; (2) The
Manifesto of the Puerta del Sol Camp, and (3) The Manifesto “May 68 in Spain.” The
research uses the technique of relational qualitative content analysis to determine the
relations between the semantic fields of the major categories of populism, ‘the people’
and ‘the elites,’ as well as to identify the meanings formed by their co-occurrence. The
tool used is a content analysis instruction whose major assumption is to identify all the
attempts to create images of ‘the people,’ ‘the elites,’ and relations between them.
The article analyzes the structure, content, properties and effects of the
Russian-Ukrainian ‘hybrid war’ in its non-military dimension. Particular emphasis is
placed on the aspect of the information and propaganda war, as well as activities in
cyberspace. The Russian-Ukrainian conflict is described in the context of the new war
strategy of General Valery Gerasimov. Contemporary practice of hybrid actions in the
conflict in Ukraine has revealed that, for the first time, a stronger opponent, Russia,
uses the full spectrum of hybrid interaction on an opponent who is weak and unable
to defend the integrity of its territory. The military conflict of 2014 showed not only
the weakness of the Ukrainian state, but also, more importantly, the inefficiency of the
organizations responsible for ensuring international security: NATO, OSCE and the
UN. In the longer term, it should be noted that the escalation of hybrid activities in
Ukraine clearly threatens the states on the Eastern flank of the North Atlantic Alliance.
The analysis conducted refers to the problem defined in the form of questions: what
is the essence of hybrid operations? What is the nature of non-military hybrid operations? What was the course of these activities in Ukraine? How was international law
interpreted in relation to this conflict?
The article has three dimensions: methodological, theoretical, and empirical. A point of departure for the methodological remarks is a characterization of the
three main approaches in the vibrant interdisciplinary research field dealing with the
phenomenon of conspiracy theories. In this context, the content analysis method is
discussed as a promising approach to gain new data on conspiracy narratives. On the
theoretical level, the concept of conspiracy narratives is discussed in reference to the
popular understanding of the conspiracy theory. The main aim of the empirical part is
determining to what extent the media are saturated with different kinds of conspiracy
narratives. The analysis covers over 200 articles from two popular Polish news magazines (Sieci and the Polish edition of Newsweek) which occupy positions on opposite sides of the political divide in a society polarized, inter alia, by a conspiratorial
suspicion that in 2010 an airplane carrying President Lech Kaczyński on board was
deliberately crashed in Russia.
: The main goal of the studies described in this article may be defined as an
analysis of the promotional processes of regional and traditional products executed with
the use of symbols regulated by European law: Traditional Speciality Guaranteed (TSG),
Protected Designation of Origin (PDO) and Protected Geographical Indication (PGI).
The analysis presented here and the trends in promotional activities deducted from
it, primarily result from the specifics of the goods. The shape of the information system is also influenced by social and cultural factors decisive for the recognizability
and renown of the products, which have been confirmed by the results of the questionnaire conducted for the study. What is worth noting is the correlation between quality
and tradition, reflected, among other things, in declarations regarding the reasons for
the choice of these products: the sense of pride and the willingness to continue the
traditions were chosen by 45% of the survey participants. The Traditional Speciality
Guaranteed (TSG) has proven to be the most recognizable European symbol (38%).
This paper looks at the proposals of the European Commission for the
Multiannual Financial Framework 2021–2027, and explores how to achieve a better
future for Europe by ensuring compliance with the legally binding values and objectives of the EU: democracy, equality, the rule of law, economic, social and territorial
cohesion and solidarity between the member states.
It is argued that introducing progressivity, a reform of the EU’s finances involving
a paradigm shift in the financing of policies with redistributive effects and a reform of
the system of the EU’s ‘own resources,’ would ensure that solidarity becomes a matter
of the rule of law and not of governance through conditionalities and fines.
It is pointed out that, unless the EU undertakes an effective reform of its redistributive policies to ensure that progressivity and solidarity in the EU become a matter
of the rule of law, the Union will bear less and less resemblance to a democracy and
will increasingly look like an empire with an economically stronger and more rapidly
developing ‘core,’ and an economically weaker ‘periphery’ in the East and the South
lagging behind the ‘core.’
What is needed is collective action by the member states most immediately interested in a reform to make the system of EU’s ‘own resources’ less regressive and to
introduce progressivity in the financing of the policies of the EU. It would take significant skill for those countries to organize themselves as a group and to act together
in the course of the adoption of the legislative proposals for the next MFF in order to
make the EU more equitable.
Contemporary diplomacy has evolved into a network involving various
new actors, including international sports organizations. The article is dedicated to the
issue of the sports diplomacy of international bodies which are in charge of international sporting competitions, particularly the International Federation of Association
Football (FIFA), an organization that manages football on a global level.
The research presented in this article is a case study dedicated to the issue of the
influence of international sports organizations on the governments of sovereign states,
specifically FIFA. The objective of the research is to investigate whether international
sports organizations are able to make governments change their political decisions.
The hypothesis that has been investigated states that international sports governing
bodies are diplomatic actors capable of influencing states.
One of the first laws adopted by the new political leadership in Ukraine
in the aftermath of the Revolution of Dignity in 2014 was the new concept of local
governance reform and the organization of territorial authority in Ukraine. The aforementioned law, as well as official declarations by top politicians on the necessity of
empowering Ukrainian citizens to take part in the decision-making process and shape
their local communities, led to positive expectations regarding the transformation of
local governance in Ukraine. Therefore, this article addresses the issue of the legal
basis framing the functioning of civil society in Ukraine, focusing on major attempts
to conduct reform and on the main outcomes of implemented actions. Additionally,
emphasis is placed on the current state of cooperation between social and political
actors, and the trends in civil participation in the decision-making process regarding
decentralization and local governance reform in Ukraine.
This document discusses how illiberal democracy in Hungary from 2010-2014 negatively influenced the effectiveness of lobbying control in the country. It defines key terms like lobbying, interest groups, and liberal vs illiberal democracy. Illiberal democracies differ from liberal democracies in that they do not strictly follow the rule of law, lack independent oversight of the government, have more corrupt political elites, less free media, and do not fully protect civil rights and minorities. The document analyzes how Hungary met the criteria of an illiberal democracy during this period and repealed its lobbying law, diminishing transparency and accountability in the lobbying process.
The article is based on an analysis of national and European legal acts,
documents and source literature and its aim is to describe education and information
in consumer policy in Poland. The protection of consumer rights within the scope
of information and education is presented as a prime objective of the consumer policy strategy of the European Union and government programs of consumer policy
in Poland. Certain aspects of information and education policy of the government
are investigated, which are included in the Consumer Policy Strategy 2014–2018.
The competencies of consumer authorities in the institutional context are thoroughly
discussed in terms of education and information in Poland. Moreover, the consumer
identity of information and education policy between Poland and the European Union
is indicated.
Agrarianism was founded in Germany in the second half of the nineteenth
century, but it exercised the greatest influence in the predominantly agricultural countries of Central and Eastern Europe. Central European agrarianism was the ideology
of peasants and it proclaimed that land was the greatest wealth of the nation, agriculture was the most important branch of economy, and peasants were the morally
healthiest and thus the most valuable part of the society. Agrarianism was a personalist
ideology, which proclaimed a conception of man as a subject of social and economic
life. It criticized both extreme liberalism and totalitarian political ideology and advocated the concept of a ‘third way of development’ – between capitalism and communism. The main purpose of this paper is to analyze the formation and development
of Polish agrarianism, and the related process of transfer and reception of knowledge.
The analysis focuses on the concept of land, man and labor, formulated by the representatives of the mainstream of agrarianism. In the 1930s, the Polish agrarians voiced
demands for land reform and the development of smallholder agriculture which, in
their opinion, made an optimal use of the land, capital and labor, that is, the most
important resources available to interwar Poland.
Using a proprietary computer program, simulations of voting in the Council
after Great Britain’s withdrawal from the EU were carried out. In the case of some of
them, a methodological innovation consisting in departing from the assumption that
the emergence of each possible coalition is equally probable was used. The analysis
conducted indicates that after Brexit the ability of the Council members to form small
minimally blocking coalitions will change significantly. At the same time, the assessment of the ability of states to block decisions in the Council and made on the basis
of the Preventive Power Index, differs fundamentally from the results of the analysis
focusing on building small minimally blocking coalitions.
This research is funded by the National Science Centre, Poland, under project no.
UMO-2016/23/D/HS5/00408 (SONATA 12 grant) entitled “The Impact of Brexit and
Unconditional Introduction of the ‘Double Majority’ Voting System on DecisionMaking in the Council of the European Union.”
Teoretycy i praktycy storytellingu koncentrują się zazwyczaj na formalnych właściwościach przekazu, upatrując klucza do jego perswazyjnej skuteczności w realizacji strukturalnych cech opowiadania. Niniejszy artykuł kładzie natomiast
nacisk na poznawczy aspekt relacji komunikat-odbiorca, upatrując w nim ważnego
czynnika determinującego siłę perswazyjnego oddziaływania storytellingu. W pierwszej części tekst analizuje psychologiczne przesłanki skuteczności perswazyjnej narracyjnego komunikatu. Część kolejna stanowi teoretyczną propozycję w jaki sposób
zwiększyć skuteczność jego oddziaływania, uwzględniając budowę, właściwości
i funkcje schematów poznawczych oraz w oparciu o model poznawczych reakcji na
perswazję.
The author examines the nexus between international law and the concept
of human security that emerged in the 1990s. The article proceeds in three parts. Part
one outlines the concept of human security, its genesis and contents. Part two examines the nexus between human security and international law and briefly considers the
most representative aspects of international law, including international jurisprudence,
that, in the author’s opinion, reflect human security imperatives. Finally, conclusions
provide answers to the questions posed and indicate the increased value of the human
security concept. The questions read as follows: How can human security strengthen
international actions (actions based on international law)? Where in international law
is human security reflected? In other words, what aspects of international law reflect
a human security-centered approach? What is the role of international law in human
security? Taking all this into account, what is the added value of adopting the concept
of human security? This article is inevitably interdisciplinary, as it combines the perspectives of international law and international relations.
Najważniejszą barierą rozwoju małych i średnich przedsiębiorstw
(MŚP) jest ograniczony dostęp do źródeł finansowania. W fazie startu wykorzystują
one zwykle środki własne, rodziny i przyjaciół. Następnie zaś sięgają one po kredyt bankowy, którego otrzymanie jest trudne ze względu na brak historii finansowej,
gwarancji i ekonomiczną ich słabość. Nieliczne mogą korzystać z grantów rządowych i wsparcia międzynarodowych organizacji (np. Unii Europejskiej). Pomocnymi mogą być alternatywne źródła finansowania takie jak venture capital, mezzanine,
crowdfunding, emisja obligacji oraz publiczna emisja akcji (Initial Public Offering:
IPO). Ten ostatnio wymieniony sposób finansowania może przynieść znaczne korzyści dla MŚP; umocnić ich pozycję rynkową i umożliwić ekonomiczną ekspansję, ale
związany jest z wieloma barierami. Do najważniejszych należą trudność spełnienia
kryteriów notowania na giełdzie lub specjalnych platformach, nawet jeśli są one łagodniejsze niż dla dużych firm, wysokie koszty, brak wiedzy o rynku kapitałowym
i niska płynność akcji MŚP. Dlatego niezbędne jest podjęcie przez rządy, organizacje
międzynarodowe i krajowe oraz interesariuszy działań zmierzających do likwidacji
lub ograniczenia tych barier.
Dyskusje i badania polskiego członkostwa w strefie euro są w obecnych, dynamicznie zmieniających się warunkach obarczone dużą dozą niepewności,
stąd ograniczać się mogą jedynie do kreślenia scenariuszy. Niniejsze opracowanie
skupia się na aspektach gospodarczych decyzji o: 1) definitywnej rezygnacji z wprowadzenia wspólnej waluty w Polsce, 2) szybkiej akcesji do strefy euro oraz 3) odsunięciu w czasie udziału Polski w tej strefie. Każdy z wariantów rodzi inne skutki polityczno-ekonomiczne i tym samym wyznacza inne ścieżki długookresowego rozwoju
polskiej gospodarki.
Artykuł prezentuje wyniki badań nad traumą społeczno-kulturową
w Europie Środkowo-Wschodniej. Do weryfikacji teorii traumy zostały wykorzystane reprezentatywne dane sondażowe z Białorusi, Bułgarii, Węgier, Rumunii, Polski,
Rosji i Ukrainy. Prowadzone analizy pokazały, że społeczeństwo postkomunistyczne
negatywnie oceniło zmiany systemu gospodarczego i politycznego. Źródłem traumy był spadek poziomu życia oraz wzrost przestępczości. Respondenci uważali, że
w wyniku transformacji stracili na zmianach i pod wpływem powstałej traumy pesymistycznie oceniali przyszłość. Rekcją na pojawiającą się traumę była nostalgia za
socjalizmem i bezpieczeństwem społecznym przezeń oferowanym. Czynnikami łagodzącymi szok w społeczeństwie postkomunistycznym było wykształcenie, młodszy
wiek i orientacja proeuropejska.
Zasadniczym celem artykułu jest przybliżenie prób reformy systemu
wyborczego do Rady Najwyższej Ukrainy podejmowanych w okresie przypadającym
po Euromajdanie. Analizie zostały poddane rozwiązania prawne zawarte w zarejestrowanych i poddanych pod głosowanie w parlamencie projektach ordynacji wyborczych. Przybliżono także stanowisko poszczególnych sił politycznych wobec potrzeby reformy systemu wyborczego, na co pozwoliła analiza programów wyborczych,
zapisów umowy koalicyjnej zawartej w RN VIII kadencji, jak również wyników
głosowania nad poszczególnymi projektami ustaw w parlamencie. Ponadto uwaga
została skupiona na wynikach badań opinii publicznej, pozwalających ukazać, który
z wariantów systemu wyborczego jest najbardziej pożądany przez ukraińskie społeczeństwo.
Mołdawia jest państwem, które z jednej strony podejmuje wysiłki
zmierzające ku demokratyzacji i europeizacji jej systemu politycznego i prawnego,
z drugiej – działania te są chaotyczne, brak im konsekwencji i są uwarunkowane
bieżącą sytuacją polityczną. Jednym z obszarów podlegających takim politycznym
przesileniom jest samorząd terytorialny. Cele artykułu są dwojakie: po pierwsze, periodyzacja i charakterystyka kolejnych etapów kształtowania się modelu samorządu
lokalnego w Mołdawii, po drugie – charakterystyka aktualnie obowiązujących rozwiązań i wskazanie podstawowych problemów istotnie wpływających na jego funkcjonowanie.
Celem artykułu jest dokonanie analizy relacji państwo–diaspora na
przykładzie Czarnogóry. W literaturze przedmiotu zauważalny jest brak dogłębnych
badań tego zjawiska. Czarnogóra stanowi interesujący przypadek ze względu fakt, że
liczba osób żyjących w diasporach jest porównywalna do liczby mieszkańców tego
państwa. Artykuł składa się z czterech części. Pierwsza z nich stanowi przedstawienie
rozważań teoretycznych na temat diaspor, ale także relacji państwo–diaspora. W kolejnej została pokrótce scharakteryzowana czarnogórska diaspora – jej historia, liczebność oraz kierunki emigracji. Trzecia część stanowi analizę kształtowanych przez
Czarnogórę relacji z diasporą. Szczególną uwagę zwrócono na proces instytucjonalizacji owych stosunków. Artykuł kończy podsumowanie.
Poziom życia obywateli poszczególnych państw świata utożsamiany
jest najczęściej z wysokością produktu krajowego brutto w ujęciu nominalnym oraz
per capita. W przestrzeni publicznej natomiast mówi się o rozwoju „społeczno-gospodarczym” mającym mieć odbicie w powyżej wymienionych wskaźnikach gospodarczych. Przekonanie o uniwersalności tych mierników, a także zrównywanie rozwoju społecznego z gospodarczym staje się coraz częstszą podstawą zarzutów wobec
miernika PKB. Jaka jest jednak prawdziwa relacja PKB do poziomu szczęśliwości
obywateli? Zagadnienie to stanowi przedmiot rozważań autorów.
Celem artykułu jest pokazanie wielości i różnorodności partii węgierskich funkcjonujących w latach 1990–1998 w systemie partyjnym Słowacji, a zatem
przed powstaniem w 1998 r. Partii Węgierskiej Koalicji – Strana maďarskej koalície
(SMK). Tekst ten koncentruje się na odpowiedzi na pytania: 1) kim byli ich liderzy
i elita partyjna – czy można mówić o ciągłości personalnej reprezentacji mniejszości
od 1990; oraz 2) kto głosował na poszczególne partie mniejszości węgierskiej. Wątkiem marginalnym, będzie refleksja na temat, jakie miejsce zajmowały analizowane
partie w układzie rywalizacyjnym. Tekst też próbuje odpowiedź na pytanie, czy powstanie SMK oznaczało intensyfikację konfliktu narodowościowego w słowackim
systemie partyjnym.
В статье рассматриваются некоторые правовые и социально-территориальные проблемы реформирования местного самоуправления и территориальной организации власти в Украине, особенно в контексте формирования
способных территориальных общин. Указывается на необходимость внесения
соответствующих изменений в Конституцию Украины относительно запланированного реформирования и принятия нового Закона «О местном самоуправлении». Описываются критерии способности территориальных общин, акцентируется внимание на соблюдении перспективных планов формирования территорий
общин. Анализируется количество объединенных общин по областям Украины
2015 г. – март 2018 г., площадь их территорий и количество жителей. Выведен
общий рейтинг областей Украины относительно процесса формирования объединенных общин. Проанализирован уровень покрытия объединенными общинами территории районов Украины. В конце статьи резюмируется, что к процессу формирования способных территориальных общин следует подходить
комплексно и предлагается ряд мер по решению указанных проблем.
В течение нескольких лет Европейский союз вел переговоры с Украиной относительно Соглашения об ассоциации и подписание документа планировалось на ноябрь 2013 года. Соглашение угрожало негативными последствиями
для экономики и социальной сферы Украины, но правительство, руководствуясь политикой европейской интеграции, не обращало внимания на эти аспекты.
Проевропейская позиция В. Януковича давала ему поддержку большинства украинцев. Отказ от подписания Соглашения вызвал негодование среди населения, что вполне естественно было поддержано Европейским союзом, который
был заинтересован в участии Украины в его сфере влияния. Однако жесткая
критика неподписания В. Януковичем Соглашения об ассоциации со стороны
ЕС стала предпосылкой для украинского кризиса.
В статье рассматриваются основные закономерности и тенденции
формирования и развития современной медиа системы Украины после распада
Советского Союза. В частности, анализируются факторы, повлиявшие на переход от советской модели прессы к модели поляризованного плюрализма. Автор
также называет условия, необходимые для стабильного и поступательного развития медиа системы Украины. Среди них – развитие общественного вещания,
гарантирование независимости и самостоятельности медиа, развитие медиа
плюрализма, укрепление механизмов саморегулирования СМИ, повышение
стандартов и увеличение разнообразия форм журналистского образования.
В данной статье автор, обращаясь к различным сюжетам русской
культуры, рассуждает об особенностях функционирования институтов власти
в российской провинции. С точки зрения автора, современные политические
практики основываются на значительных культурных основаниях и специфическом отношении к провинции. Власть распределяется неравномерно, и это
в полной мере сказывается на её дефиците применительно к провинциальному
политическому дискурсу. Автор считает, что в российской провинции существует объективный дефицит институтов власти, говорящий, с одной стороны, об
определённом пренебрежении провинцией со стороны власти, а, с другой стороны, свидетельствующий о силе сопротивления инициативам власти на местах
и правовом нигилизме, ставшем частью мировоззренческой философии российского провинциала. Представленность человека самому себе определяет достаточно критическое отношение к власти. Человек больше не способен доверять
институтам власти и искать у них поддержки. Политика федеральной власти
в современной России порождает серьёзные разрывы между центром и провинцией, что не может не сказываться на специфическом восприятии самой власти,
а также влияет на формирование анархических установок.
Тема исследования обусловлена, во-первых, тем, что существует потребность в исследовании научных школ ХХI ст. Во-вторых, общая тенденция
к реидеологизации политических наук нуждается в критическом осмыслении
состояния вещей в РФ и Украине. В-третьих, в Украине и странах, являющихся ее союзниками, теоретический анализ историографии должен помочь в частности более четкому определению бывших и нынешних мировоззренческих
позиций страны-агрессора (РФ). В статье сравниваются российская и украинская школы политологии, которые исследовали влияние на регион ЦВЕ таких
факторов как ЕС, НАТО, США и ФРГ, а также экономическую, политическую,
идеологическую составляющие системной трансформации.
One of the first laws adopted by the new political leadership in Ukraine
in the aftermath of the Revolution of Dignity in 2014 was the new concept of local
governance reform and the organization of territorial authority in Ukraine. The aforementioned law, as well as official declarations by top politicians on the necessity of
empowering Ukrainian citizens to take part in the decision-making process and shape
their local communities, led to positive expectations regarding the transformation of
local governance in Ukraine. Therefore, this article addresses the issue of the legal
basis framing the functioning of civil society in Ukraine, focusing on major attempts
to conduct reform and on the main outcomes of implemented actions. Additionally,
emphasis is placed on the current state of cooperation between social and political
actors, and the trends in civil participation in the decision-making process regarding
decentralization and local governance reform in Ukraine.
This document discusses how illiberal democracy in Hungary from 2010-2014 negatively influenced the effectiveness of lobbying control in the country. It defines key terms like lobbying, interest groups, and liberal vs illiberal democracy. Illiberal democracies differ from liberal democracies in that they do not strictly follow the rule of law, lack independent oversight of the government, have more corrupt political elites, less free media, and do not fully protect civil rights and minorities. The document analyzes how Hungary met the criteria of an illiberal democracy during this period and repealed its lobbying law, diminishing transparency and accountability in the lobbying process.
The article is based on an analysis of national and European legal acts,
documents and source literature and its aim is to describe education and information
in consumer policy in Poland. The protection of consumer rights within the scope
of information and education is presented as a prime objective of the consumer policy strategy of the European Union and government programs of consumer policy
in Poland. Certain aspects of information and education policy of the government
are investigated, which are included in the Consumer Policy Strategy 2014–2018.
The competencies of consumer authorities in the institutional context are thoroughly
discussed in terms of education and information in Poland. Moreover, the consumer
identity of information and education policy between Poland and the European Union
is indicated.
Agrarianism was founded in Germany in the second half of the nineteenth
century, but it exercised the greatest influence in the predominantly agricultural countries of Central and Eastern Europe. Central European agrarianism was the ideology
of peasants and it proclaimed that land was the greatest wealth of the nation, agriculture was the most important branch of economy, and peasants were the morally
healthiest and thus the most valuable part of the society. Agrarianism was a personalist
ideology, which proclaimed a conception of man as a subject of social and economic
life. It criticized both extreme liberalism and totalitarian political ideology and advocated the concept of a ‘third way of development’ – between capitalism and communism. The main purpose of this paper is to analyze the formation and development
of Polish agrarianism, and the related process of transfer and reception of knowledge.
The analysis focuses on the concept of land, man and labor, formulated by the representatives of the mainstream of agrarianism. In the 1930s, the Polish agrarians voiced
demands for land reform and the development of smallholder agriculture which, in
their opinion, made an optimal use of the land, capital and labor, that is, the most
important resources available to interwar Poland.
Using a proprietary computer program, simulations of voting in the Council
after Great Britain’s withdrawal from the EU were carried out. In the case of some of
them, a methodological innovation consisting in departing from the assumption that
the emergence of each possible coalition is equally probable was used. The analysis
conducted indicates that after Brexit the ability of the Council members to form small
minimally blocking coalitions will change significantly. At the same time, the assessment of the ability of states to block decisions in the Council and made on the basis
of the Preventive Power Index, differs fundamentally from the results of the analysis
focusing on building small minimally blocking coalitions.
This research is funded by the National Science Centre, Poland, under project no.
UMO-2016/23/D/HS5/00408 (SONATA 12 grant) entitled “The Impact of Brexit and
Unconditional Introduction of the ‘Double Majority’ Voting System on DecisionMaking in the Council of the European Union.”
Teoretycy i praktycy storytellingu koncentrują się zazwyczaj na formalnych właściwościach przekazu, upatrując klucza do jego perswazyjnej skuteczności w realizacji strukturalnych cech opowiadania. Niniejszy artykuł kładzie natomiast
nacisk na poznawczy aspekt relacji komunikat-odbiorca, upatrując w nim ważnego
czynnika determinującego siłę perswazyjnego oddziaływania storytellingu. W pierwszej części tekst analizuje psychologiczne przesłanki skuteczności perswazyjnej narracyjnego komunikatu. Część kolejna stanowi teoretyczną propozycję w jaki sposób
zwiększyć skuteczność jego oddziaływania, uwzględniając budowę, właściwości
i funkcje schematów poznawczych oraz w oparciu o model poznawczych reakcji na
perswazję.
The author examines the nexus between international law and the concept
of human security that emerged in the 1990s. The article proceeds in three parts. Part
one outlines the concept of human security, its genesis and contents. Part two examines the nexus between human security and international law and briefly considers the
most representative aspects of international law, including international jurisprudence,
that, in the author’s opinion, reflect human security imperatives. Finally, conclusions
provide answers to the questions posed and indicate the increased value of the human
security concept. The questions read as follows: How can human security strengthen
international actions (actions based on international law)? Where in international law
is human security reflected? In other words, what aspects of international law reflect
a human security-centered approach? What is the role of international law in human
security? Taking all this into account, what is the added value of adopting the concept
of human security? This article is inevitably interdisciplinary, as it combines the perspectives of international law and international relations.
Najważniejszą barierą rozwoju małych i średnich przedsiębiorstw
(MŚP) jest ograniczony dostęp do źródeł finansowania. W fazie startu wykorzystują
one zwykle środki własne, rodziny i przyjaciół. Następnie zaś sięgają one po kredyt bankowy, którego otrzymanie jest trudne ze względu na brak historii finansowej,
gwarancji i ekonomiczną ich słabość. Nieliczne mogą korzystać z grantów rządowych i wsparcia międzynarodowych organizacji (np. Unii Europejskiej). Pomocnymi mogą być alternatywne źródła finansowania takie jak venture capital, mezzanine,
crowdfunding, emisja obligacji oraz publiczna emisja akcji (Initial Public Offering:
IPO). Ten ostatnio wymieniony sposób finansowania może przynieść znaczne korzyści dla MŚP; umocnić ich pozycję rynkową i umożliwić ekonomiczną ekspansję, ale
związany jest z wieloma barierami. Do najważniejszych należą trudność spełnienia
kryteriów notowania na giełdzie lub specjalnych platformach, nawet jeśli są one łagodniejsze niż dla dużych firm, wysokie koszty, brak wiedzy o rynku kapitałowym
i niska płynność akcji MŚP. Dlatego niezbędne jest podjęcie przez rządy, organizacje
międzynarodowe i krajowe oraz interesariuszy działań zmierzających do likwidacji
lub ograniczenia tych barier.
Dyskusje i badania polskiego członkostwa w strefie euro są w obecnych, dynamicznie zmieniających się warunkach obarczone dużą dozą niepewności,
stąd ograniczać się mogą jedynie do kreślenia scenariuszy. Niniejsze opracowanie
skupia się na aspektach gospodarczych decyzji o: 1) definitywnej rezygnacji z wprowadzenia wspólnej waluty w Polsce, 2) szybkiej akcesji do strefy euro oraz 3) odsunięciu w czasie udziału Polski w tej strefie. Każdy z wariantów rodzi inne skutki polityczno-ekonomiczne i tym samym wyznacza inne ścieżki długookresowego rozwoju
polskiej gospodarki.
Artykuł prezentuje wyniki badań nad traumą społeczno-kulturową
w Europie Środkowo-Wschodniej. Do weryfikacji teorii traumy zostały wykorzystane reprezentatywne dane sondażowe z Białorusi, Bułgarii, Węgier, Rumunii, Polski,
Rosji i Ukrainy. Prowadzone analizy pokazały, że społeczeństwo postkomunistyczne
negatywnie oceniło zmiany systemu gospodarczego i politycznego. Źródłem traumy był spadek poziomu życia oraz wzrost przestępczości. Respondenci uważali, że
w wyniku transformacji stracili na zmianach i pod wpływem powstałej traumy pesymistycznie oceniali przyszłość. Rekcją na pojawiającą się traumę była nostalgia za
socjalizmem i bezpieczeństwem społecznym przezeń oferowanym. Czynnikami łagodzącymi szok w społeczeństwie postkomunistycznym było wykształcenie, młodszy
wiek i orientacja proeuropejska.
Zasadniczym celem artykułu jest przybliżenie prób reformy systemu
wyborczego do Rady Najwyższej Ukrainy podejmowanych w okresie przypadającym
po Euromajdanie. Analizie zostały poddane rozwiązania prawne zawarte w zarejestrowanych i poddanych pod głosowanie w parlamencie projektach ordynacji wyborczych. Przybliżono także stanowisko poszczególnych sił politycznych wobec potrzeby reformy systemu wyborczego, na co pozwoliła analiza programów wyborczych,
zapisów umowy koalicyjnej zawartej w RN VIII kadencji, jak również wyników
głosowania nad poszczególnymi projektami ustaw w parlamencie. Ponadto uwaga
została skupiona na wynikach badań opinii publicznej, pozwalających ukazać, który
z wariantów systemu wyborczego jest najbardziej pożądany przez ukraińskie społeczeństwo.
Mołdawia jest państwem, które z jednej strony podejmuje wysiłki
zmierzające ku demokratyzacji i europeizacji jej systemu politycznego i prawnego,
z drugiej – działania te są chaotyczne, brak im konsekwencji i są uwarunkowane
bieżącą sytuacją polityczną. Jednym z obszarów podlegających takim politycznym
przesileniom jest samorząd terytorialny. Cele artykułu są dwojakie: po pierwsze, periodyzacja i charakterystyka kolejnych etapów kształtowania się modelu samorządu
lokalnego w Mołdawii, po drugie – charakterystyka aktualnie obowiązujących rozwiązań i wskazanie podstawowych problemów istotnie wpływających na jego funkcjonowanie.
Celem artykułu jest dokonanie analizy relacji państwo–diaspora na
przykładzie Czarnogóry. W literaturze przedmiotu zauważalny jest brak dogłębnych
badań tego zjawiska. Czarnogóra stanowi interesujący przypadek ze względu fakt, że
liczba osób żyjących w diasporach jest porównywalna do liczby mieszkańców tego
państwa. Artykuł składa się z czterech części. Pierwsza z nich stanowi przedstawienie
rozważań teoretycznych na temat diaspor, ale także relacji państwo–diaspora. W kolejnej została pokrótce scharakteryzowana czarnogórska diaspora – jej historia, liczebność oraz kierunki emigracji. Trzecia część stanowi analizę kształtowanych przez
Czarnogórę relacji z diasporą. Szczególną uwagę zwrócono na proces instytucjonalizacji owych stosunków. Artykuł kończy podsumowanie.
Poziom życia obywateli poszczególnych państw świata utożsamiany
jest najczęściej z wysokością produktu krajowego brutto w ujęciu nominalnym oraz
per capita. W przestrzeni publicznej natomiast mówi się o rozwoju „społeczno-gospodarczym” mającym mieć odbicie w powyżej wymienionych wskaźnikach gospodarczych. Przekonanie o uniwersalności tych mierników, a także zrównywanie rozwoju społecznego z gospodarczym staje się coraz częstszą podstawą zarzutów wobec
miernika PKB. Jaka jest jednak prawdziwa relacja PKB do poziomu szczęśliwości
obywateli? Zagadnienie to stanowi przedmiot rozważań autorów.
Celem artykułu jest pokazanie wielości i różnorodności partii węgierskich funkcjonujących w latach 1990–1998 w systemie partyjnym Słowacji, a zatem
przed powstaniem w 1998 r. Partii Węgierskiej Koalicji – Strana maďarskej koalície
(SMK). Tekst ten koncentruje się na odpowiedzi na pytania: 1) kim byli ich liderzy
i elita partyjna – czy można mówić o ciągłości personalnej reprezentacji mniejszości
od 1990; oraz 2) kto głosował na poszczególne partie mniejszości węgierskiej. Wątkiem marginalnym, będzie refleksja na temat, jakie miejsce zajmowały analizowane
partie w układzie rywalizacyjnym. Tekst też próbuje odpowiedź na pytanie, czy powstanie SMK oznaczało intensyfikację konfliktu narodowościowego w słowackim
systemie partyjnym.
В статье рассматриваются некоторые правовые и социально-территориальные проблемы реформирования местного самоуправления и территориальной организации власти в Украине, особенно в контексте формирования
способных территориальных общин. Указывается на необходимость внесения
соответствующих изменений в Конституцию Украины относительно запланированного реформирования и принятия нового Закона «О местном самоуправлении». Описываются критерии способности территориальных общин, акцентируется внимание на соблюдении перспективных планов формирования территорий
общин. Анализируется количество объединенных общин по областям Украины
2015 г. – март 2018 г., площадь их территорий и количество жителей. Выведен
общий рейтинг областей Украины относительно процесса формирования объединенных общин. Проанализирован уровень покрытия объединенными общинами территории районов Украины. В конце статьи резюмируется, что к процессу формирования способных территориальных общин следует подходить
комплексно и предлагается ряд мер по решению указанных проблем.
В течение нескольких лет Европейский союз вел переговоры с Украиной относительно Соглашения об ассоциации и подписание документа планировалось на ноябрь 2013 года. Соглашение угрожало негативными последствиями
для экономики и социальной сферы Украины, но правительство, руководствуясь политикой европейской интеграции, не обращало внимания на эти аспекты.
Проевропейская позиция В. Януковича давала ему поддержку большинства украинцев. Отказ от подписания Соглашения вызвал негодование среди населения, что вполне естественно было поддержано Европейским союзом, который
был заинтересован в участии Украины в его сфере влияния. Однако жесткая
критика неподписания В. Януковичем Соглашения об ассоциации со стороны
ЕС стала предпосылкой для украинского кризиса.
В статье рассматриваются основные закономерности и тенденции
формирования и развития современной медиа системы Украины после распада
Советского Союза. В частности, анализируются факторы, повлиявшие на переход от советской модели прессы к модели поляризованного плюрализма. Автор
также называет условия, необходимые для стабильного и поступательного развития медиа системы Украины. Среди них – развитие общественного вещания,
гарантирование независимости и самостоятельности медиа, развитие медиа
плюрализма, укрепление механизмов саморегулирования СМИ, повышение
стандартов и увеличение разнообразия форм журналистского образования.
В данной статье автор, обращаясь к различным сюжетам русской
культуры, рассуждает об особенностях функционирования институтов власти
в российской провинции. С точки зрения автора, современные политические
практики основываются на значительных культурных основаниях и специфическом отношении к провинции. Власть распределяется неравномерно, и это
в полной мере сказывается на её дефиците применительно к провинциальному
политическому дискурсу. Автор считает, что в российской провинции существует объективный дефицит институтов власти, говорящий, с одной стороны, об
определённом пренебрежении провинцией со стороны власти, а, с другой стороны, свидетельствующий о силе сопротивления инициативам власти на местах
и правовом нигилизме, ставшем частью мировоззренческой философии российского провинциала. Представленность человека самому себе определяет достаточно критическое отношение к власти. Человек больше не способен доверять
институтам власти и искать у них поддержки. Политика федеральной власти
в современной России порождает серьёзные разрывы между центром и провинцией, что не может не сказываться на специфическом восприятии самой власти,
а также влияет на формирование анархических установок.
Тема исследования обусловлена, во-первых, тем, что существует потребность в исследовании научных школ ХХI ст. Во-вторых, общая тенденция
к реидеологизации политических наук нуждается в критическом осмыслении
состояния вещей в РФ и Украине. В-третьих, в Украине и странах, являющихся ее союзниками, теоретический анализ историографии должен помочь в частности более четкому определению бывших и нынешних мировоззренческих
позиций страны-агрессора (РФ). В статье сравниваются российская и украинская школы политологии, которые исследовали влияние на регион ЦВЕ таких
факторов как ЕС, НАТО, США и ФРГ, а также экономическую, политическую,
идеологическую составляющие системной трансформации.
More from Środkowoeuropejskie Studia Polityczne (20)
Системная трансформация посткоммунистических стран Центральной и Восточной Ев...
Udział i rola kobiet w negocjacjach pokojowych
1. DOI 10.14746/ssp.2018.2.4
Agnieszka Szpak
Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu
Udział i rola kobiet w negocjacjach pokojowych
Streszczenie: Rada Bezpieczeństwa ONZ wydała na przestrzeni ostatnich piętnastu
lat kilka rezolucji dotyczących roli kobiet w zapobieganiu konfliktom oraz budowaniu
pokoju. Pierwszą i przełomową była rezolucja 1325 (2000), w której podkreślono
istotne znaczenie równego i pełnego uczestnictwa kobiet w zapobieganiu i rozwią-
zywaniu konfliktów, budowaniu i utrzymaniu pokoju. Udział kobiet w negocjacjach
pokojowych czy szerzej działaniach na rzecz pokoju i bezpieczeństwa jest istotny
m.in. dlatego, że istnieje o 35% większa szansa, że porozumienia pokojowe wyne-
gocjowane z udziałem kobiet potrwają co najmniej 15 lat. Artykuł skupia się na in-
strumentach Rady Bezpieczeństwa ONZ w zakresie zapewnienia większego udziału
kobiet w utrzymaniu pokoju i bezpieczeństwa oraz rezultatach wdrażania tych instru-
mentów.
Słowa kluczowe: negocjacje pokojowe, udział kobiet, budowanie pokoju, zapobiega-
nie konfliktom, rezolucja 1325
1. Wstęp
Bardzo często porozumienia pokojowe są negocjowane przede wszyst-
kim przez mężczyzn, bez uwzględnienia lokalnej wiedzy i ocze-
kiwań społecznych oraz udziału kobiet. Tradycyjnie procesy pokojowe
koncentrowały się na zgromadzeniu przy stole rokowań walczących i po-
litycznych decydentów, wśród których rzadko były kobiety. Jak słusznie
zauważyła Grąca Machel, która była m.in. mediatorką w procesie pokojo-
wym w Kenii w 2008 r., „kiedy przyznaje się pierwszeństwo walczącym
stronom kosztem konsultacji z […] większością społeczeństwa, przyzna-
je się im prawo do decydowania za innych, w gruncie rzeczy nagradzając
ich za użycie siły zbrojnej” (O’Reilly, Ó Súilleabháin, Paffenholz, 2015,
s. 14). Pamiętać należy, że porozumienia pokojowe nie tylko regulują za-
kończenie działań zbrojnych, ale kładą podwaliny pod powojenny porzą-
dek polityczny, społeczny i ekonomiczny. Stąd udział w nich kobiet jest
konieczny. Kobiety i organizacje kobiece stanowią jeden z elementów
społeczeństwa obywatelskiego. Społeczeństwo to z definicji jest różno-
2. 50 Agnieszka Szpak ŚSP 2 ’18
rodne; odzwierciedla podziały, a czasami nawet konkurencyjne interesy
różnych grup. Organizacje społeczeństwa obywatelskiego służą jako ka-
nały do wyrażania tych różnorodnych interesów. Społeczeństwo obywa-
telskie kojarzone jest w konsekwencji z pluralizmem – opinii, poglądów,
perspektyw i uczestników. Stanowi ono przestrzeń dla aktywnego udziału
jednostek i ich grup w rządzeniu; pozwala im wpływać na państwa w kie-
runku zwiększenia ich odpowiedzialności za własne działania (Caparini,
2005, s. 71). Dlatego też dla skuteczności procesu pokojowego udział
przedstawicieli społeczeństwa obywatelskiego (przede wszystkim orga-
nizacji pozarządowych, w tym reprezentujących kobiety) jest konieczny
(Wanis-St. John, Kew, 2008).
Kobiety nie stanowią homogenicznej grupy, a ich doświadczenia
konfliktu zbrojnego i szczególne potrzeby w kontekście pokonfliktowej
odbudowy są różnorodne (O’Rourke, 2014, s. 138). Kobiety nie są tyl-
ko biernymi obserwatorkami lub ofiarami. Odgrywały i odgrywają role
także jako żołnierki, partyzatnki, część zorganizowanego społeczeństwa
obywatelskiego, obrończynie praw człowieka, członkinie ruchu oporu
i aktywne uczestniczki procesów budowania pokoju i odbudowy państwa
(General recommendation No. 30 on women in conflict prevention, con-
flict and post-conflict situations, 2013, punkt 6). Mężczyźni to z reguły
żołnierze/bojownicy i częściej niż kobiety giną bezpośrednio w walkach.
Kobiety z kolei, częściej umierają w rezultacie naruszeń praw człowieka,
załamania się porządku społecznego czy rozprzestrzeniania chorób za-
kaźnych (O’Reilly, Ó Súilleabháin, Paffenholz, 2015, s. 5). Skuteczność
procesu pokojowego zależy od uwzględniania tej szerokiej bazy doświad-
czeń, w tym różnorodnych doświadczeń kobiet z okresu sprzed konfliktu,
w trakcie konfliktu i z okresu po konflikcie. Kofi Annan, były Sekretarz
Generalny ONZ, słusznie zauważył, że większy udział w procesie po-
kojowym organizacji społeczeństwa obywatelskiego, zwłaszcza kobiet,
które są zazwyczaj marginalizowane podczas negocjacji, jest niezwykle
istotny dla sukcesu procesu pokojowego (2004, s. 38). Od 2000 r., kiedy
Rada Bezpieczeństwa ONZ uchwaliła rezolucję 1325 na temat kobiet,
pokoju i bezpieczeństwa, ONZ wskazywała, że środowisko sprzyjające
zawarciu porozumienia pokojowego musi się stać bardziej inkluzyjne
i uwzględniać kobiety.
Problematyka tego artykułu dotyczy udziału kobiet w procesie poko-
jowym, w tym zwłaszcza w negocjacjach pokojowych. Celem artykułu
jest wskazanie, że aktywna rola kobiet jest konieczna dla osiągnięcia
prawidłowego przebiegu procesu pokojowego i skuteczności porozu-
3. ŚSP 2 ’18 Udział i rola kobiet w negocjacjach pokojowych 51
mienia pokojowego. Punkt 2 dotyczyć będzie uregulowań Konwencji
o eliminacji wszelkich form dyskryminacji kobiet oraz całej palety re-
zolucji Rady Bezpieczeństwa ONZ dotyczących udziału i roli kobiet
w zapobieganiu i rozwiązywaniu konfliktów zbrojnych oraz budowaniu
pokoju. W punkcie 3 wskazane zostaną przykłady udziału kobiet w pro-
cesie pokojowym, a w punkcie 4 argumenty na rzecz tezy, że udział
kobiet w negocjacjach pokojowych ma duże pozytywne znaczenie. Ar-
tykuł zamkną uwagi końcowe.
W artykule zastosowano metody badawcze, w pierwszym rzędzie
instytucjonalno-prawną oraz, pomocniczo, analizy literatury. Przede
wszystkim analizie poddano rezolucje Rady Bezpieczeństwa ONZ i róż-
nego rodzaju studia i raporty będące poniekąd ich pokłosiem i starające
się odpowiedzieć na pytanie o skuteczność ich implementacji.
2. Konwencje i rezolucje
Rada Bezpieczeństwa ONZ wydała na przestrzeni ostatnich piętna-
stu lat kilka rezolucji dotyczących roli kobiet w zapobieganiu konfliktom
oraz budowaniu pokoju, innymi słowy w szeroko pojętym procesie po-
kojowym. Negocjacje pokojowe są jednym z jego elementów. Pierwszą
i przełomową była rezolucja 1325 (2000), w której podkreślono istotne
znaczenie równego i pełnego uczestnictwa kobiet w zapobieganiu i roz-
wiązywaniu konfliktów, budowaniu i utrzymaniu pokoju. Rezolucja we-
zwała wszystkie państwa członkowskie do zapewnienia równego i pełne-
go udziału kobiet we wszystkich wysiłkach mających na celu utrzymanie
i promocję pokoju i bezpieczeństwa. Dotyczy to wszelkich szczebli
tego uczestnictwa – narodowego, regionalnego i na poziome instytucji
międzynarodowych (preambuła, punkt 1). Podobny apel można zna-
leźć także w Deklaracji z Pekinu (Beijing Declaration) na zakończenie
czwartej Światowej Konferencji Praw Kobiet (1995, punkty 141, 142).
Rada Bezpieczeństwa wezwała także wszystkich aktorów zaangażowa-
nych w negocjowanie i realizację porozumień pokojowych (a więc nie
tylko państwa), aby w tych działaniach uwzględniały udział i prawa ko-
biet (gender perspective), przede wszystkim szczególne potrzeby kobiet
podczas repatriacji, rehabilitacji i pokonfliktowej odbudowy oraz środki
wspierające lokalne inicjatywy pokojowe ze strony kobiet mające na celu
rozwiązanie konfliktu, jak również środki uwzględniające udział kobiet
w implementacji porozumień pokojowych. W ramach negocjacji poko-
4. 52 Agnieszka Szpak ŚSP 2 ’18
jowych, a następnie ich implementacji należy także podejmować środki
mające zapewnić poszanowanie praw kobiet (rez. 1325, punkty 7 i 8a).
Strony konfliktu zbrojnego powinny także podjąć szczególne środki ma-
jące chronić kobiety i dziewczęta przed przemocą seksualną, zwłaszcza
gwałtem (rez. 1325, punkt 10). Rada Bezpieczeństwa zachęca wszystkie
strony zaangażowane w planowanie rozbrojenia, demobilizacji i reinte-
gracji, aby wzięły pod uwagę odmienne potrzeby byłych żołnierzy i bo-
jowników – kobiet i mężczyzn (rez. 1325, punkt 13).
W rezolucji 1820 (2008) Rada Bezpieczeństwa wskazała na bezpo-
średnie powiązanie między przemocą seksualną wobec kobiet, stosowa-
ną jako narzędzie wojny, a pokojem i bezpieczeństwem. Rezolucja ta
podkreśla, że przemoc seksualna w czasie konfliktu zbrojnego stanowi
zbrodnię wojenną i żąda od państw członkowskich podejmowania środ-
ków mających zapewnić ochronę osób cywilnych przed taką przemocą,
włączając w to szkolenie sił zbrojnych i ich karanie (punkty 1, 3, 4).
W rezolucji 1888 (2009), będącej kontynuacją rezolucji 1820, wskaza-
no, że wszystkie strony konfliktu powinny chronić kobiety i dzieci przed
przemocą, do której dochodzi w trakcie konfliktów zbrojnych. Sekre-
tarz Generalny ONZ został zobowiązany do wyznaczenia Specjalnego
przedstawiciela ds. przemocy seksualnej w czasie konfliktu zbrojnego
(Special Representative of the Secretary-General on Sexual Violence in
Conflict) (punkty 3–4). Obecnie Specjalną przedstawicielką jest Pramila
Patten z Mauritiusa (http://www.un.org/sexualviolenceinconflict/about-
us/about-the-srsg/).
Kolejna rezolucja, 1889 (2009), apeluje o wzmocnienie udziału kobiet
w procesach pokojowych. Preambuła powtarza stwierdzenia o potrzebie
pełnego, równego i rzeczywistego udziału kobiet we wszystkich etapach
procesu pokojowego z uwzględnieniem ich witalnej roli w zapobieganiu
i rozwiązywaniu konfliktu i budowaniu pokoju. Potwierdza także kluczo-
wą rolę kobiet w przywróceniu tkanki społeczeństwa i podkreśla koniecz-
ność ich udziału w rozwijaniu i wdrażaniu strategii pokonfliktowych, tak
aby uwzględnić perspektywę i potrzeby kobiet (preambuła). Rada Bez-
pieczeństwa wyraża także głębokie zaniepokojenie zbyt niską reprezenta-
cją kobiet we wszystkich etapach procesu pokojowego, zwłaszcza bardzo
niską liczbą kobiet zajmujących formalne stanowiska w procesie media-
cji i podkreśla potrzebę zapewnienia, aby kobiety były mianowane na
stanowiska decyzyjne, np. jako mediatorki wysokiego szczebla (pream-
buła). Najważniejsze postanowienie rezolucji dotyczy jednak wezwania
państw członkowskich oraz międzynarodowych organizacji do podjęcia
5. ŚSP 2 ’18 Udział i rola kobiet w negocjacjach pokojowych 53
kroków w celu poprawy udziału kobiet we wszystkich etapach procesu
pokojowego, zwłaszcza w rozwiązywaniu konfliktów, pokonfliktowym
planowaniu i budowaniu pokoju, włączając w to wzmocnienie ich zaan-
gażowania w podejmowanie decyzji na polu politycznym i ekonomicz-
nym (punkt 1).
Rezolucja 1960 (2010) ponawia wszystkie wcześniejsze apele i na-
woływania skierowane do państw członkowskich mające doprowadzić
do zwiększonego uczestnictwa kobiet w zapobieganiu i rozwiązywaniu
konfliktów oraz budowaniu pokoju (punkty 5–15). W najnowszych rezo-
lucjach 2106 (2013) i 2122 (2013) Rada Bezpieczeństwa powtarza swo-
je wcześniejsze rezolucje. W rezolucji 2106 (2013) wskazuje m.in., że
skuteczne zapobieganie i reagowanie na przemoc seksualną stosowaną
jako narzędzie wojny może się znacznie przyczynić do utrzymania mię-
dzynarodowego pokoju i bezpieczeństwa, a udział kobiet w tym zapo-
bieganiu i reagowaniu jest kluczowy (punkt 1). Z kolei w rezolucji 2122
(2013) powtórzono, że upodmiotowienie i równouprawnienie kobiet ma
kluczowe znaczenie dla wysiłków zmierzających do utrzymania między-
narodowego pokoju i bezpieczeństwa. Podkreślono także, że utrzymujące
się bariery dla pełnego wykonania rezolucji nr 1325 (2000) mogą zostać
pokonane tylko poprzez rzeczywiste zobowiązanie się do wzmocnienia
pozycji i praw kobiet, a także przez wspólne przywództwo, spójną akcję
informowania i działania w celu zbudowania zaangażowania kobiet na
wszystkich poziomach podejmowania decyzji (preambuła).
Rezolucje te wspierają realizację przepisów Konwencji ws. elimina-
cji wszelkich form dyskryminacji kobiet z 1979 r., takich zwłaszcza jak
art. 7 dotyczący likwidacji dyskryminacji kobiet w życiu politycznym
i publicznym oraz art. 8 zapewniający kobietom możliwość reprezento-
wania swoich rządów w stosunkach międzynarodowych (Dz. U. 1982,
Nr 10, poz. 71). Komitet ds. Eliminacji Dyskryminacji Kobiet, powołany
na mocy tej Konwencji, wydał w roku 2013 r. General recommendation
(Zalecenie ogólne) nr 30 na temat kobiet i zapobiegania konfliktom, kon-
fliktów i sytuacji pokonfliktowych. W Zaleceniu tym Komitet odwołał
się do cytowanych wyżej art. 7 i 8 oraz wskazał, że stosownie do tego
państwa strony powinny zapewnić udział kobiet w procesie pokojowym
(punkty 44 i 45). Komitet zalecił także państwom stronom, aby zapew-
niły, że kobiety i organizacje społeczeństwa obywatelskiego zajmujące
się prawami kobiet zostaną włączone do negocjacji pokojowych i w po-
konfliktową odbudowę oraz, że kobiety uzyskają szkolenie w zakresie
umiejętności przywódczych w celu zapewnienia ich skutecznego udziału
6. 54 Agnieszka Szpak ŚSP 2 ’18
w pokonfliktowych procesach politycznych (punkt 46). Również państwa
strony, które nie biorą udziału w konfliktach zbrojnych, ale uczestniczą
w procesie ich rozwiązywania powinny włączyć kobiety do negocjacji
i mediacji (punkt 47).
3. Weryfikacja – przykłady z praktyki
W tej części wskazane zostanie kilka przykładów negocjacji pokojo-
wych, w których kobiety brały udział i jakie były tego efekty. Między ro-
kiem 1992 a 2011 tylko 2% mediatorów i 9% negocjatorów w formalnym
procesie pokojowym było kobietami. Tylko 7% porozumień pokojowych
podpisanych między 1990 a 2010 rokiem zawierało przepisy dotyczące
równości płciowej lub praw kobiet (O’Reilly, Ó Súilleabháin, Paffenholz,
2015, s. 2; por. O’Rourke, 2014, s. 146). Według innych źródeł, w latach
1990–2000 tylko 11% porozumień pokojowych zawierało regulacje do-
tyczące kobiet. Od przyjęcia przez Radę Bezpieczeństwa ONZ rez. 1325
procent ten wzrósł do 27%. Natomiast w sytuacji, kiedy ONZ wspierała
proces pokojowy odsetek ten wynosił nawet 67% (Preventing Conflict,
2015, s. 14). Parlament Europejski zaleca, aby procent kobiet biorących
udział w negocjacjach pokojowych wynosił co najmniej 40% (2006,
s. 9).
Jednym z budzących większe emocje procesów pokojowych jest
ten w Kolumbii, trwający już od dłuższego czasu. W najbardziej znanej
grupie zbrojnej FARC (Rewolucyjne Siły Zbrojne Kolumbii) ok. 40%
partyzantów było kobietami, a w przypadku ELN (Armia Wyzwolenia
Narodowego) kobiety stanowiły między 1/4 a 1/3 składu (Bouvier, 2016,
s. 4). Jedynie kilka kobiet było zaangażowanych w negocjacje pokojowe
w Kolumbii. W efekcie procesu pokojowego z lat 1990–1994 rząd Ko-
lumbii zawarł porozumienie pokojowe z niektórymi grupami zbrojnymi.
Tylko jedna kobieta, członkini grupy partyzanckiej, widnieje jako sygna-
tariuszka tych porozumień. Pozostałe osoby, negocjatorzy, świadkowie
i gwaranci, to mężczyźni. W rozmowach pokojowych z ELN w latach
2005–2007 kobiety w ogóle nie brały udziału. Podobnie było w przy-
padku wielu rund negocjacji pokojowych z FARC, kiedy to tylko kilka
kobiet brało w nich udział (np. w latach 1998–2002 z ramienia rządu
negocjatorkami były Maria Emma Mijia i Ana Teresa Bernal. Po stronie
FARC negocjowała Mariana Páez) (Bouvier, 2016, s. 17). W czasie ne-
gocjacji z FARC, które rozpoczęły się w Norwegii (po 2012 r.) wszyst-
7. ŚSP 2 ’18 Udział i rola kobiet w negocjacjach pokojowych 55
kie stanowiska zajmowali mężczyźni, a jedyną kobietą była norweska
moderatorka. Późniejsze formalne rozmowy były natomiast prowadzone
na Kubie. Każda strona mogła mieć do dziesięciu negocjatorów z pełnią
praw negocjacyjnych. Wszyscy negocjatorzy byli mężczyznami, z wyjąt-
kiem jednej kobiety, Tanji Nijmeijer znanej także jako Alexandra Nariño
(po stronie FARC) (Bouvier, 2016, s. 19). Mimo że z czasem, pod presją
kolumbijskich organizacji kobiecych, sytuacja się poprawiła, to jednak
przez większość czasu kobiety były marginalizowane i niedoceniane jako
partnerzy w procesie pokojowym. Z drugiej strony przekonanie o nikłej
roli kobiet w procesie pokojowym jest mylące, gdyż kobiety brały udział
w różnych innych czynnościach „wokół stołu negocjacyjnego”. Kolum-
bijskie kobiety kształtowały opinię publiczną i wspierały konkretne pro-
pozycje rozwiązania konfliktu. Organizacje kobiece naciskały na strony
negocjacji, aby nie odchodziły od stołu rokowań bez osiągnięcia porozu-
mienia kończącego konflikt, kobiety uczestniczyły w przeróżnych konfe-
rencjach, grupach roboczych i inicjatywach badawczych (Bouvier, 2016,
s. 19). W listopadzie 2013 r. rząd nominował dwie kobiety jako pełno-
mocne negocjatorki: Nigerię Rentieria i Marię Paulinę Riveros (Bouvier,
2016, s. 20). W kwietniu 2013 r. również FARC mianowała na swoją
negocjatorkę Victorię Sandino. Liczba kobiet w zespole negocjacyjnym
FARC rosła i w lutym 2015 r. osiągnęła ponad 40% (Bouvier, 2016, s. 20).
W czasie negocjacji w Hawanie kobiety z delegacji obu stron analizowały
i przygotowywały propozycje, memoranda, przemowy i stanowiska; ze-
społy doradcze również składały się z kobiet. Mimo że tego typu działania
były mniej widoczne niż bezpośredni udział w negocjacjach pokojowych,
to wciąż pozwoliły one kobietom wpływać na przebieg procesu pokojo-
wego (Bouvier, 2016, s. 21). W tym przypadku negocjacje zakończyły się
sukcesem. W dniu 26 sierpnia 2016 r. zawarto porozumienie pokojowe
(Final Accord for the Termination of the Conflict and the Construction of
a Stable and Lasting Peace in Colombia) (Summary of Colombia’s Agre-
ement to End Conflict and Build Peace, 2016; Sánchez, 2016).
Innym pozytywnym przykładem jest proces pokojowy na Filipinach.
W III 2014 r. rząd Filipin i Islamski Front Wyzwolenia Moro podpisały
porozumienie pokojowe, a kobiety stanowiły 50% zespołu negocjacyj-
nego i 25% sygnatariuszy (O’Reilly, Ó Súilleabháin, Paffenholz, 2015,
s. 19). Wcześniej w czasie rozmów pokojowych w Oslo w 2011 r. odsetek
kobiet wśród delegatów był najwyższy ze wszystkich 31 procesów po-
kojowych z lat 1992–2011 (O’Reilly, Ó Súilleabháin, Paffenholz, 2015,
s. 20; Preventing Conflict…, s. 43).
8. 56 Agnieszka Szpak ŚSP 2 ’18
Z kolei w negocjacjach pokojowych dotyczących Syrii, które toczyły
się w Genewie, trzech na pięciu członków obu zespołów negocjacyjnych
(rządu i opozycji) było kobietami. Kobiety także doradzały zespołowi
negocjacyjnemu opozycji. Mediator z ramienia ONZ korzystał z usług
rady doradczej złożonej z dwunastu syryjskich kobiet i jednej między-
narodowej ekspertki ds. gender (Women’s Inclusion in the Syria Peace
Talks, 2016). W odniesieniu do Syrii, w tzw. Komunikacie z Genewy
z 2012 r., który stanowił wcześniejszą próbę rozwiązania konfliktu w Sy-
rii, wskazywano na konieczność zapewnienia udziału kobiet na każdym
etapie procesu pokojowego (s. 3). Niestety w tym przypadku wciąż nie
osiągnięto porozumienia (Szpak, 2016, s. 229–244).
W procesie pokojowym w Mali udział brali mediatorzy m.in. z ONZ,
Unii Afrykańskiej i Unii Europejskiej, a więc wielostronnych organizacji
międzynarodowych, którym zależy na zwiększonej reprezentacji kobiet
w procesach pokojowych. Jednak, główny mediator, Algieria, nie był
przekonany co do znaczenia udziału kobiet w negocjacjach pokojowych.
Dyplomaci biorący udział w rozmowach byli mężczyznami powyżej
50. roku życia. Wśród stu delegatów z trzech delegacji: rządu Mali, grup
zbrojnych blisko związanych z rządem oraz opozycyjnych było jedynie
pięć kobiet. Tylko UE i ONZ miały w swoich zespołach negocjacyjnych
kobiety, które pełniły role ekspertek lub doradczyń (O’Reilly, Ó Súille-
abháin, Paffenholz, 2015, s. 9; Preventing Conflict…, s. 48).
Warto przytoczyć także starszy przykład Irlandii Północnej i udziału
kobiet w procesie pokojowym. W negocjacjach prowadzących do zawar-
cia porozumienia wielkopiątkowego z 1998 r. (Good Friday) początkowo
kobiety nie miały swojej reprezentacji. To spowodowało, że kilka zaanga-
żowanych kobiet stworzyło partię polityczną o nazwie Northern Ireland
Women’s Coalition, która była jedną z dziesięciu partii biorących udział
w negocjacjach. Mimo że pozycja kobiet była słabsza i były one mniej
liczne niż mężczyźni, kobiety wciąż były w stanie zabezpieczyć w po-
rozumieniu wielkopiątkowym pewne postanowienia dotyczące ich praw
(O’Reilly, Ó Súilleabháin, Paffenholz, 2015, s. 9; McWilliams, on line;
Preventing Conflict…, s. 50).
Na tle tych przykładów można także wskazać bariery dla udziału ko-
biet w negocjacjach pokojowych. Pierwszą jest tzw. bariera konceptualna,
zgodnie z którą porozumienia pokojowe mają zakończyć wojnę, a więc
tylko aktorzy wojenni (walczący) biorą w nich udział. Jednak jeśli zmieni
się koncepcję rozmów pokojowych i skupi się nie tylko na zakończeniu
działań zbrojnych (co odpowiada koncepcji negatywnego pokoju), ale
9. ŚSP 2 ’18 Udział i rola kobiet w negocjacjach pokojowych 57
także na budowaniu pokoju (co mieści się w ramach koncepcji pozytyw-
nego pokoju) wtedy szansa na włączenie kobiet staje się większa (O’Reil-
ly, Ó Súilleabháin, Paffenholz, 2015, s. 22; O’Rourke, 2014, s. 132).
Bariera techniczna oznacza, że ze względu na ograniczone doświad-
czenie kobiet w negocjacjach nie powinny one brać w nich udziału. Jed-
nak ta przeszkoda może zostać pokonana poprzez szkolenia i budowanie
zdolności przywódczych i negocjacyjnych kobiet. Z drugiej strony, argu-
mentów takich nie podnosi się wobec mężczyzn, niekiedy niemających
odpowiedniego doświadczenia czy przeszkolenia (O’Reilly, Ó Súille-
abháin, Paffenholz, 2015, s. 22). W raporcie dotyczącym realizacji rez.
1325 stwierdzono, że powtarzane stwierdzenia o tym, że kobietom brak
umiejętności i doświadczenia są kolejnym przejawem wykluczenia ko-
biet z procesu pokojowego (Preventing Conflict…, s. 56).
Wreszcie bariera polityczna powoduje, że brakuje przekonania o zna-
czeniu kobiet dla podejmowania decyzji, stąd, niesłusznie, ich udział
w rozmowach pokojowych jest uznawany za niepotrzebny albo nic nie-
znaczący (O’Reilly, Ó Súilleabháin, Paffenholz, 2015, s. 22). Ponadto,
kobiety muszą sobie czasami poradzić z pewnymi logistycznymi proble-
mami takimi jak konieczność zorganizowania opieki nad dzieckiem, ko-
nieczność zdobycia środków finansowych na podróż lub potrzeba zapew-
nienia sobie bezpieczeństwa, a poradzenie sobie z nimi ma bezpośredni
wpływ na udział kobiet w procesie pokojowym (O’Reilly, Ó Súilleabháin,
Paffenholz, 2015, s. 30).
4. Znaczenie udziału kobiet w negocjacjach pokojowych
W 2015 r. ukazały się wyniki badań Thani Paffenholz dotyczące włą-
czenia kobiet w proces pokojowy oraz ich wpływu na jakość i trwałość
porozumień pokojowych. Projekt nosił nazwę „Broadening Participation
Project” (Broadening Participation in Track One Peace Negotiations).
W toku badań 40 przypadków konfliktów zbrojnych i procesów poko-
jowych, w których to procesach uczestniczyły kobiety, analizie poddano
wpływ kobiet i ich grup na jakość i trwałość porozumień pokojowych
oraz warunki, w których kobiety mogą skutecznie wpływać na proces
pokojowy. Analizie poddano 182 porozumienia pokojowe (O’Reilly,
Ó Súilleabháin, Paffenholz, 2015, s. 10 i 33).
Badaczka ta wskazała, że udział kobiet w procesie pokojowym może
przybierać różne formy. Poza bezpośrednim udziałem w negocjacjach
10. 58 Agnieszka Szpak ŚSP 2 ’18
może to być na przykład status obserwatora, udział w konsultacjach, ko-
misjach czy też warsztatach rozwiązywania problemów, publiczne podej-
mowanie decyzji (np. w drodze referendum) czy działania zbiorowe (ta-
kie jak protesty czy strajki) (O’Reilly, Ó Súilleabháin, Paffenholz, 2015,
s. 13). W bezpośrednich negocjacjach kobiety mogą uczestniczyć jako
mediatorki i członkinie delegacji negocjacyjnych. Ta forma daje kobie-
tom bezpośrednią i najsilniejszą możliwość wpływania na przebieg nego-
cjacji, treść porozumień pokojowych, a przez to także na kształt pokon-
fliktowego społeczeństwa i życia publicznego (O’Reilly, Ó Súilleabháin,
Paffenholz, 2015, s. 14). Warto jednak pamiętać, że bezpośredni udział
w rozmowach pokojowych nie zawsze oznacza rzeczywisty wpływ na
podejmowanie decyzji. Bardzo często nawet jeśli w rozmowach biorą
udział kobiety, to decyzje podejmuje mała grupa mężczyzn. Na przy-
kład w latach 2001–2003 w ramach tzw. Międzykongijskiego Dialogu
z udziałem rządu Demokratycznej Republiki Konga, grup zbrojnych oraz
nieuzbrojonej opozycji, w rozmowach pokojowych uczestniczyły także
organizacje społeczeństwa obywatelskiego, w tym grupy kobiece. Jednak
nie wszystkie te grupy miały równy głos (O’Reilly, Ó Súilleabháin, Paf-
fenholz, 2015, s. 15).
Z kolei, przykładowo, status obserwatora stanowi bardziej nieformal-
ny mechanizm umożliwiający pewien udział w negocjacjach pokojowych
oraz pozwala na przekazanie informacji lub stanowiska w danej sprawie.
Obserwatorzy nie mają jednak formalnie wpływu na podejmowane decy-
zje (O’Reilly, Ó Súilleabháin, Paffenholz, 2015, s. 15). Konsultacje dają
możliwość wpływania na negocjacje bez bezpośredniego w nich udziału.
Jest to najbardziej rozpowszechniona forma szerszego udziału w proce-
sie pokojowym. W niektórych przypadkach konsultacje mogą zostać ofi-
cjalnie uznane za część procesu negocjacji. Podczas procesu pokojowego
w Afganistanie w 2001 r. i w Gwatemali w latach 1994–1996 kobiety
odgrywały ważną rolę w ramach Oficjalnych Forów Konsultacyjnych.
Powołano je w celu ułatwienia szerokiego udziału aktorów politycznych
i społecznych, a tym samym także zwiększenia legitymizacji i wiarygod-
ności procesu pokojowego. Konsultacje mogą być również mniej oficjal-
ne, kiedy to na przykład same kobiety powołują organy konsultacyjne,
np. podczas negocjacji w Kenii w 2008 r. (pod auspicjami UA) (O’Reilly,
Ó Súilleabháin, Paffenholz, 2015, s. 16).
Udział kobiet nie jest jedynym czy decydującym czynnikiem mającym
wpływ na osiągnięcie porozumienia; naturalnie takie porozumienia były
zawierane bez udziału kobiet. Jednak badania wykazały, że włączenie ko-
11. ŚSP 2 ’18 Udział i rola kobiet w negocjacjach pokojowych 59
biet w proces pokojowy nie tylko nie utrudnia ani nie zakłóca zawierania
takich porozumień, a wprost przeciwnie, jest związane ze zwiększonym
prawdopodobieństwem osiągnięcia porozumienia pokojowego. Z badań
Thani Puffenholz wynika, że w żadnym przypadku udział organizacji ko-
biecych nie wpłynął negatywnie na proces pokojowy (O’Reilly, Ó Súille-
abháin, Paffenholz, 2015, s. 11).
Kobiety zabiegały o uregulowanie w porozumieniach pokojowych
praw kobiet i równości płci, np. w Burundi kobiety doprowadziły do włą-
czenia do porozumień pokojowych przepisów dotyczących swobody za-
warcia małżeństwa i prawa wyboru partnera. Jak więc widać, kiedy kobiety
uczestniczyły i były w stanie wywierać wpływ na negocjacje, prawdopodo-
bieństwo zawarcia porozumienia pokojowego było większe, a teksty poro-
zumienia zawierały więcej uregulowań dotyczących praw kobiet i równo-
ści płci (O’Reilly, Ó Súilleabháin, Paffenholz, 2015, s. 11–12).
Inny wniosek był taki, że udział grup kobiet w procesie pokojowym
był ściśle związany z implementacją porozumień pokojowych, w tym
znaczeniu, że taki udział zwiększa trwałość tych porozumień. Ocenia-
jąc obecność kobiet jako negocjatorek, mediatorek, świadków i sygna-
tariuszek 182 porozumień pokojowych z lat 1989–2011 oraz długość ich
trwania, Laurel Stone ustaliła, że udział kobiet wywierał statystycznie
znaczący pozytywny wpływ na trwanie pokoju. Kiedy kobiety były włą-
czane w proces pokojowy, będące jego efektem porozumienie pokojowe
ma 20% więcej szans przetrwać co najmniej 2 lata. Udział kobiet ma jesz-
cze większy długofalowy wpływ: porozumienia pokojowe, w których po-
wstaniu uczestniczyły kobiety, mają 35% więcej szans przetrwać nawet
15 lat (O’Reilly, Ó Súilleabháin, Paffenholz, 2015, s. 12 i 34; Preventing
Conflict…, s. 41–42).
5. Uwagi końcowe
Proces pokojowy to nie tylko samo podpisanie porozumienia pokojo-
wego. Proces ten daje możliwość dogłębnego i dokładnego rozwiązania
problemów leżących u podłoża konfliktu zbrojnego, takich jak nierów-
ności społeczne i niesprawiedliwość (Cahn, Haynes i Ni Aolain, 2010,
s. 345). W procesie tym konieczne jest uwzględnienie perspektywy i po-
trzeb kobiet. Co istotne, te perspektywy i potrzeby powinny określić
same kobiety, a nie tylko mężczyźni, gdyż konflikty w odmienny sposób
dotykają kobiet i mężczyzn (Bouvier, 2016, s. 27; Zgromadzenie Parla-
12. 60 Agnieszka Szpak ŚSP 2 ’18
mentarne Rady Europy, rez. 1385 (2004), punkt 7). Formalne negocjacje
pokojowe to nie jedyna możliwość dla kobiet wzięcia udziału w procesie
pokojowym, choć istotne jest, aby były one obecne i aktywne przy sto-
le negocjacyjnym. Ogólnie, udział kobiet w negocjacjach pokojowych,
i szerzej całym procesie pokojowym, jest kluczowy dla ich efektywności
i trwałości oraz daje większe szanse na skuteczną implementację poro-
zumień pokojowych. Również dlatego, że bezpieczeństwo jest inaczej
rozumiane przez kobiety, głównie dlatego, że zagrożenia dla bezpieczeń-
stwa kobiet, poza tym, że wspólne, są także odmienne od zagrożeń dla
bezpieczeństwa mężczyzn. W związku z tym priorytety kobiet w czasie
negocjacji pokojowych są inne od priorytetów mężczyzn. Kobiety często
poszerzają zakres zagadnień podlegających negocjacjom o takie kwestie
jak rozwój, prawa człowieka oraz bezpieczeństwo. Innymi słowy, kobiety
przywiązują większą wagę do zagadnień będących trzema filarami ONZ
(O’Reilly, Ó Súilleabháin, Paffenholz, 2015, s. 6). Uwzględnienie tych
zagadnień pozwala na zbudowanie trwałego pokoju i powrót do zasady
rządów prawa.
Kobiety stanowiące zwykle połowę ludności mają prawo być repre-
zentowane w procesach decyzyjnych, które mogą mieć wpływ na ich ży-
cie, w tym negocjacjach pokojowych. Rada Bezpieczeństwa ONZ rów-
nież potwierdziła znaczenie większego udziału kobiet w rozwiązywaniu
konfliktów i budowaniu pokoju. Jednak pomimo rezolucji Rady Bezpie-
czeństwa, wykreowanie klimatu politycznego korzystnego dla równego
udziału kobiet w negocjacjach pokojowych wciąż pozostaje znaczącym
wyzwaniem i postęp w tej dziedzinie jest bardzo powolny (McWilliams,
s. 9; O’Reilly, Ó Súilleabháin, Paffenholz, 2015, s. 2). Wielu negocjato-
rów i decydentów jest wciąż niechętnych udziałowi kobiet w negocja-
cjach pokojowych, głównie z powodu obaw o efektywność tych negocja-
cji oraz rzekomego braku dowodów pozytywnej roli kobiet w procesie
pokojowym (O’Reilly, Ó Súilleabháin, Paffenholz, 2015, s. 2). Jak jednak
wskazano wyżej, dziś takie dowody już istnieją.
Badania przywoływane w tym artykule dowodzą, że udział kobiet
w negocjacjach pokojowych, lub szerzej w procesie pokojowym, zwięk-
sza szanse na osiągnięcie porozumienia pokojowego, a długoterminowo
zwiększa trwałość tego porozumienia. Włączenie kobiet w proces poko-
jowy nie daje gwarancji, że prawa kobiet zostaną uwzględnione w po-
rozumieniu pokojowym, jednak z całą pewnością daje większe prawdo-
podobieństwo tegoż. Alaa Murabit słusznie zauważyła, że w procesach
pokojowych neguje się rolę połowy ludności, czyli kobiet, a później wyra-
13. ŚSP 2 ’18 Udział i rola kobiet w negocjacjach pokojowych 61
ża się zdziwienie, że pokój nie jest trwały (Preventing Conflict…, s. 24).
Dlatego należy podejmować kroki polityczne i prawne mające zwiększyć
udział kobiet w podejmowaniu decyzji w zakresie budowania pokoju.
Bibliografia
Beijing Declaration and Platform for Action (1995), http://www.un.org/womenwatch/
daw/beijing/pdf/BDPfA%20E.pdf.
Biuro Specjalnego przedstawiciela ONZ ds. przemocy seksualnej w konflikcie zbroj-
nym, http://www.un.org/sexualviolenceinconflict/about-us/about-the-srsg/.
Bouvier V. M. (2016) Gender and the Role of Women in Colombia’s Peace Process,
UN Women Background Paper, United States Institute of Peace.
BroadeningParticipationinTrackOnePeaceNegotiations,http://graduateinstitute.ch/
home/research/centresandprogrammes/ccdp/ccdp-research/clusters-and-
projects-1/participatory-peace-processes-an/broadening-participation-in-trac.html.
Cahn N., Haynes D., Ni Aolain F. (2010), Returning Home: Women in Post-Conflict
Societies, „Baltimore Law Review”, nr 39, s. 339–369.
Caparini M. (2005), Enabling Civil Society in Security Sector Reconstruction, w: Se-
curity Governance in Post-Conflict Peacebuilding, red. A. Bryden, H. Hänggi,
s. 69–91, Geneva Centre for the Democratic Control of Armed Forces, Genewa.
Committee on the Elimination of Discrimination against Women (2013), General
recommendation No. 30 on women in conflict prevention, conflict and post-
conflict situations, http://www.ohchr.org/Documents/HRBodies/CEDAW/
GComments/CEDAW.C.CG.30.pdf.
Diaz F. A., Robledo V. M. (2016), Uncertainty, Peace Agreements, and Public Parti-
cipation in Colombia, http://www.warscapes.com/opinion/uncertainty-peace-
agreements-and-public-participation-colombia.
Geneva Communiqué Action Group for Syria Final Communiqué (2012), aneks II do
rezolucji Rady Bezpieczeństwa nr 2118 (2013) z 27 września 2013 r., http://
www.un.org/en/sc/documents/resolutions/.
Konwencja ws. Eliminacji wszelkich form dyskryminacji kobiet (1979), Dz. U. 1982,
Nr 10, poz. 71.
McWilliams M., Women at the Peace Table: The Gender Dynamics of Peace Negotia-
tions, https://papers.ssrn.com/sol3/papers.cfm?abstract_id=2719156.
O’Reilly M., Ó Súilleabháin A., Paffenholz T. (2015), Reimagining Peacemaking:
Women’s Role in Peace Processes, https://www.ipinst.org/wp-content/uplo-
ads/2015/06/IPI-E-pub-Reimagining-Peacemaking.pdf.
O’Rourke C. (2014). ‘Walk[ing] the halls of Power’? Understanding Women’s Parti-
cipation in International Peace and Security, „Melbourne Journal of Interna-
tional Law”, nr 15, s. 128–154.
Parlament Europejski (2006), Report on the situation of women in armed conflicts and
their role in the reconstruction and democratic process in post-conflict coun-
14. 62 Agnieszka Szpak ŚSP 2 ’18
tries, http://www.europarl.europa.eu/sides/getDoc.do?type=REPORT&refe-
rence=A6-2006-0159&language=EN.
Preventing Conflict, Transforming Justice, Securing the Peace. A Global Study on
the Implementation of United Nations Security Council resolution 1325,
http://www.peacewomen.org/sites/default/files/UNW-GLOBAL-STU-
DY-1325-2015%20(1).pdf.
Rezolucja Rady Bezpieczeństwa ONZ 1325 (2000), http://www.un.org/en/sc/docu-
ments/resolutions/.
Rezolucja Rady Bezpieczeństwa ONZ 1820 (2008), http://www.un.org/en/sc/docu-
ments/resolutions/.
Rezolucja Rady Bezpieczeństwa ONZ 1888 (2009), http://www.un.org/en/sc/docu-
ments/resolutions/.
Rezolucja Rady Bezpieczeństwa ONZ 1889 (2009), http://www.un.org/en/sc/docu-
ments/resolutions/.
Rezolucja Rady Bezpieczeństwa ONZ 1960 (2010), http://www.un.org/en/sc/docu-
ments/resolutions/.
Rezolucja Rady Bezpieczeństwa ONZ 2122 (2013), http://www.un.org/en/sc/docu-
ments/resolutions/.
Sánchez C. F. (2016), Manipulating Truths: Media Coverage, Democracy, and the
Colombian Referendum, https://justiceinconflict.org/2016/10/12/manipula-
ting-truths-media-coverage-democracy-and-the-colombian-referendum/.
Summary of Colombia’s Agreement to End Conflict and Build Peace (2016), http://
www.altocomisionadoparalapaz.gov.co/herramientas/Documents/summary-
of-colombias-peace-agreement.pdf.
Szpak A. (2016), Syria – nowy plan pokojowy i jego szanse na sukces, „Studia Poli-
tyczne”, nr 3, s. 229–244.
UN Secretary General (2004), A more secure world: Our shared responsibility. Re-
port of the High-level Panel on Threats, Challenges and Change, http://www.
un.org/en/peacebuilding/pdf/historical/hlp_more_secure_world.pdf.
Wanis-St. John A., Kew D. (200), Civil society and Peace Negotiations: Confronting
Exclusion, „International Negotiation”, nr 13, s. 11–36.
Women’s Inclusion in the Syria Peace Talks, https://www.inclusivesecurity.
org/2016/03/10/infographic-womens-inclusion-in-the-syria-peace-talks/.
Zgromadzenie Parlamentarne Rady Europy, Rezolucja 1385 (2004) Conflict preven-
tion and resolution: the role of women, http://assembly.coe.int/nw/xml/
XRef/Xref-XML2HTML-EN.asp?fileid=17233&lang=en.
Women’s role and participation in peace negotiations
Summary
The UN Security Council issued several resolutions over the last fifteen years re-
garding the role of women in conflict prevention and peacebuilding. Resolution 1325
15. ŚSP 2 ’18 Udział i rola kobiet w negocjacjach pokojowych 63
(2000) came first and marked a watershed stressing the importance of equal and full
participation of women in the prevention and resolution of conflicts and building and
maintaining peace. The participation of women in peace negotiations or broader ac-
tivities for peace and security is important, among other things, because there is a 35%
greater chance that peace agreements negotiated by women will last at least 15 years.
The article focuses on the UN Security Council instruments to ensure greater partici-
pation of women in maintaining peace and security and the results of implementing
these instruments.
Key words: peace negotiations, women’s participation, peacebuilding, conflict pre-
vention, resolution 1325
Data przekazania tekstu: 28.01.2018; data zaakceptowania tekstu: 16.02.2018.